Сандық өрнектер. Әріпті өрнектер 5 сынып
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Сандық өрнектер.
Әріпті өрнектер
Математика пәні ұстазы: Нұрболов Н.Н.
1 слайд
Сандық өрнектер. Әріпті өрнектер Математика пәні ұстазы: Нұрболов Н.Н.
2 слайд
Математикалық өрнектер
Сандық өрнектер Әріпті өрнектер
2 слайд
Математикалық өрнектер Сандық өрнектер Әріпті өрнектер
3 слайд
Сандармен, амалдар таңбаларымен және
жақшалармен жазылған өрнек сандық өрнек
деп аталады.
1 – мысал:
96 : (37 - 29) = 12 сандық өрнек
Өрнектің мәні
3 слайд
Сандармен, амалдар таңбаларымен және жақшалармен жазылған өрнек сандық өрнек деп аталады. 1 – мысал: 96 : (37 - 29) = 12 сандық өрнек Өрнектің мәні
4 слайд
Әріпті өрнек
Құрамында әріптері бар өрнектер әріпті өрнектер деп аталады.
Әріпті өрнектердің жазылуында латын алфавитіндегі
a, b, c, d … кіші әріптері пайдаланылады
2 – мысал:
b + 12 ∙ 4 әріпті өрнек
4 слайд
Әріпті өрнек Құрамында әріптері бар өрнектер әріпті өрнектер деп аталады. Әріпті өрнектердің жазылуында латын алфавитіндегі a, b, c, d … кіші әріптері пайдаланылады 2 – мысал: b + 12 ∙ 4 әріпті өрнек
5 слайд
Әріпті өрнек
Әріпті өрнектегі әріптің орнына алынатын сандар сол әріптің
мәндері деп аталады
3 – мысал:
b + 12 ∙ 4, мұндағы b = 5 әріптің мәні
5 + 12 ∙ 4 = 53
5 слайд
Әріпті өрнек Әріпті өрнектегі әріптің орнына алынатын сандар сол әріптің мәндері деп аталады 3 – мысал: b + 12 ∙ 4, мұндағы b = 5 әріптің мәні 5 + 12 ∙ 4 = 53
6 слайд
Коэффициент
Бір немесе бірнеше әріп көбейткіштері бар
көбейтінді түріндегі өрнектегі сан көбейткіш
коэффициент деп аталады.
4 – мысал:
9a әріпті өрнегіндегі 9-ді коэффициент деп атайды.
Коэффициент әріп көбейткіштің алдына жазылады.
8x, 11y, 7b, 5d
6 слайд
Коэффициент Бір немесе бірнеше әріп көбейткіштері бар көбейтінді түріндегі өрнектегі сан көбейткіш коэффициент деп аталады. 4 – мысал: 9a әріпті өрнегіндегі 9-ді коэффициент деп атайды. Коэффициент әріп көбейткіштің алдына жазылады. 8x, 11y, 7b, 5d
7 слайд
Өрнектерді ықшамдау
Өрнек ықшамдалғанда мәні өзгермеген, бірақ амалдар
саны алғашқыдан аз өрнекпен алмастырылады.
Қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін
пайдаланып, өрнектерді ықшамдау.
a + b = b + a (a + b) + c = a + (b + c)
7 слайд
Өрнектерді ықшамдау Өрнек ықшамдалғанда мәні өзгермеген, бірақ амалдар саны алғашқыдан аз өрнекпен алмастырылады. Қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін пайдаланып, өрнектерді ықшамдау. a + b = b + a (a + b) + c = a + (b + c)
8 слайд
1 – мысал:
1) 8 + a + 15
8 + a + 15 = (8 + 15) + a = 23 + a
алғашқы түрі ықшамдалған түрі
2) 12 + x + 13 = (12 + 13) + x = 25 + x
алғашқы түрі ықшамдалған түрі
8 слайд
1 – мысал: 1) 8 + a + 15 8 + a + 15 = (8 + 15) + a = 23 + a алғашқы түрі ықшамдалған түрі 2) 12 + x + 13 = (12 + 13) + x = 25 + x алғашқы түрі ықшамдалған түрі
9 слайд
Көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеті
Осы қасиетті пайдаланып, көбейткіштердің орнын ауыстырып,
топтап (жақшаға алып), өрнекті ықшамдауға болады.
a ∙ b = b ∙ a (a ∙ b) ∙ c = a ∙ (b ∙ c)
7a ∙ 9 = көбейтіндісін қарастырайық
(7 ∙ 9) ∙ a = 63a
алғашқы түрі ықшамдалған түрі
9 слайд
Көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеті Осы қасиетті пайдаланып, көбейткіштердің орнын ауыстырып, топтап (жақшаға алып), өрнекті ықшамдауға болады. a ∙ b = b ∙ a (a ∙ b) ∙ c = a ∙ (b ∙ c) 7a ∙ 9 = көбейтіндісін қарастырайық (7 ∙ 9) ∙ a = 63a алғашқы түрі ықшамдалған түрі
10 слайд
Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып
ықшамдау
Егер көбейтудің үлестірімділік қасиетінің сол жағы мен оң
жағын орын ауыстырып жазсақ, қосынды (айырма)
көбейтіндіге түрленеді.
(a + b) ∙ c = ac + bc (a - b) ∙ c = ac - bc
ac + bc = (a + b) ∙ cac - bc = (a - b) ∙ c
Мұндағы: с – ортақ көбейткіш
10 слайд
Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып ықшамдау Егер көбейтудің үлестірімділік қасиетінің сол жағы мен оң жағын орын ауыстырып жазсақ, қосынды (айырма) көбейтіндіге түрленеді. (a + b) ∙ c = ac + bc (a - b) ∙ c = ac - bc ac + bc = (a + b) ∙ cac - bc = (a - b) ∙ c Мұндағы: с – ортақ көбейткіш
11 слайд
2 – мысал:
1) 5x + 12x = (5 + 12) ∙ x = 17x
алғашқы түрі ықшамдалған түрі
2) 18x + 9x = (18 + 9) ∙ x = 27x
алғашқы түрі ықшамдалған түрі
11 слайд
2 – мысал: 1) 5x + 12x = (5 + 12) ∙ x = 17x алғашқы түрі ықшамдалған түрі 2) 18x + 9x = (18 + 9) ∙ x = 27x алғашқы түрі ықшамдалған түрі
12 слайд
1)7x + 4x = (7 + 4) ∙ x = 11x
2)12y + 5y – 7y = (12 + 5 - 7) ∙ y = 10y
3)5a – 3a = (5 - 3) ∙ a = 2a
4)10b + 8b – 9b = (10 + 8 - 9) ∙ b = 9b
Тапсырма
12 слайд
1)7x + 4x = (7 + 4) ∙ x = 11x 2)12y + 5y – 7y = (12 + 5 - 7) ∙ y = 10y 3)5a – 3a = (5 - 3) ∙ a = 2a 4)10b + 8b – 9b = (10 + 8 - 9) ∙ b = 9b Тапсырма