1 слайд
Сабақтың тақырыбы:
АлкиндерТүркістан облысы Төлеби ауданының мамандандырылған мектеп-интернаты
2 слайд
Оқу мақсаты:
10.4.2.26 алкиндердің құрылымдық формулаларын
құрастыру, алкиндердің химиялық қасиеттері мен алыну
жолдарын зерделеу
Бағалау критерийлері:
-
Алкиндердің құрылымдық формулаларын білу;
-
Алкиндердің химиялық қасиеттерін меңгеру;
-
Алкиндердің алыну жолдарына сипаттама бере алу;
3 слайд
Алкиндер - молекуласындағы көміртек атомдарының
арасында дара байланыстан басқа бір үш байланыс болатын
қанықпаған көмірсутектер.
Жалпы формуласы : СпН2п-2
Құрылысы
* Алкиндердің қарапайым өкілі- этин немесе
ацетилен
*sp- гибридтену
* Бір сигма және екі пи байланысы бар
* Валенттілік бұрышы 120°
* Байланыс ұзындығы 0,120нм
4 слайд
Алкиндердің гомологтық қатары
С 2 Н 2 Этин Ацетилен
С 3 Н 4 Пропин Метилацетилен
С 4 Н 6 Бутин
С 5 Н 8 Пентин
С 6 Н 10 Гексин
5 слайд
Алынуы
1. Өнеркәсіпте ацетиленді табиғи газдан алады. Жалпы метанды
пиролиздегенде көміртек пен сутек түзіледі. Реакцияны жүргізу жағдайына
байланысты(1500° С) ацетилен аралық өнім ретінде түзіледі:
2СН 4 С 2 Н 2 + 3Н 2
2. Техникада ацетиленді кальций карбидін сумен әрекеттестіріп алады:
СаС₂ + 2 HOH Ca (OH)₂ + C₂H₂ ↑
Ал кальций карбидің электр пештерінде коксты сөндірілмеген әкпен қосып
қыздырып алады:
3С + СаО СаС 2 + СО ↑
3. Алкиндерді сәйкес алкандарды дегидрлеп алуға болады. Мысалы, этанды
1200°С-қа дейін қыздырса, нәтижесінде ацетилен мен сутек түзіледі:
С 2 Н 6 С 2 Н 2 ↑ + 2Н 2 ↑
4. Зертханада ацетилен көмірсутектерін алкандардың
дигалогентуындыларынан алуға болады:
С 3 Н 6 Br 2 + 2KOH( спирт ер.) C 3 H 4 +2KBr +2H 2 O
6 слайд
Физикалық қасиеттері
Ацетилен - түссіз, иіссіз, суда нашар
еритін түссіз газ
С 2 Н 2 - С 4 Н 6 - иіссіз газдар
С 5 Н 8 -ден бастап сұйық заттар
С 16 Н 30 - бастап қатты заттар
7 слайд
Химиялық қасиеттері:
1.Гидрленуі
С 2 Н 2 + Н 2 С 2 Н 4
С 2 Н 2 +2Н 2 С 2 Н 6
2.Галогенденуі
С 2 Н 2 + Br 2 С 2 Н 2 Br 2
С 2 Н 2 +2Br 2 С 2 Н 2 Br 4
3.Гидрогалогенденуі
С 2 Н 2 + HCI С 2 Н 3 CI
С 2 Н 2 +2HCI С 2 Н 4 CI 2
4.Гидратация реакциясы
С 2 Н 2 + Н 2 О СН 3 -СОН
5.Полимерлену реакциясы
3С 2 Н 2 С 6 Н 6
8 слайд
6. Тотығу реакциясы
C 2 H 2 + 4/O/ COOH-COOH ( Қымыздық қышқылы )
7. Жану реакциясы
C 2 H 2 + 5O 2 4CO 2 + 2H 2 O + Q
C 2 H 2 + O 2 C + CO + H 2 O + Q
8. Орынбасу реакциясы
Ацетиленге күмістің аммиактағы ерітіндісімен әсер еткенде күміс
ацетиленидінің сұр түсті тұнбасы түзіледі.
C 2 H 2 + Ag 2 O Ag 2 C 2 + H 2 O
Бұл реакция шеткі үш байланысқа сапалық реакция болып
табылады.
Алкиндерді зерттеумен белгілі қазақстандық химик Әзірбаев
Ерден Нығметұлы айналысқан. Ол ацетилен көмірсутектерін
зерттеп, ғылымға үлкен үлес қосты.
9 слайд
Бекіту тапсырмасы:
1. Формулаларды атауы бойынша сәйкестендіріңіз:
1. C 2 H 2 А) бутин
2. C 5 H 8 В) этин
3. C 4 H 6 С) пропин
4. C 3 H 4 Д) пентин
1. 2. 3. 4.
2. Өзгерістерді жүзеге асырыңыз :
CaC₂ C₂H₂ CO₂ CaCO₃
10 слайд
Бекіту тапсырмасы:
1. Формулаларды атауы бойынша сәйкестендіріңіз:
1. C 2 H 2 А) бутин
2. C 5 H 8 В) этин
3. C 4 H 6 С) пропин
4. C 3 H 4 Д) пентин
1. B 2. Д 3.А 4. С
2. Өзгерістерді жүзеге асырыңыз :
CaC₂ C₂H₂ CO₂ CaCO₃
1. CaC 2 + 2H 2 O C 2 H 2 + Ca(OH) 2
2. 2C 2 H 2 + 5O 2 4CO 2 + 2H 2 O
3. CO 2 + Ca(OH) 2 CaCO 3 + H 2 O
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз