Психология пәні,даму тарихы,салалары

1 слайд
Психология пәні, даму тарихы,салалары Орындаған:Айсина Г Тобы : АП-101 Тексерген: Боранбаева Ғ. Қазақстан Республикасы Ғылым және Жоғары Білім министрлігі Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

2 слайд
Жоспары: Психология пәні және оның міндеттері. Психология ғылымының даму тарихы. Психология ғылымының басқа ғылымдармен байланысы. Психология ғылымының салалары.1 3 2 4

3 слайд
Психология пәні туралы түсінік Біздің психикалық өмірімізді, рухани дүниемізді психология ғылымы зерттейді. "Психология" сөзі гректің екі сөзінен пайда болды: "п c юхе "- жан, психика және "логос"-ғылым, ілім. Олай болатын болса, психология - адамның жан дүниесін зерттейтін ғылым.Психология танымдық психикалық үрдістерді зерттейді (оның көмегімен адамдар қоршаған ортаны танып біледі): түйсіктер, қабылдау, ес, ойлау, қиял; ол адамның сезімі мен ерік-қайратын және жеке тұлғаның дара ерекшеліктерін зерттейді; атап айтқанда, темперамент, мінез, қабілеттілік, қажеттілік, қызығуы. Психология ғылымы сонымен қатар адамның іс-әрекетінің ерекшеліктерін зерттейді (дағдылары, әдеттері, еңбек және шығармашылық қызметі, кез-келген іс-әрекеттің қажетті саласы ретінде зейінді қарастырады).

4 слайд
Психология ғылымының міндеті Психологияның негізгі міндеті - адамның психикалық іс-әрекетінің заңдылықтарын зерттеу болып табылады.Психологияның заңдылықтары көрсеткендей, адам миында объективтік дүниені қалай бейнелеуге, адам қоршаған ортадағы объективтік дүниені қалай танып білуге болады? Психологиялық заңдылықтар, психикалық іс-әрекет қалай дамиды, жеке тұлғаның психикалық қасиеттері қалай қалыптасады, міне, осыларды ашып көрсетеді. Жоғарыда айтылғандардан біз психологияны практикалық қолдану мүмкіндіктері орасан зор екендігін білеміз. Ерекше атап айту керек, бұл бағытта әртүрлі деңгейдегі міндеттерді шешуге тура келеді.Қазіргі адамзаттың алдында тұрған жаһандық проблемаларды шешуде де психологияның атқарар жүгі ерекше. Бүгінгі күннің ғаламдық проблемаларының психологиялық астарын анықтауда (дүниеде бейбітшілік сақтау үшін күрес, қоршаған ортаны қорғау, космосты игеру), оның ішінде, адамдардың күнделікті өмір мәселелері (эмоциялық қиыншылықты жеңу, адамдар арасындағы дау-дамайды шешу т.б) психология ғылымының алдында тұрған басты міндеттердің бірі болып есептелед і.

5 слайд
Психология ғылымының даму тарихы Психология өз алдына ғылым ретінде ХІХ хасырдың 60 ж. бөлініп шықты. Оған себеп болған ғылыми-зерттеу мекемелері-психологиялық лабораториялар және институттар, жоғары оқу орындарындағы кафедралар сонымен қатар пихикалық құбылыстарды оқып-білуге байланысты экспериментті насихаттау жұмыстары.1879ж Лейпцигте Вундт алғаш рет дүние жүзінде экспериментальды психологиядан лаборатория ашты. ХҮІІІ ғ .” Психология” терминін неміс философы Христиан Вольф кіргізді. Психологияның ғылым ретінде даму жолдары нақты кезеңдерден тұрады. 1-ші кезең ( б.з.дейінгі 5ғ. ).Психология жан туралы ғылым ретінде. Жан туралы ғылыми түсінік ежелгі гректердің әмбебап ғалымы Аристотель (б.з.д. 384-322) есімімен байланысты. Екі жарым мың жылға созылған осынау кезеңде психология басқа ғылымдармен (философия, медицина, әдебиет, жаратылыстану, т.б.) аралас, астарласа дамып келді. XIX- ғасырдың екінші жартысынан былай қарай ғалымдар жан құбылыстарын (түйсік, ес, ойлау, қиял т.б.) эксперимент жүзінде әртүрлі құрал- жабдық аспаптардың көмегімен зерттей бастады. Осы кезден бастап, психология өз алдына дербес отау тігіп, тәжірбиелік ғылым ретінде дамыды.

6 слайд
2-ші кезең Психология сана туралы ғылым ретінде. ХҮІІ-ХҮІІІ ғасырлардағы философтар психиканы түсінудің методологиялллық алғы шарттарының негізін қалады,оның психологияның өз алдына білімнің жеке саласы ретінде қалыптасуына ықпалы тиімді. Р.Декарт (1596-16650 ) жануарлар мен адам психикасына әр түрлі қаруды белгілейді.оның теориясы бойынша ,жануарлардың жаны жоқ олардың мінез-құлқы,сыртқы әсерге рефлекс болып табылады. 3-ші кезең.Психология іс-әрекет туралы ғылым ретінде.1913жылы американ психологы Д.Уотсонның психологияны мінез-құлық жөніндегі ғылым деп қарастырған кітабы жарық көрді .Зерттеуші интроспекция әдісін субъективті деп жоққа шығарды :оның нәтижесінде алынған деректерді Уотсон тек бақылаушының өзі үшін ғана нақтылы нәрсе деп есептеді. Бихевиоризм сана жөніндегі декарттық –локктік концепцияның дәрменсіз екенін атап көрсетті.Бихевиористердің пікірі бойынша психология сананы ,оның мазмұны мен қызметін зерттеуден бас тартуға тиіс.Ғылым тек объективті түрде байқауға болатын және әр кім үшін белгілі,яғни мінез –құлықты зерттеуі қажет.Зерттеу п.әні өзгерді /сананың орнына мінез- құлық алынды/,сөйтіп жаңа ғылыми тіл пайда болды . 4-ші кезең. Психология ғылым ретінде психиканың фактілерін, заңдылықтарын және механизмдерін зерттейді.Сыртқы әсердің адамның ішкі ерекшеліктері арқылы өңін өзгертуі көптеген жағдайларға оның жас мөлшеріне,білім деңгейіне,белгілі бір сыртқы әсерге бұрыннан қалыптасқан қарым-қатынасына ,белсенділік деңгейіне және,ең бастысы,қалыптасқан дүниетанымына тәуелді.Сонымен психиканың мазмүны реалды,бізге тәуелсіз және өмір сүретін заттардың ,құбылыстардың ,оқиғалардың ақиқат бейнесі (яғни ,объективті дүниенің бейнесі ) болып табылады

7 слайд
Психология ғылымы көптеген жаратылыстану,әлеуметтік және философиялық ғылымдармен байланысты. Бұл ғылымдардың барлығында да адамның саналы іс-әрекеті зерттеледі, демек, психология айналысатын мәселелер қарастырылады.Педагогика ғылымы үшін психологияның жүйесі, мәні ерекше, себебі жеке тұлғаның даму заңдылықтарын, баланың жас және дара ерекшеліктерін білу теориялық негіздеуге көмектеседі және оқыту мен тәрбиелеудің ерекше тиімді әдістерін жасауға практикалық жол керсетеді.Психологиялық білім мұғалімге шәкірттердің жас және дара ерекшеліктерін ескере білуге, уақытында оларда таным қызметінің жағымды дағдыларын қалыптастыруға, жаңа сезімдерді, ерік-қайрат қасиеттері мен мінез бітісін уақытында аңғаруға көмектеседі. Педагогиканың барлық саласын дамытуда (жалпы педагогика, дидактика, жеке пәндерді оқыту әдістемелері, тәрбие теориясы) психологиялық зерттеулерді қажет ететін мәселелер пайда болуда.Осы айтылғандардың барлығы қазіргі психология ғылымдардың түйіскен жерінде екендігін дәлелдейді. Психология бір жағынан, философия ғылымдарымен, екінші жағынан, жаратылыстану ғылымдарымен, үшіншіден, әлеуметтік ғылымдармен байланысты аралық жағдайда орналасқан ғылым екендігін дәлелдейді. Психология ғылымының басқа ғылымдармен байланысы.

8 слайд
● Қазіргі уақытта психология ғылымы бірнеше салаларға бөлінеді. ● Адамның нақты іс-әрекеттеріне сүйене отырып,оның психикасының дамуын былай жіктейді: ● 1.Тәлім-тәрбие психологиясы-адамды оқыту мен тәрбиелеу ісіндегі психологиялық заңдылықтарды зерттейді.Ол оқушылардың ақыл-ойы мен ойлау жүйесін,дағдыларын қалыптастырудың,олардың тиісті оқу материалдарын меңгеруі мен ұстаз-шәкірт арасындағы өзара қарым- қатынастарды реттеудің мәселелерін қарастырады. ● Тәлім-тәрбие психологиясының мынадай тармақтары бар: ● а ) Оқыту психологиясы-дидактиканың психологиялық негіздерін,оқыту мен білім берудің жекелеген әдістеме мәселелерімен шұғылданады. ● в )Тәрбие психологиясы-гуманистік және әлеуметтік тәрбие мәселелерінің психологиясын зерттеп,еңбекпен түзету психологиясының негіздеріне қатысты мәселелерді іздестіреді. Психология ғылымының салалары

9 слайд
● 2.Жас кезеңдерінің психологиясы-әрқилы психикалық процестердің табиғи негізі мен үнемі дамып отыратын азаматтық қасиеттерін,психологиялық саналарын зерттейтін бұл сала мынадай тармақтардан тұрады:балалар психологиясы,жеткіншектер психологиясы,жастар психологиясы,ересектер психологиясы мен кәрілік психологиясы.Бұл сала ақыл-ойдың дамуын зерттейді. 3.Арнаулы психология.Бұл адам дамуының бірқалыпты даму жолынан ауытқуын,ми ауруына ұшырағандардың психикалық күйзелістері мен осы саладағы әр қилы аурулардың себептерін қарастырады. Арнаулы психологияның тармақтары:олигофренопсихология-ми зақымы ауруымен туған адам психологиясының дамуын, сурдопсихология-саңырау немесе керең болып туылған балалар психологиясын, тифлопсихология-нашар көретіндер мен зағиптардың психологиялық дамуын зерттейді.

10 слайд
4. Еңбек психологиясы-адамның іс-әрекет түрлерінің психологиясын,ерекшеліктерін,еңбекті ғылыми ұйымдастырудың психологиялық талаптарын зерттеумен бірге психология ғылымының дербес салаларына айналған білімдерге жіктеледі.Олардың ішінде : инженерлік психология,авиациялық психология,ғарыштық психология т.б бар. 5.Ғылыми-шығармашылық психологиясы-шығармашылық адамның жасампаздық қызметі,өзіндік ерекшеліктері,белсенділігі айқын көрініп,ғылыми жаңалықтарды ашудағы интуициясы сезімдік рөлі т.б сипаттары зерттеледі.

11 слайд
● 6.Медициналық психология-дәрігерлердің қызметі мен аурулардың мінез-құлқын зерттейді. ● 7.Әскери психология-азаматты ел-жұртты мен Отанын қорғайтын психологиялық тұрғыдан даярлау. ● 8.Әлеуметтік психология-адам мен қоғам арасындағы қатынас мәселелерін,адамдардың әр түрлі ұйымдасқан ресми немесе ұйымдаспаған бейресми топтарда көрініс беретін психикалық болмысын зерттеумен шұғылданады.

12 слайд
● 9.Салыстырмалы психология-психиканың физогенетикалық түрлерін қарастырады.Мұнда адам мен хайуанаттар психикасын салыстыра отырып зерттейді.Олардың психикасындағы айырмашылықтар мен ерекшеліктерін ажыратады. ● 10.Заң психологиясы-құқыққа қатысты мәселелерді зерттеу және оларды тәжірибе жүзінде қолданудың психологиялық мәселелерін зерттейді.Бұл сала сот психологиясы,қылмыс,еңбекпен түзету психологиялары деп аталатын тармақтардан тұрады.

13 слайд
Назарларыңыз ға рақмет!

14 слайд
● 1. Тәжібаев Т.Т. Жалпы психология. Алматы: «Қазақ университеті». 1993. ● 2.Жұмасова К.С Психология Астана 2006. ● 3. Жарықбаев Қ.Б. Психология. Алматы, Білім.2005.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі