1 слайд
РЕФЕРАТ
Тақырыбы : Ойлау
Орындаған : Батырбекқызы Гүлнат
2 слайд
Мазмұны
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Ойлау – объективтік шындық
2. Ойлау тәсілдері
3. Ойлаудың күрделі формалары
Ойлау аса күрделі процесс
Қ орытынды
Пайдаланылған ә дебиеттер
3 слайд
Ойлау дегеніміз – сыртқы дүние заттары мен
құбылыстарының байланыс - қатынастарының
миымызда жалпылай және жанама түрде сөз ар-
қылы бейнелеуі.
Ойлау қабылдау, елестермен тығыз байланысты.
Түйсік пен қабылдау танымның бірінші
баспалдағы болғандықтан, олардан тыс ешбір
ойлау болмай-ды.
Ойлау сезім мүшелері арқылы алынған мәлімет-
терді өңдейді.Ойлау сезімдік мағлұматтарды не-
гізінде ғана мүмкін болатын нәрсе.Елестерде
жал-пылағыш элементтер мол болғанмен, оның
таным мүмкіндігі ойлаудан әлде-қайда төмен.
Ойлаудың қамтитын шеңбері өте кең.
4 слайд
Ойлау адамның сыртқы дүниемен қарым-
қатынас процесінде туындап отырады. Адам
ойлауының маз-мұнын, білетін – объективтік
шындық. Адамға ал-дына мақсат қойып оны
шешуге ұмтылдыратын – оның қажеттері.
Ойлау - өзіндік ішкі қарама - қарсы
қайшылықтар-ға толы процесс. Бұл оның
дамуының және іске асуының қозғаушы күштері
болып табылады. Ой-лаудың пайда болуына
жаңа белгісіз нәрселерге зер салып, қызығудың да
маңызы зор.
5 слайд
Ойлау тәсілдері
Ой тәсілдерінің түрлері көп.
Ойлау процесі талдау мен жинақтау тәсілдері-
нің басталады. Бұлар түйсік пен қабылдаудағы
анализ бен синтездің жаңа мазмұнға ие болған тү-
рі. Анализ дегеніміз ой арқылы түрлі заттар мен
құбылыстардың мәнді жақтарын жеке
бөліктерге бөлу.
Анализ бен синтез – бірімен-бірі тығыз байла-
нысты, бірінсіз-бірі болмайтын құбылыс. Бұл
екеуі – бірінен-бірі ешқашан ажырамайтын ой
процесі -нің негізгі компоненттерінің бірі.
6 слайд
Анализ бен синтездің негізінде салыстыру деп ата-
латын ой операциясы пайда болады. Салыстыруда
заттардың ұқсастық, айырмашылық, қасиеттері
айқындалады. Бұл операция салыстыратын заттар-
дың бір түрлі бегілерін көрсетумен қабат, басқа бел-
гілеріндегі айырмашылықтарын да айырып көрсете-
ді. Ойлау операциясының күрделі түрі – абстракция
мен жалпылау.
Абстракцияға қарама - қарсы процесті нақтылау
деп аталады. Нақтылау – абстракциялық ұғымды
соған сәкес келетін жеке ұғымдармен түсіндіру яғни
жеке заттар мен нәрселер туралы ой.
7 слайд
Жалпылау дегеніміз біртекті заттардың, құбы-
лыстардың ортақ қасиеттерін оймен
біріктіру. Жалпылау үшін заттардың ерекше
маңызды белгі-лерін таба білу керек. Жалпылау
тәсілі бізге сырт-қы дүние заттарының мәнді
белгілерін ажырата алуға жәрдем береді.
Жалпылау арқылы шындықтағы заттар мен
құ-былыстарды белгілі принцип бойынша
орналасты-руды жүйелеу дейді. Жүйелеудің
жоғары түрі – классификация. Мәселен,
жануарлдар – типке, типтен – класқа, кластан
– отрядқа, отрядтан – отбасына, отбасыдан –
текке, тектен – түрге т.б. жүйеленеді.
8 слайд
Ой тәсілдері түрлерінің схемасы
Ой тәсілдері
табиғи жасанды
топтастыру
жүйелеу
абстракциялау
жалпылау
салыстыру нақтылауталдау
жинақтау
9 слайд
Ойлаудың күрделі формаларының бірі –
ой қорытындылары. Ой қорытындылары
дегеніміз бірнеше пікірлерден жаңа бір пі-
кір шығару тәсілі.
Ой қорытындыларының үш түрі бар:
1. Дедукциялық;
2. Индукциялық;
3. Аналогиялық.
10 слайд
Индукция – жекеден жалпыға қарай жасалатын
ой қорытындысы, мәселен, оттегі болмаған ауада
өсімдік өсе алмайды, сондай-ақ оттегі жоқ ауада
жануарлар да, адам да тіршілік ете алмайды.
Аналогия – ұқсастық бойынша ой қорытындыла-
рын жасау. Мәселен, И.Ньютон бүкіл әлемдік тар-
тылыс заңын топқанда, ой қорытындысының
осы түріне сүйенген. Ол жер үстіндегі денелердің
қоз-ғалуы, әсіресе құлауы мен аспан денелерінің
қозға-луы арасындағы ұқсастықты түсіндіруде
анало-гияны келтіреді.
Дедукциялық ой қорытындысында бала өзі білетін
нақтылы фактілерді, байланыстарды, қатынас-
тарды сол жалпы заңдылықтарға негіздей ұғуға
тырысады.
11 слайд
Ойлау – аса күрделі психикалық процесс .
Оны зерттеумен бірнеше ғылым айналысқан. Бұлар-
дың ішінде логика мен психологияның орны ерекше.
Психология түрлі жас мөлшердегі адам ойының пайда
болуы,дамуы,қалыптасуы жолдарын,яғни жеке адам-
ның ойлау ерекшеліктерінің заңдылықтарын қарас-
тырса, логика – бүкіл адамзатқа ортақ ой әрекеті-
нен заңдары мен формаларын айқын-дайды, адам ойы-
ның нақты нәтижесі болып табылатын ұғым, пікір,
дәлел,ой формаларының табиғатын зерттейді. Ойлау
ерекшеліктерін таным мен ой процесінің сатысы ре-
тінде зерттеу, ойлаудың білім мен тікелей байланыс-
ты екендігін көрсетеді.
12 слайд
Ойлауды дамыту – оның мазмұны мен
формасы н өзгерту болып табылады. Пси-
хологияда ойлаудың үш түрі қарастырыла-
ды.
1.Практикалық іс-әрекеттілік.
2. Көрнекі-бейнелік
3.Сөздік – логикалық.
13 слайд
1. Ойлаудың барлық түрлері мен формаларын дамы-
ту практикалық іс-әрекеттік, көрнекі - бейнелік,
сөздік-логикалық.
2. Ойлау амалдарын қалыптастыру және жетілдіру
/анализ, синтез, салыстыру, жалпылау, классифи-
кациялау/ т.б.
3. Заттың мәнді белгілерін ажырата білуін дамыту.
4. Қоршаған орта құбылыстары мен заттары, қа-
тынастары мен маңызды байланыстарын табу.
5. Өз пікірінің дұрыстығын дәлелдеу.
6. Өз ойын анық, жүйелі, қарама-қайшылықсыз және
негізді түрде баяндау.
14 слайд
7. Ойлау тәсілдері мен амалдарын бір саладан екін-
шіге көшіре білу.
8. Құбылыстың дамуын көре білу, негізделген қо-
рытынды жасау.
9. Формальды логикаға негізделген ойлаудан, диа-
лектикалық логикаға негізделген ойлауға көшу
процесін стимулдау.
10. Оқушылардың оқу және оқудан тыс іс-әрекет-
терінде формальды және диалектикалық логика
заңдары мен талаптарын қолдану дағдылары
мен біліктіліктерін жетілдіру .
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз