Көшбасшылық және Жетекшілік

1 слайд
Көшбасшылық және Жетекшілік Орындаған:Халмурадова.Г.Н

2 слайд
Жоспары: Көшбасшы ұғымы және тарихы. Д.Гоулманның көшбасшылық қабілетке сипаттамасы. Көшбасшылық түрлері. Көшбасшының эмоционалдық құзіреттілігі. Жетекшілік деген не?Жетекшіліктің қасиеттері. . Басшылықпен жетекшіліктің негізгі ерекшеліктері.

3 слайд
Көшбасшылық Көшбасшылық (ағылшын тілінен lead-басқару, ал leadership-басқара алу қабілеті деген мағынаны білдіреді)-бұл адамдарды өз-өзін белгілі бір мәнерде ұстауына мәжбүр ету арқылы олардың мінез-қылықтарына әсер ету үшін басқарушының қолданатын құралы.Көшбасшылықты әдетте ақыл,сауаттылық деңгейі,сенімділік пен әлеуметтік қатысу,әлеуметтік-экономикалық статус түсініктерімен байланыстырады.

4 слайд
Көшбасшы мен Басшы деген ұғымдардың мағынасы ажырата білу керек. Көшбасшы Басшы  Басшы-бұл жұмысты беруші және сол жұмыстардың орындалуына жауап беруші адам.Бұл адамның лауазымы.Жақсы басшы қызметкерлері орындаған жұмысты реттеп қабылдап отырады.  Көшбасшы адамдарды жандандырады,мақсатқа жетуде болашақты көр қасиеті арқылы адамдарды ортақ мақсатқа бағыттайды

5 слайд
Көшбасшылықтың тарихы Э.Богардус 20 ғасырдың басында американдық әлеуметтанушы Э.Богардус лидерде болуы керек ондаған қасиеттерді тізімге алды- әзіл, әдептілік, болжау қабілеті, назар аудару қабілеті, адамдарды ұнату, жауапкершілікті қабылдауға дайын болу және т.б. Ол адамның көшбасшысы, ең алдымен, ақыл, қуат, мінез сияқты қасиеттерден жасалады деп сенді. 1948 жылы Р.Стогдил көптеген зерттеулердің мәліметтерін жинақтай отырып, көшбасшылықтың 124 белгілерін атады. Ол көшбасшының айналасындағы адамдарға қарағанда көбірек ақыл-ой болуы керек екенін дәлелдеуге тырысты.Алайда олар оған қарсылық білдірді:бизнесте жоғары деңгейдегі интеллект-бұл жетістіктің қажетті факторы емес деп айтады. Анықтау сияқты басқа да ерекшеліктер маңызды рөл атқарады.

6 слайд
Д.Гоулман өзінің «Эмоциялық көшбасшылық» кітабында ол көшбасшылық қабілет үлгісін эмоциялық интеллект құрылымына сəйкес 4 түрде сипаттайды: Қатынастарды басқару: ынталандыру, ықпал ету,жетілуге көмектесу, өзгерістерге қолдау көрсету, шиеленістерді реттеу. Осындай сипаттарға ие көшбасшылар өзінің қоластындағы адамдардың үн қатысуына ықпал етіп,оларды алға қойылған міндеттерді жүзеге асыруға жігерлендіре алады.Мұндай тұлғалар ұжым шеңберінде ауызбіршілік пен бір-біріне сенімді қалыптастыра алады.Өзіндік сана: Өзіндік санасы жоғары дамыған көшбасшылар өз эмоциялары мен сезімдерінің əсерін саналауға қабілетті,бұл қасиет оларға күрделі жағдайларда мінез-құлықтың ең үздік тəсілін таңдауға көмектеседі . Өзін-өзі қадағала у: Эмоцияны қадағалау, ашықтық, бейімділік, жеңуге деген ерік- жігер,бастамашылық, оптимизм.Өзін-өзі қадағалауы жоғары дамыған көшбасшылар- стрестерге төзімді,аумалы-төкпелі жағдайларға тез бейімделе алатын тұлғалар. Əлеуметтік сезгіштік: эмпатия, іскери білімдарлық, елгезектік. Осындай қасиеттерге ие көшбасшылар қоршаған адамдарды тез түсініп, олардың орнына түсе алады; адамдардың қажеттіліктеріне өте сезімтал болып табылады.

7 слайд
Көшбасшылық түрлері( Т.Питерсу бойынша) Көшбасшы.Шабыт.Шыңға жету.Мақсатты орындау Өнімді көшбасшы - Үмітті ақтайды; -мағынасын құрастырады Кіріс бойынша механик - Тапсырманы бағдарлай аладыТалантты жетілдіреді және аша алады -ұжымдағы адамдарды тани біледі, бағдарлай алады

8 слайд
Көшбасшылық белгілі бір топтық міндеттерді шешумен тығыз байланысты болып табылғандықтан, топтық іс-əрекет түріне сəйкес  инструменталды көшбасшы  (the task leader) жəне  əлеуметтік-эмоционалды көшбасшы  (the social-emotional leader) ажыратылады.Көшбасшылықтың бұл түрін өткен ғасырдың 50-жылдары Р.Бейлз бен Ф.Слейтер бөліп шығарып,осы құбылысқа «көшбасшылықтың рөлдік дифференциациясы» атауын берген болатын. Инструменталды көшбасшылық   мақсаты топтың нысаналы түпкі міндеттерін шешуі барысында топты басқару болып табылады, ал эмоционалды көшбасшының рөлі ұжымда ішкі жағымды ортаны қалыптастыру жəне оның тұрақтылығын қамтамасыз етумен байланысты болып табылады. Топтық мақсаттың орындалу тиімділігін қамтамасыз етуге бағытталған инструменталды көшбасшы жиі түрде топ мүшелерімен өзара қатынастың нашарлауына алып келетін тəсілдерді қолдануы мүмкін . Эмоциялық көшбасшы   көп жағдайда топтағы өзара қарым-қатынасты жақсартуға бағытталуы нəтижесінде өзінің эмоциялық интеллект қасиеттерін іске қосады. Тек топтық міндетке ғана бағытталған көшбасшының эмоциялық интеллекттің төменгі деңгейін байқату мүмкіндігі айтылады. Кейбір зерттеулерде, шынымен де, жоғарғы эмоциялық интеллект пен қарым- қатынасқа бағытталған демократиялық басқару стилі арасындағы байланыстар анықталған. Бұл ретте коммуникативті қабілет деңгейі төмен əйел-басшылар директивті жəне енжар стильдерді таңдауға бейім екендігі анықталса, ерлер көп жағдайда тек енжар басқару стилін қолданатыны байқалған.Көшбасшылық түрлері

9 слайд
Көшбасшылықтың Эмоциялық құзіреттілігі Көшбасшылық теорияларыТұлғалы қ теория-оған сәйкес менеджерлердің ең үздіктері белгілі бір жеке қасиеттер топтамасына ие болады.О лардың арасында: ақыл мен білім деңгейі, тартымды сыртқы көрінісі, адалдылық. Қылықтық теория- Бұл теорияға сәйкес басқару түрлерін классификациялауға негіз салған болатын. адамдардың жеке басына тән қасиеттеріне байланысты болады. Жағдайлық теория –  Жағдайлық теория бойынша тиімді басқару үшін менеджердің жеке қасиеттері мен өз-өзін ұстауы нақты жағдайларға сәйкес болуы керек.

10 слайд
Көшбасшының іс жүргізу бағыттары Әрқайсысының жеке қажеттіліктерін анықтау және олардың арасындағы татулықты сақтау ; Топты белгілі бір тапсырманы орындау үшін құру, сақтау мен ынталандыру, топтық жұмысты марапаттау Негізгі мақсаттың орындалуын қамтамасыз ету; Топ қажеттіліктері Жеке қажеттіліктер   Тапсырма қажеттілігі

11 слайд
Біліктілік беделділігі - Оның негізі ретінде басқарушының тәжирибесі, білімі мен ерекше қабілеттіктері қарастырылады. Харизматикалық бедел –  Мықты жеке қасиеттерге негізделеді. Бұл жердегі көшбасшы харизматикалық беделділікке ие немесе ең кемі сол харизматикалық беделділіктің бар болғаны туралы сезім қалыптастырады, ол туралы әдетте «тума көшбасшы» деп айтады; Дәстүрлі бедел –  Беделдің бұл түрі қоғамда қолданылатын негізгі форма болып табылады. Ол белгілі бір дәстүрлер мен шарттаға құрметпен қарау және ол бойынша өз- өзін ұстау формаларына негізделеді. Кейде беделділіктің бұл түрі өсім мен жаңашылдыққа өзінің кері әсерін тигізеді; Беделдік формалары Көшбасшылықтың негізі ретінде беделділік қарастырылады. Көшбасшы рөлі белгілі бір беделділік формасына негізделіп, құралады. Рөл мен орын беделділігі Тұлғаның жеке бір қасиеттерімен емес, әлеуметтік ортада алатын орнымен және рөлімен анықталады. Беделділіктің бұл түрінде адамдарға берілетін билік оның алатын орны мен титулына байланысты болады.Көп уақытта көшбасшының жетістікке жетуі мен табысты болуы билікке ие болу мен басқаларды басқару қабілетіне қарай анықталады; Құқықтық бедел Беделділіктің ең формальды түрлерінің бірі, өйткені ол белгілі бір ережелер шеңберіне негізделеді;

12 слайд
Бағыттаушы  рөлдің негізін қарастыратын болсақ, көшбасшы іскерлік тапсырмаларды қойған және қабылдаған кезде, анықтағанда, жұмыстың ой мен стиліне аса мән беруі қажет. Ынталандыру  рөлі ретінде қойылған тапсырмалардың маңыздылығын түсінуін, өзінің ісін сыртқы дүниемен қатынас кезінде қорғауы қарастырылады . Ұйымдастырушы Көшбасшы қойылған мақсатқа жету үшін топты біріктіріп, топтық жұмысты жақсы бақылай алу керек. Бұл  Ұйымдастырушы  рөлі нің негізі. Көшбасшының орындайтын функциялары. Егер көшбасшы төменде көрсетілген үш функцияны орындап жүрсе, онда оны көшбасшы деп толығымен атауға болады:  Бағыттаушы;  Ұйымдастырушы;  Ынталандырушы. 0 1 0 2 0 3Көшбасшының орындайтын функциялары.

13 слайд
Жетекшілік Жетекшілік -бұл басқару іс-әрекетінің бір ғана бөлігі,мұнда әр түрлі басқару бағынушыларға әсер ету арқылы шешіледі.Жетекшіліккенеттен,стихиялы,жа ртылай санал психологиялық қалаулар дәрежесінде қалыптасады. Жетекші қызметте жоғарлаудың әртүрлі жолдарын өтеді.Жетекші, тіпті ол алғашында басбіреу арқылы ұсынылса да, оны топ мойындайды,қабылдайды, нәтижесінде сайлайды.

14 слайд
Жетекшілік туралы Табысты жетекші болу үшін:талдамалы қабілеттері шыдамдылық қажырлы еңбек Данышпанд ық батырлық қайсарлық игі ниеттілік талап етіледі.

15 слайд
Қорытынды Көшбасшы белгілі бір жеке қасиеттер жинағынан құрылуы қажет, оның бір бөлігі туылғаннан берілсе,екінші жартысы күндегі жұмыс барысында қалыптастыра алады.Көшбасшылықтың негізінде басқару мен әсер ету жатыр. Әсер етудің астарында бір индивидтің екінші индивидтің мінез-құлқына, әрекеті мен сезіміне өзгеріс енгізе алуы жатыр.Билік-басқалардың әрекетіне әсер ету мүмкіндігі. Ол мекеменің сәтті жұмыс істеуі үшін қажетті шарт болып табылады. Биліксіз ұйым да, тәртіпте жоқ. Эмоционалды интеллект және көшбасшылық нəтижелерін сараптау жəне талдау болашақтың еншісінде деп атап өтуге болады. Осыған қарамастан,эмоциялық интеллект конструктісі қарым-қатынасқа негізделетін бірқатар кəсіптерді игеру жəне жүзеге асыру кезінде аса маңыздылыққа ие екендігі тұжырымдалып отыр. Сондықтан, осы бағытта ізденістерді жалғастыру аса қажетті əрі нəтижелі іс-шара болып табылары сөзсіз.

16 слайд

17 слайд
Ребус жауабы Көшбасшылық және Жетекшілік

18 слайд
Тест 1. «Эмоциялық көшбасшы» кітабының авторы кім? А.Д.Гоулман C.Р.Риджио B.Б.Басс D.С.Волф 2. К. Левин жетекшіліктің неше үлгісін ұсынған? А.3 C.4 B. 5 D.2 3.Қай теорияға сәйкес басқару түрлерін классификациялауға негіз салған болатын? А.Қылықтық C.Харизматикалық B.Тұлғалық D.Жағдайлық. 4.Ағылшын тілінен lead-басқару,ал leadership-басқара алу қабілеті деген мағынаны білдіреді? А.Көшбасшылық C.Менеджмет B.Жетекшілік D.Билік 5.1948 жылы Р.Стогдил көптеген зерттеулердің мәліметтерін жинақтай отырып, көшбасшылықтың неше белгілерін атады? А.124 C.100 B.126 D.70 6. Табысты жетекші болу үшін нелер талап етеді? А. Батырлық,қайсарлық ; C.Мықтылық B. Сөзшеңдік D.Барлық жауап дұрыс

19 слайд
Тест 7 .20 ғасырда әлеуметтанушы адамның көшбасшысы,ең алдымен, ақыл, қуат, мінез сияқты қасиеттерден жасалады деп кім айтты? А.Э.Богардус C. Д.Гоулман B.Д.Лок D. Р.Стогдил 8 .Оның негізі ретінде басқарушының тәжирибесі,білімі мен ерекше қабілеттіктері қарастырылады? А.Біліктілік беделділігі C. Құқықтық бедел B. Дәстүрлі бедел D. Рөл мен орын беделділігі 9. Көшбасшы жұмысы неше бағыт бойынша жүреді? А.3 C.4 B.6 D.2 10 . Көшбасшының тағы бір ерекшеліктердің бірі? А.Мақсат қойып,оған жете алуы C.Біреудің айтқанын жасау B.Жұмысты бірінші жасау D.Адамдардың айтқанын тыңдау 11 .Көшбасшы рөлі белгілі бір беделділік формасына негізделеді,неше түрлерден құралады? А.5 C.4 B.7 D.2 12 .Қай басқару іс-әрекетінің бір ғана бөлігі,мұнда әр түрлі басқару бағынушыларға әсер ету арқылы шешіледі? А.Жетекшілік C.Харизматикалық B.Көшбасшылық D.Басшылық

20 слайд
Анаграмма 1.Балтырық Батырлық 2.Арқтимаылазилхк Харизматикалық 3.Өсшкыба Көшбасшы 4. Қлықықты Қылықтық 5.Ліәз Әзіл 6.Башыт Шабыт 7.Ашеңғетыжу Шыңға жету 8.Ышбас Басшы 9.Өзлмідітік Төзімділік 10.Текшікіжле Жетекшілік 11.Кігшзестік Сезгіштік 12.Мкітетеуанасәл Әлеуметтік сана

21 слайд
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Сəбет Балтаұлы Бап-Баба (Бабаев) «Жалпы психология» (Жантану негіздері) Алматы 2006 2) Елеусізова С. Қарым-қатынас психологиясы. Алматы 3) 3. А.В.Карпов,Психология менеджмента М., 2005 4) Гоулман Д. Эмоциональное лидерство: Искусство управления людьми на основе эмоционального интеллекта / Д.Гоулман, Р. Бояцис, Э.Макки; Пер. с англ.М.: Альпина Бизнес Букс