Мектепалды даярлық сыныбының сөйлеу қабілеттерін дамыту Баяндама

1 слайд
Тақырыбы: Мектепалды даярлық топтарының сөйлеу қабілеттерін дамыту

2 слайд
Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту сөйлеуге үйрету ,даярлық топқа арналған бағдарлама мазмұнына сәйкес педагогикалық-дидактикалық принциптерді басшылыққа алып жүргізіледі.Даярлық топтағы балалар мектепте оқуға ой еңбегіне дайындалатын болғандықтан баланың сөздік қорын молайтып қана қоймай,әр сөздің мағынасын дұрыс түсініп қолдана білуге үйрету көзделеді.Балаларға антоним көркем сөздерді қолдана білуге үйретуді қамтиды.Тіл дамыту сабақтарында сөздік қорды молайту тіл дыбыстарын дұрыс айтуға үйрету,тілдің грамматикалық жағын қалыптастыруды қамтиды.Тақырыптың өзектілігі:

3 слайд
Мақсаты: 1 .Сөздің дыбыстық жағын меңгерту,дыбыстарды дұрыс айтуға төселдіру 2 .Сөздік қорын молайту(сөз саны 4-5 тен аспауы тиіс) үйренген сөздерді пайдалану 3 .Байланыстырып сөйлеуге үйрету.

4 слайд
Даярлық топтардағы тіл дамыту сабақтарының негізгі мақсаты – балалардың байланыстыра сөйлеуін жетілдіру. Сөздік қорды байыту - айналадағы өмірмен таныстыру. Шығарма оқу, есеп, сурет т. б сабақтары мен тіл дамыту кезінде жүргізілетін әр түрлі жаттығулар барысында да іске асырылады. Кейбір балардың әсіресе үйден келгендіктен сөз ішіндегі кейбір дыбыстардың айтылуын, артикуляциясын дұрыс қолдана білмейтіні де кездеседі. Ондай балалардың көпшілігі р, л, с, ш, з, ж дыбыстарын алмастырып айтатыны байқалады. Қатаң, ұяң, үнді дыбыстарды айтуға қиналады. Сондықтан даярлық топта сөздің дыбыстық жағын қалыптастырудағы, ең алдымен сөздің дыбысталуын дұрыс айтуды жетілдіруге үнемі назар аударылып отыруы тиіс. Ол үшін сөз ішіндегі дыбыстарды дұрыс анық айту, үн, дауыс қарқынын қалыптастыру басты мақсат болып табылады. Сөзді дұрыс естіп, сөз дыбыстарын өзгертпей қайталауға, сөйлескенде асып - саспай үн ырғағын өзгерте отырып, анық, ашық айтуға үйретіледі. Сонымен қатар тіл мүкістігі бар балармен жек жұмыс істеуді мұқият ескерген жөн. Сауат ашу сабақтарында сөздің дыбыстық құрамына талдау жасату, ойындар өткізу

5 слайд
. . . . Мысалы «Телефон» ойыны. Даярлық топтағы оқушыларға ұқсас с - ш, з - ж дыбыстарын ажырата білуге жаттықтыру. Аталған дыбыстарға жиі қатысатын өлең, тақпақ, жаңылтпаш айтқызу. Мысалы: Тау дәу болады, дәу тау болады. Бір топ сөзден тек қана с, ш, з естілетін сөзді табу( сәбіз, сағыз, жалау, жүзім, жүгері) Әріпке байланысты жұмақтар шешкізу : Жанында жаздың шуағы, Жаңбырмен жүзін жуады. Екі орақ пен бір таяқ Белін бірге буады. Ол қандай әріп болады? Ал зердеге салайық, Болады екен қай әріп? (Ж ж)

6 слайд
. . . Мектепалды даярлық сыныпта балалардың тілін дамытуда қолданылатын әдіс – тәсілдер: Түсіндіру әдісі - жаңа сөз, сөз тіркесі, сөйлемдерді түсіндіруде қолданады. Ұйымдастырылған оқу іс-әрекет сайын үйретілетін жаңа сөздер бойынша, яғни сөздік жұмысында іске асады.   Көрнекілік әдісі- ұйымдастырылған оқу іс-әрекет сайын жүргізілетін әдіс. Балаларға түрлі суреттер мен заттарды, ойыншықтарды көрсету арқылы сөздерді үйретуге болады. Көрнекілік тақырыпқа сай, көзге тартымды болуы керек Сахналау арқылы балаларды рөлге бөліп беру, әр кейіпкердің дауыстарын келтіріп айтуға машықтандыру қажет. Шығармалар ды оқыған кезде іс- әрекеттерге байланысты жаңа сөздердің мән- мағынасын түсіндіріп отырған жөн .  

7 слайд
. . . Балаларды мектепте оқуға әзірлеуде сөйлеу тілін дамытуға арналған тапсырмалар жүйелі бағытталып, ұйымдастырылса төмендегідей жетістіктерге жетуге болады : балалардың  сөздік  қоры   кеңейеді өз  бетімен   мәдениетті   сөйлеу,талпын у  қабілеттері   ашылады логикалық   ойлауы,ой- белсендігінің   артуы; интеллектуалды ойлау қабілеті дамиды; -сөз мәдениетін қалыптастырадыөзін-өзі  бағалай   білуі,  өздігінен   жетілу   дағдылары   қалыптасып   дамиды;

8 слайд
. . . : Мектепте оқуға әзірлеуде сөйлеу тілін дамытудың әдістері - еліктеу әдісі, -сөйлесу (әңгімелесу) әдісі, -қайталап айту әдісі, -әңгімелеп беру (құрастыру) әдісі.

9 слайд
Еліктеу әдісі Еліктеу әдісінде үйретуші мен үйренуші екеуіде бір сөзді, бірақ әртүрлі етіп айтады: үйретуші ересек адамдармен сөйлескендегіден көрі бір шама қарқындырақ, сөзінің дыбысын артикулдеп және сөзінің дауыс ырғағын мәнерлеп сөйлейді, ал үйренуші тыңдайда да, қайталайды, оның сөзіне еліктейді, сөйлеу қимылын үйренуге (дауыстың артикулиациясымен модулиасиясы) және мағынасын түсінуге тырысады (затты, қимылды және т.б. көрсететін дыбыс комплекстерінің мәліметін салыстырады). Мұндайда тәрбиеші үшін орфоэпиялық норма деңгейінен төмен түспеу және баланың сөзіне еліктемеу («сақауланбау», «шолжаңдамау») аса маңызды. Бұл әдісті қолдану мектепке дейінгі жаста ғана емес, мектепте, тіпті есейгендеде) жалғыстырып отырады. Еліктеу әдісіне үйрену тұрмыстық іс-әрекеттерді атқару кезінде, айталық, баланы шомылдыру кезіндегі баламен қатынас процесінде де еріксіз түрде болуы мүмкін.

10 слайд
Белгілі бір әдістің қолданылу вариантын, сол әдісті құрайтын негізгі іс-әрекетке оқу дидактикалық материалдың сипатынан туындайтын қосалқы іс-әрекеттің енгізілуін тәсіл деп атаймыз. Сонымен, еліктеу әдісін жүзеге асыратын тәсілдер мыналар болуы мүмкін: 1. айналадағылармен танысқанда нақты затты бақылау жоғарыда айтқан жағдайда, сәби өз қолына қарайды, анасының қолын бақылап, оған ілесе қайталайды, оның сөзіне еліктейді; 2. ойындар: біздің байқағанымыздай, ойын үстінде баланың тілі жаңа лексикамен толығып қана қоймайды, сонымен бірге ол жаңа сөз формасымен де байиды («электр монтері», қонаққа бару» ойынында балалар зат есімді меңгереді, «Қызыл Телпек пен сұр қасқырды» ойнағанда, балалар диалог сөздерді байланыстыруға үйренеді); 3. сөз үлгісіне сүйену (сөзді елестету): тәрбиеші айтқан сөзді балалар кайталайды («Су, су, менің бетімді жу!»). Сонымен, біз үйретуші мен үйренуші бір сөзді айтатын еліктеу әдісімен таныстық, бірақ үйретуші қалай с ө йлеу керек екендігі жөнінде үлгі көрсетеді ал үйренуші оны дәлме-дәл қайталайды, оған еліктейді. Жоғарыда еліктеу әдісін орындайтын тәсілдер ,келтірілді. Бірақ кез келген әдісті іске асырудың тәсілдері көп-ақ: творчестволықпен жұмыс істейтін әрбір тәрбиеші әдістің өзін бұзбастан әрдайым өзіндік тәсілдер жасайды. Мысалы, еліктеу әдісі, айтылған тәсілдерден басқа, суреттерді, тірі объектілерді (жануарларды, өсімдіктерді), диафильмді, магнитофонды және басқаларды пайдалану тәсілдері арқылы орындалуы мүмкін.

11 слайд
Болашақ мектеп оқушысының танымдық белсенділігін дамыту бүгінге дейін күн тәртібінен түспей келеді. Баланы оқуға әзірлеу жолындағы іс-әрекеттер баланың ойлау операциясының, танымдық процестерінің және қабілетінің дамуына тікелей байланысты. Мектеп жасындағы баланы дамыту мәселесінде басты ролді ең алдымен баланың өздігімен әрекеті және танымдық белсенділігі атқарады. Ғалымдар С.Л. Рубенштейн, Д.П.Годовикова, Т.А.Куликова, А.И.Сорокинаның еңбектерінде 5-6 жастағы балалардың білуге құштарлығының, танымдық қызығушылығының, коммуникативтік сұрақтары, түрткісінің дамуы танымдық белсенділігінің көрсеткіштері ретінде атаған. А.П.Усова өзінің «Балабақшадағы оқыту» атты еңбегінде мектепке дейін балалардың оқу әрекетіндегі танымдық белсенділігіне байланысты үш деңгейге бөлген теориясын басшылыққа алуды ұсынады. 5-6 жастағы балаларды мектепте дайындау балабақшадағы педогогтардың үлесіне тиіп, ұйымдастыру шеберлігімен тікелей байланысты. Сондықтан бүгінгі күні тәрбиеші-педагог мамандарына түпкілікті білім берумен қатар, кәсіби іс-әрекетінің ғылыми негіздерін практикада қолдануға, практикалық біліктілік пен дағдыны қалыптастыруға ерекше көңіл бөлуде. Ойын арқылы дамыту

12 слайд
Ойын арқылы дамыту Еліктеу әдісі

13 слайд
Жұмыстың нәтижесі балалардың тілі дамиды; сөздік қорлары толығады; байланыстырып сөйлеуге дағдыланады; дұрыс дыбыстау, мәнерлеп сөйлеу дағдылары қалыптасады;

14 слайд
Мнемокесте арқылы тақпақты жаттау

15 слайд
Мнемокесте арқылы ертегінің мазмұндау Маша мен аю Үйшік

16 слайд
Сөз соңы Балалардың тіл құзыреттілігін қалыптастыруға арналған ойындар мен жаттығулар тәрбиеші шығармашылығының туындысы. Тәрбиеші шығармашылығын іс-тәжірибеден өткізіп, тілдік жаттығуларды орындадық, саусақ және сөздік ойындар ойнадық және осы ойындар мен жаттығуларды жинақтадық. Сөздің астарын, оның құпия мән-мағынасын түсіне білгенде ғана сөздің ғажайып сыры ашылатынын ұғындық. Бұл тіл ғажайыбы! Егер осы еңбегіміз сіздің игілігіңізге жараса - бұл біз үшін үлкен сый.

17 слайд
Назарларыңызға рахмет!!!