Жүрек жиырылуының реттелуі

1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Жүрек автоматиясы Сабақтың мақсаты: жүрек автоматиясы механизмін түсіндіру Оқушы орындай алады: 1. Жүректің құрылысын, жүрек бұлшықетінің құрылысы мен оның автоматияға қабілеттілігі арасындағы байланысты сипаттайды. 2. Жүрек автоматиясының механизмін сипаттайды. Білу, түсіну, білімін қолдану:

2 слайд
Жүрек жиырылуының реттелуі Жүректің өзінде пайда болған жүйке импульстерінің әсерінен жиырылу қабілеті автоматия деп аталады. Яғни оқшауланған жүрек ағзадан тыста жиырыла алады (қолайлы жағдай жасаса қандай да бір уақыт). Бұл кезде жүрек жұмысы денеміздің басқа мүшелері сияқты нейрогуморальды жолмен реттеледі.

3 слайд
Жүрек үш қабаттан тұрады. Сыртқы жұқа қабаты – эпикард, ортаңғы қалың бұлшық етті қабаты – миокард, ал камераларды астарлап жатқан жұқа қабаты – эндокард деп аталады.

4 слайд
Орталық жүйке жүйесі бөлімдері жүректің жиырылу жылдамдығына, ал олар тамырдың жиі және баяу соғуына әсер етеді. Симпатикалық бөлім жүректің соғуын жиілетеді, ал парасимпатикалық бөлім баяулатады. Сонымен қатар қан арқылы тасымалданатын химиялық заттар да өсер етеді. Негізінен адреналин гормоны жүректің соғуын жиілетеді, ал ацетилхолин нейромедиаторы - баяулатады. Бірақ жүректің бұлшық етінде биологиялық потенциал немесе жүйке импульсі жасалатын ерекше құрылымдар болады.

5 слайд
Жүректің өткізгіш жүйесі - жүректің бұлшық етіндегі жүйке импульсін жасауға қабілетті ерекше түзілімдер. Бұл - жүректің басқа көлденең жолақты талшықтарына ұқсамайтын бұлшық ет жасушалары. Олар эмбрион бұлшық ет жасушаларына ұқсайды. Оларда ядро, цитоплазма және жасушада болуы тиіс басқа барлық құрылымдар бар. Бірақ олар басқа жасушалар сияқты созылыңқы емес, ақшыл және қара түсті жолақтары болмайды, демек, оларда көлденең сызықтар жоқ. Пішіні - сопақ, тамшы не алмұрт тәрізді болады. Бұл жасушалар қоздыратын импульстерді өздері жасауға, нәтижесінде басқа миоциттердің жиырылуын келтіріп шығаруға қабілетті. Сондықтан гистологияда бұлшық ет ұлпасын жиырылуды қамтамасыз ететін «жұмысшы» және импульстің жасалуын қамтамасыз ететін «өткізгіш» деп бөлу қабылданған.

6 слайд
Жүректің өткізгіш жүйесінің бөлімдері Жүректің өткізгіш жүйесінің бөлімдері түйін деп аталатын жасушалардың шоғырынан және олардан шығатын талшықтардан тұрады. Өткізгіш жүйенің екі - синоатриальды және атриовентикулярлы түйіні болады. Синоатриальды немесе синуеоидты түйін CAT жоғары қуыс вена құйылысында, оның оң жақ жүрекшеге кіреберісінде орналасқан. Бұл түйін өте маңызды, себебі онда минутына жиілігі 70 соққы болатын импульс пайда болады. Сол үшін оны жүрек ырғағының жүргізушісі деп атайды. Осы түйін жасаған қозу толқыны жүрекше миоциттеріне тарайды да, екі жүрекше де жиырылады. Оған параллель қозу толқыны жүрекшеге ғана емес, төмен қарай да таралады. Бұл жерде өткізгіш жүйенің екінші түйіні орналасқан.

7 слайд
Атриовентрикулярлы - АВТ немесе жүрекше-қарынша түйіні. Атауынан көрініп тұрғандай, ол жүрекше мен қарынша арасындағы шeгaрада болады. Ол да маңызды, себебі одан импульстер өткізгіш жүйе бойынша әрі қарай қарыншаға барады Жүрекше- қарынша шоғыры атауынан көрініп тұрғандай, екі түйін: CAT жане АВТ арасында импульс өткізеді. Гис шоғыры қарыншалар арасындағы қалқада болады. Ол импульсті АВТ-дан (жүрекше-қарынша) түйінге өткізеді. Гис шоғырының талшықтары қалқа соңына дейін барьш, Гис шоғырының екі аяғына бөлінеді. Олар сол және оң жақ қарынша миокардына енетін, қатты тармақталып, қарыншалардың бүкіл миокардына енетін Пуркине талшығы деп аталатын талшықтар түзеді.

8 слайд

9 слайд
Электрокардиограмма – Электрокардиграффа (ЭКГ ) жүректен өтетін электорлық импульстардың ағынын тіркеу. Тіркелген жазудағы түрлі түстер осы импульстардың өтуінің әр түрлі кезеңдерін бақылауға мүмкіндік береді. Жүректің автоматиясы -қозу сопақша мидан келеді; синустық түйін қозуды қабылдайды; жүректің жиырылуын тездетеді – симпатикалық бөлім, баяулатады парасимпатикалық бөлім;

10 слайд
Ж үректің ырғағы мен соғуының бұзылыстары

11 слайд
Қанның оттегі тасымалдаудағы гемоглобин және оттегі

12 слайд
1 тапсырма. ЭКГ тісшелерін кірістіріп, жүрек жұмысын сипаттаңыз

13 слайд
2 тапсырма. Жүректе өтетін электрлік құбылыстарды сипатта: Поляризация _____________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ ___________________________ Реполяризация ___________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ ___________________________ Деполяризация ___________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ ___________________________

14 слайд
3 тапсырма. Жүректің құрылысын белгіле

15 слайд
Рефлексия: Білемін Білдім Білгім келеді          

16 слайд
• Үй тапсырмасы: §50. 247-250 бет оқу мазмұндау. Жүректі жақсарту жолдарын жазып келу.