Латын әліпбиінің қажеттілігі . ӘДІСТЕМЕЛІК БӘРЛЕСТІККЕ АРНАЛҒАН БАЯНДАМА ПРЕЗЕНТАЦИЯ.

1 слайд
Баяндама . «Л атын әліпбиіне көшу – рухани жаңғыру талабы ». Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі: Сабыкова Гүлшат Қайроллақызы. Қостанай 2019ж.«Қостанай қаласы әкімдігі білім бөлімінің №16 орта мектебі » ММ

2 слайд
Latyn álipbıine kóshý - zaman talaby Qazaqstannyń bolashaǵy - qazaq tilinde N.Nazarbaev

3 слайд
Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақ тілі әліпбиін кириллицадан латын графикасына көшіру туралы» 2017 жылғы 26 қазандағы № 569 жарлығына өзгеріс енгізіп, қазақ тілі әліпбиінің түзетілген нұсқасы жұртшылыққа жарияланды.

4 слайд
Байтұрсынұлы қоғам, ғылым және мәдениеттің өркендеуі жазу арқылы іске асатынын жақсы түсінді. Ғалым сауатсыздықты жою үшін әріп, оқулық мәселесін кезек күттірмейтін мәселе екенін біліп, 1910 жылдан бастап, араб жазуының қазақ тілі үшін қолайлы емес жақтарын түзеп, оны тілдің дыбыстық ерекшеліктеріне сай етіп, сингармониялық ұлттық әліпби түзеді. Сөйтіп, А.Байтұрсынұлы полиграфиялық  жағынан қолайлы-қолайсыз жерлерін, оқыту процесіндегі тиімді-тиімсіз жақтарын таразылай отырып, 24 әріптен тұратын әліпби құрастырады.• Дауысты дыбыстар: а ( ا ), о ( و ), ұ ( وو ), ы ( ى ), е ( ه ) • Дауыссыз дыбыстар: б ( ب ), п ( ﭗ ), т ( ت ), ж ( ج ), ш ( ﭺ ), д ( د ), р ( ر ), з ( ز ), с ( س ), ғ ( غ ), қ ( ق ), к ( ك ), г ( ﮒ ), ң ( ﮎ ), л ( ل ), м ( م ), н ( ن ) • Жарты дауысты дыбыстар: у ( و ..), й ( ﻱ ) [ 8 ]

5 слайд

6 слайд
1929 жылға дейін араб әліпбиі 1929-1940 жылдар аралығында- латын әліпбиі 1940 жылдан бастап- кириллица Қазақ жазуының тарихы 2025 жылдан бастап латын әліпбиі қолданысқа енгізілмек

7 слайд
Өзбекстан Әзірбайжан Латын әліпбиін қолданатын түркітілдес мемлекеттер Түркия Түркіменстан

8 слайд
Бірінші кезең : 2018-2020 жылдар – дайындық, талқы, соңғы латын нұсқасын бекіту кезеңі. Осы аралықта бұл нұсқа тағы да сараланып, кемшіліктер болса түзетілуі әбден мүмкін. Екінші кезең : 2021-2023 жылдар. Бекітілген нұсқа бойынша жалпы беттік дайындықты пысықтап, кезең-кезеңімен, сала-саламен латынға көшу. Үшінші кезең: 2024-2025 жылдар - латын графикасына өтудің соңғы басқышы . Қазақ тілі әліпбиіне көшу кезеңдері

9 слайд
Назар аударайық! Әріп басына нүкте қою: [ ә ] - а᷆# [ ғ ] - g᷆# [ ң- ] - n# [ ө ] - o# [ ү ] - u᷆# [ у ] - y# H h [x] , [ Һ ] І і [ і ] I I [ и ] , [ й ] диграфтар: sh[ ш ] , ch[ ч ] Астана, Ақорда, 2018 жылғы 19 ақпан №637

10 слайд
Латын графикасына негіздеу арқылы ұтарымыз... Тіл тазалығы сақталады Түркі әлемімен байланысты нығайтады Тіліміздің халықаралық дәрежеге шығуына жол ашады

11 слайд
Нәтижесінде Тілімізді тар бұғаудан босатады Түйін: «Ел - бүгіншіл, менікі - ертең үшін» (А.Байтұрсынов) Жаһандануға жұтылудан сақтайды Түйін: «Ел - бүгіншіл, менікі - ертең үшін» (А.Байтұрсынов)

12 слайд
Қостанай қаласындағы Облыстық тарихи өлкетану архиві

13 слайд
Иса᷆ ев а᷆ тынд а᷆ ғы а᷆ уыл- ш а᷆ ру а᷆ шылық а᷆ ртелінің мәңгілікке п а᷆ йд а᷆ л а᷆ нуғ а᷆ берілген жердің мемлекеттік Актісі. 1936 ж. 23 н а᷆ урыз. Госуд а᷆ рственный Акт н а᷆ вечное пользов а᷆ ние землей сельско- хозяйственной а᷆ ртели имени Ис а᷆ ев а᷆ . 23 м а᷆ рт а᷆ 1936 г.

14 слайд
Са᷆ лық төлеу тур а᷆ лы х а᷆ б а᷆ рл а᷆ м а᷆ . 1930 ж. кеш емес. Объявление об упл а᷆ те н а᷆ логов. Не позднее 1930 г.

15 слайд
Ақтөбе облыстық прокуроры К. Ка᷆ржоновтың Б а᷆тп а᷆ққ а᷆ра᷆ а᷆уд а᷆нының прокурорын а᷆ ж а᷆зғ а᷆н х а᷆ты. 1935 ж. 25 желтоқс а᷆н. Письмо прокурор а᷆ Актюбинской обл а᷆сти К. К а᷆ржонов а᷆ прокурору Б а᷆тп а᷆кк а᷆ринского р а᷆йон а᷆. 25 дек а᷆бря 1935 г.

16 слайд
«ҚОМА» ММ а᷆рхивисті А. Б а᷆лт а᷆б а᷆ев а᷆ның «Қ а᷆йт а᷆ ор а᷆лғ а᷆н қ а᷆ріп» м а᷆қа᷆л а᷆сы. «Қост а᷆н а᷆й т а᷆ңы г а᷆зеті. 2017 ж. 18 қ а᷆за᷆н № 115 Ст а᷆тья а᷆рхивист а᷆ ГУ «ГАКО» А. Б а᷆лт а᷆б а᷆евой «Қ а᷆йт а᷆ ор а᷆лғ а᷆н қ а᷆ріп». Г а᷆зет а᷆ «Қост а᷆н а᷆й т а᷆ңы». 18 октября 2017 г. № 115.

17 слайд
Куәлік бла᷆ нкі. 1941 ж. Бл а᷆ нк а᷆ ттест а᷆ та᷆ . 1941 г.

18 слайд
«Қа᷆за᷆қ тілі әліпбиін қирилиц а᷆д а᷆н л а᷆тын гр а᷆фик а᷆сын а᷆ көшіру тур а᷆лы» ҚР Президентінің Ж а᷆рлығы. 2017 ж. 26 қ а᷆за᷆н 2017 ж. Ук а᷆з Президент а᷆ РК «О переводе а᷆лф а᷆вит а᷆ к а᷆за᷆хского язык а᷆ с кириллицы н а᷆ л а᷆тинскую гр а᷆фику». 26 октября 2017 г. № 569. САПП РК. 50-51-52/2017 г. С. 188-189.

19 слайд
«Қ а᷆за᷆қ тілі әліпбиін кириллиц а᷆да᷆н л а᷆тын гр а᷆фик а᷆сын а᷆ көшіру тур а᷆лы » Қ а᷆ за᷆қст а᷆н Республик а᷆сы Президентінің 2017 жылғы 26 қ а᷆за᷆нд а᷆ғы № 569 Ж а᷆рлығын а᷆ өзгеріс енгізу тур а᷆лы Ж а᷆рлығы . 2018 ж. 19 а᷆қп а᷆н. «К а᷆за᷆хст а᷆нск а᷆я Пр а᷆вд а᷆» г а᷆зеті. 2018 ж. 20 а᷆қп а᷆н. № 35 Ук а᷆з «О внесении изменения в Ук а᷆з Президент а᷆ Республики К а᷆за᷆хст а᷆н от 26 октября 2017 год а᷆ № 569 «О переводе а᷆лф а᷆вит а᷆ к а᷆за᷆хского язык а᷆ с кириллицы н а᷆ л а᷆тинскую гр а᷆фику». 19 февр а᷆ля 2018 г. Г а᷆зет а᷆ «К а᷆за᷆хст а᷆нск а᷆я пр а᷆вд а᷆». 20 февр а᷆ля 2018 год а᷆. № 35

20 слайд
Ла᷆ тын гр а᷆ фик а᷆ сын а᷆ негізделген қ а᷆ з а᷆ қ тілінің әліпбиі. 2018 ж. Алф а᷆ вит к а᷆ з а᷆ хского язык а᷆ , основ а᷆ нный н а᷆ л а᷆ тинской гр а᷆ фике. 2018 г.

21 слайд
Акут (лат. acutus - биік, үшкір, өткір) – жоғары тон, жоғары екпін. Көне грек тіліндегі тоникалық екпіннің бір түрі. Қазіргі литван тіліндегі интонация. Грек, роман, славян тілдерінде қолданылады. ( Акянт (лат. acutus), острое у́ дарение - диакритический знак, /-образный штрих над б у́квой. Использ у́ется в греческом, романских, славянских и многих др у́гих языках. )

22 слайд
  Сонымен қатар апробациялық кезең, ұстаздар корпусын дайындау барысы, нормативтік құқықтық базаны жасау және жалпы жаңа әліпбиді қолданысқа енгізу үрдісі Ұлттық комиссияның назарында болады. Отырыс барысында қойылған міндеттерді жүзеге асыру үшін төрт арнайы жұмыс тобын құру туралы шешім қабылданды. Біріншісі - орфографиялық (қазақ әліпбиін латын графикасына көшіруде орфография мен орфоэпия ережелерін дайындау үшін). Екіншісі - әдістемелік (латын әліпбиін үйрету және оқыту әдістемесін жасап, оны білім беру жүйесіне біртіндеп енгізу үшін). Үшіншісі - терминжасам (латын графикасының негізінде қазақ тілінің терминологиялық базасын жүйелеу үшін). Төртіншісі - сараптамалық-техникалық (латын графикасын ІТ-технология талаптарына сәйкес келтіру үшін). Жұмыс топтарына тіл білімі саласының кәсіби мамандары да тартылатын болады. 

23 слайд
2025 жылға дейін қазақ алфавитін латын әліпбиіне көшіру күнтізбесі 2021ж - заңды-құқықтық құжаттар (куәлік, төлқұжат, дипломдар және т.б.)20 20 ж - дайындық топтары мен 1 сынып оқушыларын оқыту 2024ж.- Іс қағаздарын жүргізу және қазақстандық БАҚ көшуі

24 слайд
Латынға көшсек, ұтатын тұстарымыз төмендегідей: Біріншіден , тіл тазалығы мәселесі. Тіліміздегі қазіргі жат дыбыстарды таңбалайтын әріптерді қысқартып, сол арқылы қазақ тілінің табиғи таза қалпын сақтауға мүмкіндік аламыз. Екіншіден, қазақ тілін оқытқан уақытта басы артық таңбаларға қатысты емле, ережелердің қысқаратыны белгілі. Ол мектептен бастап барлық оқу орындарында оқыту үрдісін жеңілдетеді. Уақыт та, қаржы да үнемделеді. Үшіншіден, латын әліпбиіне көшу – қазақ тілінің халықаралық дәрежеге шығуына жол ашады. Қазақ тіліне компьютерлік жаңа технологиялар арқылы халықаралы қ және әлемдік ақпарат кеңістігіне кірігуге тиімді жолдар ашылады. Төртіншіден, түбі бір түркі дүниесі, негізінен, латынды қолданады. Біздерге олармен рухани, мәдени, ғылыми, экономикалық қарым-қатынасты, тығыз байланысты күшейтуіміз керек. Бесіншіден, бүгінгі компьютер заманында интернет жүйесінде үстемдік ететін латын әліпбиі екендігін мойындауымыз керек. Бәріміздің электрондық поштамыз бар. Ол поштамыз кирил, араб, немесе басқа емес, латынмен жазылған. Астымыздағы көлігіміздің нөміріндегі әріптер латынмен берілген. Куәлігіміз бен паспортымызда латын әліпбиі тұр. Осындай мысалдарды көптеп келтіре беруге болады т.б. Яғни, латын әліпбиі бізге таңсық емес. Ол біздің қоғамға еніп кеткен. Оны еліміздегі кез келген сауатты адам белгілі дәрежеде біледі.

25 слайд
Әлемдегі латын әліпбиінің таралуы

26 слайд
« Ш – SH »,« Ч  – CH » болып жазылады. Х ат дегендегі « х » мен қа һ арман сөзінде кездесетін « һ »-ның  рөлін жалғыз « Н » атқарады. Жалпы жаңа алфавитте 32 әріп бар. Ал Э, Ю,Я, Щ, Ё, Ц әріптері мен  Ь, Ъ мүлдем жоқ.

27 слайд
Rýhanı jańǵyrý Рухани жаңғыру

28 слайд
тәуелсіз ел táýelsiz el

29 слайд
adamgershilik адамгершілік

30 слайд
Nu᷆ rly jol baǵdarlamasy Нұрлы жол бағдарламасы

31 слайд
Biz Qazaqstanda turamyz Біз Қазақстанда тұрамыз

32 слайд
Qazaq tili -ǵajap til Қазақ тілі ғажап тіл

33 слайд
Jaqsy sóz – jarym yrys. Жақсы сөз – жарым ырыс.

34 слайд
Жеке мәліметіңізді жазыңыз Tegi .................................................... Aty .................................................... Ákesiniń aty .................................................... Jumys orny ....................................................

35 слайд
Suhbatty oqyńyz . (Сұхбатты оқыңыз) Arman: Sasha, tanysyp qoı. Bul - meniń otbasym. Mynaý – meniń ákem. Onyń aty - О ́mirbek. Bul meniń anam. Onyń aty - Úmit. Bul meniń ápkem. Onyń aty - Ǵalııa. Sasha: Meniń atym - Sasha. Tanysqanyma qýanyshtymyn. О́^mirbek: Sasha, sabaǵyń qalaı? Sasha: Jaqsy, raqmet! Sizdiń jumysyńyz qalaı? О́^ mirbek: Jaman emes. Ǵalııa: Sasha, seniń otbasyńda kim bar? Sasha: Meniń anam, ákem jáne atam bar, biraq ájem joq. Eki inim jáne qaryndasym bar. Ǵalııa: Qaryndasyńnyń aty kim? Sasha: Onyń aty - Katıa. Úmit: Sasha, shaı al. Sasha: Raqmet, shaıyńyz óte dámdi eken! Úmit: Raqmet, balam!

36 слайд
Сөз тіркестерін құрастырыңыз басқарма уақыты k ú n tártibi әкімдік міндет маман жиналысы күн маман жұмыс басшысы жауапты тәртібі бөлім құжаты

37 слайд
Тыңдаушыларға тілді өз бетінше үйренуге қажетті интернет ресурстардың сілтемесі мен танысты ру : http://www.soyle.kz/ http://www.qazlatyn.kz https://qujat.kz/ http://emle.kz/ http://atau.kz/ http://termincom.kz https://sozdik.kz http://www.kaz -tili.kz

38 слайд
Nazarlaryńyzǵa raqmet !