Қашықтық сабақ 11 сынып Техногендік сипаттағы қауіптілік

1 слайд
Техногендік сипаттағы қауіптілік. Гидродинамикалық авариялар 2-сағат

1 слайд

2 слайд
Гидротехникалық құрылыстар Гидротехникалық құрылыстар-су ресурстарын пайдалануға, сондай-ақ судың зиянды әсерімен күресуге арналған объект. Гидротехникалық құрылыстар-бұл бөгеттер, су электр станцияларының ғимараттары, су ағызу, су жіберу және су шығару құрылыстары, туннельдер...

2 слайд

3 слайд
Гидротехникалық құрылыстардың салыну мақсаттары: - судың кинетикалық энергиясын пайдалану (ГЭС) ; - сумен қамтамасыз ету(мелиорация); - жағалау аумақтарын су тасқынынан қорғау (бөгеттер); - қалаларды сумен жабдықтау және егістіктерді суару ; - су тасқыны кезіндегі су деңгейін реттеу; -теңіз және өзен порттарының (арналар, шлюздер) қызметін қамтамасыз ету.

3 слайд

4 слайд
Гидродинамикалық қауіпті объектілер  Гидродинамикалық қауіпті объект-бұл гидротехникалық құрылым, оның бұзылуы кезінде жойқын толқындарымен және үлкен аумақтарды су басумен гидродинамикалық апаттың пайда болуы мүмкін.  Гидродинамикалық қауіпті нысандарға жасанды және табиғи бөгеттер, су тораптары, бөгеттер, шлюздер, каналдар және т. б. жатады.

4 слайд

5 слайд
 Гидродинамикалық авария Гидродинамикалық авария -бұл гидротехникалық құрылыстың немесе оның бір бөлігінің істен шығуына (бұзылуына) және кең аумақтарды қирататын және су басатын үлкен су массаларының басқарылмайтын қозғалысына байланысты төтенше жағдай.

5 слайд

6 слайд
Гидродинамикалық авария себептері - Табиғи құбылыстар мен апаттар; - Техногендік факторлар; - Соғыс уақытындағы ТЖ және террористік актілер

6 слайд

7 слайд
Гидродинамикалық авария себептері  Гидротехникалық құрылыстардың бұзылуы табиғат күштерінің әрекеті немесе адамның іс-әрекеті нәтижесінде болады.  Гидродинамикалық апаттардың табиғи себептері:  жер сілкінісі,дауыл,сел, қар көшкіні,су тасқыны және т. б.  Адамның іс-әрекетіне байланысты себептер:  жобалау кезіндегі қателер;  Гидротехникалық құрылыстардың жобалық ақаулары;  пайдалану қағидаларын бұзу;  бөгет арқылы судың жеткіліксіз төгілуі және толып кетуі;  диверсиялық актілер;  гидроқұрылыстар бойынша ядролық немесе кәдімгі қарумен соққы беру.

7 слайд

8 слайд
Гидродинамикалық апаттардың салдары  - су тораптарын зақымдау және қирату және олардың өз функцияларын орындауын қысқа мерзімді немесе ұзақ мерзімді тоқтату;  – биіктігі 2-ден 12 м-ге дейін және қозғалыс жылдамдығы 3-тен 25 км/сағ-қа дейін (таулы аудандар үшін-100 км/сағ-қа дейін) гидротехникалық құрылыстың бұзылуы нәтижесінде пайда болатын апатты су толқынымен адамдардың зақымдануы және құрылыстардың бұзылуы;  - кең аумақтарды тереңдігі 0,5-тен 10 м-ге дейін және одан да көп су қабатымен апатты су басу.

8 слайд

9 слайд
Гидродинамикалық авария салдары - адамдардың зақымдануы, жануарлардың өлімі, ғимараттар мен құрылыстардың, жолдардың, көпірлердің, электр желілерінің және т.б.жойқын су толқынынан қирауы; - сумен жабдықтау, кәріз жүйесінің бұзылуы, соның нәтижесінде инфекциялық аурулардың пайда болу қаупі ; - үлкен аумақтарды, елді мекендерді су басу, топырақтың құнарлы қабатын шаю; - материалдық құндылықтарды, қоршаған ортаны сумен ластау

9 слайд

10 слайд
Алдын алу шаралары  Егер сіз гидроторапқа іргелес аумақта тұрып жатсаңыз, оның бұзылу толқыны мен ықтимал апатты су басу әсер ету аймағына түсетіндігін нақтылаңыз.  Сіз тұратын жердің жанында орналасқан төбешіктер бар- жоғын және оларға жетудің ең қысқа жолдары қандай екенін біліңіз.Өзіңіз зерделеп,кейін отбасы мүшелерін су басу және жойқын толқынына ұшыраған кездегі мінез-құлық ережелерімен, жалпы және жеке эвакуация тәртібімен таныстырыңыз.  Эвакуациялық жинақтау бекеттерінің орналасу алдын ала нақтылаңыз, эвакуациялау кезінде қажетті құжаттар мен мүліктің тізбесін жасаңыз. Қайықтардың, салдардың, басқа да жүзу құралдарының және оларды дайындауға арналған қолда бар материалдардың тұрған жерлерін есте сақтаңыз

10 слайд

11 слайд
Гидродинамикалық апат қаупі кезінде әрекет ету тәртібі  Су басу қаупі туралы және эвакуациялау туралы ақпарат алған кезде кідіріссіз белгіленген тәртіппен қауіпті аймақтан белгіленген қауіпсіз ауданға немесе көтеріңкі жергілікті жерге шығыңыз (көлікпен шығыңыз). Өзіңізбен бірге құжаттар, құндылықтар, қажетті заттар мен 2-3 күнге азық-түлік қорын алыңыз. Су басудан сақталуға тиіс, бірақ өзіңізбен бірге алып жүруге болмайтын мүліктің бір бөлігін шатырға, ғимараттың жоғарғы қабаттарына, ағаштарға және т.б. шығарыңыз.Үйден шығар алдында электр жарығы мен газды сөндіріңіз, терезелерді, есіктерді, желдеткішті тығыз жабыңыз.

11 слайд

12 слайд
Гидродинамикалық апаттар кезінде су тасқыны жағдайында әрекет ету тәртібі  Кенеттен су басқан кезде, жойқын толқынның соққысынан қорғану үшін, ең жақын биік жерді таңдап, тұрақты үлкен ағашқа немесе ғимараттың жоғарғы қабатына көтеріліңіз.  Суда болған жағдайда, толқын жақындаған кезде толқынның түбіне терең сүңгіңіз.  Суда немесе импровизацияланған құралдардың көмегімен суда жүзгенде құрғақ жерге, ең алдымен су баспайтын аумаққа жетуге болатын жолды таңдаңыз немесе бөгетке шығыңыз.  Үйіңізді су басқан кезде оның электр қуатын өшіріңіз, күндіз терезеден матадан жалауша, ал түнде шам іліп қою арқылы үйде (пәтерде) адамдар бар екендігі туралы белгі беріңіз.  Ақпарат алу үшін автономды қуаты бар радиоқабылдағышты пайдаланыңыз. Ең құнды мүлікті жоғарғы қабаттар мен шатырларға шығарыңыз.  Азық-түлік пен ауыз суды есепке алуды, оларды судың әсерінен қорғауды және үнемді тұтынуды ұйымдастырыңыз.  Эвакуацияға дайындық кезінде құжаттарды, қажетті заттарды, су өткізбейтін киім мен аяқ киімді, импровизацияланған құтқару құралдарын (ауа төсеніштері, жастықтар) алыңыз.

12 слайд

13 слайд
Гидродинамикалық авариядан кейінгі іс- қимыл тәртібі  Ғимаратқа кірер алдында оны одан әрі бұзылу қаупі жоқ екеніне көз жеткізіңіз.  Үй-жайға кіргенде сіріңкені немесе басқа ашық отты пайдаланбаңыз, батареялық шамдарды пайдаланыңыз.  Жиналған газдарды кетіру және бөлмені кептіру үшін барлық есіктер мен терезелерді ашыңыз.  Электр желісі тексерілгенге дейін электр қуатын пайдаланбаңыз.

13 слайд

14 слайд
Қызылорда облысындағы гидродинамикалық қауіпті объектілер қызылорда су торабы Шиелі үрмелі су тоспасы

14 слайд

15 слайд
Түркістан облысындағы гидродинамикалық қауіпті объектілер Көксарай су қоймасы Шардара су қоймасы

15 слайд

16 слайд
Мақтарал ауданы мамыр,2020 жыл

16 слайд

17 слайд
Қызылағаш ауылы наурыз, 2010 жыл

17 слайд

18 слайд
Ресей Федерациясы,Краснодар өлкесі,2002 жыл Авария салдарынан 114 адам көз жұмды.

18 слайд

19 слайд
Ресей Федерациясы,Саян-Шушенск ГЭС, 2009 жыл Авария салдарынан 75 адам көз жұмды. Станцияны қалпына келтіру үшін 21,4 млрд.рубль жұмсалды.

19 слайд

20 слайд
Тест тапсырмасы  1. Гидродинамикалық апаттар:  а) салдарынан судың ластануы мүмкін химиялық қауіпті объектілердегі авариялар,;  б) нәтижесінде жарылыс болуы мүмкін өрт - жарылыс қаупі бар объектілердегі авариялар;  в) нәтижесінде апатты су басу орын алуы мүмкін гидродинамикалық қауіпті объектілердегі авариялар  2. Апаттардың аталған себептерінің ішінен гидродинамикалық апаттарға тән себептерді таңдаңыз:  а) жабдықтарға дұрыс қызмет көрсетпеу ;  б) турбиналардың кенеттен тоқтауы;  в) гидротехникалық құрылыстар негізінің бұзылуы;  г) су қысымының жоғарылауын көрсететін арнайы аспаптардың болмауы;  д) әскери іс-қимылдар;  е) су ағызудың жеткіліксіздігі  3.Бөгеттің бұзылу қаупі туралы хабарлама келіп түскеннен кейін:  а) тыныс алу мен теріні қорғау құралдарын кию;  б) жергілікті жердің ең жақын биік учаскесіне көшу және құтқарушылар келгенше немесе су төмендегенше сол жерде қалу.  в)

20 слайд

21 слайд
Үй тапсырмасы  Ауданымызда қауіпті нысандар санатына жататын кәсіпорындар тізімін құрастырып көріңдер.  Түрлі ақпарат көздерін пайдаланып,ХХІ ғасырдағы ең ірі апаттар туралы ақпарат дайындаңдар.

21 слайд