Ковалевская Софья Васильевна

1 слайд
Ковалевская Софья Васильевна (1850-1891)

1 слайд

2 слайд
 Ковалевская Софья Васильевна (3.1.1850, Ресей, Мәскеу – 29.1.1891, Швеция, Стокгольм) – орыс математигі, жазушы және публицист, әйелдер арасынан шыққан тұңғыш Санкт-Петербург Ғылым Академиясының корреспондент мүшесі (1889). 1866 жылдан Санкт-Петербургте белгілі педагог А.Н. Страннолюбскийден сабақ алған. Ол кезде Санкт-Петербург университетіне әйелдерге жол жабық болатын. математикамен балалық шағында танысады. Оның бөлмесіне түсқағаз жетіспегендіктен, қабырғалары Остроградскийдің дифференциалдық және интегралдық есептеулері жазылған лекция беттерімен жабыстырылған болатын.

2 слайд

3 слайд
 1870 ж. Берлинге көшіп барып, 4 жыл неміс математигі В.Вейерштрасстан (1815 – 1897) оқиды (Берлин университетіне де әйелдер жіберілмейтін). Ковалевскаяның негізгі математика еңбегі дербес туындылы дифференциалдық теңдеулер теориясына арналған. 1874 ж. Вейерштрасстың ұсынуы бойынша, Геттинген университеті оған философия ғылымының докторы атағын берді.

3 слайд

4 слайд
 Ковалевская 1874 ж. Ресейге қайтып келеді, бірақ Санкт-Петербург ун-тіне орналаса алмайды. 6 жылдай ғылыми жұмыспен айналыспай, әдеби- публицистикалық қызметпен шұғылданады. 1881 ж. Берлинге, кейін Парижге көшеді. 1883 ж. Швециядағы Стокгольм университетіне шақыртылады. 1884 жылдан сол университеттің профессоры болды.

4 слайд

5 слайд
 1888 ж. “Қатты дененің қозғалмайтын нүкте маңайынан айналуы туралы есеп” атты еңбегін жазады. Ковалевская бұл еңбегі үшін Париж Ғылым Академиясының сыйлығын алады. Қатты дененің қозғалысы туралы екінші еңбегіне (келесі жылы) Швеция Ғылым Академиясының сыйлыгы беріледі. Ол – “Нигилистика” (1884), “Бақыт үшін күрес” (1887), т.б. шығармалардың авторы.

5 слайд

6 слайд
Софья Ковалевскаяның суреті бейнеленген пошта маркасы.

6 слайд

7 слайд
 Ресейдің жоғары оқу орындарына әйелдердің кіруіне тыйым салынды. Сондықтан Ковалевская тек шетелде оқуын жалғастыра алды, бірақ шетелдік паспортты ата-анасының немесе оның күйеуінің рұқсатымен ғана шығаруға болатын еді. Әкесі рұқсат бермеді, себебі қызының оқуды жалғастыруын қаламады. Сондықтан, Софья жас ғалым В.О. Ковалевскиймен жалған неке құрды. Рас, Ковалевский, ақыр аяғында, жалған әйеліне деген сүйіспеншілігіне күмәнданбады. 1868 жылы жас жұбайлар шетелге кетіп қалды.

7 слайд

8 слайд
 Ковалевская 1869жылы Берлин университетінде, 1870 жылдан 1874 дейін Гейдельберг университетінде оқыған. Университеттің ережелеріне сәйкес, әйелдер дәріст тыңдаған жоқ. Бірақ Софияның математикалық құлшынысын ашуға қызығушылық танытқан Weierstrass оның зерттеулерін қадағалады. 1879 жылы Ковалевская Санкт-Петербург қаласында өтетін 6-шы конгрессінде баяндама жасады. 1881 жылы Мәскеу математикалық қоғамына жекеше-доцентболып сайланды.

8 слайд

9 слайд
 Қуғын-сүргінге шыдамаған күйеуі 1883жылыөз-өзіне қол жұмсап қайтыс болады. Содан соң Ковалевская Берлинге көшіп келеді. Жұбайы қайтыс болып, бес жасар қызымен қалған Ковалевская ақша жағынан да қатты таршылықты сезінеді.  Ковалевская Берлинде көп ұзамай швед тілін меңгеріп, осы тілде математикалық және әдеби шығармаларды басып шығарды (роман Воронцовтардың отбасы). София оны Стокгольмдегі үйіне шақырды және оны жергілікті университетте дәріс оқыды . Максим Ковалевский оған ұсыныс жасады, бірақ София оны қабылдамады, өйткені ол жаңа некедің байланысы арқылы байланысқысы келмеді.

9 слайд

10 слайд
 1889 жылы швед академиясының сыйлығы берілді, және Ковалевская Ресей ғылым академиясының физика-математика факультетінің корреспондент-мүшесі болып сайланды. 1891 жылы Берлиннен Стокгольмге дейін София Данияда шалшық індетінің басталғанын білді. Қорыққан ол маршрутты өзгерту керек деп шешті. Бірақ ашық экипаждан бөлек жол жүргені үшін ештеңе болмады және ол орындарды ауыстыруға мәжбүр болды. Жолда Ковалевскаяға суық тиіп, ауырады. Әдеттегі суық пневмонияға ауысты. Софья Ковалевская 1891 жылы 29 қаңтарда Стокгольмде «жүректің плюрити және сал ауруынан» 41 жасында қайтыс болды. Стокгольмде Солтүстік зиратында жерленген.

10 слайд