Қазіргі заманғы жасөспірімдердің сөйлеуіне ағылшын тілінің әсері

1 слайд
Солтүстік Қазақстан облысы Шал ақын ауданы “Шал ақын ауданының Жалтыр негізгі мектебі” КММ 9-сынып оқушысы Хакимова Эльвира Жетекшісі: Қазиева Бибигуль Қаиржановна Ағылшын тілі мұғаліміТақырыбы: Қазіргі заманғы жасөспірімдердің сөйлеуіне ағылшын тілінің әсері

2 слайд
Абстракт Жобаны ң мақсаты: ағылшын тілінің кірме сөздеріне сараптама жасау арқылы жас ұрпақтың күнделікті ауызекі сөйлеуіне ағылшын тілінің қалай әсер ететіндігін көрсету. Бұл зерттеу жұмысын жазу үшін англицизмдерге төмендегідей анализ жүргізілді: 1.тіл, сөйлесулер, Жалтыр негізгі мектебінің оқушылары мен ұстаздарының диалогтары 2.Жасөспірімдер мен үлкендердің вертуалды байланыс жасау құралдарына: СМС, интернет торабы бойынша “ A gent @ Mail . ru ” байланыстары ; 3.Ақпараттық байланыс құралдары: жергілікті аудандық «Новатор» газеті, теледидар. Осы зерттеу жұмысын біз лингвистикалық зерттеулер мен салыстырулар әдістерін қолдану арқылы жүргіздік. Осы жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы- бұл жұмысты ағылшын тілі сабағында, тіл мәдениеті немесе факультатив сабақтарында қолдануға болады және кірме сөздерді одан әрі зерттеу мақсатында пайдалануға болады.

3 слайд
Кіріспе Заманауи әлемде ағылшын тілінің маңыздылығы күшеюде, ол «ым-белгі» тіліне айналуда, оның әлемдік дәрежесі жоғарлау үстінде, оның әлем тілі ретінде қолданылу аясы кеңеюде. Ақпараттану, ғаламдық компьютерлік интернет торабынының пайда болуы, әлемдік экономикалық нарықтың , халықаралық туризм саласынының дамуы, мәдени байланыстар- осының бәрі жаңа кірме сөздердің пайда болуына себеп болып отыр. Тақырыптың өзектілігі анық, ол- тіл мәдениетінің бұзылуы, яғни тілдің жаргондармен шұбарлануы, тілдік құрылымдар мен бірліктердің тілімізде сауатсыз қолданылуы – бұл жастардың сөйлеу мәдениетінің мәселесі болып табылады. Осы жұмыстың мақсаты: ағылшын тілінен енген кірме сөздерге сараптама жасай отыра, жасөспірімдердің ауызекі сөйлеуіне ағылшын тілінің қаншалықты әсер ететінін көрсету. Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер қойылды: 1. Кірме сөздердің тілімізге ену себебін анықтау 2. Кірме сөздердің қолданыс аясын классификациялау 3. Кірме сөздердің БАҚ пен күнделікті ауызекі сөйлеудегі қолдану жиілігін анықтау 4. зерттеу нысанына оқушылардың көзқарасын анықтау

4 слайд
1. Зерттеу бөлімі 1.1. Кірме сөздердің тілімізге ену себебін анықтау Әлеуметтік сауал. «Кірме сөздерді күнделікті өмірде қолданудың себептері» тақырыбында мектеп оқушыларынан сауал алынды. Қазіргі жасөспірімдердің лексиконына шетел сөздерінің енуінің бірнеше себептері бар екені анықталды. 1.Әр түрлі құбылыстарға, жаңа заттарға және түсініктерге атау қою қажеттігі. Мысалы: ноутбук, сканер, интернет, адаптор, миксер. 2.Біздің тілімізде кейбір заттардың балама атауларының болмауынан: чипсы, бейнеклип т.б 3.Бір нәрсені сипаттау үшін сөз құрылымдарының орнына, көп түсіндіріп жатпай, англицизм көмегімен бір сөзбен ғана айтуға болады. Мысалы: пиллинг, мейк ап, уикенд, шопинг жасау т.б.

5 слайд
1.2.Кірме сөздерді байланыс аясы бойынша классификациялау Жарнамалардағы, хабарландырудағы және этикеткалардағы (жапсырмалардағы) шетел сөздері жасөспірімдердің лексиконынан орын алуына және оларды насихаттауда ерекше рөл атқарады. Қазіргі уақытта жапсырмалары ағылшын тілінде жазылған түрлі тауарлар шығып жатыр: «MilkyWay» (cүт жолы), «Baunty» (жомарт), «Nuts» (жаңғақтар), «Head and Shoulders» (бас пен иық), «Fairy» (сиқыршы) жуғыш құралдар, «Tide» (кір жуғыш ұнтағы). Аудио және бейнеаппаратураларда мынадай жазуларды көруге болады: Push,Stop, Wind, Low, High, Noise және т.б. Киімдердегі жазулар олардың қайда жасалғанын, киімнің сапасы немесе оны қалай күту керектігі туралы ақпарат болады: Made in China; 100% cotton; Wash 30-40. Соңғы жылдары киімдердегі әртүрлі жазуларды жарнама үшін, кейде географиялық атаулармен, күлдіргі сөздермен безендіру сәнге айналған. Мысалы, футболкалардағы мынадай жазулар: Kiss me!; California; Montana; Milk is better than Wine; Star Wars; Drink Coca-Cola; I love you!; Let’s go shopping! және т.б.

6 слайд
Кірме сөздерді байланыс аясы бойынша классификациялау: 1.СПОРТ. 2.САЯСАТ. 3.БИЗНЕС. 4.МУЗЫКА. 5.БІЛІМ. 6.КИНО . 7. БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫ. 8. ЭКОНОМИКА. 9.ТЕХНИКА

7 слайд
1.3 БАҚ пен ауызекі сөйлеуде басқа тілден енген сөздердің қолдану жиілігі. Басқа тілден енген сөздердің басым бөлігі жастар сленгтерінде, әсіресе тинейджерлер тілінің маңызды бөлігіне айналған. Зерттеулер көрсеткендей, жастардың лексикалық сөз қорының тиімді көзі БАҚ \интернет\, техника \ компьютерлік технологиялар \, поп-мәдениет \кино, музыка\ Сондықтан шетел терминологиясында сленгтерді in- grouplanguage\ in group vocabulary (топтар арасында қолданатын сөздер) деп айтады. Компьютершілердің «өз тілі» яғни «топтардың тілдері» деген бар, олар геймерді хакерден, ал юзерді флешмобилден жылдам ажыратуға мүмкіндік береді. Сноубордистер сленгтің көмегімен араларындағы жаңа қосылған адамның гуффи ме, әлде нормал екндігін бірден айыра алады. Шетел тілінен енген бұл сөздер тіл байлығымыздың молаюына мүлдем кедергі келтірмейді, себебі нақты әлеуметтік қызмет атқарады, олардың көпшілігі уақыт өте кейбір әлеуметтік топтардың ескіріп, жоғалуына байланысты тілімізден де жоғалады. Оған мысал хиппи сленгі бола алады.

8 слайд
3.4 Оқушылардың зерттеу нысанына көзқарасы Ағылшын тілінен енген сөздерді қолдану өзіндік сәнге\ модаға\ айналуы жастар ортасында стереотиптің қалыптасуымен сипатталады. Біздің заманымыздың осындай стереотипі бұл- американдық қоғамның өмір сүру деңгейінің әжептәуір жоғары екендігі және ол елдерде техникалық прогрестің қарқынды дамуы барлық әлемді өзіне қаратуы. Мысалы: Шузы shoes сөзінен – туфли; Бутсы Boots- ботинки сөзінен; Супермен superman сөзінен – сверх-человек; Хаер hair сөзінен – шаш. Ағылшын тілінің кірме сөздері мектеп өмірінің ауызекі сөйлеуінде де кездеседі, мысалы: мектеп оқушыларының жаргоны «инглиш» сөзі «English» - ағылшын тілі (инглиш бола ма?), «холидей»- «holiday» - демалыс (өмірімде бәрі O’K , болады жақында холидей) «френд» - «friend» - дос, жолдас (Ол менің гелфрендім) «комп» - «computer» - компьютер «мазер-фазер» - «father- mother» - (әке-шеше мазер-фазер үйде ме?)

9 слайд
Өткізілген сауалнама нәтижелері

10 слайд
Қорытынды Біздің еліміз ертеден басқа елдермен саяси, сауда, ғылыми және мәдени байланыста болғандықтан тіліміз басқа тілдермен байытылып отырған. Бұндай сөздер біздің халық үшін жаңа заттар, дәстүрлермен түсініктерге жаңа атаулар берілді. Гипертілдердің пайда болуы көптеген мәселелер туғызады. Бұл мәселелерді шешу эколингвистика- тілдердің бір-бірімен байланысын зерттейтін 21 ғасырдың өзекті ғылым саласының тұғырында. Әлемнің ағылшын тілді емес елдерінің халқы мәдениаралық қарым- қатынасқа дағдылану қажет, сонымен қатар өз тілінің тазалығын, ұлттық мәдениетін сақтап қала білу керек. Тәжірибе көрсеткендей, уақыт өте тілдегі артық және қажетсіз сөздер өздігінен түсіп қалады. Англицизмдерді қолданудың кейбір артықшылығын да айтып кету қажет: -біріншіден, кейде англицизмдерді қолдану ыңғайлы, өйткені олар қысқа да нұсқа айтылады; - екіншіден, ұзақ аудармалардан гөрі, англицизмдер бәріне түсініктірек. - үшіншіден, бұл сөздер біздің күнделікті тілімізге енген, әсіресе жастар мен Бұқаралық ақпараттар құралдарына ; - төртіншіден, кірме сөздер нормативті лексикаға жатады Қорытынды жасай келе, мынадай бір-біріне қарама-қайшылықты айта кету керек: Дегенмен жасөспірімдер, соның ішінде оқушылар ағылшын сөздерін күнделікті өмірде қолданады, өйткені кейбір ағылшын сөздері біздің ауызекі тілімізге әбен еніп кеткен. Ең маңыздысы-айтылған сөздердің мағынасын біліп, оларды орынды қолдану керек.

11 слайд
Қолданылған әдебиеттер: 1.Гальперин И.Р. Стилистика – Москва: Высшая школа. 1981 2.И.М. Сингатуллин. Практические вопросы обучения иностранным языкам. ИЯШ 1995 г. 3.Современный словарь иностранных слов – 1992 4.Гальперин И.Р. Стилистика – Москва: Высшая школа, 1981 5.Республикалық ғылыми-әдістемелік журнал “Ағылшын тілі мектепте” 6.