Сауран қалашығы

1 слайд
ҒЫЛЫМИ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫ: Түрік жұртынан шыққан әйел билеушілер: Ежелгі Сауран қаласы Бағыты: Тарихи ғылымдар Ғылыми жобаның авторы: Лес Жанерке Анарбайқызы Сыныбы: 10 «В» сынып Ғылыми жобаның жетекшісі: Турдиева Гулбану Абуталиповна

1 слайд

2 слайд
Жұмыстың негізгі мақсаты: Әлемдегі көне қалалар тарихымен таныса отырып, көне қалалар туралы білімді кеңейту. Қазақ даласындағы сонау ертеден тарихы белгілі қалалардың сырын ашу . Ежелгі Сауран қаласының тарихын жан жақты зерттеу .   Міндеттер і : Қазақ даласындағы көне қалаларының тарихына шолу; Қазақ жеріндегі көне Қалалардың тарихын зерттеу Ежелгі Сауран қаласының тарихи сырын ашыып, зерттеу:   Зерттеу жұмысының өзектілігі Ежелгі болған қалалар қазіргі бізге жалғыз ертеден қалған мұралар .Себебі ,ол біздің тарихымыздың айқын белгісі.Бұрынғы қалалар тарихта қалатын көзге көрінетін жалғыз дәлелел. Бізге қалған мұраны сол күйінде келешекке табыстау.Қалалардың тарихын тереңінен зерттеп, оның сырын ашу біздің басты міндетіміз.

2 слайд

3 слайд
ҒЫЛЫМИ ЖЕТЕКШІММЕН ІЗДЕНІС ҮСТІНДЕ

3 слайд

4 слайд
Қаланың керемет сақталуының сыры Археологтар Сауранды бүгінгі күнге дейін сақталып келген Қазақстандағы жалғыз ортағасырлық мегаполиске жатқызады. Ерекше берік қабырғаның сыры - жергілікті сазда. Ежелден бұл саз өзінің қасиеттерімен танымал болды. Әмір Темір өзінің сарбаздары мен құлдарына Қожа Ахмет Яссауи кесенесін салуға тапсырғанда, 40 шақырымдық жол бойында адамдар тізіліп тұрып, саз балшықты қолдан-қолға өткізіп, тұрғызған екен деген аңыз бар. Сауранды Түркістаннан тұп-тура 40 шақырым жол бөліп тұр. Сауранның саз балшығынан тұрғызылған Ұлы сопының кесенесі бүгінгі күнге дейін сақталған.

4 слайд

5 слайд
Сауран археологиялық кешені

5 слайд

6 слайд
Жер асты туннельдері және кәріз жүйесі Сауран таңғажайып ғылыми өнертабыстарымен де танымал болды. Сонымен, қалада бірегей сумен жабдықтау желісі - кәріз жүйесі салынды. Уәсифидің аңыздары бойынша, мұсылман қолдаушылардың бірі Мир Араб атты адам кәріз жүйесін салдырып, қалаға деген ерекше құрметін білдірген. Жеті шақырымдық канал салу үшін 200 үнді құлы күні- түні жұмыс істейді. Кейіннен кәріз жүйесі өсіп, күрделене түсті. Нәтижесінде Сауран тұрғындары тек кәріз желісін ғана емес, сонымен қатар нағыз жерасты қаласын да сала алды. Сумен қамтамасыз етудің жалпы ұзындығы - 120 шақырым. Қалаға су Қаратау жотасының етегінен жеткізілуі керек еді. Әр 5-7 метрде тік ұңғымалар қазылды. Ұңғымалар арасындағы көлденеңдік пен көлбеу деңгейін қатаң сақтай отырып, жер астынан туннель жарылды. Кейбір жерлерде ортағасырлық шежірешілердің жазуынша, туннельдің кеңдігі соншалық, атқа мінген адам оны оңай өтіп кете алатын болған

6 слайд

7 слайд
Қаланың ерекше атмосферасы Сауран Ұлы Жібек жолының маңызды сауда нүктесі болды. Орта Азия хандықтары мен дала тайпалары арасындағы өзіндік шекара пунктіне айналды. Қалада көптеген керуен-сарайлар, саудагерлер үшін демалыс және сауда орындары болды. Қала қарқынды дамыды. Түрлі қолөнер өркендеді. Жазбаша дереккөздер көптеген транзакциялар туралы, сондай-ақ "Бұхара саудагерлерінің Сауранға келуі" туралы айтады. Сауда соншалықты сәтті болғандықтан, дамығандықтан, тіпті теңге соғатын сарайлар ашылды. Қалада жез тиындар жасалды. Сондықтан, Сауран үшін бір кездері қазақ және өзбек тайпалары арасында кескілескен шайқастар болғандығы таңғаларлық жайт емес. XIII ғасырда қала Ақ Орданың астанасына айналды, ал XVI ғасырдың аяғында ол Қазақ хандығына енді. Сауран сонымен бірге мұсылман мәдениетінің маңызды орталықтарының бірі болды. Саяхатшылар бір кездері Сауранда болған үлкен мешіт пен оның жанында тұрған медресе туралы әңгімелейді. Олардың арасында қақпасы бар үлкен арка мен үңгір тастармен қапталған кішкентай тас жол болды. Ежелгі қаланың атмосферасы мен оның ауасы рухани дамуға ықпал етті. "Ол ашық далаға салынған. Ауасы жұмсақ, сергітіп жібереді, бұл санаға қуаныш пен күш-қуат береді. Қаланы әдемі ағаштар мен жасыл желек қоршап, айналасын қорғандар мен терең қазылған арықтармен жабдықталған", - деп XVI ғасырда тарихшы Рузбихан Сауран туралы жазған.

7 слайд

8 слайд
Сауранның құлауы Сауран XVIII ғасырдың басына дейін болды. Содан кейін қала толығымен қиратылды. Сауранның соңғы тұрғыны - жалғыз басты қарт молда. Неліктен адамдар қаладан кетіп қалды? Тарихшыларға жауап беру қиын. Екі нұсқа бар: біріншісіне сәйкес, қала Ұлы Жібек жолы өз қызметін тоқтатқаннан кейін құлады. Тамаша географиялық жаңалықтар және, атап айтқанда, еуропалықтардың теңіз жолдарының Үндістан мен Қытайға ашылуы ұзақ жер жолын пайдасыз етті. Керуендер дала бойымен қозғала алмай, қала қаңырап бос қалды. Тарихшылардың пікірінше, басты мәселе Жоңғар шапқыншылығында болды. Дала арқылы қозғалу бүкіл әлемдегі саудагерлер үшін өте қауіпті болды. Екінші нұсқа бойынша, таза судың болмауы қаланың құлдырауына ықпал етті. Ежелгі каналдар енді өсіп келе жатқан халықты қажетті мөлшерде қамтамасыз ете алмады, адамдар ең жақын қалаға - Түркістанға көшуді бастады.

8 слайд