Микроорганизмдердің биосферадағы экологиялық ролі

1 слайд
Микроорганизмдердің биосферадағы экологиялық ролі Микроорганизмдердің биосферадағы экологиялық ролі № 1 ОМӨЖ Пәні: Микробиология№ 1 ОМӨЖ Пәні: Микробиология

2 слайд
Жоспар:Жоспар: • 1.Микробиологияның даму жолдары. • 2.Микроорганизмдер морфологиясы. • 3.Бактериялар.

3 слайд
Микробиология - • жай көзге көрінбейтін, ұсақ тірі ағзаларды, олардың құрылысы мен биологиялық, биохимиялық қасиеттерін және табиғатта жүріп жатқан процестердегі рөлін, адам тұрмысындағы пайдасы мен зиянын жан – жақты зерттейтін ғылым. • Микроорганизмдердің басым көпшілігі – бактериялар. Сонымен қатар микробиология төменгі сатыдағы саңырауқұлақтарды, микроскоптық ашытқы саңырауқұлақтарды – дрожжыларды, ұсақ балдырларды, қарапайым организмдерді, вирустарды да зерттейді. Өйткені бұл организмдердің сыртқы пішіні, құрылысы өте ұқсас, әрі сол ортаға тигізетін биохимиялық әсері жағынан да бірлестікте болады.

4 слайд
Топырақта жүріп жататын негізгі биологиялық процестер, топырақтың құнарлығы, оның сапасы мен құралуы микроорганизмдер тіршілігіне байланысты. Микроорганизмдер барлық суда кездеседі. Ауасы нашар, әсіресе халқы тығыз, өнеркәсібі жиі орналасқан жерлерде көп тараған. Өсімдіктер мен жануарлар қалдықтары микробтардың қатысуымен шіріп, ыдырайды. Табиғатта микроорганизмдердің көмегімен заттардың күрделі айналымы жүреді.

5 слайд
Микроорганизмдер тіршілігінің ең бір байқалатын жері – ашыту процесі. Микроорганизмдердің қоршаған ортаны ластанудан тазартудан айтарлықтай маңызы бар. Микробиология өндірісінің арқасында халық шаруашылығы малазықтық белоктармен, ферменттермен,интибиотиктермен, витаминдермен, амин қышқылдарымен, бактериялы тыңайтқыштармен, өсімдіктерді қорғауға қажетті препараттармен қамтамасыз етіледі.

6 слайд
Микробиология ғылымының дамуына үлес қосқан ғалымдар № Ғалымдар Еңбектері 1 Антон ван Левенгук (1632 – 1723) Заттарды 160 – 300 есеге дейін үлкейте алатын алғашқы микроскопты құрастырған. 1695 жылы “Антон ван Левенгук ашқан табиғаттың құпия сырлары” атты кітабын шығарады. 2 М.М.Тереховский (1740 – 1796) Табиғатта микробтардың шығу тегін зерттеуде тұңғыш эксперименттік әдісті қолданды және микроорганизмдерді адамның күнделікті тұрмыс-тіршілігінде пайдаланудың мүмкіндігін дәлелдеді. 3 Луи Пастер (1822 – 1895) Табиғатта және өнеркәсіпте кездесетін ашу процестері микроорганизмдердің әсерінен болатынын дәлелдеп, микробиологияда физиологиялық бағыттың негізін қалады.

7 слайд
4 Роберт Кох (1843 – 1910) Туберкулез, тырысқақ ауруларын қоздырушы микроорганизмдерді тауып, зерттеп, олармен күрестің нақты жолдарын көрсетті. 5 И.И.Мечников (1845 – 1916) Иммунитет және бактериология жайлы еңбектер жазды. “Фагацитоз және оның иммунитеттегі рөлі” туралы тыңғылықты ілім жасады. 6 Н.Ф.Гамалея (1859 – 1949) Микробтар әлеміндегі ерекше организмдер – бактериофагтарды ашты. 7 Д.И.Ивановский (1864 – 1920) Темекі теңбілі және рябуха деген ауруларды зерттеп, вирус деп аталатын микроорганизмдердің ерекше бір түрін тапты.

8 слайд
8 С.Н.Виноградский (1856 – 1953) Топырақ микроорганизмдерін зерттеді. Топырақ микробиологиясын қалаушы. Хемосинтез құбылысын ашты. 9 М.С.Воронин Бұршақ тұқымдас өсімдіктер тамырында тіршілік ететін және тіршілігі барысында ауадағы атмосфералық азотты өз бойына сіңіре алатын микроорганизмдердің ерекше тобын – түйнек бактерияларын тауып, оларды жете зерттеді. 10 Г.А.Надсон Табиғаттағы кальций айналымында микроорганизмдердің зор маңызы барын және микробтар өзгергіштігін тапты.

9 слайд
Микроорганизмдер Көбінесе бір клеткалы, өте ұсақ, жай көзге көрінбейтін тірі организмдер. Олар миллиметрдің мыңнан бір бөлігі – микронмен өлшенеді. Құрылысын, сыртқы пішінін, қозғалысын зерттеу үшін микроскоптарды пайдаланады. Микроорганизмдер бір жерге топталғанда ғана оларды жай көзбен көруге болады. Бұларды колониялар деп атайды. Топтары: бактериялар, микроскоптық саңырауқұлақтар, актиномицеттер, балдырлар, қарапайымдар, ультрамикробтар.

10 слайд
Ауада болатын микроорганизмдер Бөлмедегі ауада ринит немесе астма тудыруы мүмкін саңырауқұлақтардың кейбір түрлері

11 слайд
Суда кездесетін микроорганизмдер Ішек таяқшасы Цисталар

12 слайд
Топырақта болатын микроорганизмдер Микроорганизмдер Бактериялар Цианобактериялар Актиномицеттер Біржасушалы саңырауқұлақтар

13 слайд
Ауыл шаруашылығында кездесетін микроорганизмдер

14 слайд
Медицина саласында кездесетін микроорганизмдер

15 слайд
Бактериялар Сыртқы пішініне қарай бактериялар: Шар тәрізділер - коккалар Таяқша тәрізділер – бактериялар, бацилдар Спираль тәрізділер – вибриондар, спириллалар

16 слайд
Шар тәрізді бактериялардың түрлері Екі-екіден қосақталған түрлері – диплококкалар; Өзара тіркескен, моншақ тәрізделгендері – стрептококкалар; Төрт-төрттен тіркескендері – тетракоккалар; Сегіз – сегізден текшеленгендері – сарциналар; Жүзімнің шоқ жемісіне ұқсағандары – стафилококкалар деп аталады.

17 слайд
Таяқша тәрізді бактериялардың спора түзуші топтарын – бациллалар ; ал түзбейтіндерін – бактериялар деп атайды. Клеткалараның орналасуына қарай: диплобациллалар немесе диплобактериялар – екі-екіден қосақтала орналасқан таяқша тәрізді бактериялар. Стрептобактериялар – моншақ тәрізді тізіле орналасқан таяқша тәрізді бактериялар. Спора түзетін клеткалары тізбектеле орналасқандарын стрептобациллалар деп атайды.

18 слайд
Бактериялардың спираль тәрізділері екі тармаққа бөлінеді:Вибриондар – үтір тәріздес. Спириллалар – бұйралана орналасқан таяқша бактериялар.

19 слайд
Бактериялардың мөлшері • Көптеген шар тәрізді бактериялар клеткаларының диаметрі 1 – 2 микронға тең (микрон – миллиметрдің мыңнан бір бөлігі). Жұмыр клеткалы бактериялардың ұзындығы 1 – 4 микронға ені 0,5 – 1 микронға дейін барады. Сондықтан да судың бір тамшысында бірнеше жүздеген миллион микробтар кездеседі. Кейбір бактериялар мөлшері едәуір болады делік. Мәселен, күкірт бактериясы клеткасының көлденең кесіндісінің диаметрі 50 микронға тең. Бактериялардың үш тобының ішінен мөлшері тұрақтысы коккалар, ал таяқша тәрізді бактериялар өзгергіщ келеді.

20 слайд
Бактериялар клеткаларының шамасы (микрон есебімен) Бактериялар Ұзындығы Ені Пішен таяқшасы 3,0 1,2 Картоп таяқшасы 5,0 1,5 Сүт қышқылы бактериялары 0,8 – 1,2 0,5 – 0,8 Ацидофиль таяқшасы 1,6 – 6,0 0,6 – 0,9 Туберкулез таяқшасы 1,5 – 3,5 0,3 – 0,5

21 слайд
Бактерия жасушасы

22 слайд
Пайдаланылған әдебиеттер: • Шоқанов Н. Микробиология.Оқулық, 4 – басылым. – Алматы, “Санат”. – 320б. • www.infourok.ru • Суреттер интернеттен алынды.