Презентация "Металдар мен құймалар алу" 11-сынып

1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Металдар және құймаларды алуТүркістан облысы Төлеби ауданының мамандандырылған мектеп-интернаты

2 слайд
Оқу мақсаты: 11.2.3.2 ғылымда, техникада және тұрмыста қолданылатын маңызды құймалардың құрамын атау: шойын, болат, жез, қола, мельхиор, дюралюминий; Бағалау критерийлері: - Құймалар түрлерін білу; - Ғылымда, техникада және тұрмыста қолданылатын маңызды құйалар құрамын атай алу; - Құймалардың қолданылуына сипаттама бере алу;

3 слайд
Құймалардың ерекшеліктері Металдар таза күйінде өте сирек пайдаланылады. Негізінен, олардың құймалары жиі қолданылады. Себебі құйма құрамына кіретін металдарда жоқ қасиеттер құймаларда бар. Металлдармен салыстырғанда олардың құймалары қаттылық, беріктік, серпімділік, төзімділік секілді қасиерттерге ие. Мысалы, таза алтынның жұмсақтығы соншалықты, оған тырнақты батырып сызуға болады. Сондықтан алтынның беріктігін арттыру үшін оған мыс немесе күміс қосады.

4 слайд
Құйма- екі не одан да көп металдардан тұратын жүйе. Құймалардың құрамына металдардан басқа көміртек, күкірт, бор секілді бейметалдар да кіреді Құймалардың түрлері Механикалық қоспа Қатты ерітінділер Интерметалдық қосылыстар Кейбір құймалар салқындаған кезде  механикалық қоспа  түзеді, онда әрбір компонеттің кристалдары жеке күйінде кездеседі. Оған мысал ретінде  Pb - Sb  құймасын келтіруге болады. Бір-бірінде шексіз еритін  атомның  (ионының) радиусында айырмашылығы үлкен, кристалл торы әртүрлі металдар балқымасынан  механикалық қоспа  түзіледі. Әр металл жеке кристалданады. Егер құйма түзетін металл өзара әрекеттесетін болса, онда салқындатқан кезде химиялық қосылыс –  интерметалидтер  түзіледі . Оған мысал ретінде  магний - қорғасын  құймасы жатады. Көптеген металдар бір-бірімен бірнеше қосылыс түзеді.Сұйық металдар кез-келген мөлшерде араласады және салқандатқанда қатты орынбасу ерітіндісі түзіледі. Мұндай құйманы атомдарының радиусы шамалас және біртипті кристалдық торда орналасатын металл атомдары түзеді. Қатты орынбасу ерітінділері  алтынды   күміспен ,  мысты   никельмен  балқытқанда алынады

5 слайд
Шойын Құрамы : Fe , C (2-4%) Қасиеттері: механикалық берік, морт сынғыш, берік, қатты, серпімді, төзімді Қолданылуы : технология мен техниканың барлық салаларына қажетті конструкциялық материалдар, көпірлер, қақпалар, автомобиль бөлшектері, радиаторлар, құбырлар, ванналар, ыдыс-аяқтар жасауда

6 слайд
Болат Құрамы : тот баспайтын болат: Никель-8-20 %, Хром- 10-20 %, Темір- 80 60 % , арматуралық болат: Никель-1-4 % , Хром- 0,5-2 % , Темір- 98-95 % Қасиеттері: Механикалық берік, төзімділігі, икемділігі, тоттануға төзімділігі жақсы Қолданылуы : Техника мен технологияда шаруашылықтың барлық саласында, конструкциялық материалдар, машина жасау, станоктар, көпірлер кеме және әуе кемелерін жасауда, хирургиялық жабдықтар және т.б

7 слайд
Жез Құрамы : Cu (60-90 % ), Zn (10-40 % ) Қасиеттері: қаттылық Қолданылуы : машина жасау, тұрмыстық техникада

8 слайд
Қола Құрамы : Сu (80-90 % ), Sn (10-20 % ) Қасиеттері: жақсы құйылады Қолданылуы : машина жасау, көркемдік бұйымдарды құю

9 слайд
Дюралюмин Құрамы : Al, Cu, Mg, Mn Қасиеттері: жеңіл, берік, қатты Қолданылуы : әуе кемелерін, машина, кеме жасауда

10 слайд
Мельхиор Құрамы : Cu (70-80 % ), Ni (20-30 % ) Қасиеттері: әсемдік, жемірілуге тұрақтылық Қолданылуы : ыдыс-аяқ, машинаның бөлшектері, көркемөнер туындылары, дәл өлшегіш аспаптарды жасауда

11 слайд
Силумин Құрамы : Al (86-89 % ), Si (11-14 % ) Қасиеттері: жеңіл, берік Қолданылуы : құю, машина жасау өнеркәсібінде және тұрмыстық заттар жасауда

12 слайд
Бекіту тапсырмасы: Құймаларды құрамы бойынша сәйкестендіріңіз: 1. Қола А) мыс, никель 2. Силумин В) мыс, қалайы 3. Мельхиор С) Мыс, мырыш 4. Жез Д) алюминий, кремний 1. 2. 3. 4.

13 слайд
Құймаларды құрамы бойынша сәйкестендіріңіз: 1. Қола А) мыс, никель 2. Силумин В) мыс, қалайы 3. Мельхиор С) Мыс, мырыш 4. Жез Д) алюминий, кремний 1.В 2. Д 3. А 4. С