презентация"Дауыстың бұзылуы " логопедия

1 слайд
  Пәннің аты: «Инклюзивті білім беру» Тақырыбы: Дауыстың бұзылуы Орындаған :  

1 слайд

2 слайд
Дауыс – бұл өзінің күрделілігіне және әлеуметтік маңыздылығына байланысты емес адам көмейінен шығатын кез келген дыбыс. Дауыс генераторлық бөлім ретінде қызмет ететін көмейде пайда болады. Тыныс алу мүшелері – энергетикалық бөлім. Энергия көзі ретінде дауыс шымылдығының тербелісін тудыратын ауа ағыны болады. Қойылмалы түтік (жұтқыншақ, мұрын және ауыз қуысы) – мұнда дыбыс өз күшін және мәнерін алатын жаңғырықтыру бөлімі. Дыбыстың акустикалық қасиетін ажырату есту қабілетінің көмегімен іске асырылады.

2 слайд

3 слайд
Дауыстың бұзылуы – дауыс аппаратының патологиялық өзгерістеріне байланысты фонацияның бұзылуы немесе мүлдем болмауы. Дауыс патологиясын негізгі екі терминмен атайды: афония (грекше «а» - теріс мағыналы қосымша, «phone» - дауыс) – сыбырлап сөйлеу сақталғанның өзінде де дауыстап және қатты сөйлеуге қабілетсіздік. Дисфония («dis» - бұзылу, «phone» - дауыс) – жарым-жартылай дауыс бұзылуы, осы кезде афониядан айырмашылығы дыбыс шығаруы сақталынып, бірақ ерекше тембр, әлсіздік немесе үзілмелілікпен сипатталады. Дауыс аппаратының әр түрлі ауруларына байланысты дауыстың бұзылуы ересектерде де, балаларда да кездеседі. Бірақ дауыс функцияларының бұзылуы балалар мен жасөспірімдерде жиі кездеседі. Ғалымдардың зерттеулері бойынша созылмалы ларингиты бар балалар саны көбеюде. Оқушыларды өзіндік жұмысқа тарту, гигиеналық тәртібін сақтамай дауыс жүктемесін көтеру дауыс патологиясына әкеледі. Дер кезінде көмек алмаған балаларда дауыс аппараты тұрақты олқылыққа ие болады. Болашақта бұл мамандық таңдауға әсер етеді, әр түрлі дауыс функциялары бұзылған адамдардың санын толықтырады.

3 слайд

4 слайд
Ю. С. Василенконың (1983) мәліметтері бойынша он мың қала тұрғындарының үшінде 60 дауыс аппаратының созылмалы ауырулары бар адамдар екен, ал дауысқа және сөзге қатысы бар мамандар дауысы бұзылған 308 адамдардың 30-40 % құрайды. Әсіресе дауыстың бұзылуы мұғалімдер мен тәрбиешілер арасында жиі кездеседі. Дауыс патологиясын және оны қалпына келтіру тәсілдерін зерттеу логопедияның қарастыратын мәселесінің бірі болып табылады. Соңғы жылдары дауыс аппаратының бұзылыстарына педагогикалық ықпал ету аймағы кеңейіп, фонопедия деп аталды. Фонопедия — арнайы жаттығулар арқылы көмейдің жүйке-бұлшық ет аппаратын белсендендіруге және координациялауға, тыныс алуын және тұлғасын түзетуге бағытталған педагогикалық ықпал кешені. Бұл дауыс шығарудың физиологиясына, логопедияның негізгі дидактикалық және методологиялық қағидаларына негізделген педагогикалық процесс. Шеткі табиғи (органикалық) бұзылуы дауыс шымылдықтарының фибромасы, папилломасының болуы кезінде туындайды, бұл олардың тығыз емес қабысуына әкеліп соғады. Дауыс қарлыққан түр алады, одан да ауыр жағдайларда афония дамиды. Сонымен, дауыс бұзылуына жататындар: афония, дисфония, фонастения.

4 слайд

5 слайд
Артикуляция мүшелеріне ерін, тіл, жоғарғы-төменгі жақ, жұмсақ және қатты таңдай, альвеолдар жатады. Тіл, ерін, жұмсақ таңдай және төменгі жақ қозғалу органдары болып табылады. Дауыс буындарының қысылуына байланысты дыбыс кеңірдектен шығады Адам дауыс арқылы өз ойын,көңіл-күйін,сезімін білдіріп,сөйлеу арқылы еркін қарым-қатынасқа түсе алады. Дауыстың бұзылуы екі үлкен топқа бөлінеді. 1.Органикалық бұзылу 2.Функционалдық бұзылу Органикалық бұзылу орталық және шеткі болып бөлінеді. Органикалық бұзылу көбінесе бас миының зақымдануы және церебралдық сал ауруы кезінде кездеседі. Органикалық бұзылуда көмекейдің құрылысындағы: дауыс шымылдығындағы және жалғамалы құбырындағы өзгерістердің тұрақталып қалатындығы байқалады. Түзету жұмысында логопед дауыстық қатынас қызметін ойдағыдай қалпына келтіреді, бірақ дауыстың сапасында бұрыңғы қалпынан едәуір айырмашылық болады. Шеткі бұзылу көмекейдің сал ауруымен жарақатынан пайда болады. Функционалды бұзылу көмекейдің өткір,созылмалы аурулары салдарынан пайда болуы мүмкін.Көмекейдің қарлығуы кеселінде дыбыс жалғамаларының (голосовые связки)ісініп,қалыңдауында дыбыс жалғамаларының сөйлеу кезіндегі толық ашылып жабылмауына байланысты болады. Дыбыс жалғамаларының ісінуіне,домбығуына, зақымдануына аллергиялық реакциялар да себеп болады.

5 слайд

6 слайд
Дауыстың функционалды бұзылуы ересектерге қарағанда балаларда сирек кездеседі. Балалардың дауысына шамадан тыс салмақ түсуден пайда болатын бұзылудың ең көп тараған түрі спатикалық дисфония(қарлығу) деп аталады. Дисфония баланың бес жасындағы шамадан біліне бастайтындығы байқалады, ал 8-10 жастың аралығында өте жиі болады. Қатты айқалап, шыңғырып сөйлейеу дауысқа ауырлық түсенірумен бірге,жұтқыншақ(танзиллит), көмекей безінің (аденоиды)қабынуына әкеліп соғуы мүмкін. Дияфония қатты айқалап сөйлейтін, ұшқалақ мінезді даурықпашы балаларда жиі пайда болады. Бұндай балаларда әдеттегідей таңертең дауысы таза және анық болады да, кешке қарай біртіндеп қарлығып қырылдауы күшейеді. Дауыстың кенеттен бұзылуы баланың аллергиямен ауруынан да болуы мүмкін. Сондай-ақ дияфония баланың жүрген ортасындағы және тұрған жайдың ішіндегі шаң тозаңының, түтінің, шудың сөйлеген кезде тигізетін зиянынан да болуы мүмкін.

6 слайд

7 слайд
Көмекейдің жарақатынан кейін дауысты қалпына келтіру үшін: 1.Психотерапиялық дайындық қажет 2.Дұрыс тыныс алуды жаттықтыру 3.Кешенді тыныс алу жаттығуларын орындау(тік тұрған қалыпта және отырып орындау) -Мұрыннан дем алу,дем шығару (тез ,терең дем алып,демді баяу шығару) -Танаудың бір тесігінен дем алып,екіншісінен дем шығару(кезекпен) -Танаудың бір ғана тесігінен дем алып,дем шығару(кезекпен) -Танаудан дем алу,демді ауыздан (ерінді сәл жымқырып тұрып) шығару 7-10 күннен кейін көмекей,мойын бұлшық еттеріне жаттығулар жасау керек -Қолды шүйдеге қойып тұрып басты еңкейту,шалқайту -Жұдырықты иекке тіреп басты алға ию -Басты екі иыққа кезекпен ию - Астыңғы жақты төмен,оңға,солға,алға қарай кезекпен қозғау -Жақты кең ашу,қабыстыру -Тілдің ұшын жұмсақ таңдайға тигізу -Екі жаққа(щеки) кезек-кезек үрлеу -Есінеу Бұл жаттығуларды күніне 6 реттен,әр жаттығуды 4-5 рет орындау керек. Дауыс бұзылуының алдын алу үшін: - Баланың даусын кішкентай кезінен күту керек -Баланы жас кезінен шынықтыру,дұрыс тыныс алуын қадағалау -Тамақты өте ыстық,өте суық күйінде ішпеу -Суық тию,тамақ ауруларының толық емделуін қадағалау -Баланың қатты шыңғырып, айқайламауын қадағалау

7 слайд

8 слайд
Қолданылған әдебиет: Қ. Қ. Өмірбекова, Г. С .Оразаева, Г. Н. Төлебиева, Г. Б. Ибатова ЛОГОПЕДИЯ ОҚУЛЫҚ. Алматы, 2011

8 слайд

9 слайд
Назарларыңызға рақмет! Балаңыздың дені сау, дауысы әуезді болсын!

9 слайд