#1 слайд

1 слайд

#2 слайд
Кедер қаласы испиджаб қаласы

2 слайд

#3 слайд

3 слайд

#4 слайд
Сауда көшпелілермен шегаралас қалаларда ана ғұрлым қарқынды жүрді. Қала тұрғындары көш пелілерден жылқы, мал, жүн, тер i, киiз, аң те рiсiн алды. Ал дала тұрғындары мал өнімдерін өз де ріне қажетті мата, нан, ыдыс-аяқ т.б. заттарға айырбастады. Сауда екi жаққа да тиімді еді. Бұл кезеңде қала мен оның төңірегіндегі егіншілер арасында да сауда кеңінен өріс алды. Қалаға егіншілер ауылшаруашылығы өн iмдерiн негiзiнен астық, жем iс әкелдi. Қала қолөнерш iлерiнiң қыштан жасаған заттарын, шыныаяқ,зергерлiк бұйымдар мен әшекейлерін сатып алды. Жәрмеңке саудасы көшпелілермен шегаралас қала ларда анағұрлым қарқынды жүрді.

4 слайд

#5 слайд
Тауарлы-ақша қатынастарының өсуі. Х - ХІІІ ғасырдың басында айырбасты тауарлы ақша қатынастары ығыстырды. Қазақстанның ірі Испиджаб, Отырар т.б. қалаларында теңге сарайлары жұмыс iстедi. Айналымға жоғары сапалы күм iс дирхемдер енгізілді. Күм iс дирхемдер шығару Х I ғасырдың соңына дей iн жалғасты. ХI–ХII ғасырдың соңынан бастап дирхемдердiң сыртын күм iспен жалатып, мыстан соға бастады. Бұған «күмiс дағдарысы » деп аталатын күм iс қорының азаюы себеп болды. Қазақстан тұрғындарында, сондай-ақ халықаралық сауда құралы және табыс көзі ретiнде алтын динарлар қолданылды. Алтын динарлар теңге сарайларында шығарылды, олардың сапасы мен салмағы б iр-бiрiнен ерекшелендi. Теңге сарайларында мыс фельстер соғылды. Мыс фельстер – айналым мен төлемнiң жаппай қолданыстағы құралы, iшкi нарықта ұсақ бөлшек сауда саласында пайдаланылды.

5 слайд

#6 слайд

6 слайд

#7 слайд

7 слайд

#8 слайд

8 слайд

#9 слайд
Мыстан жасалған бұйымдар өндiру әсіресе қалаларда кеңінен таралды. Қолөнершілер мыстан ыдыс-аяқ, әшекейлер, қоладан ғажайып шырағдандар жасады.

9 слайд

#10 слайд
Қолөнер өнд iрiсiнiң ең ежелг i салаларының б iрi – терi мен жүн өңдеу еді. Әдетте әр көшпел i қажеттi заттарды өздер i дайындай алды. Далалықтар ки iзден үйге қажетті жабдықтардан бастап ки iмге дейiн өздері жасады . Рубруктың деректері бойынша, «қыпшақтар үйд i ақ киiзбен жапты, киiзге жарқырап тұруы үшiн жиі-жиі әктас, ақ топырақ және сүйек ұн тағын септі, олар кейде қара киізді де пайдалан ды. Ою-өрнектер мен аң-құстың бейнесін салып, түстi киiз басты». Киiз үй мен арба жасайтын қолөнерш iлердiң ерекше тобы болды. Олар өз кәсібіне қажетті ағаш өсетін жерлерде тұрды. Қолөнерш iлер түрлi еңбек құралдарын пайдаланды. Арбалар мен ки iз үйдің ағаш құрылымын жасап сатты немесе азық-түл iк пен малға айырбастады. Олар көбінесе тапсырыспен жұмыс істеді. Көшпелі қауымдағы қолөнерш iлер құрал сайманын алып, ауылмен б iрге көшiп жүрдi. Металл балқытушылар мен ұсталар шағын тұрақтарда отырықшы өм iр кештi. Археологиялық зерттеу жұмыстарының нәти жесінде табылған бұйымдар мен жазба деректер көшпелілердің күнделікті өмірі, шаруашылығы, діни наным-сенімдері, қолөнері туралы жан-жақты білуге мүмкіндік береді

10 слайд

#11 слайд
Сабақ аяқталды Сау болыңыздар!

11 слайд