ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
Өзен аңғарының құрылысы. Өзеннің гидрологиялық режимі
03 Маусым 2024
105
0 рет жүктелгенберіледі
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
сертификат алыңыз!
1 слайд
Өзен аңғарының
құрылысы.
Өзеннің
гидрологиялық
режимі
Қазақстандық компонетті
қосымша қамту негізінде
өзендердің
гидрологиялық режимін
түсіндіреді
1 слайд
Өзен аңғарының құрылысы. Өзеннің гидрологиялық режимі Қазақстандық компонетті қосымша қамту негізінде өзендердің гидрологиялық режимін түсіндіреді
2 слайд
Өзен аңғарының құрылысы
Өзеннің қазу
әрекеті эрозия
деп аталады.
Эрозия бүйірлік
және түпкі
эрозия болады.
Бүйірлік эрозия
жазық жер,
түпкі эрозия
таулы жер
өзендеріне тән
Өзеннің суы
барып құятын
көл, теңіз, мұхит
деңгейі эрозия
базисі д.а.
Сағасы
қалыптасу
ерекшелігіне
қарай эстуарий
және атырау
деп бөлінеді.
Эстуарий жасап
құятын
өзендерге
Темза, Сена,
Енисей, Парана,
Конго жатады.
Атырау жасап
құятын
өзендерге Ніл,
Лена, Еділ,
Ориноко жатады
2 слайд
Өзен аңғарының құрылысы Өзеннің қазу әрекеті эрозия деп аталады. Эрозия бүйірлік және түпкі эрозия болады. Бүйірлік эрозия жазық жер, түпкі эрозия таулы жер өзендеріне тән Өзеннің суы барып құятын көл, теңіз, мұхит деңгейі эрозия базисі д.а. Сағасы қалыптасу ерекшелігіне қарай эстуарий және атырау деп бөлінеді. Эстуарий жасап құятын өзендерге Темза, Сена, Енисей, Парана, Конго жатады. Атырау жасап құятын өзендерге Ніл, Лена, Еділ, Ориноко жатады
3 слайд
Эстуарий
3 слайд
Эстуарий
4 слайд
Атырау
4 слайд
Атырау
5 слайд
Өзен аңғарының құрылысы
Аңғарлар өзі
ағып өтетін
аймақтың жер
бедері сипатына
қарай таулы
және жазық
аңғарларға
бөлінеді
Таулы аңғарлар
терең, тар, тік
беткейлі келеді.
Жазық аңғарлар
кең, жағалары
жайпақ, көлбеу
не сатылы
болады
5 слайд
Өзен аңғарының құрылысы Аңғарлар өзі ағып өтетін аймақтың жер бедері сипатына қарай таулы және жазық аңғарларға бөлінеді Таулы аңғарлар терең, тар, тік беткейлі келеді. Жазық аңғарлар кең, жағалары жайпақ, көлбеу не сатылы болады
6 слайд
Өзен аңғары
Ертіс, Есіл,
Тобыл, Жайық,
Сырдария
өзендерінің
аңғарлары
шабындық үшін,
ал террасалары
егін егу үшін
пайдаланылады
Ірі өзен
аңғарлары
ежелден
халықтың тығыз
қоныстанған
аймағы болып
табылады
6 слайд
Өзен аңғары Ертіс, Есіл, Тобыл, Жайық, Сырдария өзендерінің аңғарлары шабындық үшін, ал террасалары егін егу үшін пайдаланылады Ірі өзен аңғарлары ежелден халықтың тығыз қоныстанған аймағы болып табылады
7 слайд
Өзен аңғарының негізгі элементтері
Арна – өзен суы
үнемі ағатын ең
терең бөлігі
Жайылма – өзен
аңғарының су
тасыған кезде су
басып кететін бөлігі
Террасалар- тегіс не
аздаған еңкіштігі
бар аңғардың
беткейлер шегінде
сатылап орналасқан
алаңдар
7 слайд
Өзен аңғарының негізгі элементтері Арна – өзен суы үнемі ағатын ең терең бөлігі Жайылма – өзен аңғарының су тасыған кезде су басып кететін бөлігі Террасалар- тегіс не аздаған еңкіштігі бар аңғардың беткейлер шегінде сатылап орналасқан алаңдар
8 слайд
Өзен аңғарының негізгі элементтері
Саңылау – екі жағы тік
құламалы, тар аңғарлар
Тау шатқалы – көлденең
қимасы латынның V әріпі
тәрізді терең аңғар
8 слайд
Өзен аңғарының негізгі элементтері Саңылау – екі жағы тік құламалы, тар аңғарлар Тау шатқалы – көлденең қимасы латынның V әріпі тәрізді терең аңғар
9 слайд
Өзен аңғарының
негізгі элементтері
Каньон – жағаларының
беріктігі әртүрлі,
қабаттала жиналған
тау жыныстарын судың
қазып, тілімдеу
нәтижесінде
қалыптасқан саты
тәрізді араласатын
аңғар типі
9 слайд
Өзен аңғарының негізгі элементтері Каньон – жағаларының беріктігі әртүрлі, қабаттала жиналған тау жыныстарын судың қазып, тілімдеу нәтижесінде қалыптасқан саты тәрізді араласатын аңғар типі
10 слайд
Өзендерінің гидрологиялық режимі
Өзен қоректену
сипатына қарай
қар суымен,
мұздықпен,
жаңбыр, жерасты
суымен және
аралас
қоректенеді
Қоректену көзіне
және климат
жағдайына
байланысты өзен
режимі
анықталады.
Жерорта теңіздік
климат қыста мол
сулы, жазы құрғақ
Муссонды
климатта Оңтүстік,
Шығыс Азияда мол
жаңбырдан жаз
кезінде тасиды. Ал
Амазонка мен
Конго өзендері
жыл бойы
деңгейлері
жоғары
10 слайд
Өзендерінің гидрологиялық режимі Өзен қоректену сипатына қарай қар суымен, мұздықпен, жаңбыр, жерасты суымен және аралас қоректенеді Қоректену көзіне және климат жағдайына байланысты өзен режимі анықталады. Жерорта теңіздік климат қыста мол сулы, жазы құрғақ Муссонды климатта Оңтүстік, Шығыс Азияда мол жаңбырдан жаз кезінде тасиды. Ал Амазонка мен Конго өзендері жыл бойы деңгейлері жоғары
11 слайд
Өзендерінің гидрологиялық режимі
Мұздық суымен
қоректенетін
өзендердің
өзендердің суы
жазда толығады.
Оған Исландия,
Скандинавия,
Франц-Иосиф
аралдарындағы
өзендер жатады
Қар суымен
қоректенетін
өзендер көктемнің
аяғы менжаздың
басында мол сулы
болады. Ресейдің
солтүстігіндегі
өзендерге тән
Жерорта теңіздік
климатта
орналасқан
өзендер қысқы
жаңбыр кезінде
деңгейлері күрт
көтеріледі
11 слайд
Өзендерінің гидрологиялық режимі Мұздық суымен қоректенетін өзендердің өзендердің суы жазда толығады. Оған Исландия, Скандинавия, Франц-Иосиф аралдарындағы өзендер жатады Қар суымен қоректенетін өзендер көктемнің аяғы менжаздың басында мол сулы болады. Ресейдің солтүстігіндегі өзендерге тән Жерорта теңіздік климатта орналасқан өзендер қысқы жаңбыр кезінде деңгейлері күрт көтеріледі
12 слайд
Қазақстан өзендерінің қоректенуі
Қазақстанның
жазық өзендері
басым қар мен
жаңбырман
қоректенеді. Су
шығынының 85-
95% көктемде.
Ембі, Сағыз,
Торғай
Ал су шығынының
50 % көктем мен
жазға келетін Есіл,
Нұра өзендерінде
қар мен жаңбыр
суы тең көлемде
Биік таулы
өзендер қар мен
мұздық суларының
үлесі басым (Ертіс,
Сырдария, Іле).
Деңгейлері
жаздың басы
жоғары болады
12 слайд
Қазақстан өзендерінің қоректенуі Қазақстанның жазық өзендері басым қар мен жаңбырман қоректенеді. Су шығынының 85- 95% көктемде. Ембі, Сағыз, Торғай Ал су шығынының 50 % көктем мен жазға келетін Есіл, Нұра өзендерінде қар мен жаңбыр суы тең көлемде Биік таулы өзендер қар мен мұздық суларының үлесі басым (Ертіс, Сырдария, Іле). Деңгейлері жаздың басы жоғары болады
13 слайд
13 слайд
14 слайд
14 слайд
15 слайд
Гидрограф – уақыт аралығында өзендегі немесе
басқа су ағынындағы бір жыл, бірнеше жыл немесе
жылдың бір бөлігі (маусым, су тасу немесе тасқын)
ішіндегі су шығынының өзгеру графигі. Ордината
осіне шығынның мәнін, ал абсцисса осінде – айларды
көрсетеді. Су шығынының мәндері оларды
сызықтармен қосады.
15 слайд
Гидрограф – уақыт аралығында өзендегі немесе басқа су ағынындағы бір жыл, бірнеше жыл немесе жылдың бір бөлігі (маусым, су тасу немесе тасқын) ішіндегі су шығынының өзгеру графигі. Ордината осіне шығынның мәнін, ал абсцисса осінде – айларды көрсетеді. Су шығынының мәндері оларды сызықтармен қосады.
16 слайд
Дүниежүзінің ірі өзендері
•Еуропа: Волга, Дунай, Орал, Днепр, Дон, Печора, Днестр, Рейн, Солтүстік
Двина, Эльба, Висла, Батыс Двина, Темза, Сена, Рона, По, Луара, Тахо, Маас,
Неман, Одра, Эбро, Дуэро.
•
Азия: Обь (Ертіс, Тобыл), Енисей, Ангара, Хатанга, Лена, Яна, Индигирка,
Колыма, Амур, Аракс, Әмудария, Сырдария, Шу, Іле, Шатт-эль-Араб, Үнді, Ганг,
Брахмапутра, Иравади, Меконг, Хуанхэ, Янцзы.
•Африка: Замбези, Конго, Лимпопо, Ніл, Көгілдір Ніл, Атбара, Нигер,
Оранжевая.
•Аустралия: Муррей, Маррамбиджи, Дарлинг, Купер-Крик, Флиндерс,
Дайамантина.
•Солтүстік Америка: Атабаска, Колорадо, Колумбия, Макензи, Миссисипи,
Арканзас, Миссури, Огайо, Невольничья, Рио-Гранде, Саскачеван, Святой
Лаврентий, Юкон.
•Оңтүстік Америка: Амазонка: (Мараньон, Укаяли, Тапажос, Мадейра); Риу-
Негру, Магдалена, Парана, Парагвай, Сан-Франсиску.
16 слайд
Дүниежүзінің ірі өзендері •Еуропа: Волга, Дунай, Орал, Днепр, Дон, Печора, Днестр, Рейн, Солтүстік Двина, Эльба, Висла, Батыс Двина, Темза, Сена, Рона, По, Луара, Тахо, Маас, Неман, Одра, Эбро, Дуэро. • Азия: Обь (Ертіс, Тобыл), Енисей, Ангара, Хатанга, Лена, Яна, Индигирка, Колыма, Амур, Аракс, Әмудария, Сырдария, Шу, Іле, Шатт-эль-Араб, Үнді, Ганг, Брахмапутра, Иравади, Меконг, Хуанхэ, Янцзы. •Африка: Замбези, Конго, Лимпопо, Ніл, Көгілдір Ніл, Атбара, Нигер, Оранжевая. •Аустралия: Муррей, Маррамбиджи, Дарлинг, Купер-Крик, Флиндерс, Дайамантина. •Солтүстік Америка: Атабаска, Колорадо, Колумбия, Макензи, Миссисипи, Арканзас, Миссури, Огайо, Невольничья, Рио-Гранде, Саскачеван, Святой Лаврентий, Юкон. •Оңтүстік Америка: Амазонка: (Мараньон, Укаяли, Тапажос, Мадейра); Риу- Негру, Магдалена, Парана, Парагвай, Сан-Франсиску.
17 слайд
1-тапсырма. Қосымша ақпарат көздерінің көмегімен әрбір
климаттық белдемде өзендердің гидрологиялық режімінің
ерекшеліктерін анықтаңдар. Нәтижесін кестеде көрсетіңдер .
№ Климат типі Өзен Өзеннің қоректенуі Өзеннің су режімі
1Экваторлық
2Субэкваторлық
3Тропиктік
4Субтропиктік
5Қоңыржай
6Субарктикалық
7Арктикалық
17 слайд
1-тапсырма. Қосымша ақпарат көздерінің көмегімен әрбір климаттық белдемде өзендердің гидрологиялық режімінің ерекшеліктерін анықтаңдар. Нәтижесін кестеде көрсетіңдер . № Климат типі Өзен Өзеннің қоректенуі Өзеннің су режімі 1Экваторлық 2Субэкваторлық 3Тропиктік 4Субтропиктік 5Қоңыржай 6Субарктикалық 7Арктикалық
18 слайд
18 слайд
19 слайд
19 слайд
20 слайд
Үйге тапсырма:
§21, 100 бет оқу
20 слайд
Үйге тапсырма: §21, 100 бет оқу
