Қазақстанның ХХ ғасырдың басындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайы. Презентация (слайд) 8-сынып

1 слайд
Қазақстанның ХХ ғасырдың басындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайы

1 слайд

2 слайд
•Қазақстанда қоныстанушы шаруаларға жерді жаппай тартып алып беру салдарынан ХХ ғ басында әлеуметтік-экономикалық жағдай ушықты. •Бұл жағдай 1905-1907 ж Бірінші Орыс революциясының болуына алып келді. •Қазақтың петициялық қозғалысы басталды. •Ресей империясының Мемлекеттік Думасына Қазақстан депутаттарының қатысуы өлке тұрғындарының сана-сезімінің жетілуіне зор ықпалын тигізді. Қазақстанның ХХ ғасырдың басындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайы

2 слайд

3 слайд
•ХХ ғ. басында жаппай жер тартып алу жүріп жатты. 1903 жылы «Сырдария, Ферғана және Самарқан облыстарының қазыналық жерлеріне ерікті түрде қоныс аударту» туралы ереже бекітілді. •1904-1905 ж Торғай, Орал, Ақмола, Семей, Сырдария мен Жетісу аудандарына қоныс аудартылды. Алдын ала «артық жерлерді» анықтады. Патша үкіметі отаршылдық қоныс аударту саясатының күшейе түсуі

3 слайд

4 слайд
Столыпин реформасы 1906 жылы Ресей министрлер Кеңесінің төрағасы Столыпин шаруаларды жаппай қоныстандыру туралы шешім қабылдады. Негізгі мақсаты: селоларда орта дәулетті тобын қалыптастыру арқылы Ресейдегі аграрлық мәселені шешу.

4 слайд

5 слайд
Қазақстан аумағына шаруалар қоныс аударуы •Қазақстанға 700 мыңға астам орыс және украин шаруалары қоныстандырылды. •Реформа бойынша шаруаларға қауым құрамынан шығып, жеке хутор құруға рұқсат етілді. Бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін 45 млн десятина жер тартып алынды. •1871-1917 жылдары 46 жыл ішінде 1,6 млн адам көшіп келді. Көпшілігі 1907-1916 жылдары келді. •1897 жылы өлкеде халықтың саны 4 млн. 333 мың адам, оның ішінде қазақтар 3 млн. 392,7 мың адам болды •1917 жылы 58 пайызға қазақтардың саны кеміді.

5 слайд

6 слайд
•Жерінен айырылған көшпелілер ғасырлар бойы мекендеген құнарлы қыстауларын тастап, құнарсыз жерлерге ығыстырылды. •Жетісуды зерттеген В.К.Никольский 1903 жылы былай деген: «Далалық өлкеге қоныстандырушыларды шұрайлы жерлерге қоныстандырылды, ол жердегі халық қоныстарын тастап кетуге мәжбүр болды». •Омбы уезі 52%, Қостанайдың 54%, Ақмола 73% жер тартып алынды. •1904 жылы Ертістің сол жағалауы «мәңгілік жеке меншікке» берілді. •Семейде 147 мың қазақ жерсіз қалды. •1906-1915 ж. Ақмола, Семей, Торғай-Орал өңірлерінен 15,8 млн десятина жер тартып алынды. Жергілікті тұрғындар жағдайының нашарлауы

6 слайд

7 слайд
ХХ ғ басында Қазақстанның экономикалық өмірінде төмендегідей түбегейлі өзгерістер жүзеге асты: •Капитализмнің ену үдерісі басталды. •Қазақстан жалпыресейлік нарыққа қосыла бастады. •Тауар-ақша қатынастары дамыды. •Өнеркәсіптің өндіруші салалары дамып, оларға шетел капиталы енді. •Теміржолдар салынып, осы көлік түрі дами бастады. Неге әлемде ХХ ғасырда шикізатқа деген сұраныс өсті? •ХХ ғасырдың басында Қазақстандағы тау-кен өнеркәсібі шетелдік капитал негізінде жұмыс істеді. Шыққан өнімнің барлығы шетелге әкетілді. •Қазақстанды Ресейдің шикізат көзіне айналдырып, теміржолдарды салуды бастады. •Орынбор-Ташкент 1901-1905 жылдары салынды. •1917 жылға дейін 2793 шақырым теміржол төселінді.

7 слайд

8 слайд
•Патша өкіметі Петербургте 1905 жылы 9 қаңтардағы қарусыз жұмысшыларды қырып салды. Қазақтардың ашу-ызасын тудырды. •Осы оқиғаға байланысты Мәшһүр Жүсіп «Қанды жексенбі» деген өлеңін жазды. •1906 жылы патша жарлығымен Ақмола мен Семей облыстарына әскер енгізді. •Қазақстандағы жұмысшылардың бас көтерулері мен ереуілдері, әсіресе теміржолшылардың арасында кеңінен қанат жайды. •Жұмысшы кәсіподақтарын құрды. Бірінші орыс революциясы (1905-1907)

8 слайд

9 слайд
Петицияда қойылған талаптар: •Христиан дінін енгізу саясатын тоқтату; •Мұсылман оқу орындарына жағдай жасау. •Молдалардың қызметіне кең жол ашу •Петицияны көбінесе зиялы өкілдері жүргізді. Петициялық қозғалыстардың басталуы •Қазақ халқының өз құқықтарын қорғау жолындағы күресінің өзіндік ерекшелігінің бірі – алуан түрлі петициялар жолдау болды. •Алғашқы петициялар 1902-1903 жылдары жазылып, билік орындарына жолданды. •Петицияның бастамашылары дін өкілдері мен жергілікті кәсіпкерлер Науан хазірет, Бейіс хазірет, көпес Шаймерден Қосшығұлұлы болды.   Петициялар уезд бастықтарына, әскери губернаторға, Ішкі министрлігіне, император ІІ Николай атына жолданды. Соның ішінде ірі көлемді петициялардың бірі Қарқаралыда болды. 1905 жылы 22 шілде күні жергілікті пошта-телеграф арқылы патшаның өз атына жолдады. Оны жазған Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, Ж.Ақбаев, М.Дулатұлы, Т.Нұрекенов т.б

9 слайд

10 слайд
1906 жылғы І Мемлекеттік Думаға сайланғандар: •Торғай облысынан – Ахмет Бірімжанов •Уфа губерниясынан – Сәлімгерей Жантөрин •Ақмола облысынан – Шәймерден Қосшығұлұлы •Семей облысынан – Әлихан Бөкейханов т.б Ресейдің І Мемлекеттік Думасы небәрі 73-ақ күн жұмыс істеді. 1906 жылы 8 шілдеде риза болмаған ІІ Николай Думаны таратып жіберіп, қайтадан сайлады. Қазақтардың Ресей Мемлекеттік Думасына қатысуы 1905 жылы тамызда ІІ Николай Мемлекеттік Дума құру туралы манифестке қол қойды. Ол манифестте қазақтардың құқы жоқ болып шықты. Себебі, «көшпелі және қаңғыбас, бұратана халық» ретінде үзілді-кесілді қарсы болды. Бүкіл аймақтан толқын бұрқ етті.   ІІ Мемлекеттік Дума 1907 жылғы ІІ Мемлекеттік Дума кадет пен социал демократтардан тұрды. 14 депутат, соның ішінде 7-еуі қазақ депутаты болды. •Ақмола облысынан – Шәймерден Қосшығұлұлы •Торғай облысынан – Ахмет Бірімжанов •Семей облысынан – Темірғали Нұрекенов •Жетісу облысынан – Мұхамеджан Тынышбаев •Орал облысынан – Бақытжан Қаратаев және т.б Бұл Дума да ұзаққа созылмады, небәрі 104 күн істеді.

10 слайд

11 слайд
•Бірінші орыс революциясы күшпен басылғаннан кейін, қуғын-сүргін шараларын асыруға кірісті •1907 жылы реакцияшыл сайлау заңы шықты •1908-1917 ж қазақтар Мемлекеттік Думаға сайлау құқығынан айырылды. •Т.Седельников, Н.Скалозубов орыс депутаттары және башқұрт Сыртланов, татар депутаты С.Максулов жерге қатысты қазақтың мүдделерін қорғады. •ІІІ-ҮІ Мемлекеттік Думаға қазақ депутаттары қатыспады •Мұстафа Шоқай депутат болмаса да мұсылман фракциясының құрамына кіріп, онда мұсылман өкілдерінің назарын қазақтардың бастан кешіріп отырған ауыр халіне аударылды.

11 слайд

12 слайд
•Мелекеттік дума – Ресейдің 1906-1917 жылдардағы заң шығарушы өкілетті органы •Петиция – мемлекет басшысына немесе жоғары өкімет органына көпшілік атынан тапсырылатын жазбаша өтініш.

12 слайд