Пластик бөтелкелерді тұрмыста қолдану

1 слайд
Конференция аты: “Табиғатты аяла” жас өлкетанушылар, экологтар мен табиғат зерттеушілерінің Республикалық форумы   Секцияның атауы: Экология Жұмыстың тақырыбы: “Пластик бөтелкелерді тұрмыста қолдану” Аты-жөні: Даниярова Мадина Даниярқызы Сыныбы: 9 Мекеменің аты-жөні: Алтайбаев негізгі орта мектебі Мекен-жайы: Қарағанды облысы Шет ауданы Жарылғап батыр ауылы Жетекшінің аты-жөні: Жансерикова Кумис Аманкелдиевна Мамандығы: биология және химия пәнінің мұғалімі Жұмыс орны: Алтайбаев негізгі орта мектебі

2 слайд
Мазмұны І.Кіріспе   Пластик бөтелкелердің шығу тарихы                                                                                 ІІ. Бөлім. 2.1. Қазіргі замаңдағы қатты тұрмыстық қалдықтар проблемасы     2.2. Қоқыстырдың сақталу мерзімі, оларды жою әдістері   2.3.Пластик бөтелкелерге қатысты экологиялық мәселелер 2.4. Жол құрылысында қолданылатын геотекстил өндірісі 2.5.  Пластик бөтелкелерді кәдеге жарату                     ІІІ. Қорытынды                                                                                                     Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

3 слайд
Аннотация:  Бүгінгі таңда пластик бөтелкелерде сатылатын сусындар көптеп саналады.Ал бос бөтелкелерді қоқыстарға лақтырып тастайды немесе өртеп жібереді.Ол біздің денсаулығымыз бен қоршаған ортаға зиян.Бұл өзекті мәселе.Босаған пластик бөтелкелерден әртүрлі қалданысқа қажетті заттар жасауға болады деп шештім. Аннотатция :   Сегодня в пластиковых бутылках продают большое количество жидких пищевых продуктов, их утилизация не налажена: большинство использованных ПЭТ- бутылок выбрасывается на несанкционированные свалки или сжигаются, что приносит вред экологии и здоровью. В связи с этим рассматриваемая мною тема актуальна. Я решила узнать, где можно использовать пластиковые бутылки с пользой для человека. Annotation: Today a lot of liquid food products are sold in plastic bottles, their recycling is not established: most used PET bottles are thrown on unauthorized landfills or burned, which harms the environment and health. In this regard, the topic I am considering is relevant. I decided to find out where you can use plastic bottles for the benefit of a person.

4 слайд
Аяқ астынан пластикалық бөтелке «ғылымына» түсіп кеткендеймін.. Ал егер, шынтуайтына келсем бос бөтелкелер таудай болып үйілді. Сусын, сүт, айран, қымыздан босаған бөтелкелер Нағашы атам бос бөтелкелерді жинап бұл бөтелкелерді үйдің төбесін жабуға (шатырдың астындағы лайдың үстіне қоюға) жинатыпты. Қатарлатып, тізіп қойып, құммен жауып жатты. Арасында қақпағы жоқтарын жерге лақтырып тастайды. Сөйтсем, бұл дегеніңіз нағыз термо-регулятор екен. Қыста жылуды ұстап тұрады, жазда салқындық береді үйге. Қақпағы жабық болуы міндетті екен. Әншейінде «баклажка» деп тастай салатын пластикалық бөтелкелердің осылайша әжетке асатынын білген соң «мұнымен тағы не істеуге болады екен?» деген қызығушылығым арта түсті. Бос бөтелкені әжетке жаратқандарға қызыға қарайтын, қолдан жасалған бұйымдарын суретке түсіріп алып, үйге келген соң өзім де соны жасап көрмекке ұмтылатын «ауру» таптым.

5 слайд
Жұмыстың өзектілігі :   Қазіргі таңда мыңдаған пластикалық бөтелкелер өндіріліп, лақтырылып жатыр. Жылдан жылға пластикалық бөтелкелерінің қоқысы артып келеді. Сонда пластиқалық бөтелкелер адамға не әкеледі: пайда ма әлде зиян ба? Сондықтан пластикалық бөтелкелерден тұрмысқа қажетті дүниелер жасап, қажетімізге жаратайық    Зертеудің мақсаты:   1.Пластикалық бөтелкелердің адам өміріндегі рөлі. 2.Олардың пайда болу тарихын және қолданылуын анықтау. 3.Пластикалық бөтелкелерге екінші қолданыс табу. 4.Қоқыс қалдықтарына жеткізбей пластик бөтелкелерін пайдаға асыру. 5.Пластик бөтелкелерге байланысты экологиялық мәселелерді бағалау.     Міндеті: • Пластик бөтелкелерге қатысты экологиялық мәселелерді көтеру; • Пластик бөтелкелерді пайдаға асыру; • Қалдықтарды қайта өңдеу зауытының макет-сызбасы жасау. Зерттеу әдісі: Зерттеуде салыстыру, сәйкестендіру, талдау, тұжырымдау,        нақты материалдарды қорытындылау арқылы жасалды. Зерттеу объектісі : Қоқыс Зерттеу болжамы : Егер бұл жұмыс іске асар болса, қоршаған ортамыздың тазалығын сақтау жолдарын, пластик бөтелкелерді қайта өңдеу жолдарын тауып, Қазақстанның экономикасына пайдасы болары сөзсіз. Қазақстанның болашағы біздің қолымызда.

6 слайд
  Кіріспе «Тазаланған жер – таза емес, қоқыс лақтырмаған жер – таза», деп халық бекер айтпағанын дәлелдегім келеді. Пластикалық бөтелкенің шығу тарихы Пластикалық бөтелке- сұйықты ұзақ сақтауға арналған биік, цилиндрлік пішінді, жіңішке тамақты, ыңғайлы тығыны бар ыдыс. Әр түрлі деректерді оқып, бөтелкенің пайда болған кезі көне заманында екенін анықтадым. Алғаш шыны шеберханасы археологтармен Египет жерінде табылған. Алғаш Pepsi пластик бөтелкесі АҚШ саудасында 1970 жылы шықты. Қазақстан аумағында пластик бөтелкелер алғаш саудаға алкогольсыз «Кока – Кола», «ПепсиКола» сусындары келген кездері танымал бола бастады. Біздің кезімізде пластик бөтелкелерді тек газды сусын және сыра өндіретіндер ғана емес және де косметикалық, парфюмериялық фабрикалар да пайдаланады. Адамзат баласы өзінің бүкіл ғұмырында, тұрмыс тіршілігінде табиғат байлықтарын әр түрлі деңгейде, әр түрлі талаптармен, қолдан келгенінше игере отырып, өзінің қажетін қанағаттандыруға тырысады. Өз қажетін қанағаттандыру «алмақтың салмағы бар» деген қағида бойынша табиғатқа белгілі дәрежеде зиян келтіру, жапа шектірумен қабаттасып отыратынын бүгінде әркім біледі. Адамзат тарапынан табиғатқа әсер ететін осындай зияндардың бірі - қоршаған ортаның тұрмыстық тұтыну қалдықтарымен ластауы.

7 слайд
Негізгі бөлім 2.1.Қазіргі замаңдағы  пластик бөтелке қалдықтарының  проблемасы Тарихи  "муниципалитет  қалдықтары" деп қала басшылардың басшылығымен көмілген қалдықтарды атайды. Ал дамыған елдерде бұндай қалдықтар мен арнайы жеке кәсіпкерлердің басқаруымен жүргізіліп тұрмыс қалдықтары да қарастырылады. Жиналатын қоқыстардың мөлшері ұдайы өсіп келеді. [1] Қазіргі уақытта әрбір азаматқа жылына 150-600 кг қоқыстан келеді. Қоқысты ең көп шығаратын елдер: АҚШ (бір тұрғынға жылына 520кг), Норвегия, Испания, Швеция, Нидерландтар-200-250 кг, Мәскеу қаласы-300-350 кг.  Қатты тұрмыстық қалдықтар негізінен тұрғындардың өмірінде, сондай-ақ кәсіпорындардың қызмет үрдістерінде  пайда болған  тұтыну саласының қалдықтары болып табылады. Олар тұрмыста одан әрі пайдалануға келмейтін металл қалдықтары болып табылады. Бұл қылдықтар  тұрғын үйлерде, мекемелерде,  жалпы пайдаланудағы кәсіпорындарда  пайда болады және жинақталады. Өнеркәсіп қалдықтарын шығару қажет, өйткені бұл қалдықтар көпшілік жағдайда  зиянды заттардан тұрады,  ол қоршаған ортаны ластап қана қоймай, сонымен бірге адамның денсаулығына зиян келтіреді. Өндірістер кейін қалған қоқысты шығару  осыған арналған арнайы  контейнер-жинақтауыштармен  жүзеге асырылуы қажет.  Өнеркәсіп қалдықтарын кәдеге жаратудың негізгі тәсілдері – бұл арнайы  қоқыс полигондарына апару. Бұдан басқа,  өнеркәсіп қалдықтарының  шағын бөлігі  температурасы жоғары пештерде  жағылады.

8 слайд
2.2. Қоқыстырдың сақталу мерзімі, оларды жою әдістері Қалдықтар:  тұрмыстық, кәсіптік, ауылшаруашылық, медициналық, химиялық  және т.б., қалдықтарды қасиеттері бойынша да бөлуге болады ең маңызды бөлімдері ол қауіпті (жаңғыш, уытты, қышқылдық, улы т.б) және қауіпті емес қоқыстар. Барлық қоқыстар бір жерде сақталып денсаулыққа зиян келтіруде. Пластмастан жасалған өнімдер Табиғатқа залалы: топарақта  және сулы орталарда газ алмасуына кедергі келтіреді. Жануарлармен жұтылып  олардың өліміне әкелуі мүмкін.    Адамға зияны: пластмастар ыдырау кезінде улы заттар түзуі мүмкін. Ыдырау жолдары: ауадағы оттегі арқылы аз-аздап тотығады. Күн сәулелері арқылы баяу жойылады. Сонғы ыдырау өнімі: көмірқышқыл газ және су. Ыдырау уақыты: шамамен  100 жыл, одан да көп болуы мүмкін. Қайта өндеу әдісі: қайта балқыту. Зиянсыз ету кезінде түзілетін өнімдер: көмірқышқыл газы және су.

9 слайд
Консерв қалбыры Шамамен 90 жыл Шылым сүзгісі Шамамен 100 жыл Полиэтилен пакеті Шамамен 200 жыл Пластмасса Шамамен 500 жыл Әйнек Шамамен 1000 жыл2.3. Пластик бөтелкелерге қатысты экологиялық мәселелер. Ғаламторды қарап, мен келесі мәліметтерге тап болдым: қағаз жер астында – 1 айда шіриді екен, жүн – 1 жылда, ағаш – 13 жыл, пластик бөтелке – 500-ден 1000 жылға. Пластик те, шыны бөтелкелер де көшемізді күл – қоқысқа айналдырып жатыр!

10 слайд
Пластик бөтелкелерге қатысты экологиялық мәселерді зерттеу мақсатында ауыл тұрғындарына сұрақ- жауап әдісі арқылы тест алып көріп,анықтағаным: (5 сұрақ, әр сұрақта 4 жауаппен)Жиі аптасына бір рет анда-санда Пайдаланбаймын 0% 10% 20% 30% 40% 50%   Сіз сұйық тағамдар мен сусындарды жиі пайдаланасыз ба?   Жиі 50%   аптасына бір рет 30%   анда-санда 20%   Пайдаланбаймын 10%  

11 слайд
Пластик бөтелкелерді қалай қолданасыз? Жағып жіберемін 40% Ластырамын 30% Тұрмыста қолданамын 20% Жинаймын 10%0% 20% 40%

12 слайд
Пайдаланылған пластик бөтелкелерді қайда қолдану керек екенін білесіз ба?   көшет отырғызуға 58%     Сусындарды сақтауға (Мысалы:қымыз...) 42%     Воронка жасауға 27%     жылыжай 12%  0% 20% 40% 60%

13 слайд
Пластик бөтелкелер адам денсаулығына және экологияға зияны Өртегенде 58 Қоқысқа лақтырғанда 37 білмеймін 15 зияны жоқ 10Өртегенде Қоқысқа лақтырғанда білмеймін зияны жоқ 0 10 20 30 40 50 60

14 слайд
Бос пластик бөтелкелерді пайдалануда сіздің өтінішіңіз Жеке ,арнаулы қоқыс жәшіктер болса 3 2 Бос бөтелкелерді қабылдайтын бөлімшелер болса 5 7 пресс жасаса 2 0 білмеймін 1 10 20 40 60

15 слайд
2.4. Жол құрылысында қолданылатын геотекстил өндірісі   Қостанайда пластик бөтелкенің қалдықтарынан түрлі өнім шығаратын кәсіпорынның ашылғанына 4 жыл болды. Осы аралықта өндіріс орны кеңейіп, өнімділік 3 есеге артқан. Пластик қалдықтарынан алынатын материалдардың тиімділігін және сапасын жақсарту үшін биыл тағы бір цехтың құрылысы басталды. Жылу сақтағыш синтепондар, геокаркас, геосетка, жол құрылысына қажетті жұмсақ төсеніш. Осының бәрі пластик бөтелкелердің қалдығынан жасалған. Қазір Қазақстан бойынша киім, көрпе, жастық ішіне салатын синтепонның 95 пайызын осы кәсіпорын шығарады. Былтырдан бастап, жол құрылысында қолданылатын геотекстил өндірісі қолға алынды. Қазір біз геотекстилмен Қазақстан нарығының 30 пайызын қамтамасыз етіп отырмыз. Орал қаласындағы әуежайдың ұшып-қону алаңын салғанда, «Астана-Қарағанды» автобаны, «Астанада-Павлодар» жол құрылысына осы біздің материал қолданылды. Бұл жұмсақ төсеніш тасжолды пайдалану мерзімін 7 есеге арттырады. Мына жерде 75 мың шаршы метр геотекстил орамдары жатыр. Кәсіпорын апта сайын 100 мың шаршы метрін өткізеді. Кезекті бұл партия «Астана-Павлодар» жол құрылысына дайындалуда. Бұл материалдың артықшылығы асфальт астындағы құм мен тастың сумен шайылып кетуінен сақтайды. Ал күніне 25-30 мың шаршы метр геотекстил өндіретін технологиялық желі бойында не бары 4 адам жұмыс істейді. Талшықты қолмен тиегендері болмаса, одан дайын өнім шыққанға дейінгі бар процесс автоматтандырылған. Машинадан түтіліп, әрі қарай тегістеліп, мына жақта дайын күйінде шығады. Бәрі автоматтандырылған. Машиналардың бәрін қарап отырамыз. Пластик бөтелкелерді Қазақстан бойынша жинайды. Сосын ұнтақталған қалдықты Ресейге жөнелтіп, ол жақтан дайын талшықтар әкелінеді. Жақын болашақта шикізат толық Қостанайда өңделетін болады. Сол үшін биыл жаңа цехтың құрылысы басталды.

16 слайд
2.5.  Пластик бөтелкелерді кәдеге жарату Өзімнің зерттеу жұмысымды жүргізе адамдардың денсаулығына және ауаның ластануын қорғауда аз да болса өз үлесімді қосу үшін қолымнан келгенше үлесімді қоссам деймін. Жан-жақты пластик бөтелкелердің қасиеттерін зерттеп, қолымнан келгенше тұрмыста пайдалануға болатынын дәлелдедім. Мына еңбектерім соның айғағы .

17 слайд

18 слайд

19 слайд

20 слайд
Қорытынды Пластик бөтелке өзінің ыңғайлылығының, жеңілділігінің, қаттылығының, майысқақ қасиеттерінің арқасында адам өмірінде үлкен орын алды, бірақ қолданғаннан кейін оны жою мүмкін емес. Пластик бөтелкелер жерді ластап,табиғатқа зиянын тигізеді. Сондықтан, қолданған пластик ыдыстарды дұрыс қолдану қажет. Оларды лақтырмас бұрын, ойланып қиялымызға ерік беріп, сол пластик бөтелкеге екінші өмір сыйласақ. Осы жұмысымды әрі қарай жалғастыра отырып, негізгі орта мектепті аяқтаған соң осы ісімді жалғастырып табыс көзіне айналдырсам деп армандаймын.

21 слайд
Ұсыныс: 1.Өз облысымызда пластик бөтелкелерді қайта өндіру зауыты ашылса. 2.Арнайы пластик қоқыстарын салатын қоқыс жәшіктері болса. 3.Ғалымдар пластикті шіріту жолдарын ойлап тапса.

22 слайд
  Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1.«Егемен Қазақстан» газет 13 шілде 2017     2. Zamana kz “Пласмас бөтелкелер” 3. Massaget kz “Жақсыдан үйрен” 4. Docslide . net

23 слайд
  Назарларыңызға рахмет