кіші ғылыми жоба

1 слайд
Тақырыбы: Ағылшын,қазақ,орыс тілдеріндегі мақал- мәтелдердің мағыналық ұқсастығы және тәрбиелік маңыздылығы Ғ.Мүсірепов атындағы №37 жалпы орта мектебі коммуналдық мемлекеттік мекемесі Нургалиева Улбосын ағылшын тілі пән мұғалімі

1 слайд

2 слайд
МАЗМҰНЫ. І. Кіріспе. ІІ. Негізгі бөлім. Ағылшын, қазақ, орыс тілдеріндегі мақал-мәтелдердің мағыналық ұқсастығы және тәрбиелік маңыздылығы. 1. Еңбек. Work. Labour.Труд. 2. Білім. Knowledge. Знание. 3. Адам және оның қасиеті. Human being and human nature. Человек и его качества. 4. Денсаулық. Бақыттылық. Health. Happiness.Здоровье. 5. Туған жер. Отан. Отбасы. Motherland. Родина. 6. Достық. Friendship. Дружба. III. Қорытынды. IV. Әдебиеттер тізімі.

2 слайд

3 слайд
Қазіргі таңда еліміздің басшысы Н.Ә.Назарбаев алдымызға үш тұғырлы тіл: қазақ тілі- мемлекеттік тіл, орыс тілі –қарым-қатынас тіл, ағылшын тілі- халықаралық тілді меңгеру жөнінде мақсат қойып отыр. Осыған байланысты қай тілді меңгерсек те оны әдемі, таза, шебер сөйлей біліуіміз керек. Ал мақал-мәтелдер дегеніміз қандай тіл болмасын, сол тілдің көркемдігін, нақышын беретін шұрайы. Сол себепті шет тілінде сөйлеуді меңгеріп қана қоймай сол тілде әдемі, шебер, көркем сөйлей білуіміз керек. Тыңдаушымызға ойымызды әсерлі жеткізе білуіміз қажет. Біздің қарастырғалы отырған тақырыбымызда осыған байланысты. Яғни ағылшын тілін шебер сөйлеумен бірге, көркем сөйлеу білуіміз керек. Ол үшін ана тіліміздегі мақал-мәтелдерді де жақсы білуіміз қажет. Себебі қазақ тіліндегі мақал-мәтелдердің ағылшын тіліндегі баламасын (эквивалентін) ауызекі сөйлеуде керек. Қазақ тіліндегі мақал- мәтелдер сияқты ағылшын тіліндегі мақал-мәтелдердің тақырыптары да әр алуан. Екі тілде де мақал-мәтел халықтың әлеуметтік шаруашылық, рухани өмірінің бар саласын қамтиды. Жақсы қасиеттерін марапаттауға, адамгершілікке тәрбиелеуге арналған.

3 слайд

4 слайд
Ағылшын тіліндегі мақал –мәтелдердің қазақ тіліндегі мақал- мәтелдерге жасалу жолдарының ұқсастығы. Үш тілдегі мақал-мәтелдердің де құрамында сан есімдер жиі қолданылады. Әсіресе 1 сан есімі көп кездеседі. Мысалы қазақ тіліндегі мақал: Бір мылтықтың аузына, мың кісі сыяды. Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады. Мыңнын түсін білгенше, бірдің атын біл. Бір ақымақтан мыңға зиян, мың ақымақтан он мыңға. Ағылшын тілінде: One man, no man. Once bitten, twice shy. Орыс тілінде: Один в поле не воин. Сол сияқты қазақ,ағылшын, орыс тілдеріндегі тұрақты сөз тіркестеріндегі «жеті» нумеративтік тіркестерді қарастырайық. 7 саны үш тілде де киелі сан болып есептеледі. Үш тілдің аңыз ертегілерінде, діни нанымдарында да көп кездеседі. Қазақ тілінде: Жеті рет өлшеп, бір рет кес. Жеті атасын білмеген – жетесіздіктің белгісі. Ағылшын тіліндегі жеті нумеративіне қатысты: At six and sevens (алты мен жеті арасында)- белгісіздік, көңілдегі мазасыздық, ой күңгірттігін білдіреді. Орыс тілінде: Семеро одного не ждут. Семь раз отмерь, один раз отрежь. Қазақ тіліндегі мақал-мәтелдер сияқты ағылшын, орыс тілдеріндегі мақал- мәтелдердің тақырыптары да әр алуан. Үш тілде де мақал-мәтел халықтың әлеуметтік шаруашылық, рухани өмірінің бар саласын қамтиды.

4 слайд

5 слайд
Proverbs Мақал-мәтелдер Пословицы a) Never put off till tomorrow what you can do to today. Бүгінгі істі ертеңге қалдырма. Никогда не откладывай то,что можно ты можешь сделать сегодня. b) No pains, no gains. Еңбексіз- өнбек жоқ. Без труда не выташишь и рыбку из пруда. d) Little stokes fell great oaks. Тамшы тама берсе, тас жарады. Капля по капле и камень долбит.

5 слайд

6 слайд
а) Knowledge is power Білім-қуат. Знание-сила. b) Two heads are better than one. Кеңесіп пішкен тон келте болмас. Ум хорошо, а два лучше. d) Learn from clever, avoid full. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен. Учись на чужих ошибках. e) Live and learn. Өмір бойы үйрен. Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ. Век живи-век учись.

6 слайд

7 слайд
Proverbs Мақал-мәтелдер Пословицы a)Handsome is that handsome does. Ер жігітті сөзіне қарап емес, ісіне қарап бағала. О человеке судят по его делам. a) Many men many minds. Қанша адам болса, сонша пікір бар. Ум хорошо, а два лучше. a) Clothes make the man. Адам көркі- шүберек, ағаш көркіжапырақ. По одежке встречают, по уму провожают.

7 слайд

8 слайд
4. Health. Happiness. Unhappiness.Денсаулық. Бақыт.Здоровье Proverbs Мақал-мәтелдер a) Health is better than wealth. Денсаулық – Зор байлық. Здоровье дороже богатства. a) Happiness takes no account of time. Бақыттылар уақытпен санаспайды. Счастливые часов не наблюдают. a) Good health is above wealth. Тазалық бар жерде денсаулық бар.

8 слайд

9 слайд
5. Motherland.Туған жер. Отан. Proverbs Мақал-мәтелдер Пословицы a) East or West , home is best. Өз елім –кең сарайдай боз үйім. Все земли хороши, а своя-всех лучше. a) Every bird likes its own nest. Отансыз адам- ормансыз бұлбұл. Всяк кулик свое болото хвалит. a) Every country has its customs. Әр елдің заңы басқа, иттері қара қасқа. Сколько стран, столько обычаев.

9 слайд

10 слайд
Frendship. Достық. Батырлық. Proverbs Мақал-мәтелдер Пословицы a) A friend in need is a friend indeed. Ерді кебенек ішінде таны. Друзья познаются в беде. a) A man can die but once. Ер жігітке екі өлмек жоқ. a) Fortune favours the brave. Тәуекел тау жығар. Смелость города берет.

10 слайд

11 слайд
Қазақстан Республикасының егеменді ел, халықаралық қатынастар субъектісі болуына және қазақ тілінің мемлекеттік мәртебе алуына байланысты, Республиканың, мемлекеттің тілі ретінде оның халықаралық қатынастар деңгейіндегі қатысымда қолданылу ықтималдығын жоқка шығаруға болмайды. Өзара қарым-қатынастың нығаюы, тіларалық байланыстардың, ағылшын - қазақ қос тілділігінің жандануы, дамуы, осыған орай, классикалық, көркем әдеби шығармалардың, саяси ақпараттардың, халықаралық зор мәнділікке ие құжаттардың аралық тіл (язык посредник) ықпалынсыз тікелей қазақ тіліне аударылуы таяу болашақта өрістей түседі. Ал шет тілін үйретуде және аударма жұмысында аса бір қиындық туғызатын тілдік бірліктер — фразеологизмдер мен мақал-мәтелдер. Мақал-мәтелдердің тіл білімінде, оның ішінде, казақ және ағылшын тілдерінде әр тұрғыдан азды-көпті зерттеліп келгені мәлім. Зерттеу нысанына қатысты еңбектерге тоқталар болсақ, мақал-мәтелдердің тілдік табиғаты, олардың баска тұрақты тіркестермен ұқсастықтары немесе ерекшеліктері. А. Байтұрсынов, I. Кеңесбаев, P. Сәрсенбаев, Б. Адамбаев, Ә.Қайдар, С. Нұрышев, Ғ. Мұсабаев, М. Ғабдуллин, Ғ. Тұрабаева, салыстырмалы-салғастырмалы тұрғыдан А. Нұрмаханов, Э.Мұқышева, А. Донбаева, Д. Бегалықызының т.б. жұмыстарында қарастырылған. Жалпы және орыс тіл білімінде В. В. Виноградов, Н. Н. Амосова, М. Т. Тагаев, Н. М. Шанский, Г. Л. Пермяков, Л.А. Булаховский сынды ғалымдар соны бағыт, ұстанымдарымен, құнды пайымдауларымен, нақты теориялық түйін-тұжырымдарымен белгілі. Ағылшын тіліндегі ұлттық болмыс және ұлттық таныммен тығыз байланысты тұрақты тіркестерді, мақал-мәтелдерді жан-жақты, түбегейлі зерттеген ғалымдар — Н.Барли, А. Дундэс, А.Крикман, М. Куузи, Г.Мильнер, А. Тэйлер, Г.Л. Апперсон, Линда және Роджер Флавэлдер.

11 слайд

12 слайд
Қазіргі таңда еліміздің басшысы Н.Ә.Назарбаев алдымызға үш тұғырлы тіл: қазақ тілі- мемлекеттік тіл, орыс тілі –қарым-қатынас тіл, ағылшын тілі- халықаралық тілді меңгеру жөнінде мақсат қойып отыр. Осыған байланысты қай тілді меңгерсек те оны әдемі, таза, шебер сөйлей біліуіміз керек. Ал мақал-мәтелдер дегеніміз қандай тіл болмасын, сол тілдің көркемдігін, нақышын беретін шұрайы. Сол себепті шет тілінде сөйлеуді меңгеріп қана қоймай сол тілде әдемі, шебер, көркем сөйлей білуіміз керек. Тыңдаушымызға ойымызды әсерлі жеткізе білуіміз қажет. Біздің қарастырғалы отырған тақырыбымызда осыған байланысты. Яғни ағылшын тілін шебер сөйлеумен бірге, көркем сөйлеу білуіміз керек. Ол үшін ана тіліміздегі мақал-мәтелдерді де жақсы білуіміз қажет. Себебі қазақ тіліндегі мақал-мәтелдердің ағылшын тіліндегі баламасын (эквивалентін) ауызекі сөйлеуде керек. Қазақ тіліндегі мақал- мәтелдер сияқты ағылшын тіліндегі мақал-мәтелдердің тақырыптары да әр алуан. Екі тілде де мақал-мәтел халықтың әлеуметтік шаруашылық, рухани өмірінің бар саласын қамтиды. Жақсы қасиеттерін марапаттауға, адамгершілікке тәрбиелеуге арналған.

12 слайд

13 слайд

13 слайд

14 слайд
Мақал-мәтелдердің қазақ және ағылшын тілдерінде зерттелуіне тоқталмас бұрын отандық және әлемдік тіл мамандары арасында пікірталас туғызған, олардың қай салаға қатыстылығы жөнінде айтылған тұжырымдарды атай кеткен жөн. Мысалы, фразеология саласының қалыптасуына, дамуына өзіндік үлес қосқан В.В. Виноградов, Н.М. Шанский, В.Н. Телия, М. Чернышева, М.М. Копыленко, А.В. Кунин, И.В. Арнольд, І.Кеңесбаев, Ә.Т. Қайдар, Б. Манасбаев т.б. сынды ғалымдар мақал- мәтелдерді фразеология саласының еншісіне тиесілі деген ғылыми негіздемелер ұсынады.

14 слайд