слайд экология жоғарғы сынып оқушыларына

1 слайд
«Экология» ұғымына түсінік.

1 слайд

2 слайд
 Экология  (лат. оі kos  –  үй баспана; logos –  ілім) – жеке организмнің қоршаған ортамен қарым-қатынасын, ортаға бейімделу заңдылықтарын, сондай-ақ организм деңгейінен жоғарырақ тұрған биологиялық ж ү йелердің – популяциялардың, организмдер қауымдастықтарының, экожүйелердің,  биосфераның ұйымдастырылу және қызмет атқару заңдылықтарын зерттейтін ғылым.  Қоршаған орта – бұл біз өмір сүріп жатқан орта.  Экология -  жеке ағзалардың және олардың бірлестіктерінің арасындағы өзара әсерді, оларға тіршілік орта факторларының ықпалын зерттейтін ғылым.

2 слайд

3 слайд
   Экология терминін  ғылымға бірінші болып енгізген  1866 ж.  белгілі табиғат зерттеушісі, дәрігер, аса дарынды неміс ғалымы  Эрнест Геккель . Э.Геккель экологияға мынандай анықтама берді Экология табиғаттың экономикасын білу, сонымен қатар тірі организмдердің осы ортаға басқа органикалық және органикалық емес заттардың ара қатынасын,  өсімдіктер мен жануарлардың , олардың достары  мен жауларының бір-бірімен байланыстарын зерттеу.Экология терминін ғылымға енгізген адам Эрнст Геккель болып саналады (1866).

3 слайд

4 слайд
Адамдардың өмір сүру жағдайларының олардың денсаулықтарына деген әсері ежелден байқалды. Алайда, тек XX ғасырда адамзат көптеген аурулардың тікелей атмосфераның ластануымен, кір ауыз сумен және сапасыз азық-түлікпен байланысын байқайды.

4 слайд

5 слайд
Халықаралық денсаулық сақтау ұйымының есебі бойынша адамның денсаулығы, пайыз бойынша мыналарға тәуелді болады:0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% от обра за ж изни от окруж а юще й сре ды от на сле дстве нных особе нносте й орга низма от ра звития здра воох ра не ния Өмір салты Қоршаған ортаға Ағзаның ұрпақтан ұрпақа берілген ерекшеліктері Денсаулық сақтау саласының дамуына

5 слайд

6 слайд
Қоршаған орта  Қоршаған орта табиғи объектілердің, өзара қарым қатнастағы атмосфералық ауаны, жердің озон қабатын, суды,топырақты, жер қойнауын, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін, сондай ақ климатты қоса алғанда жиынтығы.  Экологиялық қауіпсіздік дегеніміз жеке дамның, қоғамның өмірлік маңызды мүдделері құқықтарын қоршаған ортаға антропогендік және табиғи ықпал ету нәтижесінде туындайтын қатерден қорғалуының жай күйі.  Қоршаған ортаны қорғау табиғат пен адамның өзара үйлесімді іс қимылына, қоршаған ортаның сапасын жақсартуға,табиғиресурстарды ұтымды пайдалану менмолықтыруға бағытталған мемлекеттік және қоғамдық шаралар жүйесі.  Қоршаған ортаның ластану қрошаған ортаға ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттардың, радиоактивті материалдардың, өндіріс пен тұтыну қалдықтарының түсуі, сондай ақ қоршаған ортаға шудың, тербелістің физикалық әсері.  Қоршаған ортаны пайдалану дегеніміз адамның шаруашылық және өзге де қызметінде табиғи ресурстарды пайдалану.  Табиғи ресурстар дегеніміз бұл қоғамның материалдық мәдени және басқа қажеттіліктерін қамтамасыз ету процесінде пайдаланылатын құрамдас бөліктер.

6 слайд

7 слайд
Экологиялық мәселелер: түрлері  Бүгінгі таңда адамзат табиғатты игеруде, ғылым мен техниканың дамуында ғаламат табыстарға жетті.  Екінші жағынан өркениеттің дамуымен қатар биосфераның тұрақсыздануы және қоршаған ортаның, табиғи жүйелердің тозу қауіпі туындап отыр. Соның салдарынан барынша шиеленіскен  Жаһандық,  Ұлттық  Жергілікті экомәселелер қалыптасты.

7 слайд

8 слайд
 Семей;  Арал;  Каспий;  Су ресурстарының сарқылуы және ластануы;  Байырғы ластанулар;  Трансшекаралық сипаттағы мәселелер;  Әскери ғарыш және сынақ кешендері полигондарының әсеріҰлттық экологиялық мәселелер .

8 слайд

9 слайд
Адамдар әрқашан да қоршаған ортаға әсер ететін, алайда қазіргі таңда бұндай әсер үлкен табиғи апатқа әкеп соғуы әбден мүмкін

9 слайд

10 слайд
ӘЛЕМДЕГІ ҚОРШАҒАН ТАБИҒИ ОРТА ЖАҒДАЙЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ Адам әр кезде де табиғатпен тығыз байланыста өмір сүреді, оның байлықтарын пайдаланады және өз қызметі арқылы табиғатқа әсер етеді. Адамның табиғатқа әсері зиянды салдар тудыруы мүмкін. Мемлекет әрқашанда табиғи ортаны осындай зиянды әрекеттерден қорғау үшін белгілі бір құқықтық ережелер шығарады. Табиғи ортаны адамның зиянды әрекеттерінен қорғауға бағытталған нормалардың (ережелердің) жиынтығы  экологиялық құқық  деп аталады. Адамның табиғатқа зиянды әсерінің салдарынан XX ғасырдың ортасында әлемдегі экологиялық жағдай күрт төмендеп кетті. Экологиялық жағдайдың нашарлағаны соншалық, бүгінде ол әлемнің кейбір аймақтарында адамның тұрмыс тіршілігімен коса оның өмірі үшін де үлкен қатер тудырып отыр.

10 слайд

11 слайд
Қоршаған ортаға техникалық қамтамасыз ету жүйелеріндегі апаттар мен ақаулар нәтижесінде көптеген ластаушы заттар тасталады. Атмосфера көліктер мен өндірісті орындардан шығатын түрлі зиян газдармен ластанады.

11 слайд

12 слайд
2002 жылы  Йоханнесбургте  (ОАР) тұрақты даму жөніндегі өткізілген Бүкіләлемдік самитте (кездесуде) бүгінгі күні биологиялық әртүрлілік жылдам қарқынмен қысқарып бара жатқандығы атап айтылды. Адамның әрекеті нәтижесінде теңіздердегі балық коры 75 пайызға дейін азайды,  маржан рифтерінін  70 пайызы жойылу каупінде түр. Табиғат тозуда, сонымен бірге адамзат та тозып барады, қоршаған ортаның ластануы нәтижесінде халықтың денсаулығы да нашарлап келеді, ал мұның соңы адам тегінің бұзылуына әкеп соқтырады, тұқым қуалайтын аурулар, оның ішінде, ең алдымен, психикалық және туа біткен аурулар санының өсуіне,  маскүнемдік, нашақорлық, СПИД, ақ қан ауыруы, қатерлі ісік, жұқпалы және вирусты аурулар  таралуына әкелуде. Бүгінгі таңда барлық мемлекеттер зиян шеккен экологиялық ахуалды қалпына келтіру жөнінде іс-шаралар қолдануда. Алайда қоршаған ортаға төнген қатердің қауіптілік дәрежесінің жоғарылығы соншалық, бүгінде ол тек мемлекеттің ішкі шаралары ғана емес, сонымен бірге мемлекетаралық шараларды да қолдануды талап етіп отыр. 1992 жылы маусымда  Рио-де-Жанейро  қаласында өткен қоршаған орта және оны дамыту жөніндегі БҰҰ-ның конференциясында осы мәселе бойынша Декларация қабылданды. Аталған декларацияға біздің еліміз де қосылды.

12 слайд

13 слайд
Қазіргі кезде халықтын 20 пайызы  аллергия  ауыруына шалдығуда, күн сайын Жер шарында 25 мын адам лас суды пайдалану нәтижесінде қайтыс болуда, өндірістік қалалардағы халықтың 35 пайызы қоршаған ортаның ластануы нәтижесінде жүйелі түрде әр түрлі аурулармен ауырады. Күн сайын адамның тиімсіз жұмысынын салдарынан 44 гектар жер шөлге айналады, күн сайын жануарлар мен өсімдіктердін бір түрі жойылып отырады; күн сайын 40 мыннан астам бала аштықтан өлуде. Оттек қоры 10 млрд т азайған, 200 млн гектарға жуық суармалы жер пайдаға аспай қалды. Пайдалы қазбалардың — мұнайдың, табиғи газдың, көмір және тағы басқалардың жоғалуы байқалып отыр, Жер ғаламының әрбір бесінші тұрғыны таза су ішпейді.

13 слайд

14 слайд
Белгілі америкалық эколог-ғалым  Б. Коммонер  экологияның негізгі заңдарын былай түсіндіреді: 1) барлығы барлығымен байланысты; 2) барлығы әйтеуір бір жаққа кетуі керек; 3) табиғат ненің жақсы екенін "біледі"; 4) еш нәрсе тегін берілмейді. Бұл дегеніміз, біздің әрбір қызметіміз қоршаған ортаға қалай да болса әсер етеді дегенді білдіреді. Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі шартттары Мемлекет өз органдарына қоршаған ортаны қорғау бойынша экономикалық, техникалық, ұйымдық және құқықтық шараларды жүзеге асыруды міндеттейді. Бұл шаралардың барлығы заңдар мен басқа да құқықтық актілердің ережелеріне негізделуі қажет. Өз кезегінде барлық заңдар құқықтық қағидаларға негізделуі керек.

14 слайд

15 слайд
Табиғи ортаны сақтап, қорғау амалдары

15 слайд

16 слайд
БАЛАЛАРҒА ҚАЗІРДЕН БАСТАП ТАБИҒАТТЫ АЯЛАУДЫ ҮЙРЕТУ КЕРЕК!ЖӘНЕ ОЛАРҒА ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТӘРБИЕ МЕН БІЛІМ БЕРУ!

16 слайд

17 слайд
Экологиялық білім дегеніміз – әр түрлі денгейдегі экологиялық білімдерді меңгеру. Экологиялық білім берудің екі негізгі бағыты бар қоршаған ортаны қорғау дың жалпы ілімі негізінде тәрбиелеу және табиғатпен антропагенді экожүйелердің өзара қатынасының жалпы заңдылықтары тұралы арнайы білім беру . Экологиялық білім берудің негізгі мақсаты- табиғаттқа деген жауапкершілік қатынасты қамтамасыз ету.

17 слайд

18 слайд
Экологиялық тәрбие мақсаты – оқушыларда табиғатқа, қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарауды, оны қорғауға даярлықтарын қалыптастыру. Экологиялық тербиенің міндеті-жас ұрпақ пен барлық тұрғындардың жоғарғы экологиялық мәдениетін бірізді дамыту; Экологиялық тәрбие  — ол бала санасында табиғатты қорғау, аялау сезімін, экологиялық мәдениетті қалыптастыру .

18 слайд

19 слайд
Адам баласы табиғатты қорғау үшін оның заңдылықтары мен негізгі ұстанымдарын білуге міндетті: 1. Биосфера шегінде барлық тірі организмдер бір-бірімен байланысты қарым- қатынас жағдайында ғана тіршілік етуге бейімделген. Бұл байланыстардың біреуінің бұзылуы табиғаттағы тепе-теңдікке өзгерістер әкелуі мүмкін. Сондықтан адам баласы әрбір табиғат құрауыштарының орта мен табиғи экожүйедегі рөлін білуі тиіс. 2. Табиғатта ешбір зат жоғалып кетпейді. Егер адам баласы жаңа бір затты ойлап тапса,оны жоюдың да жолын қарастыруы керек. Ол зат табиғи айналымға түсуі тиіс. Мысалы, адам полиэтиленді ойлап тапты. Полиэтилен табиғатта айналымға түспейді. Себебі оны ыдырататын редуцент (бактерия жоқ). Осыдан барып жер бетінде полиэтилен қоқыстары көбеюде. 3. Заттардағы барлық өзгерістер энергия жұмсаумен жүзеге асады. Яғни,энергияның сақталу заңы бойынша жұмыс істейді. Сол үшін адам баласы табиғатты пайдаланған кезде оны өндіруді және қайта түлетуді үйлестіре отырып, адам мен табиғаттың қауіпсіздігін сақтауы керек.

19 слайд

20 слайд
  4. Табиғаттағы экожүйелер мен олардағы қарым-қатынастар – ұзақ жылғы тұрақты даму эволюциясының жемісі. Сондықтан, адам баласы оны бұзбауы керек. Ал бұзған жағдайда қайтымсыз экологиялық апаттар болуы мүмкін. Осыған орай табиғат қорғау ғылымы алдында бірнеше маңызды міндеттер тұр: а) Өндірісті,өнеркәсіпті және агрокешендерді игеру кезінде табиғатқа түсетін салмақ ең аз мөлшерде болуы керек; ә) Өндіріс пен өнеркәсіп салаларын ұйымдастыу кезінде адам баласы мен табиғат арасында экологиялық қауіпсіздік сақталуы тиіс; б) Табиғат ресурстарын игеру кезінде оның қоршаған ортаға пайдалы әсеріне көңіл бөлінуі керек; в) Табиғат ресурстарын сол қалпында сақтау үшін қорықтар, қорықшалар,ұлттық саябақтар мен басқа да ерекше қорғалатын нысандарды көбейту қажет; г) Қоршаған орта мен адам баласының денсаулығын сақтау үшін экологиялық қауіпсіздік шаралары қадағаланып отырады. Мысалы, ауаның ластануы, топырақ эрозиясы, орман ағаштарының кесілуі т.б.

20 слайд

21 слайд
Экологиялық құқықтың негізгі қайнар көздері Біріккен Ұлттар Ұйымының  (БҰҰ) атынан  Әлемдік қауымдастық қоршаған ортаға  және болашақ ұрпаққа зиян келтірмейтіндей қазіргі адамның өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін Тұрақты (орнықты) даму тұжырымдамасын әзірледі. Бұл тұжырымдама  — қоғам мен табиғаттың өзара әрекетін көрсететін қазіргі заманға сай, неғұрлым кең тараған және қолдау тапқан тұжырымдамалардың бірі. БҰҰ Бас хатшысының бастамасымен 1984 жылы қоршаған ортаны қорғау және дамыту жөніндегі Халықаралық комиссия құрылды. 1996 жылы Қазақстан Республикасының иэкологиялық қауіпсіздігі тұжырымдамасы қабылданды. Бұл құжатта экологиялық қауіпсіздік  "қоршаған ортаға шамадан тыс антропогендік әсер ету салдарынан, сондай-ақ дүлей апаттардың, өнеркәсіптік кездейсоқ оқиғалар мен күйреулердің зардаптарынан жеке адамдардың, қоғам мен мемлекеттің қорғалу дәрежесі"  ретінде қарастырылады. 1997 жылы 15 шілдеде қабылданған:  "Қоршаған ортаны қорғау туралы"  ҚР Заңы табиғатты қорғау саласындағы басты заң болып табылады.

21 слайд

22 слайд
Табиғатты қорғау   бұл табиғи жер және су ресурстарын ұтымд ы пайдаланып, сақтауды және ұдайы өсіруді қамтамасыз етуге б ағытталған мемлекеттік, қоғамдық, әкімшілік шаруашылық,  техникалық өндірістік, экономикалық және заңды шаралар  жүйесі. Қазақстанның табиғи ресурстарын қорғау және ұтымды  пайдалану. Қазақстан Республикасының Мәжілісі және Үкіметі нде табиғатты қорғауды күшейтуге, республикамыздың табиғи  ресурстарын ұдайы өсіруге бағытталған бірқатар заңнамалық  актілер қабылданып, пайдаланылуда. Әрбір облыстардың  жанында осы актілердің орындалуын бақылайтын арнаулы  мекемелер бар.

22 слайд

23 слайд
  Табиғатты қорғауды жүзеге асырудың негізгі бағыттары: Табиғатты қорғаудың негізгі бағыттарын білу әрбір азаматтың міндеті болып саналады. Олардың негізгілерін қарастырамыз. 1. Жекелеген өндіріс орындары мен өнеркәсіптерді, агроэкологиялық кешендерді игеруде қазі...

23 слайд