Жоба Абай Құнанбаев 4 сынып

1 слайд
№ Жобаның өткізу кезеңдері Жоба бойынша жұмыс мазмұны Мерзімі Жауапты 1Дайындық кезең Жобаны ұйымдастыру, әңгімелесу қыркүйекЖетекші: Балымбетова К.А.. 2   Жобаны іске асырудың негізгі кезеңі 1.Тақырыптың мақсаты мен міндеті қыркүйекОрындаушы: Есетбай Ә.М. Жетекші:Балымбетова К.А. 2.Өзектілігі мен жаңашылдығы қазанОрындаушы: Есетбай Ә.М. Жетекші:Балымбетова К.А.     І. Өзіндік жұмыстар: 1.Әдебиеттерден мәліметтер жинау 2.Тақырып бойынша көркем әдебиеттер жинау (тақпақтар, өлеңдер) 3.Абай өлеңдерінің тәрбиелік мәнін анықтау;       қазанОрындаушы: Есетбай Ә.М 3 Сараптау Жинақталған материалды жүйеге келтіру қарашаОрындаушы:Есетбай Ә.М. Жетекші:Балымбетова К.А. 4 Қорытынды Нәтижесі қарашаОрындаушы:Есетбай Ә.М. Жетекші:Балымбетова К.А Жоба жоспары

1 слайд

2 слайд
І. Кіріспе бөлім IІ. Негізгі бөлім 1.«Қазақтың бас ақыны» – Абай Құнанбаевтың өмір жолы 2.Абай Құнанбаевтың өлеңдері ІIІ. Қорытынды бөлім IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Жобаның мазмұны

2 слайд

3 слайд
Аннотация Бұл жоба Абай Құнанбаев өлеңдерінің тәрбиелік мәнін зерттеуге арналған. Мен кіріспе бөлімінде осы жұмысымның мақсатын айқындап жаздым. Негізгі бөлімде Абай шығармаларындағы тәрбиелік мәні бар өлеңдерін зерттеп отырдым. Абай өлеңдері –өсиеттік, даналық ой туғызатын туындылар. Абай Құнанбайұлының өлеңдеріне талдау жасап, педагогикалық ойларының мәнін анықтадым. Аннотация Этот проект посвящен изучению образовательной сущности стихов Абая Кунанбаева. Во вступительном разделе я уточнил цель своей работы. В основном разделе я изучал стихи поэзии Абая. Стихи Абая - это кусочки мудрости и мудрости. Я проанализировал стихи Абая Кунанбаюлы и выяснил суть его педагогического мышления. Аnnotation This project is devoted to the study of the educational essence of Abai Kunanbayev's poems. In the introductory section, I clarified the purpose of my work. In the main section, I studied poems of Abai's poetry. Abai's poems are pieces of wisdom and wisdom. I analyzed the verses of Abai Kunanbayuly and clarified the essence of his pedagogical thinking.

3 слайд

4 слайд
І.Кіріспе Тақырыпты таңдауым ол кісінің басып өткен өмір деректері жайлы мәлімет білу, өлеңдерін оқу, Абай ата өмірін үлгі ету, ұлы ақынға құрмет сезімдерін нығайту. Абай ата өлеңдері – адамды адам етіп тәрбиелеудің жан-жақты дамыған тұлға қалыптастырудың қайнары. Сондықтан да, Абай ата өлеңдері білімнің де, тәрбиенің де қайнар бұлағы екені түсінікті. Ұлы дананың қай шығармасын алмайық, оның алтын қазығы – тәрбие. Жас ұрпақты тәрбиелеу ісі ең алдымен, оларды сүюге баулудан басталуы керек деген. Абай ата өлеңдерін әр уақытта сабақта, сыныптан тыс кезімізде де оқып үйренгеніміз жөн.

4 слайд

5 слайд
«Абай өлеңдерінің тәрбиелік мәні » атты ғылыми жоба бүкіл әлемге танымал Абай Құнанбаев атамыздың шығармашылық өмір жолын тереңірек танып-білуге, оны жан-жақты зерттеуге негізделген. Абайдың өлеңдерін жеке-жеке қарастыра отырып, олардың тәрбиелік, үгіт-насихаттық жақтарына баса назар аудардым. Мен, өз жобамда Абай Құнанбаевтың терең мағына білдіретін өлеңдерін, жақсылыққа үндейтін, тәрбиелік мәніне зерттеу жұмысын жүргіздім. Ұрпақты Абай үлгісінде тәрбиелеу – ізгілікке, имандылыққа, адамдыққа, биік адамгершілікке бастайтын жол. Оны жүзеге асыру мақсатында таңдап алған ғылыми жұмыстың қажеттілігі маңызды , аса өзекті деп санаймын. Жобаның өзектілігі

5 слайд

6 слайд
Жобамыздың мақсаты: Ұлы ақын Абай Құнанбаевпен терең танысу, іздену, өлеңдерін оқып, ойға түйіп,тәрбиелік мәнін ұғыну. Өлеңдерінің өмірдегі тәрбиелік мәнінің қажеттілігін түсіндіру.

6 слайд

7 слайд
Жобамыздың міндеттері:  «Қазақтың бас ақыны» – Абай Құнанбаевтың өмір жолымен танысу. Жас ұрпаққа Абай мұрасындағы өлеңдерінің тәрбие беру жолдары мен мүмкіндіктерін анықтау. Абай шығармашылығымен, соның ішінде тәрбиелік мәні зор өлеңдерімен танысу.

7 слайд

8 слайд
Зерттеу объектісі : Абай Құнанбаев өлеңдері Зерттеу гипотезасы: Қазіргі заманда Абай өлеңдерінің тәрбиелік мәнінің зор екенін зерттеу. Жобамыздың зерттеу әдісі: Тақырыбымызды ашу барысында интернет желісіне сонымен қатар әдебиеттерге шолу жасалды. Өзіндік тұжырым жасала отырып,салыстыру,қорытындылау, талдау әдісі қолданылды. Зерттеудің мерзімі: 2017 жыл 3 ай (қыркүйек,қазан,қараша айлары)

8 слайд

9 слайд
Жобаның жаңашылдығы: Қазақ халқының әдебиетінде Абай салған жол ерекше. Әділдік пен әділетсіздіктің адам баласы тарихындағы орнын жалпылама айтпай, әділдікке жетуді, сәулеге, жарыққа ұмтылуды уағыздады. Қазіргі заманда Абай өлеңдерінің тәрбиелік мәні - өткен өмірдің, кешегі күннің тәжірибесі мен жемістерінің ішінде мән- мағынасы бай, дәрежесі жоғары заман талабына сай жауап беретін, бұрынғы-соңғының шеңберінен шы ­ғып, болашаққа кең жол ашады. Абай өлеңдері   ескі мен жаңаны жалғастыратын, тарихпен бірге дамитын тәрбиелік мәні зор баға жетпес байлық. . Сондықтан,Абай өлеңдері арқылы оқушылардың тұлғалық қасиеттеріне әсер етіп, оларды жан-жақты дамытуға,оқу- тәрбие үрдісінде тиімді пайдалануға, құрметтеуге шақырамын

9 слайд

10 слайд
Жұмыстың практикалық қолдану салалары: Тақырып негізінде жинақталған материалдар әдебиеттік оқу мен қосымша газет- журналдарда,тәрбие сағатарында,жалпы орта білім беретін мектептерде қосымша материал ретінде пайдалануға болады.

10 слайд

11 слайд
Күтілетін нәтиже:  (ғылыми болжау) Егер Абайдың өлеңдерін, негізгі ұстанымдарын оқушылар толық, жете түсініп меңгергенде, тәрбие үрдісінде белсене қатысқанда төмендегідей нәтижеге қол жеткізуге болады: -Абай туралы, оның асыл қазынасы туралы білімдері толығады. -Білім сапалары артады. -Поэзияны сүйетін, эстетикалық сезімдері, дүниетанымдары жетілген қасиеттері дамиды. -Адамды құрметтеу, оны бағалау сезімдері артады. -Толық адамды үлгі тұтады, оған ұқсағылары келеді, алдарына мақсат қояды. -Ұлтжандылық, Отансүйгіштік сезімдері қалыптасады. .

11 слайд

12 слайд
“Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз. Абай әрқашан ұлттық ұранымыз болуы тиіс”. Н. Ә. Назарбаев[1]

12 слайд

13 слайд
Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845-1904) — ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, Абай 10 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облысының Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірінен туған. Орта жүздің Арғын тайпасының Тобықты руынан шыққан билер әулетінен. Әкесі Өскенбайұлы Құнанбай өз заманындағы атақ даңқы алысқа кеткен адамдардың бірі болған. Патша өкіметі XIX ғасырдың ортасындағы бір сайлауда оны Қарқаралы ауданының аға сұлтандығына бекіткен. Шешесі ұлжан орта жүздің Арғын тайпасынан Қаракесек руының шешендікпен, тапқырлық, әзіл әжуамен аты шыққан шаншарлардың қызы «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған. Содан бері бұл есіммен Абай тарихқа енді.[ 4] Абай Құнанбаев (1845-1904) ІІ.Негізігі бөлім 1.«Қазақтың бас ақыны» – Абай Құнанбаевтың өмір жолы

13 слайд

14 слайд
Мынау тұрған Абайдың суреті ме?  Өлең сөздің ұқсаған құдіретіне. Ақыл, қайрат, білімді тең ұстаған, Өр Абайдың төтеген кім бетіне. Ақын атын таратқан әрбір тұсқа,  Өлеңменен өлмейтін салған нұсқа. Арғын, найман сөзіне таңырқаған, Қандай арман бар дейсің бұл туыста.  Ж. Жабаев. [ 3]

14 слайд

15 слайд
Абайдың шын аты Ибраһим болған. Абай деп әжесі Зере еркелетіп қойған. Бала кезінде екі ананың арасында тел өскен Абайды жеңгелері Телғара деп еркелетіпті. Тіпті М.Әуезовтың өзі Абай туралы жазбақ болған романын ең алғаш “Телғара” деп атаған екен. Сол телғараның дана Абайға айналып, ұлы ақын болу жолына көз салып көрелік. Абайдың бар өмірі өзі туып өскен Шыңғыс болысы, қазіргі Абай ауданы, бұрынғы Семей облысында өтті. Ұлы ақын 1845 жылы әйгілі Қасқабұлақ басында, киіз үйде дүниеге келді. Әкесі Құнанбай бүкіл Тобықты елінің қаһарлы әміршісі, қатыгез, ал шешесі Ұлжан керісінше ағайын-туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. [ 4]

15 слайд

16 слайд
Ұлжан Абайәжеменбірге

16 слайд

17 слайд
Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды Медресенің үшінші жылында Абай Семей қаласындағы “Приходская школаға” да қосымша түсіп, орысша сауатын аша бастайды. Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады.[ 4]

17 слайд

18 слайд
Абай өлең жазуды 10 жасында (“Кім екен деп келіп ем түйе қуған…”) бастаса, өз өлеңдеріне шығаруды шамамен 1880-1997 ж. аралығында көбірек қолға алған. Өлеңдерін әркімдердің атымен таратып, Көкбай атынан бастырған ақын жазған өлеңдерін “жинауды ” шәкірттеріне 1896 ж. ескерткен. Ал қара сөзбен жазылған өсиеттерін 1890-98 ж. аралығында қолға алған. Абай 3 әйел алған. Байбішесі Ділдадан: Ақылбай, Әбдірахман, Кұлбадан, Әкімбай, Мағаұия, Райхан; екінші әйелі Әйгерімнен Тұрағұл, Мекайыл, Ізкаіл, Кенже деген 7 ұл, 3 қыз сүйген. Келіндей алған әйелі Еркежаннан ұрпақ көрген жоқ.[ 4] Абай ұлдары Ақылбай (сол жақта) және Тұрағұлмен (оң жақта) бірге

18 слайд

19 слайд
Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы ерінбе! С. Торайғұров[6]

19 слайд

20 слайд
ІІ.Абайдың шығармалары •Ғылым таппай мақтанба •Интернатта оқып жүр •Пайда ойлама, ар ойла •Жасымда ғылым бар деп ескерм едім •Әсемпаз болма әрнеге •Жазғытұры •Жаз •Күз •Қыс •Желсіз түнде жарық ай •Қансонарда бүркітші шығады а ңға •Өлең - сөздің патшасы, сөз сара сы •Мен жазбаймын өлеңді ермек ү шін •Кұлақтан кіріп, бойды алар •Өзгеге, көңілім, тоярсың •Қараша, желтоқсан мен сол бір- екі ай •Біреудің кісісі өлсе, қаралы ол •Білімдіден шыққан сөз •Қақтаған ақ күмістей кең маңда йлы •Сап, сап, көңілім, сап, көңілім

20 слайд

21 слайд
Ұлы атамыз ел билеген, әділдікті айтып, білім саласын көтерген, ел балалары оқып үйренсін деп көп күш салған, тәрбиелік мәні жоғары өлеңдекрді жазды. Менде болашақта елге, халқымызға жақсы істер атқаруды парызым деп білем. Ұлы Абайдың біздің өтіп жатқан «Ғылым таппай мақтанба» өлеңіндегі терең мағынасын мұғаліміз жетік түсіндіріп, өміріміздің үлгісін бейнелегендей : Ғылым таппай мақтанба, Орын таппай баптанба, Құмарланып шаттанба, Ойнап босқа күлуге. Бес нәрседен қашық бол, Бес нәрсеге асық бол, Адам болам десеңіз. Тілеуің, өмірің алдыңда, Оған қайғы жесеңіз. Өсек, өтірік, мақтаншақ, Еріншек, бекер мал шашпақ –

21 слайд

22 слайд
Адам болам десең бар асыл қасиеттерді бойыңа үйір қыл, Бес асыл істің жолына бар өміріңді сарп ет. «Ол-талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым» деп өсиет айтты. Ал оған жету үшін жаманнан жирен, өтірік мақтаншақтық, еріншектік пен мал шашпақтық әдеттерден аулақ бол. Сонда толық адам боласың дейді. Ғылымды үйренбей, білмей, оқымай тұрып еш мақтанба, мақтанып бір шаттанып кетпе, егерде сенің білімнің төмен, ғылымға ден қоймасаңыз деге мағынада айтылған. «Дүниенің кілті өнер мен ғылымда тұр. Бар малыңды сарп қылып, ғылым табу керек. Өзің таба алмасаң балаң тапсын. Ғылымсыз ахирет те жоқ, дүние де жоқ. Ғылымсыз оқыған намаз, тұтқан ораза, қылған қажылық, ғибрат орнына бармайды...»-дейді Абай атамыз. [ 6]

22 слайд

23 слайд
«Әсемпаз болма әрнеге» (1894) өлеңінде: Әсемпаз болма әрнеге,- Өнерпаз болсаң арқалан. Сен де бір кірпіш дүниеге, Кетігін тап та, бар, қалан! – деп, жасөспірімдердің ойына қозғау саларлық ақыл айтады, болашаққа жөн сілтейді. Қайрат пен ақыл, қажымай-талмай ізденушілік, ерінбеу, еңбек ету адамды ойлаған мақсатына жеткізеді деп кеңес береді. Оңай олжаға тап болуды көздеу – ар-ұяттан безу, еңбексіз күн көруді мақсат ету – азғындықтың белгісі, сондықтан: Ақырын жүріп анық бас, Еңбегің кетпес далаға, Ұстаздық қылған жалықпас, Үйретуден балаға,- деп тұжырымды ой айтады. «Ұстаздық қылған жалықпас, үйретуден балаға» деп, бала тәрбиелеу ата-аналар алдындағы ең жауапты міндет екенін ескертеді. Балаға қарағанда үлкен адамдардың өмірден көргені мен білгені, үйренгені көп, тым болмаса, соның өнегелі жақтарын жасөспірімдерге үйретіп отыру басты міндетке айналсын деген талаптар қояды. [ 2]

23 слайд

24 слайд
«Сегіз аяқ» өлең мәні әуені жымдасқан жаңа ұйқас үлгісімен құрылған ән.  Өткірдің жүзі  Кестенің бізі  Өрнегін сендей сала алмас  Білген маржан  Білмеске арзан  Надандар бәһра ала алмас  Қиналма бекер тіл мен жақ.  Көңілсіз  құлақ ойға олақ. Бұл шумақтарда қызыл тілдің құдіреттілін айтса,  Басында ми жоқ,  Өзіңе ой жоқ.  Күлкішіл кердең наданның  Көп айтса көңді  Жұрт айтса болды  Әдеті надан адамның  –        деп адам бойындағы жігерсіздік, жасықтық сияқты жағымсыз қасиеттердің мінеп шенейді. Ән көркем сөз бен тілді құрметтеуге, жағымсыз қасиеттерден аулақ болуға, адамгершілікке, тәрбиелейді. Қызыл тілдің құдіреттілігін  мақтап, еңбек етуге шақырыды.

24 слайд

25 слайд

25 слайд

26 слайд

26 слайд

27 слайд
Ақынның бүкіл шығармаларындағы негізгі бір тұтас тақырыпта өзекті идея болған. Абайдың  пікірінше, ішкі рухани казынамыздың молығуы тікелей өзіміздің қолымыздағы іс. Осы реуішті пікір Абайдың  "Он тоғызыншы сөзінде" де қайталанады. Абайдың  дүние танымы бойынша сананың, ақылдың пайда болуы күнделікті өмір тәжірибесінің нәтижесінен ғана туындайтын табиғи құбылыс. Соңдықтан да Абай  "Он тоғызыншы сөзінде": «Адам ата-анадан туғаңда есті болмайды: есітіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады... Сол естілерд...

27 слайд