Сабақта саралап оқытуды жүзеге асыру

1 слайд
Н.Бозжанов атындағы орта мектеп Дайындаған: Азамат Аида Тақырыбы: Сабақта саралап оқытуды жүзеге асыру Пәні: Қазақ тілі мен әдебиеті

1 слайд

2 слайд
• Мазмұны  • КІРІСПЕ.......................................................................................3 – 5 бет • 1 Саралап оқытудың теориялық негіздері • 1.1 Жоспарлау мен оқытуда саралау тәсілдерін қолдану .............. 6 – 9 бет • 1.2 Тапсырмаларды жоспарлауда саралау тәсілдерін жүзеге асыру.......10 – 12 бет • 2 Оқушының ақпаратты қабылдау ерекшелігін анықтау әдістері • 2.1 Саралау әдістерін қолданудың тиімділігі...............................13 – 15 бет • 2.2 Лев Выготскийдің жақын арадағы даму аймағы (ЖАДА) ..........16 – 37 бет • ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................38бе т • ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ....................................................................39 – 40 бет • ҚОСЫМШАЛАР.......................................................................................41- 60 бет

2 слайд

3 слайд
КІРІСПЕ Зерттеудің өзектілігі: «Ең алдымен, білім беру жүйесінің рөлі өзгеруге тиіс» - деген болатын елбасы Н.Ә.Назарбаев 2017 жылдың 31 қаңтарындағы «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты халыққа жолдауында [1]. Қазақстанның қазіргі білім беру кеңістігінде елеулі өзгерістердің орын алып жатқандығы белгілі. Мемлекет басшысы «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты 2018 жылғы 10 қаңтардағы халыққа жолдауында [2] жаңартылған мазмұн дегеніміз – халықаралық стандартқа сай келетін заманауи оқу бағдарламалары екендігін ескере отыра, бұлардың біздің балаларымызға қажетті функционалдық сауаттылық пен сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дарытатындығын атады. Әр уақытта елбасы халыққа Жолдауларында оқушылардың сыни ойлау қабілеті, өз бетінше іздену, креативтілікті, командада жұмыс істей білу, өмір бойы білім алу дағдыларын дамыту жөніндегі міндеттерді алға қояды.

3 слайд

4 слайд
Зерттеу мақсаты: Әлемдік педагогика оқуды саралау туралы ХХ ғасырдың 20-шы жылдары ойлана бастаған. Бұл кезеңде кеңестік және шетелдік педагогикада оқуды жеке даралау және саралау саласында белсенді жұмыстар жүргізген. Өткен ғасырдың басында оқыту үдерісіндегі даралау әдістерін іздеу АҚШ-да кең етек алған. Зерттеу барысында әдебиетті оқытуда саралау тәсілін жеке тұлғаның қабілетін жетілдіруге негізделген әдіс–тәсілдерді, оқыту құралдарын және оқытудың жаңа технологияларын қарастыру.

4 слайд

5 слайд
Зерттеу объектісі: Жалпы білім беретін мектептердің негізгі орта білім сатысындағы қазақ әдебиеті Зерттеу пәні: Әдебиетті оқыту әдістемесі Зерттеу міндеттері: - Жоспарлау және оқыту барысында тапсырманы саралаудың маңыздылығын көрсету. - Саралаудың негізгі мазмұнын қамтитын түрлі тапсырмалар ойластыру. Оқушыларға жекелеп немесе топтарға олардың меңгерген білімдеріне негізделген тапсырмалар беру. - Аса қабілетті оқушыларға айтарлықтай жоғары деңгейде ойлауды дамытуға мүмкіндік беретін, проблемаларды шешу қабілеттері мен зерттеу қабілетін пайдалануды талап ететін күрделі тапсырмалар беру.

5 слайд

6 слайд
Зерттеу жұмысының болжамы: Сыныптағы кейбір оқушыларға тапсырманы орындау барысында жан- жақты әрі нақты көмек қажет болады. Ал, сабақ барысында оқушы көмекті кімнен алып, қолдауды кімнен сезінеді? Әрине, сыныптағы оқыту үдерісінде мұғалімнен және сыныптасынан тиімді саралау тәсілдері балаға өзінің нәтижесін жақсарту үшін кейін не істеу керектігін түсінуге мүмкіндік береді. Зерттеу әдістері: Жинақтау әдісі, синтездеу әдісі, эвристикалық әдіс. Курстық жұмыстың құрылымы мен мазмұны: Курстық жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиет тізімінен тұрады.

6 слайд

7 слайд
1 Саралап оқытудың теориялық негіздері 1. Жоспарлау мен оқытуда саралау тәсілдерін қолдану. Қазіргі таңда білім берудің жаңартылған мазмұны жағдайында мұғалімдердің тәжірибесінде көптеген өзгерістер орын алуда. Бұл өзгерістер мұғалім тәжірибесін дамытуға бағытталған. Осылайша жоспарлау және оқытуда саралаудың маңыздылығы артуда. Саралап оқыту (дифференциация) латын тіліндегі «difference» сөзінен бастау алған және біртұтас затты түрлі бөліктерге, нұсқаларға, сатыларға бөліп жіктеуді, саралауды білдіреді.

7 слайд

8 слайд
Саралап оқыту дегеніміз:  мұғалім оқу үдерісінде маңызды болып табылатын белгілі бір ортақ ерекшеліктеріне қарай топтастырылған оқушылар тобымен (гомогенді топ) жұмыс жүргізетін оқу үдерісін ұйымдастыру түрі;  оқу үдерісін оқушылардың әртүрлі топтары үшін бейімдеуге мүмкіндік беретіндей етіп құрылған жалпы дидактикалық жүйенің құрамдас бөлігі.  оқушылардың оқу талаптарына сәйкес оқыту үдерісін реттеу;

8 слайд

9 слайд
Әртүрлі оқушының бейімділіктерін айқындауға, қабілетін дамытуға қолайлы жағдайлар жасау Оқушылардың танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыру, ойлау қабілетін жетілдіру және болашақ кәсіби қызметіне бейімдеуСаралап оқытудың мақсаты:

9 слайд

10 слайд
Зерттеулердің нәтижесі саралаудың екі түрін береді. Олар сыртқы және ішкі (сынып ішіндегі) саралау болып бөлінеді: Сыртқы саралау бұл оқушыларды анық белгілеріне (қабілеттер, қызығушылықтар және т.б.) қарай тұрақты топтарға бөлу, бұл топтардағы білім мазмұны да, оқыту тәсілдері де сондай-ақ ұйымдастыру нысандары да әр түрлі. Ішкі саралауда кездейсоқ белгілер бойынша құрылған тұрақты топтағы балалардың өзіндік ерекшеліктері ескеріледі. Бұнда топтарға бөлу айқын немесе еркін болуы мүмкін, қойылған оқу мақсатына қарай топ құрамы өзгеріп отырады.

10 слайд

11 слайд
Бірінші микро деңгей , сынып ішіндегі балалардың бөлек топтарында жүзеге асырылатын әр түрлі тәсілдер. Саралаудың бұл түрін кейде ішкі немесе сынып ішілік деп те атайды. Екінші мезо деңгей – сынып, сала және бағыттар арасындағы мектеп ішінде жүзеге асырылатын саралау деңгейі. Үшінші макро деңгей – мектептер арасындағы саралау. Әр түрлі типтегі мектептерді жасақтау. Алдыңғы екеуі жоғарыдағы ішкі саралауды білдіреді.Саралау әр түрлі деңгейде жүзеге асуы мүмкін. Мысалы, Рональд Де Гроот үш деңгейді анықтап ұсынды [7]:

11 слайд

12 слайд
Біз не үшін саралаймыз? -Екі бала бірдей емес; -Барлық балалар бірдей түрде үйренбейді; Бір бала үшін жақсы орта басқа бала үшін жақсы орта болмауы мүмкін.

12 слайд

13 слайд
Кэрол Анн Томлинсонның зерттеуі бойынша мұғалімдер саралап оқытуды төмендегідей төрт жолмен жүргізе алады [8]. Мазмұн бойынша саралау: Мұғалім оқу мазмұнын Блум таксономиясы (төменгі ойлау деңгейінен жоғары ойлау деңгейіне дейін зияткерлік деңгейлер жіктемесі) бойынша әртүрлі деңгейді қамтитын оқушылар тобына әртүрлі оқу әдістерін ұйымдастыруы керек. Үдеріс бойынша саралау: Бұл мазмұнды түсіну немесе меңгеру үшін оқушы қатысатын іс-әрекеттер. Оқушылар мазмұнды жақсы түсіну үшін орындайтын жаттығулар мен практикалық жұмыстар және іс- әрекеттер.

13 слайд

14 слайд
Нәтиже бойынша саралау. Нәтиже дегеніміз сабақтың соңында мазмұн бойынша оқушының алған білімін демонстрациялау әрекеті. Мұғалім білімді игерту мақсатында тапсырма береді, барлық оқушылар бір тапсырманы орындаса да олардың нәтижелері әртүрлі болады. Бірақ жалғыз «дұрыс» жауаптың бағытында жұмыс жасаудан гөрі оқушылар өздерінің мықты және әлсіз тұстарына қарай жауап береді және жетпей тұрған білімдерін жетілдіру туралы ойланғандары маңызды. Сабақта мұғалім барлық оқушыларға бағытталған нұсқау бере отырып, олардың әрқайысының өздерінен не күтетіндігін түсінгендеріне көз жеткізулеріне әрекет жасайды.

14 слайд

15 слайд
Сонымен қатар саралаудың айқын және жасырын түрлері де анықталған. Айқын саралау балалар өздерінің сараланып жатқанын білетін, көзге көрінетін саралау түрі. Мысалы:  жеке жұмысқа арналған деңгейлік тапсырмалар;  жоғары деңгейдегі оқушылар үшін күрделенген тапсырмалар;  әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар;  әр оқушыға жеке тәсіл;  жеке шығармашылық жұмыс;  сабаққа оқушының қосымша озық материалдар дайындауы;  шешімдер үлгілерін, теориялық анықтамаларды, қосалқы мәселелерді пайдаланып, тапсырмаларды орындау т.б.

15 слайд

16 слайд
Айқын саралау кезінде қиын балалармен жұмыс істеудің, үлгерімі төмен оқушыларға көмектесуге, үлгерімі жоғары оқушыларға көңіл бөлудің мүмкіндіктері пайда болады. Сондай-ақ, мықты оқушылар өз қабілеттерін көрсетуіне, үлгерімі төмен оқушылар өз жетістіктерін сынауына да мүмкіндік туады. Жасырын саралау бұл оқыту үдерісінде оқушылардың жекелеген ерекшеліктерін, оқыту түрлері мен әдіс- тәсілдерін есепке алу, қажеттіліктеріне сәйкес тапсырмаларды таңдау құқығын беру.

16 слайд

17 слайд
Сыныптағы саралау жұмысының жалпы ортақ қабылданған келесі тәсілдерін қарастыруға болады:

17 слайд

18 слайд
2 Оқушының ақпаратты қабылдау ерекшелігін анықтау әдістері 2.1 Саралау әдістерін қолданудың тиімділігі «Тапсырманы дараландыру керек, оқушының олқы жерлерін, оның білімі мен дағдыларының жиынтығын есепке алу қажет, сабаққа күштірек оқушыларға берілетін тапсырмалар оларды тым алға сүйреп әкетпей, олардың алған білімін тереңдете, оның сапасын жақсарта түсетін болсын» кеңестік педагог Н.К.Крупская [14, 195б.] - деген болатын.

18 слайд

19 слайд
Оқушылардың осындай күйге түсуі уақытты үнемді пайдалана алмауына, уақытты жоғалтуына әкеліп соғады. Бұдан біз саралау тәсілдерінің бірі оқушының қарқынын көре аламыз. Сыныптағы жұмыстарды кейбір оқушылар жылдам , ал кейбірі баяу істейді.

19 слайд

20 слайд
Қосымша тапсырмаларды жоспарлайтын мұғалімдер тапсырмаларды тақтаға жазып қояды немесе арнайы карточкалар береді. Негізгі тапсырмаларды ерте орындап болған оқушылар қосымша тапсырмаларды орындауға мұғалімнен сұрамай өздері орындауға кіріседі. Ал мұғалім бұл уақытта негізгі тапсырманы орындауда қиналып отырған оқушыларға көмектеседі. ОҚУШЫ ҚАРҚЫНЫН ЕСКЕРЕ ОТЫРА, ҚОСЫМША ТАПСЫРМАЛАРДЫ ҚОЛДАНУ

20 слайд

21 слайд

21 слайд

22 слайд

22 слайд

23 слайд

23 слайд

24 слайд
Қосымша тапсырмаларды орындау жұмысын ұйымдастыру ережесі:  негізгі тапсырманы тексермей тұрып қосымша тапсырманы орындауға кіріспеңіз;  қосымша тапсырмалар міндетті емес, сондықтан да оларды ішінара, толық емес орындауға да болады. Бірақ оқушыларды қосымша тапсырманы орындауы үшін ынталандыру қажет;

24 слайд

25 слайд
Тапсырмаларды орындауда мазаланып отырған оқушыларға еселенген көмек беріледі. Бұл қолдауды бір оқушы көп, бір оқушы аз алады деген сөз емес. Керісінше қолдау мен көмекті көбірек қажет ететін оқушының жұмысын жандандыра түседі. Көмек немесе қолдаудың мүмкін үш түрі бар: ынталандырушы, бағыттаушы және оқытушы [16].

25 слайд

26 слайд
Ынталандырушы көмек бұл оқушы өзіндік жұмысты орындауға ене алмай отырғанда маңызды. Мұғалім оқушыны ынталандырып тапсырманы түсіндіреді және әрекетін ұйымдастыруға көмектеседі. Бағыттаушы көмек ынталандырушы көмек әсерлі болмаған жағдайда қажет. Оқушыға тапсырманы дұрыс орындауға немесе қатені түзетуге жол көрсетіледі. Оқытушы көмек оқушыға өзіндік жұмысты бағыттаушы көмек арқылы да орындай алмай отырған жағдайда беріледі. Бұндай жағдайда мұғалім оқушы алдында не жасау керектігі жөнінде тапсырманы орындау жолын ашып көрсетеді немесе үлгілеуді көрсетеді .

26 слайд

27 слайд
Оқушылардың жас ерекшелігіне және қабілеттеріне қарай сұрақтар қойыңыздар. Өз деңгейіне қарай қойылған сұраққа оқушы дұрыс жауап береді. Деңгейінен сәл жоғары сұрақтарды қою да маңызды , өйткені ойлануға және дамуға жетелейді. Ал егерде оқушыға деңгейінен төмен сұрақтар қойылса, олар зерігіп, кедергі келтіреді. Әр баланың мүмкіндігін ескерсеңіз, онда қай балаға қандай сұрақтың түрін қолданатындығыңызды білесіз.

27 слайд

28 слайд

28 слайд

29 слайд
Топтық жұмыс туралы нұсқаулық

29 слайд

30 слайд

30 слайд

31 слайд
Оқыту барысында саралаудың дереккөздер тәсілі деген оқушылардың қажеттілігіне, қызығушылығына, білімді/ақпаратты қабылдауына қарай әр түрлі дереккөздермен жұмыс жасайтындай тапсырмалар беру болып табылады. Психологтар оқушылардың білімді немесе ақпаратты қабылдауын үш түрге бөліп қарастырады. Визуал Кинестетик Аудиал

31 слайд

32 слайд

32 слайд

33 слайд
ОҚУШЫ ҚАЖЕТТІЛІГІНЕ ҚАРАЙ САБАҚ МАҚСАТТАРЫН САРАЛАУ Сабақтың басты міндеті оқу мақсаттарын жүзеге асыру болып табылады және сабақ жоспары осы оқу мақсатының төңірегінде құрылады. Оқу бағдарламасында көзделген оқу мақсаттарына оқушылардың барлығы да жетуі қажет. Бірақ сыныптағы оқушылардың барлығы бірдей білімді игере бермейді.

33 слайд

34 слайд
САРАЛАУ ӘДІСТЕРІ «Сабақтың мақсаты» Сабақ басталар алдында белгілі мақсат қоя отырып, сабаққа аса мән беріңіз. Мақсат сыныппен бірлесе атқаратындарыңызды көрсетуі тиіс. Сабақ барысында осы мақсаттарға сілтеме жасауға және/немесе ол туралы бүкіл сынып орындайтын тапсырма кезінде еске т...

34 слайд