Құрлық суларының түрлері мен қалыптасуы

1 слайд

1 слайд

2 слайд
Құрлық суларының түрлері

2 слайд

3 слайд
Құрлық суларының құрамы мен үлесі

3 слайд

4 слайд
ӨЗЕН Күрделі табиғи жүйе, ол көптеген құрамдас бөліктерден тұрады. Батпақтарға қарағанда 4 есе, көлдерге қарағанда 60 есе аз су жинақталған. Су алмасу үшін 11 күн, батпаққа 5 жыл, ағынды көлге 17 жыл қажет. Өзен – өзі жасап, өзі өңдеген арнамен ағатын су. Өзен жүйесі басты өзенді, оның бастауы мен сағасын, оң және сол жақ салаларын қамтиды Өзен жүйесінің су жинау аумағын су жинау алабы деп атайды. ДЖ өзендердің ішінде алабы ең үлкен өзен – Амазонка, су жинау алабы 7 млн км2. Құятын мұхиттарына байланысты алаптарға бөлінеді

4 слайд

5 слайд
ӨЗЕН алаптары мен торы Барлық өзендер Атлант, Үнді, Тынық, Солт. Мұзды мұхит алаптарына және ішкі тұйық алапқа жатады. Алаптар арасындағы шекара суайрық деп аталады Өзен торының жиілігі деп өзен жүйесіне енетін барлық өзендердің жалпы ұзындығының алып жатқан ауданына қатынасы км/км2 Жиілік табиғат жағдайына тікелей байланысты. Тауларда жазықтарға қарағанда өзен торы жиі. Кавказда бұл көрсеткіш 1,5 км/км2 сәйкес келеді

5 слайд

6 слайд
Өеннің су шығыны Су шығыны дегеніміз – 3өзеннің көлденең қимасынан белгілі бір уақыт аралығында ағып өтетін су мөлшері (м3/с).Амазонканың су шығыны 220 000 м3/с Өзеннің жылдық ағыны бір жыл ішіндегі ағып өткен судың мөлшері км3. Жылдық ағын климат пен жер бедеріне тәуелді Өзен ағып өтетін жердегі тау жыныстарының шайылу қарқындылығы, жер бедерінің сипаты өзен тасымалдайтын жыныстар көлемін анықтайды Амазонка жылына 500 млн тонна, Хуанхэ 1 млрд 820 млн тонна жыныстарды тасымалдайды

6 слайд

7 слайд
Жерасты сулары Жер бетіне жақын бірінші су өткізбейтін қабаттың үстінде орналасқан сулар грунт сулары деп аталады. Еспе сулар 3 – 30 м тереңдікте орналасады Өзеннің жылдық ағыны бір жыл ішіндегі ағып өткен судың мөлшері км3. Жылдық ағын климат пен жер бедеріне тәуелді Екі су өткізбейтін қабаттар арасында артезиан суы орналасқан Қазақстанда 70-тен астам алап анықталған. 50% Оңтүстік Қазақстан аумағында Артуа провинциясында 1126 ж алған шыңырау құдық қазылған. Соған байланысты артезиан сулары деп аталады

7 слайд

8 слайд
Термалды, минералды сулар Гейзерлер негізінен Исландия, Камчатка, Жаңа Зеландия, Жапония, АҚШ жерлерінде кездеседі Құрамында минералдары бар сулар минералды сулар. Температурасына қарай 20г. Дейін салқын, 20-37 жылы, 37 жоғары ыстық деп бөлінеді Қазақстан жерінде 300- ден астам минералды су көздері түрлі емге қолданылады Жерасты сулары температурасына байланысты да айырмашылық жасайды. 20- 1000 град. Жететін сулар термалды сулар деп аталады. Олар гейзерлерден шығады

8 слайд

9 слайд
1-тапсырма. Берілген кесте бойынша құрлық суларын сәйкесендіріңіз. 1.Құрлық суларына нелер жатады? А/ Ертіс 2. Жер қыртысының жоғарғы бөлігіндегі сулар В/ Жер асты сулары 3. Ойыста орналасқан су айдыны С/ Өзен, көл, мұздық, батпақ, мұздық, жер асты суы, жасанды су көздері 4. Қатты күйде түсетін жауын- шашынның жинақталып, біртіндеп өзгеруінен құрлықта түзілетін көп жылдық мұз Д/ Өзен 5. Табиғи жолмен жасалған арна арқылы ағатын су Е/ Көл 6. Жер шарындағы ең терең көл F/ Мұздық 7. Қазақстанның ірі өзені G/ Байкал

9 слайд

10 слайд
2-тапсырма. Сызбанұсқада өзен бөліктерін цифрмен белгілеңдер. 1 – бастау 5 – өзеннің төменгі ағысы 2 – саға 6, 7 – оң жақ салалары 3 – жоғарғы ағыс 8 – сол жақ саласы 4 – ортаңғы ағыс

10 слайд

11 слайд
1.Климат түзуші факторлар: А) тура, шашыранды, жиынтық; Ә) географиялық ендік, жер бедері, ауа массалары, күн радиациясы; Б) альбедо, қысым орталықтары, күн радиациясы. 2. Альбедо дегеніміз: А) жер бетінің күн сәулесін кері шағылыстыруы; Ә) физикалық қасиеттері түрліше ауа массаларының түйісу аймағындағы өтпелі зона; Б) температуралық көрсеткіші, ылғалдану дәрежесіне қарай жинақталған біртектес ауа ағыны. 3. Температуралық көрсеткіші, ылғалдану дәрежесі, қалыптасу ауданына сәйкес жинақталған біртектес ауа ағыны – А) күн радиациясы; Ә) ауа массалары; Б) циклондар. 4. Қысым көрсеткіштері бірдей нүктелерді қосатын сызықтарды не деп атаймыз? А) изогиета; Ә) изотерма; Б) изобара. 5. Екі жарты шардың 40 - 60 градус ендіктерінде басым болатын желдер: А) батыс желдері; Ә) муссондар; Б) пассаттар.

11 слайд

12 слайд
1. Климатология – А) жер шарындағы климаттың қалыптасу заңдылықтарын, климат пен оның жіктелуін және антропогендік әрекеттің климатқа әсерін зерттейтін географияның саласы; Ә) атмосфераның құрамы мен құрылысын; жылу айналымын, жылу режимін, т.б. зерттейтін саласы; Б) Гидросфераның қасиетін, динамикасын және жердің географиялық қабығындағы басқа элементтермен өзара байланыстылығын зерттейтін ғылым. 2. Жер шарында неше климаттық белдеу бар және оны анықтаған кім? А) 10, В.ВДокучаев; Ә) 17, А. Вегенер; Б)13, Б.П.Алисов. 3. Климатограмма арқылы нені анықтауға болады? А) Бір қаланың жылдық жауан – шашын мөлшерін, орташа айлық температурасын; Ә) бір мемлекеттің жылдық жауан – шашын мөлшерін, орташа айлық температурасын; Б) бір материктің жылдық жауан – шашын мөлшерін, орташа айлық температурасын. 4. Адамдардың жаңа климаттық жағдайларға бейімделуі: А) антропогендік фактор; Ә) ауа массалары; Б) акклиматизация. 5. Қолайсыз атмосфералық құбылыстарға нелер жатады? А) фронт, циклон, пассат, муссон, батыс желдері, бриз; Ә) қуаңшылық, нөсер жаңбыр, қалың тұман, бұрқасын; Б) жаңбыр, қар, шық, қырау, қылау.

12 слайд

13 слайд
Тапсырма. Кескін картаға берілген географиялық нысандарды шартты белгілермен белгілеңіз: Амазонка, Ніл, Хуанхэ өзендері, Виктория, Анхель, Ниагара сарқырамалары, Каспий, Байкал, Танганьика, Титикака көлдері Бағалау дескрипторы: Географиялық нысандарды табады; Географиялық нысандарды шартты белгілермен белгілейді;

13 слайд

14 слайд
Үйге: §19 әңгімелеу, 95 бет

14 слайд