Қазақ халқының философиясы

1 слайд
ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ДҮНИЕТАНЫМЫ

2 слайд
Қазақ философиясының ерекшелік сипаты: Тәңірге, аруаққа сыйыну, тәубелік ой-сана; Философиялық ой ерекше формада – әдеби шығармада, өлең-жырларды, нақыл сөздер мен қара сөздерде, айтыс өнерінде көрініс тапты; Батыс философиясындағы жүйеліліктен гөрі, жеке ойшылдардың дүниеуи көзқарастары құныдылыққа ие; Адам, мораль, эстетика, әдептілік тақырыптары басым.

3 слайд
Ежелгі заманнан ІХ-ғасырға дейінгі кезең Қазақтардың ата-тегінің философиясы. Бұл кезеңдегі философиялық көзқарастарда діни сипат басым.

4 слайд
Қазақ философиясы тарихы көне дүниеден басталады. Біздің дәуірімізге дейін өмір сүрген Заратуштра, Анахарс, Ишпақайлардан, Әл Фараби, Яссауи, Абай, Мағжанға дейін күректей үш мың жыл жатыр. Қазақ сөз түсінер, сөз ұғар, бір ауыз сөзгге тоқтаған адамды өте жоғары бағалаған. «Аталы сөзге арсыз ғана таласады» - деген. Ұлт дүниетанымын тілі, мәдениеті, рухани мұрасы, діни нанымы т.б. арқылы білдіреді. Философия пәні ойлау болса, ұлттық дүниетанымды бейнелейтін ойлау формалары ұлттық философия болмақ.

5 слайд
Қыдыр ата алуан түрлі игілік, молшылық, байлық, бақыт әкелуші. Жоғары құдай Тәңірі көк идеясы көптеген түрлі халықтардың, с.і. қазақтардың ата – бабаларының да дүниеге көзқарасында пайда болған. Тоныкөк ескерткішінде: «Көк, Ұмай, қасиетті Жер –Су, міне, бізге жеңіс сыйлаған осылар деп ойлау керек!» – деп жазылған. Тағы бір жерінде: «Жоғарыда зеңгір көк, төменде қара жер жаралғанда, олардың екеуінің арасында адам баласы пайда болған. Адам баласына менің ата– бабаларым үстемдік құрған!»

6 слайд
VIII ғ. Қазақтар ислам дінін қабылдады. Ислам Қазақстанда христиан дінін де, будда дінін де, зороастра дінін де, жергілікті діндерді де біртіндеп ығыстырып шығара бастады. Сөйтіп, қазақтар политеизмнен монотеизмге өтті.

7 слайд
Түркі тілді халықтардың философиясы ІХ-ғасырдан Х V- ғасырға дейінгі кезең . • Оның көрнекті өкілдері бүкіл түркі дүниесіне ортақ тұлғалар – Анахарсис, Қорқыт, әл Фараби, Ж.Баласағұни, М.Қашғари, Қ.Йасауи. Бұл кезенді түркі тілді халықтардың философиясының «Алтын ғасыры » деуге болады. Аталған ғұламалар тамаша шығармалар мен философиялық еңбектерді дүниеге әкеліп, әлемдік философияның дамуына елеулі үлес қосты.

8 слайд
Анахарсис, Қорқыт, әл Фараби, Ж.Баласағұни, М.Қашғари

9 слайд
Шоқан Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев философиясы – антропоцентристік және экзистенциалистік сипатқа ие.ХІХ-ғасырдағы Ағартушылық философиясы

10 слайд
ХХ-ғасырдың 20-40 жылдарындағы қазақ философиясы. Негізінен саяси философия болды: Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Ш.Құдайбердиев.

11 слайд
Қожа Ахмет Яссауи (1094-1167) • Қожа Ахмет Яссауи (1094-1167) «жахрия» (экстаз) немесе «Яссауия» деп аталатын сопылық –мистикалық ағымның негізін қалады. «Диуани Хикмет» («Даналық кітабы»)– 149 хикметтен тұратын кітабы Қожа Ахметтің соңында қалған бірден–бір мұра. Бұл кітапта негізінен төрт нәрсеге көңіл бөлінеді: шариғат– ислам дінінің заңдары мен ғұрыптары тарикат– сопылық идеясы, жүретін жолы хакикат– Құдаймен бірігу, оған шексіз жақындау мағрифат– дін жолын танып, оқып білу Шариғатсыз, тарикатсыз, мағрифатсыз хакикат болмайды.

12 слайд
• 1. Ксенофонт Афинский. Воспоминания о Сократе. М., 1993. • 2. Платон. Апология Сократа // Платон. Диалоги /Сост. ред. А.Ф.Лосев. М., 1980. • 3. Диоген Лаэртский. О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов. М., 1979. С. 109-118. ӘДЕБИЕТ

13 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!