#1 слайд
Өткен материалдарды еске түсіру  «Тыныс алу» дегеніміз не?  Анаэробты деген ұғымды ұай ғалым енгізді?  Анаэробты тыныс алу деген не, мысл келтір?  Аэробты тыныс алу деген не, мысал келтір?  Өсімдіктер қалай тыныс алады?  Фотосинтез және тыныс алу процестерін салыстырыңдар?

1 слайд

#2 слайд
Тапсырма №1 : суретті түсіндір

2 слайд

#3 слайд
Тапсырма№2 Берілген мысалдарды қолдана отырып алдымен ауызша түсінік беріп, соңынан дәптерге кесте сызып толтырыңдар Анаэробтар Аэробтар

3 слайд

#4 слайд
Сабақ тақырыбы : Омыртқасыздар және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелерінің құрылысы

4 слайд

#5 слайд

5 слайд

#6 слайд
 Төменгі сатыдағы омыртқасыздардың арнайы тыныс алу мүшесі болмайды, газ алмасу жабын арқылы жүзеге асады – диффузды тыныс алу ( ішекқуыстылар, жалпақ және жұмыр құрттар ). Буылтық құрттардың терісі капиллярларға бай, оларға атмосфералық ауадан оттек түсіп отырады. Диффузды тыныс алу сонымен қатар ұсақ буынаяқтыларда кездеседі, олардың хитиндері жұқа және денесінің беткі қабаты салыстырмалы түрде үлкен болып келеді.  Бұл жануарларда энергия алмасу төмен қарқындылығымен ерекшеленеді

6 слайд

#7 слайд
 Көптеген омыртқасыздарда беткейлік тыныс алуды ұлғайтатын бейімделген жергілікті тыныс алу мүшесі пайда болды. Суда тіршілік ететін жануарларда тыныс алу мүшесі — желбезек, ал құрлықта тіршілік ететін жануарларда — өкпе мен демтүтік (трахея ). Алғаш эпителийдің өсіндісінен қалыптасқан қантамырларға бай желбезек көпқылтанды құрттарда пайда болды. Көптеген түрлерде диффузды тыныс алу да сақталған. Өрмекшітәрізділерде жапырақ тәрізді өкпе, жәндіктерде демтүтік, шаяндарда желбезек пайда болған. Қосжақтаулы ұлулар желбезекпен, бауыраяқтылар өкпемен тыныс алады.

7 слайд

#8 слайд
 Омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелері екі типті: желбезек және өкпе. Желбезек аппараты жұп жүйе болып табылады. Әдетте, желбезектер симметриялы орналасып, желбезек қақпағымен жабылады. Омыртқалылардың біраз түрлерінде тері тыныс алуда маңызды орын алады. Теріде тығыз мүйізді немесе сүйекті қабыршақтар болмаған жағдайда тыныс алуға қатысады. Мысалы: қосмекенділер, тікентерілі балықтар. Амфибиялар (қосмекенділер) көбіне өкпелерімен емес, терілерімен тыныс алады. Мысалы: тоғандық көлбақада бұл — негізгі тәсіл. Ол тері арқылы өзіне қажет оттектің жартысынан көбін алады. Амфибиялар терісінің көмірқышқыл газын шығарады

8 слайд

#9 слайд
 Жерде тіршілік ететін омыртқалылардың тыныс алу мүшесі — өкпе.  Сызбанұсқа бойынша өкпе — көмей саңылауы арқылы жұтқыншаққа ашылатын жұп қапшық. Құстардың тыныс алу жүйесі омыртқалы жануарлардың ішінде ең жетілгені болмаса да, өте күрделісі. Құстардың тыныс алу жүйесіндегі ерекшелік — өкпе арқылы өтіп кеңейген бронхылардан түзілген дененің екі жағында орналасқан ауа қапшықтарының болуы. Тыныс алғанда ауа қапшықтары жұтылған ауамен толтырылып, тыныс шығарғанда оттекке бай ауа өкпе арқылы өтіп, газ алмасуды қамтамасыз етеді. Бұл — қосарлы тыныс алу. Газ алмасу тыныс алу және тыныс шығару кезінде де жүзеге асады.

9 слайд

#10 слайд

10 слайд

#11 слайд

11 слайд

#12 слайд

12 слайд

#13 слайд

13 слайд

#14 слайд

14 слайд

#15 слайд

15 слайд

#16 слайд

16 слайд

#17 слайд

17 слайд

#18 слайд

18 слайд

#19 слайд

19 слайд

#20 слайд

20 слайд

#21 слайд

21 слайд

#22 слайд
Тапсырма Тірі организмдердің тыныс алу ерекшеліктерін салыстырыңдар Тірі организмдер Олардың тыныс алу ерекшеліктері Амеба Медуза Жәндіктер Шұбалшаң Балықтар Ит

22 слайд

#23 слайд

23 слайд

#24 слайд

24 слайд