Материалдар / Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулері

Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулері

Материал туралы қысқаша түсінік

Нугуманов Ерлан Болатканович

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

03 Маусым 2024

150

0 рет жүктелген

География Презентация 9 сынып

1300 ₸

Бүгін алсаңыз
+65 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +65 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

1 / 20

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Материалдың қысқаша түсінігі

1 слайд
Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулері Ендік зоналық Биіктік белдеулік Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды Табиғат зоналары

1 слайд

Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулері Ендік зоналық Биіктік белдеулік Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды Табиғат зоналары

2 слайд
Қ а з а қ с т а н н ы ң т а б и ғ а т з о н а л а р ы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

2 слайд

Қ а з а қ с т а н н ы ң т а б и ғ а т з о н а л а р ы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

3 слайд
Орманды дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Орманды дала Ең шағын (4,2%), ең жас зона. Аумағы неоген соңында судан босады. Топырағы күлгін топырақ пен қара топырақ. 02 Климаты Жазы жылы құрғақ, қысы суық. Шілде +18*С-+20*С, Қаңтар -16*С- 18*С, -45*С аяздар болады. Ылғалдану 0,6. Жауын-шашын 300 – 370 мм 03 Көлдері Жер асты сулары жақын орналасқан жерлерде тұзды шұңқырларда, шағын көлдер пайда болады. Ондай көлдердің саны 6 000-нан асады 04 Топырағы Топырағы жауын- шашынмен шайылған сұр орман топырағы, сілтілі қара топырақ басым. Ылғалдану ағаш өсуіне қолайлы жағдай жасайды Орманды дала 0,4 %

3 слайд

Орманды дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Орманды дала Ең шағын (4,2%), ең жас зона. Аумағы неоген соңында судан босады. Топырағы күлгін топырақ пен қара топырақ. 02 Климаты Жазы жылы құрғақ, қысы суық. Шілде +18*С-+20*С, Қаңтар -16*С- 18*С, -45*С аяздар болады. Ылғалдану 0,6. Жауын-шашын 300 – 370 мм 03 Көлдері Жер асты сулары жақын орналасқан жерлерде тұзды шұңқырларда, шағын көлдер пайда болады. Ондай көлдердің саны 6 000-нан асады 04 Топырағы Топырағы жауын- шашынмен шайылған сұр орман топырағы, сілтілі қара топырақ басым. Ылғалдану ағаш өсуіне қолайлы жағдай жасайды Орманды дала 0,4 %

4 слайд
Орманды дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Ормандары Солт. Қазақ жазығының орманды дала зонасын қайыңды орманды дала д.а. Қайың шоқтары зонаның 1/10, ал 9/10 бөлігін шалғын алып жатыр 02 Тіршілігі Геологиялық жағынан жас болуына байланысты эндемиктер кездеспейді. Орман мен дала жануарлары мекендейді 03 Табиғаты Қоңыржай белдеудің ең құнарлы топырағы орналасқан орманды дала қатты өзгеріске түскен. Жыртылған жер үлесі 50%, кей жерлерде 80%. 04 Жануар-өсімдік Жануарлар: бұлан, елік, орман сусары, кірпі, дала суыры, дала күзені, дуадақ Мәдени өсімдіктері: зығыр, рапс, күнбағыс, бидай Орманды дала 0,4 %

4 слайд

Орманды дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Ормандары Солт. Қазақ жазығының орманды дала зонасын қайыңды орманды дала д.а. Қайың шоқтары зонаның 1/10, ал 9/10 бөлігін шалғын алып жатыр 02 Тіршілігі Геологиялық жағынан жас болуына байланысты эндемиктер кездеспейді. Орман мен дала жануарлары мекендейді 03 Табиғаты Қоңыржай белдеудің ең құнарлы топырағы орналасқан орманды дала қатты өзгеріске түскен. Жыртылған жер үлесі 50%, кей жерлерде 80%. 04 Жануар-өсімдік Жануарлар: бұлан, елік, орман сусары, кірпі, дала суыры, дала күзені, дуадақ Мәдени өсімдіктері: зығыр, рапс, күнбағыс, бидай Орманды дала 0,4 %

5 слайд
Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы Жалпы Сырт, Орал маңы үстіртінен Мұғалжар, Торғай үстірті, Сарыарқаның солт. арқылы Алтай тауларының етегіне дейін созылып жатыр Климаты Орманды даладан құрғақтау. Ылғалдану коэф. 0,4-ке тең, жауын- шашын 230-300 мм көбі жазда түседі. Қаңтардың орташа t-сы -14- 16*С, шілденің орташа t-сы +20+22*С Сулары Аумақтың беткі ағысымен қатар, көл сулары да азаяды. Жерасты суларының орналасу тереңдігі ұлғайып, олардың сапасы төмендейді Топырағы Топырақ жамылғысында қара топырақ басым. Бірақ оңтүстікке қарай құнарлығы төмендеу қоңыр топыраққа біртіндеп ауысады Дала зонасы 27,2 %

5 слайд

Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы Жалпы Сырт, Орал маңы үстіртінен Мұғалжар, Торғай үстірті, Сарыарқаның солт. арқылы Алтай тауларының етегіне дейін созылып жатыр Климаты Орманды даладан құрғақтау. Ылғалдану коэф. 0,4-ке тең, жауын- шашын 230-300 мм көбі жазда түседі. Қаңтардың орташа t-сы -14- 16*С, шілденің орташа t-сы +20+22*С Сулары Аумақтың беткі ағысымен қатар, көл сулары да азаяды. Жерасты суларының орналасу тереңдігі ұлғайып, олардың сапасы төмендейді Топырағы Топырақ жамылғысында қара топырақ басым. Бірақ оңтүстікке қарай құнарлығы төмендеу қоңыр топыраққа біртіндеп ауысады Дала зонасы 27,2 %

6 слайд
Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Өсімдігі Дала ормансыз табиғи зона. Жыртылмаған жерлерде шөптесін өсімдіктер басым. Даланың негізгі өсімдіктері: боз, бетеге, бидайық, селеу, дұғаш Ормандары Жекелеген аумақтарда Ертіс орманы, Семей орманы, Наурызым, Көкшетау, Қарқаралы, Қалба сияқты қарағайлы ормандар сақталған. Зонаның 1,5% Ағаштары Орман шоқтарында қарағай, қайың, емен, жөке, шетен өседі. Климат құрғаған сайын орманды жерлер азайып, орнына дала мен шөлдің өсімдіктері басады Таралуы Жөке мүлдем жоғалды, емен тек Жайық аңғарында, шетен Шарын бойында ғана сақталған. Бұл ормандарды мемлекет қорғауға алған Дала зонасы 27,2 %

6 слайд

Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Өсімдігі Дала ормансыз табиғи зона. Жыртылмаған жерлерде шөптесін өсімдіктер басым. Даланың негізгі өсімдіктері: боз, бетеге, бидайық, селеу, дұғаш Ормандары Жекелеген аумақтарда Ертіс орманы, Семей орманы, Наурызым, Көкшетау, Қарқаралы, Қалба сияқты қарағайлы ормандар сақталған. Зонаның 1,5% Ағаштары Орман шоқтарында қарағай, қайың, емен, жөке, шетен өседі. Климат құрғаған сайын орманды жерлер азайып, орнына дала мен шөлдің өсімдіктері басады Таралуы Жөке мүлдем жоғалды, емен тек Жайық аңғарында, шетен Шарын бойында ғана сақталған. Бұл ормандарды мемлекет қорғауға алған Дала зонасы 27,2 %

7 слайд
Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы 27,2 % 02 Фаунасы Қазақстанда ең көп кездесетін аңдардың бірі дала суыры. Сарыарқаның ұсақ шоқылы бөлігінде арқар мекендейді. Ақбөкендер мекендейді 01 Фаунасы Дала шақылдағы, дала ителгісі, дала сұржыланы. Эндемиктерден: дала суыры, дала шақылдағы, алақоржын, дала тышқаны, құлақты кірпі, қара бозторғай

7 слайд

Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы 27,2 % 02 Фаунасы Қазақстанда ең көп кездесетін аңдардың бірі дала суыры. Сарыарқаның ұсақ шоқылы бөлігінде арқар мекендейді. Ақбөкендер мекендейді 01 Фаунасы Дала шақылдағы, дала ителгісі, дала сұржыланы. Эндемиктерден: дала суыры, дала шақылдағы, алақоржын, дала тышқаны, құлақты кірпі, қара бозторғай

8 слайд
Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы 27,2 % 03 Фаунасы Даланың ең ірі құсы дуадақ, ең кіші әдемі ақбас тырна. Қыран, Қар барысы, қара торғай Қазақстанның символы. Мекендейтін ареалының 9/10 бөлігі біздің еліміз

8 слайд

Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы 27,2 % 03 Фаунасы Даланың ең ірі құсы дуадақ, ең кіші әдемі ақбас тырна. Қыран, Қар барысы, қара торғай Қазақстанның символы. Мекендейтін ареалының 9/10 бөлігі біздің еліміз

9 слайд
Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы 27,2 % Дала зонасының негізгі байлығы – қара топырақ. 1950 ж. бидай егістігі тек қара топырақта емес, сондай-ақ зонаның 1/3 бөлігін алатын құнарлығы төмендеу қоңыр топыраққа да егілген Дала – жайылымдыққа да қолайлы. Қарағайлы ормандары демалатын орын болып табылады. Эрозияға ұшыраған жерлерде шаңды дауылдар болады. Аңызақ жел мен шаңды дауылдың алдын алу үшін егістіктер бойымен, елді мекендер шетіне орман жолақтары отырғызу керек

9 слайд

Дала зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Дала зонасы 27,2 % Дала зонасының негізгі байлығы – қара топырақ. 1950 ж. бидай егістігі тек қара топырақта емес, сондай-ақ зонаның 1/3 бөлігін алатын құнарлығы төмендеу қоңыр топыраққа да егілген Дала – жайылымдыққа да қолайлы. Қарағайлы ормандары демалатын орын болып табылады. Эрозияға ұшыраған жерлерде шаңды дауылдар болады. Аңызақ жел мен шаңды дауылдың алдын алу үшін егістіктер бойымен, елді мекендер шетіне орман жолақтары отырғызу керек

10 слайд
Шөлейт зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Шөлейт зонасы 10,8 % Сипаттама Шөлейт Географиялық орны, жер бедері Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейін 10,8 %, 48 0 С оңтүстік шекарасы Климаты Құрғақ, тым континентті. Шіл – деде температурасы +22-24 0 С; +40 0 С; Қаңтарда температура – сы -14-16 0 С (-50 0 С); Жауын-ша- шын мөлшері 180 - 300 мм. Ылғалдану 0,2 Ірі өзендері Ойыл, Жем, Торғай, Сарысу, Аягөз Топырағы Ашық қара қоңыр топырақ, шірінді – 2-3 Шаруашылық игерілуі Қой және жылқы шаруашылығы 00 Тіршілік дүниесі Эндемиктері: Сарышұнақ, кішкентай құмтышқан, қосаяқ, дала шақылдағы. Зонаның басты фаунасы ақбөкендер. Қой, жылқы, түйе үшін жақсы жайылым болады

10 слайд

Шөлейт зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Шөлейт зонасы 10,8 % Сипаттама Шөлейт Географиялық орны, жер бедері Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейін 10,8 %, 48 0 С оңтүстік шекарасы Климаты Құрғақ, тым континентті. Шіл – деде температурасы +22-24 0 С; +40 0 С; Қаңтарда температура – сы -14-16 0 С (-50 0 С); Жауын-ша- шын мөлшері 180 - 300 мм. Ылғалдану 0,2 Ірі өзендері Ойыл, Жем, Торғай, Сарысу, Аягөз Топырағы Ашық қара қоңыр топырақ, шірінді – 2-3 Шаруашылық игерілуі Қой және жылқы шаруашылығы 00 Тіршілік дүниесі Эндемиктері: Сарышұнақ, кішкентай құмтышқан, қосаяқ, дала шақылдағы. Зонаның басты фаунасы ақбөкендер. Қой, жылқы, түйе үшін жақсы жайылым болады

11 слайд
Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Шөл зонасы 44,1 % 01 Ерекшеліктері Жылдық жауын-шашын 100 – 180 мм. Қаңтардың орташа температурасы -4-14 0 С. Шөлдерден басталатын өзендер: Сырдария, Іле, Қаратал, Шу. Жерасты сулары 150-300 м тереңдікте орналасқан Шөл Каспий теңізі жағалауынан Тарбағатай тауының етегіне дейін 44 %, 120 млн.га Тым континентті, аса құрғақ. Қаңтарда температура -40 0 С, шілдеде температура +24-28 0 С, 70 0 С; Жауын – шашын 200 мм-ге дейін; ылғалдану 0,2 ден т-мен Жергілікті өзендері жоқ. Мол жер асты сулары бар. Қоңыр шірінді – 2,5%, сұр-қоңыр шірінді 1,0 – 1,2% Мал шаруашылығымен, суармалы егіншілік дамыған 02 Ерекшеліктері Өсімдіктерден эфемерлер, тамыры тереңге кететін өсімдіктер, булануды азайту үшін тікенекті өсімдіктер таралған

11 слайд

Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Шөл зонасы 44,1 % 01 Ерекшеліктері Жылдық жауын-шашын 100 – 180 мм. Қаңтардың орташа температурасы -4-14 0 С. Шөлдерден басталатын өзендер: Сырдария, Іле, Қаратал, Шу. Жерасты сулары 150-300 м тереңдікте орналасқан Шөл Каспий теңізі жағалауынан Тарбағатай тауының етегіне дейін 44 %, 120 млн.га Тым континентті, аса құрғақ. Қаңтарда температура -40 0 С, шілдеде температура +24-28 0 С, 70 0 С; Жауын – шашын 200 мм-ге дейін; ылғалдану 0,2 ден т-мен Жергілікті өзендері жоқ. Мол жер асты сулары бар. Қоңыр шірінді – 2,5%, сұр-қоңыр шірінді 1,0 – 1,2% Мал шаруашылығымен, суармалы егіншілік дамыған 02 Ерекшеліктері Өсімдіктерден эфемерлер, тамыры тереңге кететін өсімдіктер, булануды азайту үшін тікенекті өсімдіктер таралған

12 слайд
Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Шөл зонасы 44,1 % Сазды шөл Тақырлар Құмды шөл Сазды шөлдерде булану жоғары болғандықтан топырақ бетіне көтерілген жерасты суларының құрамындағы тұз жер бетіне көтеріліп, сортаң немесе тақыр жерлерге айналады.

12 слайд

Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Шөл зонасы 44,1 % Сазды шөл Тақырлар Құмды шөл Сазды шөлдерде булану жоғары болғандықтан топырақ бетіне көтерілген жерасты суларының құрамындағы тұз жер бетіне көтеріліп, сортаң немесе тақыр жерлерге айналады.

13 слайд
Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Өсімдіктері Жусан, сораң, Бұталар мен ағаштардан – жүзгін, шеңгел, жыңғыл, тал, жиде, шөл көктерегі, тораңғы, сексеуіл. Өзен аңғарларында тоғай болып өседі 02 Сексеуіл Шөлдің басты ағашы. Көптеген аттары- шығыс қарағайы, жасыл бұрыш, су барлаушысы шөл қалқаны бар. Екі түрі, Ақ және қара сексеуіл бар. 03 Сексеуіл Көптеген жануарлардың мекен ортасы. Қарақұйрық, құмқояны, сексеуіл торғайы Шөл зонасы 44,1 %

13 слайд

Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Өсімдіктері Жусан, сораң, Бұталар мен ағаштардан – жүзгін, шеңгел, жыңғыл, тал, жиде, шөл көктерегі, тораңғы, сексеуіл. Өзен аңғарларында тоғай болып өседі 02 Сексеуіл Шөлдің басты ағашы. Көптеген аттары- шығыс қарағайы, жасыл бұрыш, су барлаушысы шөл қалқаны бар. Екі түрі, Ақ және қара сексеуіл бар. 03 Сексеуіл Көптеген жануарлардың мекен ортасы. Қарақұйрық, құмқояны, сексеуіл торғайы Шөл зонасы 44,1 %

14 слайд
Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Фаунасы Шаяндар, бүйі, тасбақа, кесіртке, жыландар, бозторғай, сары сұлукеш, биші шақшақай, буылдырық, жиекдуадақ 02 Эндемиктері Эндемиктеріне – сарышұнақ, қосаяқ, тышқан, құмтышқаны, құм қояны, шөл сілеусіні, қарақал, қарақұйрық жатады Шөл зонасы 44,1 %

14 слайд

Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р 01 Фаунасы Шаяндар, бүйі, тасбақа, кесіртке, жыландар, бозторғай, сары сұлукеш, биші шақшақай, буылдырық, жиекдуадақ 02 Эндемиктері Эндемиктеріне – сарышұнақ, қосаяқ, тышқан, құмтышқаны, құм қояны, шөл сілеусіні, қарақал, қарақұйрық жатады Шөл зонасы 44,1 %

15 слайд
Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

15 слайд

Шөл зонасы Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

16 слайд
Биіктік белдеулік Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

16 слайд

Биіктік белдеулік Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

17 слайд
Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Жедел жауап аялдамасы. 1. Қазақстанның табиғат зоналар саны 2 .Ең солтүстіктегі табиғат зонасы. 3.Орманды дала зонасының топырағы. 4. Қазақстан жерінің 27% алып жатқан табиғат зонасы 5. Дала зонасындағы жауын- шашын мөлшері 6. Дала зонасындағы салмағы 16 кг жететін құс. 7. Жайық өзенінен Алтай тауларына дейін 2900 км созылып жатқан табиғат зонасы. 8. Шөлейт зонасының өзендері. 9 .Дәрілік мүйізі үшін қырылу шегінде тұрған сүтқоректі жануар. 10. Республика аумағының 44% алып жатқан зона. 11. Шөл зонасында кездесетін , сантонин дәрі алынатын Қызыл кітабына енген өсімдік. 12.Дала зонасының дәрілік өсімдіктері 13. Дала зонасының жануарлары. 14. Каспий теңізінен Тарбағатай тауына дейінгі зона.

17 слайд

Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Жедел жауап аялдамасы. 1. Қазақстанның табиғат зоналар саны 2 .Ең солтүстіктегі табиғат зонасы. 3.Орманды дала зонасының топырағы. 4. Қазақстан жерінің 27% алып жатқан табиғат зонасы 5. Дала зонасындағы жауын- шашын мөлшері 6. Дала зонасындағы салмағы 16 кг жететін құс. 7. Жайық өзенінен Алтай тауларына дейін 2900 км созылып жатқан табиғат зонасы. 8. Шөлейт зонасының өзендері. 9 .Дәрілік мүйізі үшін қырылу шегінде тұрған сүтқоректі жануар. 10. Республика аумағының 44% алып жатқан зона. 11. Шөл зонасында кездесетін , сантонин дәрі алынатын Қызыл кітабына енген өсімдік. 12.Дала зонасының дәрілік өсімдіктері 13. Дала зонасының жануарлары. 14. Каспий теңізінен Тарбағатай тауына дейінгі зона.

18 слайд
Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

18 слайд

Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р

19 слайд
Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Үйге: §34-35, 10 бет әңгімелеу Кескін картаға төрт табиғат зонасын түсіру

19 слайд

Т а б и ғ а т з о н а л а р ы Б и і к т і к б е л д е у л е р Үйге: §34-35, 10 бет әңгімелеу Кескін картаға төрт табиғат зонасын түсіру