қазақ тілі
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
“ Келешек” баспасынан жарық көрген қазақ
тілі мен әдебиеті әдістемелік бірлестігінің
“Жас маманға жәрдем” атты әдістемелік
көмекші құралыКӨКШЕТАУ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫ НАЗАРБАЕВ
ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ МЕКТЕБІ
1 слайд
“ Келешек” баспасынан жарық көрген қазақ тілі мен әдебиеті әдістемелік бірлестігінің “Жас маманға жәрдем” атты әдістемелік көмекші құралыКӨКШЕТАУ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ НАЗАРБАЕВ ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ МЕКТЕБІ
2 слайд
Қазақ тілі мен әдебиеті
саласында жұмыс істейтін
жас мамандарға
теориялық білімдерін
тәжірибе жүзінде шыңдау
мақсатында жасалынған
әдістемелік көмекші құрал
2 слайд
Қазақ тілі мен әдебиеті саласында жұмыс істейтін жас мамандарға теориялық білімдерін тәжірибе жүзінде шыңдау мақсатында жасалынған әдістемелік көмекші құрал
3 слайд
Кітаптың құрылысы:
1. Ақын-жазушылардың өмірдере-
гіне арналған хронологиялық
кестелер.
2.Сабақ жоспарлары
3. Сыныптан тыс жұмыс үлгілері
4.Презентациялық көрмелер
3 слайд
Кітаптың құрылысы: 1. Ақын-жазушылардың өмірдере- гіне арналған хронологиялық кестелер. 2.Сабақ жоспарлары 3. Сыныптан тыс жұмыс үлгілері 4.Презентациялық көрмелер
4 слайд
Сан есімнің зат есіммен
байланысы.
Дене тазалығы.Бастуыш сыныпқа арналған
Сабақ үлгілері
4 слайд
Сан есімнің зат есіммен байланысы. Дене тазалығы.Бастуыш сыныпқа арналған Сабақ үлгілері
5 слайд
5
468
3
5 слайд
5 468 3
6 слайд
Жиырма – 20
Отыз – 30
Қырық – 40
Елу – 50
Алпыс – 60
Жетпіс – 70
Сексен – 80
Тоқсан – 90
Жүз – 100
6 слайд
Жиырма – 20 Отыз – 30 Қырық – 40 Елу – 50 Алпыс – 60 Жетпіс – 70 Сексен – 80 Тоқсан – 90 Жүз – 100
7 слайд
- 20, 50, 30, 80, 90, 70
- орындық, үстел,
балапан, кітап, қалам,
гүл.
7 слайд
- 20, 50, 30, 80, 90, 70 - орындық, үстел, балапан, кітап, қалам, гүл.
8 слайд
Біздер санай білеміз,
Білмегенге күлеміз.
Біреу, екеу, үш, төрт деп,
Бес, алты деп жүреміз.
8 слайд
Біздер санай білеміз, Білмегенге күлеміз. Біреу, екеу, үш, төрт деп, Бес, алты деп жүреміз.
9 слайд
Тіс – зуб
Бет – лицо
Сүлгі – полотенце
Сабын – мыло
9 слайд
Тіс – зуб Бет – лицо Сүлгі – полотенце Сабын – мыло
10 слайд
Тісіңді тарақпен тара
Шашыңды сүлгімен сүрт
Бетіңді сабынмен жу
Қолыңды щеткамен тазала
10 слайд
Тісіңді тарақпен тара Шашыңды сүлгімен сүрт Бетіңді сабынмен жу Қолыңды щеткамен тазала
11 слайд
5-жаттығу, 95-бет Үйге
11 слайд
5-жаттығу, 95-бет Үйге
12 слайд
ОРТАҢҒЫ БУЫННЫҢ ӘДЕБИЕТ
ПӘНІНЕН САБАҚ ҮЛГІСІ
12 слайд
ОРТАҢҒЫ БУЫННЫҢ ӘДЕБИЕТ ПӘНІНЕН САБАҚ ҮЛГІСІ
13 слайд
О .Генри
“ Соңғы жапырақ”
Уильям Сидни Портер
William Sidney Porter
13 слайд
О .Генри “ Соңғы жапырақ” Уильям Сидни Портер William Sidney Porter
14 слайд
О.Генри - американ
жазушысы, 1862-
1940 жылдары өмір
сүрген, прозайк,
атақты новеллалар
авторы, қоғам
қайраткері.
14 слайд
О.Генри - американ жазушысы, 1862- 1940 жылдары өмір сүрген, прозайк, атақты новеллалар авторы, қоғам қайраткері.
15 слайд
Уильям Сидни Портер 11 қыркүйек 1862
жылы Солтүстік Каролинаның
Гринспоро қаласында туған. 3 жасында
өкпе ауруынан ауырған анасынан
айырылады.
Әкесінің туыстарында тәрбиеде болады.
Мектеп бітіргеннен кейін, ағасының
аптекасында жұмыс істеген. Мектептен соң
фармацевт оқуын бітірген. Техастағы
Остине қаласында банкте кассир-есепші
болған. 1898-1901 ж.ж. Түрмеде отырады.
15 слайд
Уильям Сидни Портер 11 қыркүйек 1862 жылы Солтүстік Каролинаның Гринспоро қаласында туған. 3 жасында өкпе ауруынан ауырған анасынан айырылады. Әкесінің туыстарында тәрбиеде болады. Мектеп бітіргеннен кейін, ағасының аптекасында жұмыс істеген. Мектептен соң фармацевт оқуын бітірген. Техастағы Остине қаласында банкте кассир-есепші болған. 1898-1901 ж.ж. Түрмеде отырады.
16 слайд
Первый свой рассказ под этим псевдонимом — «Рождественский подарок Дика-
Свистуна», напечатанный в 1899 в «Журнале Мак Клюра» (Mc Clure’s Magazine),
— он написал в тюрьме.
Первый роман О. Генри — «Короли и капуста» (Cabbages and Kings) — вышел в
1904. За ним последовали сборники рассказов: «Четыре миллиона» (The four
million, 1906), «Горящий светильник» (The trimmed Lamp, 1907), «Сердце Запада»
(Heart of the West, 1907), «Голос города» (The Voice of the City, 1908),
«Благородный жулик» (The Gentle Grafter, 1908), «Пути судьбы» (Roads of
Destiny, 1909), «Избранное» (Options, 1909), «Точные дела» (Strictly Business,
1910) и «Коловращение» (Whirligigs, 1910).
В конце жизни страдал от цирроза печени и диабета.[1] Писатель скончался 5
июня 1910 г. в Нью-Йорке.
В сборник «Постскриптумы» (Postscripts), изданный уже после смерти О. Генри,
вошли фельетоны, наброски и юмористические заметки, написанные им для
газеты «Почта» (Хьюстон, штат Техас, 1895—1896). Всего О. Генри написано 273
рассказа, полное собрание его произведений составляет 18 томов.
16 слайд
Первый свой рассказ под этим псевдонимом — «Рождественский подарок Дика- Свистуна», напечатанный в 1899 в «Журнале Мак Клюра» (Mc Clure’s Magazine), — он написал в тюрьме. Первый роман О. Генри — «Короли и капуста» (Cabbages and Kings) — вышел в 1904. За ним последовали сборники рассказов: «Четыре миллиона» (The four million, 1906), «Горящий светильник» (The trimmed Lamp, 1907), «Сердце Запада» (Heart of the West, 1907), «Голос города» (The Voice of the City, 1908), «Благородный жулик» (The Gentle Grafter, 1908), «Пути судьбы» (Roads of Destiny, 1909), «Избранное» (Options, 1909), «Точные дела» (Strictly Business, 1910) и «Коловращение» (Whirligigs, 1910). В конце жизни страдал от цирроза печени и диабета.[1] Писатель скончался 5 июня 1910 г. в Нью-Йорке. В сборник «Постскриптумы» (Postscripts), изданный уже после смерти О. Генри, вошли фельетоны, наброски и юмористические заметки, написанные им для газеты «Почта» (Хьюстон, штат Техас, 1895—1896). Всего О. Генри написано 273 рассказа, полное собрание его произведений составляет 18 томов.
17 слайд
Сыныптан тыс жұмыстың үлгісіА
л т ы
б а қ а н
17 слайд
Сыныптан тыс жұмыстың үлгісіА л т ы б а қ а н
18 слайд
Мақсаты:
- Қазақ халқының ұлттық ойындарының
бірі – “Алтыбақан” ойынының
мазмұнымен, оның тәрбиелік мәнімен
таныстыру.
-
Оқушылардың бойында ұлттық
ойындарға деген қызығушылықты
арттыру.
-
Қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу.
18 слайд
Мақсаты: - Қазақ халқының ұлттық ойындарының бірі – “Алтыбақан” ойынының мазмұнымен, оның тәрбиелік мәнімен таныстыру. - Оқушылардың бойында ұлттық ойындарға деген қызығушылықты арттыру. - Қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу.
19 слайд
Алтыбақан – қазақтың ертеден
келе жатқан ойын түрлерінің
бірі. Бұл – елдің сыртында
әткеншек құрып, өлеңмен әзіл-
шынды араластырып, көңіл-
сыр шертісу.
19 слайд
Алтыбақан – қазақтың ертеден келе жатқан ойын түрлерінің бірі. Бұл – елдің сыртында әткеншек құрып, өлеңмен әзіл- шынды араластырып, көңіл- сыр шертісу.
20 слайд
Осы орында екі қыз, екі
жігіттен немесе жалғыздан
отырып, өлең айтады, ән
салады. Жердегі
жолдастары алтыбақанды
тербетіп тұруға тиіс.
20 слайд
Осы орында екі қыз, екі жігіттен немесе жалғыздан отырып, өлең айтады, ән салады. Жердегі жолдастары алтыбақанды тербетіп тұруға тиіс.
21 слайд
Балаларға арналған
ұлттық ойындардың
түрлері
21 слайд
Балаларға арналған ұлттық ойындардың түрлері
22 слайд
Айгөлек-ау, айгөлек,
Айдың жүзі дөңгелек.
Ақ терек пен көк терек,
Шауып алдым бәйтерек.
Ақ терек, көк терек,
Бізден сізге кім керек? А
й
г
ө
л
е
к Айгөлек-ау, айгөлек,
Айдың жүзі дөңгелек.
Ақ терек пен көк терек,
Шауып алдым бәйтерек.
Ақ терек, көк терек,
Анау тұрған ... керек!
22 слайд
Айгөлек-ау, айгөлек, Айдың жүзі дөңгелек. Ақ терек пен көк терек, Шауып алдым бәйтерек. Ақ терек, көк терек, Бізден сізге кім керек? А й г ө л е к Айгөлек-ау, айгөлек, Айдың жүзі дөңгелек. Ақ терек пен көк терек, Шауып алдым бәйтерек. Ақ терек, көк терек, Анау тұрған ... керек!
23 слайд
Х а н а л ш
ы
23 слайд
Х а н а л ш ы
24 слайд
О
м
п
ы
24 слайд
О м п ы
25 слайд
Т а
қ
и
я
т а
с т а
м
а
қ
25 слайд
Т а қ и я т а с т а м а қ
26 слайд
САБАҚ ЖОСПАРЫНЫҢ ҮЛГІСІ
1. Білімділік 1. Дамытушылық 3.Тәрбиелік
Оқушыларға Абай
өлеңдерін терең
меңгерту, мәнерлеп
жатқа айту,
өлеңдерінің идеялық
мазмұнын мәнерлеп
мәнерлеп оқи отырып
талдау Әр оқушының өзіндік
ой-қиялыа ерік бере,
өзінше ой түюге баулу,
шығармашылық жұмыс
жасауға жұмылдыру
арқылы таным –
түсініктерін, сөйлеу
мәдениетін дамыту Ақын өлеңдерін оқи
отырып, оқушы
дүниетанымын
қалыптастыру,
адамгершілік
қасиеттерді бойға
сіңіру
Сабақтың күнделікті жоспары
Сынып 9 « А » Күні_______ Пәні: қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбаевтың өлеңдерін талдау.
Сабақтың мақсаты:
Сабақтың түрі:
26 слайд
САБАҚ ЖОСПАРЫНЫҢ ҮЛГІСІ 1. Білімділік 1. Дамытушылық 3.Тәрбиелік Оқушыларға Абай өлеңдерін терең меңгерту, мәнерлеп жатқа айту, өлеңдерінің идеялық мазмұнын мәнерлеп мәнерлеп оқи отырып талдау Әр оқушының өзіндік ой-қиялыа ерік бере, өзінше ой түюге баулу, шығармашылық жұмыс жасауға жұмылдыру арқылы таным – түсініктерін, сөйлеу мәдениетін дамыту Ақын өлеңдерін оқи отырып, оқушы дүниетанымын қалыптастыру, адамгершілік қасиеттерді бойға сіңіру Сабақтың күнделікті жоспары Сынып 9 « А » Күні_______ Пәні: қазақ әдебиеті Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбаевтың өлеңдерін талдау. Сабақтың мақсаты: Сабақтың түрі:
27 слайд
Сабақтың түрі:
•
Жаңа оқу материалын беру сабағы +
•
Білім, білік, дағдыны қалыптастыру сабағы
•
Білімдерін жалпылау және жүйелеу, қайталау сабағы+
•
Білімдерін бағалау, тексеру және бағыттау сабағы
•
Білім, білік, дағдыны қолдану, аралас сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сұрақ-жауап, пікіралмасу, Өзіндік жұмыс,оқулықпен
жұмыс, Теориялық мәселелерді талдау,
Шығармашылық тапсырмалар, ой қозғау, болжам.
Сабақтың жабдығы: Кестелер, портреттер+,
үлестірме қағаздар,видео, слайд + , интерактивті тақта
+ , электрондық оқулық
Сыныппен жұмыс түрі: даралап, жұппен +, топпен,
ұжымдық
27 слайд
Сабақтың түрі: • Жаңа оқу материалын беру сабағы + • Білім, білік, дағдыны қалыптастыру сабағы • Білімдерін жалпылау және жүйелеу, қайталау сабағы+ • Білімдерін бағалау, тексеру және бағыттау сабағы • Білім, білік, дағдыны қолдану, аралас сабақ Сабақтың әдіс-тәсілдері: Сұрақ-жауап, пікіралмасу, Өзіндік жұмыс,оқулықпен жұмыс, Теориялық мәселелерді талдау, Шығармашылық тапсырмалар, ой қозғау, болжам. Сабақтың жабдығы: Кестелер, портреттер+, үлестірме қағаздар,видео, слайд + , интерактивті тақта + , электрондық оқулық Сыныппен жұмыс түрі: даралап, жұппен +, топпен, ұжымдық
28 слайд
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
•
Оқушыларды түгендеу;
•
Сабаққа дайындықтарын бақылау;
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
Үйге берілген Абай жайлы жазылған мадақтау сөздерді сұрау, жатқа.
Тест тапсырмалары арқылы тексеру.
« Абай кім? » тірек сызбасы бойынша сөйлейді .
Абай
Ақын Жазушы Сазгер Аудармашы
Ұлылардың Абайға қатысты айтқан сөздерін тексеру
28 слайд
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі • Оқушыларды түгендеу; • Сабаққа дайындықтарын бақылау; ІІ.Үй тапсырмасын тексеру. Үйге берілген Абай жайлы жазылған мадақтау сөздерді сұрау, жатқа. Тест тапсырмалары арқылы тексеру. « Абай кім? » тірек сызбасы бойынша сөйлейді . Абай Ақын Жазушы Сазгер Аудармашы Ұлылардың Абайға қатысты айтқан сөздерін тексеру
29 слайд
ІІІ . Жаңа білімді меңгерту кезең. Абайдың қандай
өлеңдерін білеміз?
Оқушылардың өткен сабақ материалдарынан не
білетіндіктерін сұрау арқылы жаңа сабаққа көшу.
« Ғылым таппай мақтанба » өлеңінің мәнін ашу.
Өлеңнің қандай тақырыпта жазылғанын айқындау.
Слайд бойынша жаңа материалды түсіндіру.
Өлеңдерін тақырып жағынан ажырату. Өлең
тақырыптары:
•
Саяси
•
Азаматтық
•
Табиғат
•
Философиялық
•
Махаббат
•
Көңіл-күй
29 слайд
ІІІ . Жаңа білімді меңгерту кезең. Абайдың қандай өлеңдерін білеміз? Оқушылардың өткен сабақ материалдарынан не білетіндіктерін сұрау арқылы жаңа сабаққа көшу. « Ғылым таппай мақтанба » өлеңінің мәнін ашу. Өлеңнің қандай тақырыпта жазылғанын айқындау. Слайд бойынша жаңа материалды түсіндіру. Өлеңдерін тақырып жағынан ажырату. Өлең тақырыптары: • Саяси • Азаматтық • Табиғат • Философиялық • Махаббат • Көңіл-күй
30 слайд
Абай ғ а дейінгі қ аза қ ө ле ң інде
бол ғ ан ұ й қ ас т ү рлері: Абай шы ғ ар ғ ан ұ й қ ас т ү рлері:
1. Қ ара ө ле ң ұ й қ асы 1. Шалыс ұ й қ ас
2. Кезекті ұ й қ ас 2. Егіз ұ й қ ас
3. Ш ұ быртпалы ұ й қ ас 3. Аралас ұ й қ ас
4. Ерікті ұ й қ ас Ал енді балалар, ақын өлеңдерінің құрылысына келейік.
(слайдпен жұмыс)
Абай көсем, үлгі шығарып, өнеге жайғыш болған.
Абайда өлең сөздің неше түрлі үлгісі, өрнегі табылады.
30 слайд
Абай ғ а дейінгі қ аза қ ө ле ң інде бол ғ ан ұ й қ ас т ү рлері: Абай шы ғ ар ғ ан ұ й қ ас т ү рлері: 1. Қ ара ө ле ң ұ й қ асы 1. Шалыс ұ й қ ас 2. Кезекті ұ й қ ас 2. Егіз ұ й қ ас 3. Ш ұ быртпалы ұ й қ ас 3. Аралас ұ й қ ас 4. Ерікті ұ й қ ас Ал енді балалар, ақын өлеңдерінің құрылысына келейік. (слайдпен жұмыс) Абай көсем, үлгі шығарып, өнеге жайғыш болған. Абайда өлең сөздің неше түрлі үлгісі, өрнегі табылады.
31 слайд
Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі қара өлең ұйқасы:
Қазақтың қазынасы – қойдың жүні, а
Жылқының ең қызығы – жаздыкүні, а
Жақсы екен түйе малды артуыңа, ә
Озады ешкі, сиыр күздігүні. а
(Мың бір маржан. А., 1989, 107-б.)
Абай өлеңдеріндегі қара өлең ұйқасы:
Қақтаған ақ күмістей кең маңдайлы, а
Аласы аз қара көзі нұр жайнайды. а
Жіңішке қара қасы сызып қойған. ә
Бір жаңа ұқсатамын туған айды. а
(Абай. “ Қақтаған ақ күмістей кең маңдайлы)
31 слайд
Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі қара өлең ұйқасы: Қазақтың қазынасы – қойдың жүні, а Жылқының ең қызығы – жаздыкүні, а Жақсы екен түйе малды артуыңа, ә Озады ешкі, сиыр күздігүні. а (Мың бір маржан. А., 1989, 107-б.) Абай өлеңдеріндегі қара өлең ұйқасы: Қақтаған ақ күмістей кең маңдайлы, а Аласы аз қара көзі нұр жайнайды. а Жіңішке қара қасы сызып қойған. ә Бір жаңа ұқсатамын туған айды. а (Абай. “ Қақтаған ақ күмістей кең маңдайлы)
32 слайд
Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі кезекті ұйқас:
Асыл туған Ақжүніс, а
Күнді бұлт құрсайды , ә
Күнді байқап қарасам , б
Күн жауарға ұқсайды . ә
( “ Ер Тарғын ” жырынан)
Абай өлеңдеріндегі кезекті ұйқас:
Сайра да зарла, қызыл тіл, а
Қара көңілім оянсын. ә
Жыласын, көзден жас ақсын, б
Омырауым боялсын. ә
(Абай. “ Өзгеге, көңілім, тоярсың ” )
Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі шұбыртпалы ұйқас:
Ерулі атқа ер салмай, а
Егеулі найза қолға алмай, а
Еңку-еңку жер шалмай, а
Қоңыр салқын төске алмай... а
Темір қазық жастанбай... а
Қу толағай бастанбай, а
Ерлердің ісі бітер ме. ә
(Махамбет Өтемісұлы)
32 слайд
Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі кезекті ұйқас: Асыл туған Ақжүніс, а Күнді бұлт құрсайды , ә Күнді байқап қарасам , б Күн жауарға ұқсайды . ә ( “ Ер Тарғын ” жырынан) Абай өлеңдеріндегі кезекті ұйқас: Сайра да зарла, қызыл тіл, а Қара көңілім оянсын. ә Жыласын, көзден жас ақсын, б Омырауым боялсын. ә (Абай. “ Өзгеге, көңілім, тоярсың ” ) Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі шұбыртпалы ұйқас: Ерулі атқа ер салмай, а Егеулі найза қолға алмай, а Еңку-еңку жер шалмай, а Қоңыр салқын төске алмай... а Темір қазық жастанбай... а Қу толағай бастанбай, а Ерлердің ісі бітер ме. ә (Махамбет Өтемісұлы)
33 слайд
Абай өлеңдеріндегі шұбыртпалы ұйқас .
Жасқанып жаудан тығылмай, а
Жасаулы жаудан бұрылмай, а
Жау жүрек жомарт құбылмай, а
Жақсы өмірің бұзылмай, а
Жас қуатың тозылмай, а
Жалын жүрек суынбай, а
Жақсы өліпсің, япырмай. ә
( Абай. “ Оспанға ” )
Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі ерікті ұйқас:
Қырық күншілік Қазанға а
Бір мезгілде жет дейсің, ә
Қиын да болса, Қобыланды ер, б
Қиналармын қайтейін, г
Уағадаңыз солай ма. ғ
Намаздыгер өткенше, ж
Намазшамға жеткенше, ж
Қазан ағаш бағысын з
Көрсетпесем көзіңе, и
Жан серігің Бурылды к
Сол жерде шалғын Құдайға. ғ
( “ Қобыланды батыр ” жырынан)
33 слайд
Абай өлеңдеріндегі шұбыртпалы ұйқас . Жасқанып жаудан тығылмай, а Жасаулы жаудан бұрылмай, а Жау жүрек жомарт құбылмай, а Жақсы өмірің бұзылмай, а Жас қуатың тозылмай, а Жалын жүрек суынбай, а Жақсы өліпсің, япырмай. ә ( Абай. “ Оспанға ” ) Абайға дейінгі қазақ өлеңдеріндегі ерікті ұйқас: Қырық күншілік Қазанға а Бір мезгілде жет дейсің, ә Қиын да болса, Қобыланды ер, б Қиналармын қайтейін, г Уағадаңыз солай ма. ғ Намаздыгер өткенше, ж Намазшамға жеткенше, ж Қазан ағаш бағысын з Көрсетпесем көзіңе, и Жан серігің Бурылды к Сол жерде шалғын Құдайға. ғ ( “ Қобыланды батыр ” жырынан)
34 слайд
Абай өлеңдеріндегі ерікті ұйқас:
Шапандарын белсенген, а
Асау мініп теңселген, а
Жылқышылар кеп тұрса , ә
Таңертеңмен салпылдап ... б
Өткен күннің бәрі ұмыт, г
Қолдан келер қайрат жоқ, ғ
Бағанағы байғұс шал д
Ауылда тұрып күледі, е
Қошамет қылып жарқылдап . б
(Абай. Жаз )
Абай шығарған жаңа ұйқастар:
Шалыс ұйқас.
Желсіз түнде жарық ай, а
Сәулесі суда дірілдеп. ә
Ауылдың маңы терең сай, а
Тасыған өзен гүрілдеп. ә
(Абай “ Желсіз түнде жарық-ай ” )
Егіз ұйқас.
Егіннің ебін, а
Сауданың тегін а
Үйреніп, ойлап, мал ізде. ә
Адал бол – бай тап, б
Адам бол – мал тап, б
Қуансаң қуан сол кезде. ә
(Абай. “ Сегіз аяқ ” )
34 слайд
Абай өлеңдеріндегі ерікті ұйқас: Шапандарын белсенген, а Асау мініп теңселген, а Жылқышылар кеп тұрса , ә Таңертеңмен салпылдап ... б Өткен күннің бәрі ұмыт, г Қолдан келер қайрат жоқ, ғ Бағанағы байғұс шал д Ауылда тұрып күледі, е Қошамет қылып жарқылдап . б (Абай. Жаз ) Абай шығарған жаңа ұйқастар: Шалыс ұйқас. Желсіз түнде жарық ай, а Сәулесі суда дірілдеп. ә Ауылдың маңы терең сай, а Тасыған өзен гүрілдеп. ә (Абай “ Желсіз түнде жарық-ай ” ) Егіз ұйқас. Егіннің ебін, а Сауданың тегін а Үйреніп, ойлап, мал ізде. ә Адал бол – бай тап, б Адам бол – мал тап, б Қуансаң қуан сол кезде. ә (Абай. “ Сегіз аяқ ” )
35 слайд
Аралас ұйқас.
Ғылым таппай мақтанба,
Орын таппай баптанба,
Құмарланып шаттанба, - шұбыртпалы ұйқас
Ойнап босқа күлуге
Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол,
Адам болам десеңіз. - ерікті ұйқас
Тілеуің, өмірдің алдында,
Оған қайғы жесеңіз.
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Еріншек, бекер мал шашпақ,
Бес дұшпаның білсеңіз.
Талап, еңбек, терең ой, - егіз ұйқас
Қанағат, рақым, ойлап қой –
Бес асыл іс көнсеңіз.
Жамандық көрсең нәфратлі,
Суытып көңіл тыйсаңыз.
Жақсылық көрсең ғибратлі, - шалыс ұйқас
Оны ойға жисаңыз.
35 слайд
Аралас ұйқас. Ғылым таппай мақтанба, Орын таппай баптанба, Құмарланып шаттанба, - шұбыртпалы ұйқас Ойнап босқа күлуге Бес нәрседен қашық бол, Бес нәрсеге асық бол, Адам болам десеңіз. - ерікті ұйқас Тілеуің, өмірдің алдында, Оған қайғы жесеңіз. Өсек, өтірік, мақтаншақ, Еріншек, бекер мал шашпақ, Бес дұшпаның білсеңіз. Талап, еңбек, терең ой, - егіз ұйқас Қанағат, рақым, ойлап қой – Бес асыл іс көнсеңіз. Жамандық көрсең нәфратлі, Суытып көңіл тыйсаңыз. Жақсылық көрсең ғибратлі, - шалыс ұйқас Оны ойға жисаңыз.
36 слайд
Ғалым болмай немене,
Балалықты қисаңыз.
Болмасаң да ұқсап бақ - кезекті ұйқас
Бір ғалымды көрсеңіз.
(Абай. “ Ғылым таппай мақтанба ” )
Оқулықтан « Қалың елім қазағым, қайран жұртым » өлеңін мәнерлеп оқу және
идеясын ашу.
Тақырыбына қарай ажырату. Өлеңге сатылай кешенді талдау жүргізу.
Кедейдің өзі жүрер малды бағып,
Отыруға орын жоқ, үзбей жағып
Тоңған иін жылытып, тонын илеп,
Шекпен тігер қатыны бүрсең қағып.
Кәрі қой ептеп сойған байдың үйі,
Қай жердің кедейдің тұрсын күйі ?
Қара қидан орта қап ұрыспай берсе,
О да қылған кедейге үлкен сыйы...
1. Өлең шумағы
2. Тармақ
3. Буын
4. Бунақ саны
5. Ұйқас
« Сабырсыз, арсыз, еріншек » өлеңін оқыту және мәнін сұрау. Сатылай талдау кешенін
жүргізу.
36 слайд
Ғалым болмай немене, Балалықты қисаңыз. Болмасаң да ұқсап бақ - кезекті ұйқас Бір ғалымды көрсеңіз. (Абай. “ Ғылым таппай мақтанба ” ) Оқулықтан « Қалың елім қазағым, қайран жұртым » өлеңін мәнерлеп оқу және идеясын ашу. Тақырыбына қарай ажырату. Өлеңге сатылай кешенді талдау жүргізу. Кедейдің өзі жүрер малды бағып, Отыруға орын жоқ, үзбей жағып Тоңған иін жылытып, тонын илеп, Шекпен тігер қатыны бүрсең қағып. Кәрі қой ептеп сойған байдың үйі, Қай жердің кедейдің тұрсын күйі ? Қара қидан орта қап ұрыспай берсе, О да қылған кедейге үлкен сыйы... 1. Өлең шумағы 2. Тармақ 3. Буын 4. Бунақ саны 5. Ұйқас « Сабырсыз, арсыз, еріншек » өлеңін оқыту және мәнін сұрау. Сатылай талдау кешенін жүргізу.