Концертмейстердің кәсіби қызметіне қажетті қабілеттер, біліктер мен дағдылар
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Концертмейстердің кәсіби
қызметіне қажетті қабілеттер,
біліктер мен дағдылар
Жоба тақырыбы:
1 слайд
Концертмейстердің кәсіби қызметіне қажетті қабілеттер, біліктер мен дағдылар Жоба тақырыбы:
2 слайд
Жобаны дайындаған:
Кабдешев Дархан
Сансызбайевич
Ақмола облысы.
Ерейментау ауданы,
Ерейментау қаласы.
Балалар музыка
мектебі. Домбыра
аспабының ұстазы.
2 слайд
Жобаны дайындаған: Кабдешев Дархан Сансызбайевич Ақмола облысы. Ерейментау ауданы, Ерейментау қаласы. Балалар музыка мектебі. Домбыра аспабының ұстазы.
3 слайд
Кәсіби музыкалық білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде Музыкалық
білім беру педагогикасы саласында да, қосымша білім беру музыкалық
мектептерінің концертмейстерлерінің кәсіпқойлығы саласында да
талаптар айтарлықтай өсті.
Концертмейстер – иллюстратор шеберлігі ерекше. Оның еңбегі әрбір
сабақта педагогтың тәлімгерлігі, оқушының шығармашылық басы,
концертмейстердің жеке бастамасы мен сауаттылығы қосылған
бірыңғай көркем ансамбль құруға ықпал етеді. Оқу үдерісінің тиімділігі
үшін педагог пен иллюстратордың қарым-қатынас сипаты үлкен
маңызға ие, өйткені оған тек қана оқушының музыкалық дамуы ғана
емес , сонымен қатар оны жеке тұлға ретінде тәрбиелеу де
байланысты.
3 слайд
Кәсіби музыкалық білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде Музыкалық білім беру педагогикасы саласында да, қосымша білім беру музыкалық мектептерінің концертмейстерлерінің кәсіпқойлығы саласында да талаптар айтарлықтай өсті. Концертмейстер – иллюстратор шеберлігі ерекше. Оның еңбегі әрбір сабақта педагогтың тәлімгерлігі, оқушының шығармашылық басы, концертмейстердің жеке бастамасы мен сауаттылығы қосылған бірыңғай көркем ансамбль құруға ықпал етеді. Оқу үдерісінің тиімділігі үшін педагог пен иллюстратордың қарым-қатынас сипаты үлкен маңызға ие, өйткені оған тек қана оқушының музыкалық дамуы ғана емес , сонымен қатар оны жеке тұлға ретінде тәрбиелеу де байланысты.
4 слайд
•«Концертмейстер» ұғымы
екіұшты.Танылған канондар бойынша
концертмейстер деп: оркестрдің
бірінші скрипкашысы, кейде дирижерді
ауыстырады және оның міндетіне
оркестрдің барлық аспаптарының
дұрыс күйін тексеру кіреді;бұл опера
немесе симфониялық оркестрдің
ішекті аспаптар тобының
әрқайсысына жетекшілік ететін
музыканттың аты;бұл
орындаушыларға (әншілер,
аспапшылар, балет әртістері)
партияларды үйренуге көмектесетін
және оларды концерттерде
сүйемелдейтін пианист.
4 слайд
•«Концертмейстер» ұғымы екіұшты.Танылған канондар бойынша концертмейстер деп: оркестрдің бірінші скрипкашысы, кейде дирижерді ауыстырады және оның міндетіне оркестрдің барлық аспаптарының дұрыс күйін тексеру кіреді;бұл опера немесе симфониялық оркестрдің ішекті аспаптар тобының әрқайсысына жетекшілік ететін музыканттың аты;бұл орындаушыларға (әншілер, аспапшылар, балет әртістері) партияларды үйренуге көмектесетін және оларды концерттерде сүйемелдейтін пианист.
5 слайд
•Концертмейстер алдында келесі міндеттер
тұр:
•• Концертмейстер шеберлігінің теориясы мен
әдістемесінің негіздерін меңгеру.
• • Концертмейстер шеберлігі мен дағдыларын
дамыту. Бұған музыкалық мәтінді парақтан оқу,
музыкалық шығармаларды ауыстыру, сүйемелдеу
әуендерін құлақ арқылы таңдау, сүйемелдеу
кезінде оқушының ән айтуын бақылау жатады.
5 слайд
•Концертмейстер алдында келесі міндеттер тұр: •• Концертмейстер шеберлігінің теориясы мен әдістемесінің негіздерін меңгеру. • • Концертмейстер шеберлігі мен дағдыларын дамыту. Бұған музыкалық мәтінді парақтан оқу, музыкалық шығармаларды ауыстыру, сүйемелдеу әуендерін құлақ арқылы таңдау, сүйемелдеу кезінде оқушының ән айтуын бақылау жатады.
6 слайд
Концертмейстерлік қызметтің мақсаты-оқушылардың білім беру
бағдарламаларын табысты меңгеруіне ықпал ету, балалар мен жасөспірімдерді
эстетикалық тәрбиелеу; оқытушылар мен оқушылармен тандемде жұмыс
істеу ,орындаушылық конкурстарға қатысу.
Иллюстратордың жұмысы оқушылардың партиясын орындау сапасын бақылау,
музыкалық шығарманы орындауда қиындықтардың пайда болу себептері мен
ерекшеліктерін білу. Осылайша, иллюстратордың қызметінде шығармашылық,
педагогикалық және психологиялық функциялар біріктіріледі. Концертмейстерге
өзінің шеберлігі мен музыканы оқушының қабілеттері мен орындаушылық
мәнеріне бейімдеуге тура келеді. Одан да қиын, бірақ жеке келбетін сақтау
қажет.
Қазіргі жағдайда концертмейстердің психологиялық құзыреттілігі оның
орындаушылық және педагогикалық қабілетіне, парақтан оқу және транспондау
дағдыларына қарағанда кем емес маңызды. Жауапты концерттер, конкурстық
қойылымдар барысында қалыптасатын кейбір жағдайларда концертмейстер
толық мағынада психологтың қызметін атқарады,ол солисттің шамадан тыс
кернеуін, сахнаға шығар алдында жағымсыз фонды түсіре алады, әртістік көңіл-
күй үшін нақты ашық ассоциативті кеңес таба алады. Концертмейстер,
әрдайым қатар жүргенде, сәтсіздікті бастан кешіруге, олардың себептерін
түсіндіруге көмектеседі.
6 слайд
Концертмейстерлік қызметтің мақсаты-оқушылардың білім беру бағдарламаларын табысты меңгеруіне ықпал ету, балалар мен жасөспірімдерді эстетикалық тәрбиелеу; оқытушылар мен оқушылармен тандемде жұмыс істеу ,орындаушылық конкурстарға қатысу. Иллюстратордың жұмысы оқушылардың партиясын орындау сапасын бақылау, музыкалық шығарманы орындауда қиындықтардың пайда болу себептері мен ерекшеліктерін білу. Осылайша, иллюстратордың қызметінде шығармашылық, педагогикалық және психологиялық функциялар біріктіріледі. Концертмейстерге өзінің шеберлігі мен музыканы оқушының қабілеттері мен орындаушылық мәнеріне бейімдеуге тура келеді. Одан да қиын, бірақ жеке келбетін сақтау қажет. Қазіргі жағдайда концертмейстердің психологиялық құзыреттілігі оның орындаушылық және педагогикалық қабілетіне, парақтан оқу және транспондау дағдыларына қарағанда кем емес маңызды. Жауапты концерттер, конкурстық қойылымдар барысында қалыптасатын кейбір жағдайларда концертмейстер толық мағынада психологтың қызметін атқарады,ол солисттің шамадан тыс кернеуін, сахнаға шығар алдында жағымсыз фонды түсіре алады, әртістік көңіл- күй үшін нақты ашық ассоциативті кеңес таба алады. Концертмейстер, әрдайым қатар жүргенде, сәтсіздікті бастан кешіруге, олардың себептерін түсіндіруге көмектеседі.
7 слайд
Концертмейстер жұмысының ерекшелігі -ол "әмбебап"музыкант болуға тура келеді.
Концертмейстерге қандай білім мен дағдылар қажет екенін қарастырайық:
1. Бірінші кезекте, парақтан кез келген күрделіктегі өз партиясын оқи білу, шығарманың
көркемдік ойын түсіну, оны түсіндірудің жеке ерекшелігін алдын ала ұстай отырып,
аккомпанементтің партиясын көру және ұсыну және барлық орындаушылық құралдармен
оның неғұрлым жарқын көрінуіне жәрдемдесу.
2. Барлық авторлық нұсқауларды нақты орындау. Бұл тікелей ноталық мәтінге, динамикаға,
агогикаға, штрихтерге, артикуляцияға қатысты.
3. Ансамбльде ойнау дағдыларын меңгеру.
4. Музыкалық шығармаларды тасымалдаа білу.
5. Ансамбльдегі ерекше "чутье", тез өтеу үшін, қажет болған жерде, екпін, көңіл-күй,
музыкалық шығарманың сипаты.
6. Концертмейстер түрлі стильдегі музыканы сезіну үшін үлкен музыкалық репертуарды
жинауы керек.
7. Тамаша ансамбль құруға ұмтылу-музыкалық мәнерліліктің барлық құралдарының
көмегімен орындалатын шығарманың бірыңғай музыкалық-көркемдік бейнесін құру.
Иллюстратор-кларнетист өзінің аспапты тембрімен ансамбль бойынша серіктесін
қызықтыруы, аккомпанемент класында қолайлы психологиялық климат жасауы, оқушыда
орындалатын музыкаға эмпатия сезімін тудыруы тиіс. Бұл ретте өзінің жеке келбетін сақтай
отырып және пианист ретінде "екінші болу" іскерлігін тәрбиелеу арқылы оқушының
қабілеттері мен орындаушылық мәнеріне музыканы өзінің шеберліктері мен пайымын
бейімдей білу маңызды.
7 слайд
Концертмейстер жұмысының ерекшелігі -ол "әмбебап"музыкант болуға тура келеді. Концертмейстерге қандай білім мен дағдылар қажет екенін қарастырайық: 1. Бірінші кезекте, парақтан кез келген күрделіктегі өз партиясын оқи білу, шығарманың көркемдік ойын түсіну, оны түсіндірудің жеке ерекшелігін алдын ала ұстай отырып, аккомпанементтің партиясын көру және ұсыну және барлық орындаушылық құралдармен оның неғұрлым жарқын көрінуіне жәрдемдесу. 2. Барлық авторлық нұсқауларды нақты орындау. Бұл тікелей ноталық мәтінге, динамикаға, агогикаға, штрихтерге, артикуляцияға қатысты. 3. Ансамбльде ойнау дағдыларын меңгеру. 4. Музыкалық шығармаларды тасымалдаа білу. 5. Ансамбльдегі ерекше "чутье", тез өтеу үшін, қажет болған жерде, екпін, көңіл-күй, музыкалық шығарманың сипаты. 6. Концертмейстер түрлі стильдегі музыканы сезіну үшін үлкен музыкалық репертуарды жинауы керек. 7. Тамаша ансамбль құруға ұмтылу-музыкалық мәнерліліктің барлық құралдарының көмегімен орындалатын шығарманың бірыңғай музыкалық-көркемдік бейнесін құру. Иллюстратор-кларнетист өзінің аспапты тембрімен ансамбль бойынша серіктесін қызықтыруы, аккомпанемент класында қолайлы психологиялық климат жасауы, оқушыда орындалатын музыкаға эмпатия сезімін тудыруы тиіс. Бұл ретте өзінің жеке келбетін сақтай отырып және пианист ретінде "екінші болу" іскерлігін тәрбиелеу арқылы оқушының қабілеттері мен орындаушылық мәнеріне музыканы өзінің шеберліктері мен пайымын бейімдей білу маңызды.
8 слайд
Концертмейстік
жұмыс тәжірибесін
меңгеру. Бұл
практикалық
қызметтің екі түрін
қамтиды: біріншіден,
сахналық өнер
(концерттер,
конкурстар),
екіншіден, оқу
процесінің әртүрлі
формаларына қатысу
(репертуар бойынша
жұмыс, көзбен оқу,
құлаққа таңдау,
транспозиция).
8 слайд
Концертмейстік жұмыс тәжірибесін меңгеру. Бұл практикалық қызметтің екі түрін қамтиды: біріншіден, сахналық өнер (концерттер, конкурстар), екіншіден, оқу процесінің әртүрлі формаларына қатысу (репертуар бойынша жұмыс, көзбен оқу, құлаққа таңдау, транспозиция).
9 слайд
•
Музыкалық-шығармашылық
қабілеттерін, музыкалық есте
сақтауын, музыкалық ойлауын,
қабылдауын, қиялын,
эмоционалдық-еріктік
қасиеттерін дамыту.
• Философиялық-эстетикалық
дүниетанымын, тұлғалық
адамгершілік қасиеттерін,
тәрбие жұмысын музыка арқылы
жүргізуге дайындығын
қалыптастыру.
• Пәнаралық байланысты орнату,
концертмейстер қызметінің
мәдени бағыты.
9 слайд
• Музыкалық-шығармашылық қабілеттерін, музыкалық есте сақтауын, музыкалық ойлауын, қабылдауын, қиялын, эмоционалдық-еріктік қасиеттерін дамыту. • Философиялық-эстетикалық дүниетанымын, тұлғалық адамгершілік қасиеттерін, тәрбие жұмысын музыка арқылы жүргізуге дайындығын қалыптастыру. • Пәнаралық байланысты орнату, концертмейстер қызметінің мәдени бағыты.
10 слайд
КОНЦЕРТТІК ОРЫНДАУШЫНЫҢ
ҚЫЗМЕТІ
•Концерттік орындаушының шығармашылық
қызметі екі компонентті қамтиды: жұмыс
процесі және концерттік орындау.Жұмыс
барысы төрт кезеңге бөлінеді: Бірінші кезең
– тұтастай жұмыс бойынша жұмыс:
орындалатын істің ойдан шығарылған
эскиздері сияқты тұтас музыкалық бейнені
жасау. Бұл кезеңнің міндеті – шығарманың
музыкалық мәтінін көрнекі оқу кезінде
музыкалық және есту бейнелерін жасау.
10 слайд
КОНЦЕРТТІК ОРЫНДАУШЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ •Концерттік орындаушының шығармашылық қызметі екі компонентті қамтиды: жұмыс процесі және концерттік орындау.Жұмыс барысы төрт кезеңге бөлінеді: Бірінші кезең – тұтастай жұмыс бойынша жұмыс: орындалатын істің ойдан шығарылған эскиздері сияқты тұтас музыкалық бейнені жасау. Бұл кезеңнің міндеті – шығарманың музыкалық мәтінін көрнекі оқу кезінде музыкалық және есту бейнелерін жасау.
11 слайд
•Екінші кезең – сүйемелдеу
бөлімі бойынша жеке жұмыс,
оған мыналар кіреді: партияны
үйрену, қиындықтарды
жаттықтыру, әртүрлі
пианистикалық әдістерді
қолдану, мелисманы дұрыс
орындау, «артқы соққыларды»
байқау, ыңғайлы саусақтарды
таңдау, педальды пайдалана
білу, «ұстау». қарқын,
экспрессивті динамика, нақты
сөз тіркесі, кәсіби сия.
11 слайд
•Екінші кезең – сүйемелдеу бөлімі бойынша жеке жұмыс, оған мыналар кіреді: партияны үйрену, қиындықтарды жаттықтыру, әртүрлі пианистикалық әдістерді қолдану, мелисманы дұрыс орындау, «артқы соққыларды» байқау, ыңғайлы саусақтарды таңдау, педальды пайдалана білу, «ұстау». қарқын, экспрессивті динамика, нақты сөз тіркесі, кәсіби сия.
12 слайд
Үшінші кезең – солистпен
жұмыс, фортепиано
партиясын мінсіз меңгеруді,
музыкалық және
орындаушылық әрекеттердің
үйлесімін, түйсіктің болуын,
серіктес партияны білуін,
концертмейстердің
вокалистке қатысты фонға
«шығуын» білдіреді. (бұл
аспапшыға қатысты емес,
өйткені олар дерлік тең
жағдайда). Маңызды рөлді
жылдам реакция ойнайды,
оның ішінде музыканы бірге
ойнау кезінде серіктесті
тыңдау мүмкіндігі.
12 слайд
Үшінші кезең – солистпен жұмыс, фортепиано партиясын мінсіз меңгеруді, музыкалық және орындаушылық әрекеттердің үйлесімін, түйсіктің болуын, серіктес партияны білуін, концертмейстердің вокалистке қатысты фонға «шығуын» білдіреді. (бұл аспапшыға қатысты емес, өйткені олар дерлік тең жағдайда). Маңызды рөлді жылдам реакция ойнайды, оның ішінде музыканы бірге ойнау кезінде серіктесті тыңдау мүмкіндігі.
13 слайд
Төртінші кезең – тұтастай
шығарманың жұмыстық (репетициялық
қойылымы): шығарманы өз бетінше
түсіндіру негізінде музыкалық-
орындаушылық образ жасау. Дәл осы
кезең концерттік қойылымдағы
концерттік орындаушының алдын ала
көңіл-күйін анықтайды.
13 слайд
Төртінші кезең – тұтастай шығарманың жұмыстық (репетициялық қойылымы): шығарманы өз бетінше түсіндіру негізінде музыкалық- орындаушылық образ жасау. Дәл осы кезең концерттік қойылымдағы концерттік орындаушының алдын ала көңіл-күйін анықтайды.
14 слайд
Концертмейстер ойынының ерекшелігі-ол өзінің музыкасын оқушының
орындаушылық мәнеріне бейімдеуге тура келеді.
Маңызды бөлшегі жұмысына иллюстратор – таба білу байланыс,
онымен дер кезінде подбодрить оның көзқарас немесе күлкі. Онсыз
ансамбль құру, болашақ маманның бірлескен шығармашылығы мен
музыкалық дамуы мүмкін емес. Оқушыға иллюстратор партиясының оқу
процесінде ойлар мен идеялармен алмасуды талап ететін үлкен рөлге ие
екенін түсінуі керек. Егер екі музыкант көркем мағынада бірыңғай
ансамбльдің тең құқылы қатысушылары болса, мақсатқа қол
жеткізіледі. Концертмейстер мен оқушының жақсы ансамблі табысты
өнер көрсетудің кепілі болып табылады.
Тәжірибелі концертмейстер әрдайым бақылау жасамайтын толқуды
және студенттің өнер көрсетер алдында жүйке кернеуін алып тастай
алады. Шығармашылық шабыт оған беріледі және оған сенімділік,
психологиялық, ал ол үшін бұлшық ет еркіндігіне жетуге көмектеседі.
Алайда, концертмейстер-иллюстраторда осы қасиеттердің барлығы
ансамбльдің жетістігіне кепілдік бермейді .
14 слайд
Концертмейстер ойынының ерекшелігі-ол өзінің музыкасын оқушының орындаушылық мәнеріне бейімдеуге тура келеді. Маңызды бөлшегі жұмысына иллюстратор – таба білу байланыс, онымен дер кезінде подбодрить оның көзқарас немесе күлкі. Онсыз ансамбль құру, болашақ маманның бірлескен шығармашылығы мен музыкалық дамуы мүмкін емес. Оқушыға иллюстратор партиясының оқу процесінде ойлар мен идеялармен алмасуды талап ететін үлкен рөлге ие екенін түсінуі керек. Егер екі музыкант көркем мағынада бірыңғай ансамбльдің тең құқылы қатысушылары болса, мақсатқа қол жеткізіледі. Концертмейстер мен оқушының жақсы ансамблі табысты өнер көрсетудің кепілі болып табылады. Тәжірибелі концертмейстер әрдайым бақылау жасамайтын толқуды және студенттің өнер көрсетер алдында жүйке кернеуін алып тастай алады. Шығармашылық шабыт оған беріледі және оған сенімділік, психологиялық, ал ол үшін бұлшық ет еркіндігіне жетуге көмектеседі. Алайда, концертмейстер-иллюстраторда осы қасиеттердің барлығы ансамбльдің жетістігіне кепілдік бермейді .
15 слайд
Концертмейстер класы бойынша педагог үшін концертмейстер-оң қол
және бірінші көмекші, музыкалық пікірлестер. Оқушылар үшін
концертмейстер-көмекші, тәлімгер және педагог. Әрине, мұндай рөлге
әрбір концертмейстердің құқығы болмауы мүмкін,ол болашақ жас
мамандармен оқу-тәрбие жұмысы процесінде қажетті көркем
нәтижеге қол жеткізуде Білім, тұрақты еңбек және жауапкершілікпен
игеріледі.
Аккомпанемент сыныбындағы оқушылармен сауатты құрылған жұмыс
бұл пәнді сүйікті етуге мүмкіндік береді, ал оқушының белгілі бір даму
жағдайында оның концерттік және конкурстық қойылымдарының
негізі болуға мүмкіндік береді. Бұл жұмыс осы үдерістің барлық
қатысушыларына - мамандық бойынша педагогқа және студент пен
концертмейстер-иллюстраторға жағымды әсер етеді. Соңғысына бұл
шығармашылық музыкант тұлғасының жан-жақты қалыптасуына,
оның орындаушылық және педагогикалық құрамдасының үйлесімділігіне
ықпал етеді. Өзара тәжірибе алмасу бірлескен шығармашылық
ізденіс музыканттарды байытады, олардың ой-өрісін кеңейтеді.
15 слайд
Концертмейстер класы бойынша педагог үшін концертмейстер-оң қол және бірінші көмекші, музыкалық пікірлестер. Оқушылар үшін концертмейстер-көмекші, тәлімгер және педагог. Әрине, мұндай рөлге әрбір концертмейстердің құқығы болмауы мүмкін,ол болашақ жас мамандармен оқу-тәрбие жұмысы процесінде қажетті көркем нәтижеге қол жеткізуде Білім, тұрақты еңбек және жауапкершілікпен игеріледі. Аккомпанемент сыныбындағы оқушылармен сауатты құрылған жұмыс бұл пәнді сүйікті етуге мүмкіндік береді, ал оқушының белгілі бір даму жағдайында оның концерттік және конкурстық қойылымдарының негізі болуға мүмкіндік береді. Бұл жұмыс осы үдерістің барлық қатысушыларына - мамандық бойынша педагогқа және студент пен концертмейстер-иллюстраторға жағымды әсер етеді. Соңғысына бұл шығармашылық музыкант тұлғасының жан-жақты қалыптасуына, оның орындаушылық және педагогикалық құрамдасының үйлесімділігіне ықпал етеді. Өзара тәжірибе алмасу бірлескен шығармашылық ізденіс музыканттарды байытады, олардың ой-өрісін кеңейтеді.
16 слайд
Концерттік қойылым – концерттік
орындаушының музыкалық шығармадағы барлық
жұмысының нәтижесі және шарықтау шегі. Оның
басты мақсаты – солистпен бірге шығарманың
музыкалық-көркемдік концепциясын жоғары
орындау мәдениетімен ашу.
16 слайд
Концерттік қойылым – концерттік орындаушының музыкалық шығармадағы барлық жұмысының нәтижесі және шарықтау шегі. Оның басты мақсаты – солистпен бірге шығарманың музыкалық-көркемдік концепциясын жоғары орындау мәдениетімен ашу.
17 слайд
Концертмейстерде рухани және дене күшін
жұмылдыру, тиісті ішкі көзқарас болуы,
сахнада қалу, орындаушылық іс-әрекетке деген
сүйіспеншілік және қызығушылық таныту,
фортепиано репертуарын байыту, көне
музыка мен қазіргі композиторлардың
шығармаларын қосу, әр дәуірдің музыкасын
түсіну қажет. және стильдер, өз өнерлерін
насихаттайды.
17 слайд
Концертмейстерде рухани және дене күшін жұмылдыру, тиісті ішкі көзқарас болуы, сахнада қалу, орындаушылық іс-әрекетке деген сүйіспеншілік және қызығушылық таныту, фортепиано репертуарын байыту, көне музыка мен қазіргі композиторлардың шығармаларын қосу, әр дәуірдің музыкасын түсіну қажет. және стильдер, өз өнерлерін насихаттайды.
18 слайд
Концерттік қызметтің табысты болуының
маңызды факторы – аудиториямен байланыс
орнату, олардың көркемдік идеяларын жүзеге
асыру және вокалистке немесе аспапшыға
қажетті мақсатқа жетуге мүмкіндік беру.
18 слайд
Концерттік қызметтің табысты болуының маңызды факторы – аудиториямен байланыс орнату, олардың көркемдік идеяларын жүзеге асыру және вокалистке немесе аспапшыға қажетті мақсатқа жетуге мүмкіндік беру.
19 слайд
19 слайд