Слайд "Тіл тазалығы" 11-сынып
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Сабақтың тақырыбы
Тіл тазалығы
1 слайд
Сабақтың тақырыбы Тіл тазалығы
2 слайд
•Мақсаты:
• - Тіл тазалығының ойды айқын
жеткізудегі маңызын ұғындыру;
•- эссе жаздыру арқылы шығармашылық
қабілетін шыңдау
•- талдау жұмыстары арқылы сыни
ойлауға дағдыландыру;
2 слайд
•Мақсаты: • - Тіл тазалығының ойды айқын жеткізудегі маңызын ұғындыру; •- эссе жаздыру арқылы шығармашылық қабілетін шыңдау •- талдау жұмыстары арқылы сыни ойлауға дағдыландыру;
3 слайд
Үй тапсырмасын тексеру
(Оқу сауаттылығы бойынша сұрақтарға жауап береді)
Дала
Дала. Дала деп атын айтсаң-ақ, ондағы ерік, ендік, құлпырып тұрған көгорай
шалғын, төбесі мұнарланып тұманданып көкке тірескен асқар тау, күмістей таза,
бұраңдап ағып жатқан өзен, тағы санап түгесілмес жасағанның жаратқан
табиғатының әдемілігі көңілге сап ете түсті.
Жаз жетті. Қыс бойы саңырау, шырт ұйқыда, шала-жансар жатқан дала
оянды, оған жан кірді. Ол бұрынғы ертегілерде айтылғандай күні кеше басы таз,
мұрнынан су аққан, істі-басы шіп-шикі қотыр бір жаман жан еді. Бір сілкінді, он
төртіндегі айдай үлде мен бүлдеге оранған, жаңа бойжеткен бір қыз болды.
Қыс бойы түтін, сасықтың арасында ауруға шалдығып шыққан дала баласы
о да тірілді. Қалың күпі, ауыр тымағын тастап қашып, киіз үйін тігіп, көгорай
шалғынға барып қонды. Қалың күпі, ауыр тымағын тастап, желісін қақты, биесін
байлады. Бір жағынан сүрін жеп, ертеңді-кеш сапырып сары қымызын іше
бастады. Ол бір жасап қалды. Көршілес үйдің отағасылары астарына бір-бір тері
салып алып, қолдарына таяқ ұстап, есік алдына көлеңкеге жиылып, қысыр
кеңеске кірісті.
Міне, жаз жетсе, дала әдемі, көңілді.
(М.Жұмабаев)
3 слайд
Үй тапсырмасын тексеру (Оқу сауаттылығы бойынша сұрақтарға жауап береді) Дала Дала. Дала деп атын айтсаң-ақ, ондағы ерік, ендік, құлпырып тұрған көгорай шалғын, төбесі мұнарланып тұманданып көкке тірескен асқар тау, күмістей таза, бұраңдап ағып жатқан өзен, тағы санап түгесілмес жасағанның жаратқан табиғатының әдемілігі көңілге сап ете түсті. Жаз жетті. Қыс бойы саңырау, шырт ұйқыда, шала-жансар жатқан дала оянды, оған жан кірді. Ол бұрынғы ертегілерде айтылғандай күні кеше басы таз, мұрнынан су аққан, істі-басы шіп-шикі қотыр бір жаман жан еді. Бір сілкінді, он төртіндегі айдай үлде мен бүлдеге оранған, жаңа бойжеткен бір қыз болды. Қыс бойы түтін, сасықтың арасында ауруға шалдығып шыққан дала баласы о да тірілді. Қалың күпі, ауыр тымағын тастап қашып, киіз үйін тігіп, көгорай шалғынға барып қонды. Қалың күпі, ауыр тымағын тастап, желісін қақты, биесін байлады. Бір жағынан сүрін жеп, ертеңді-кеш сапырып сары қымызын іше бастады. Ол бір жасап қалды. Көршілес үйдің отағасылары астарына бір-бір тері салып алып, қолдарына таяқ ұстап, есік алдына көлеңкеге жиылып, қысыр кеңеске кірісті. Міне, жаз жетсе, дала әдемі, көңілді. (М.Жұмабаев)
4 слайд
1.Мәтіннің екінші бөлімінде не туралы айтылған?
А) Ауыл адамдары туралы
В) Жаз мезгілі кезіндегі даланың тіршілігі туралы
С) Киіз үй туралы
Д) Қыздар туралы
2. Қарамен берілген тіркесті тағы қандай тіркеспен ауыстыруға болады?
А) Ойға оралады
В) Көңілі көтеріңкі
С) Есіне келмеу
Д) Есі шығып кету
3.Мәтіннің үшінші бөліміне қандай тақырып қоюға болады?
А) Жазғы дала
В) Даланың табиғаты
С) Жаздағы ауыл адамдарының тіршілігі
Д) Ауыл
4. Теңеу қай бөлімде қолданылған?
А) 1 в)2 с) 3 д) 4
5. Мәтін мазмұнына қандай мақал сәйкес келеді?
А) Жаз шанаңды сайла, қыста арбаңды сайла.
В) Жаздың қамын қыс ойла, қыстың қамын жаз ойла.
С) Жазда жазыларсың, қыста қысыларсың.
д) Жазғытұрымғы жел жардай атанды жығар.
4 слайд
1.Мәтіннің екінші бөлімінде не туралы айтылған? А) Ауыл адамдары туралы В) Жаз мезгілі кезіндегі даланың тіршілігі туралы С) Киіз үй туралы Д) Қыздар туралы 2. Қарамен берілген тіркесті тағы қандай тіркеспен ауыстыруға болады? А) Ойға оралады В) Көңілі көтеріңкі С) Есіне келмеу Д) Есі шығып кету 3.Мәтіннің үшінші бөліміне қандай тақырып қоюға болады? А) Жазғы дала В) Даланың табиғаты С) Жаздағы ауыл адамдарының тіршілігі Д) Ауыл 4. Теңеу қай бөлімде қолданылған? А) 1 в)2 с) 3 д) 4 5. Мәтін мазмұнына қандай мақал сәйкес келеді? А) Жаз шанаңды сайла, қыста арбаңды сайла. В) Жаздың қамын қыс ойла, қыстың қамын жаз ойла. С) Жазда жазыларсың, қыста қысыларсың. д) Жазғытұрымғы жел жардай атанды жығар.
5 слайд
1.Мәтіннің екінші бөлімінде не туралы айтылған?
А) Ауыл адамдары туралы
В) Жаз мезгілі кезіндегі даланың тіршілігі туралы
С) Киіз үй туралы
Д) Қыздар туралы
2. Қарамен берілген тіркесті тағы қандай тіркеспен ауыстыруға болады?
А) Ойға оралады
В) Көңілі көтеріңкі
С) Есіне келмеу
Д) Есі шығып кету
3.Мәтіннің үшінші бөліміне қандай тақырып қоюға болады?
А) Жазғы дала
В) Даланың табиғаты
С) Жаздағы ауыл адамдарының тіршілігі
Д) Ауыл
4. Теңеу қай бөлімде қолданылған?
А) 1 в)2 с) 3 д) 4
5. Мәтін мазмұнына қандай мақал сәйкес келеді?
А) Жаз шанаңды сайла, қыста арбаңды сайла.
В) Жаздың қамын қыс ойла, қыстың қамын жаз ойла.
С) Жазда жазыларсың, қыста қысыларсың.
д) Жазғытұрымғы жел жардай атанды жығар.
5 слайд
1.Мәтіннің екінші бөлімінде не туралы айтылған? А) Ауыл адамдары туралы В) Жаз мезгілі кезіндегі даланың тіршілігі туралы С) Киіз үй туралы Д) Қыздар туралы 2. Қарамен берілген тіркесті тағы қандай тіркеспен ауыстыруға болады? А) Ойға оралады В) Көңілі көтеріңкі С) Есіне келмеу Д) Есі шығып кету 3.Мәтіннің үшінші бөліміне қандай тақырып қоюға болады? А) Жазғы дала В) Даланың табиғаты С) Жаздағы ауыл адамдарының тіршілігі Д) Ауыл 4. Теңеу қай бөлімде қолданылған? А) 1 в)2 с) 3 д) 4 5. Мәтін мазмұнына қандай мақал сәйкес келеді? А) Жаз шанаңды сайла, қыста арбаңды сайла. В) Жаздың қамын қыс ойла, қыстың қамын жаз ойла. С) Жазда жазыларсың, қыста қысыларсың. д) Жазғытұрымғы жел жардай атанды жығар.
6 слайд
Жас талап! Лексикалық сөздік қорың
мол болып, бірақ оны орынды, мағыналы
жұмсай алмасаң, тыңдаушы да өз
дәрежесінде қабылдай алмайды. Ал аз сөзге
көп мағына сыйғызып, әр сөзді орнымен
жұмсап, ойды мазмұнды да әсерлі бере
білсең, тыңдаған жанның да құлақ
құрышы қанып, әр сөз оның жүрегіне
жетпей ме?! Ал тілді шұбарламай таза
сөйлеу, сезім бояуын дәл жеткізу қабілеті
адамның ой-өрісімен, сөйлей білу
мәдениетімен де тығыз байланысты.
6 слайд
Жас талап! Лексикалық сөздік қорың мол болып, бірақ оны орынды, мағыналы жұмсай алмасаң, тыңдаушы да өз дәрежесінде қабылдай алмайды. Ал аз сөзге көп мағына сыйғызып, әр сөзді орнымен жұмсап, ойды мазмұнды да әсерлі бере білсең, тыңдаған жанның да құлақ құрышы қанып, әр сөз оның жүрегіне жетпей ме?! Ал тілді шұбарламай таза сөйлеу, сезім бояуын дәл жеткізу қабілеті адамның ой-өрісімен, сөйлей білу мәдениетімен де тығыз байланысты.
7 слайд
І топ
«Тіл тазалығы» туралы түйінді пікірлерді
«Ментальді карта» әдісі арқылы постерге түсіру
ІІ топ
Тіл тазалығы туралы айтқан ғалымдардың
пікірін оқып, «Қос жазба күнделігі» арқылы өз
пікірін білдіру
Мен үшін маңызды Неліктен маңызды?
ІІІ топ
«Тіл тазалығын сақтау талаптары» туралы ойды
жүйелеп, маңыздыларын «Ромб» әдісі бойынша
жазу
7 слайд
І топ «Тіл тазалығы» туралы түйінді пікірлерді «Ментальді карта» әдісі арқылы постерге түсіру ІІ топ Тіл тазалығы туралы айтқан ғалымдардың пікірін оқып, «Қос жазба күнделігі» арқылы өз пікірін білдіру Мен үшін маңызды Неліктен маңызды? ІІІ топ «Тіл тазалығын сақтау талаптары» туралы ойды жүйелеп, маңыздыларын «Ромб» әдісі бойынша жазу
8 слайд
1Мазмұнның
толықтығы
Оқулықтан басқа қосымша мәліметтерді пайдаланса 3
Оқулық материалымен шектелсе 2
Мазмұн мүлде толық болмаса 1
2БезендірілуіКөрнекілігі толық, мазмұнға сай 3
Көрнекілігі, сызбалары бар, бірақ анық, толымды
емес
2
Сызбалары, жазғандары мазмұнға сай нақты емес 1
3Сынып
оқушыларыме
н байланыс
жасауы
Сынып талқылауға толық қатысты, қызыға тыңдады 3
Сынып тыңдады, бірақ талқылауға енжар қатысты,
1-2 оқушымен ғана кері байланыс жасалды
2
Сыныппен байланыс болмады, өздері баяндап берді.1
4Әдеби тіл
нормаларының
сақталуы
Әдеби тіл нормаларын топ мүшелері толық сақтады3
1-2 стильдік қате кетті 2
Сөйлеу мәнері тым төмен 1
Топтық жұмыста постер қорғау критерийі
10-12 – «Өте жақсы» 7-9 – «Жақсы» 4-6- «Нашар»
8 слайд
1Мазмұнның толықтығы Оқулықтан басқа қосымша мәліметтерді пайдаланса 3 Оқулық материалымен шектелсе 2 Мазмұн мүлде толық болмаса 1 2БезендірілуіКөрнекілігі толық, мазмұнға сай 3 Көрнекілігі, сызбалары бар, бірақ анық, толымды емес 2 Сызбалары, жазғандары мазмұнға сай нақты емес 1 3Сынып оқушыларыме н байланыс жасауы Сынып талқылауға толық қатысты, қызыға тыңдады 3 Сынып тыңдады, бірақ талқылауға енжар қатысты, 1-2 оқушымен ғана кері байланыс жасалды 2 Сыныппен байланыс болмады, өздері баяндап берді.1 4Әдеби тіл нормаларының сақталуы Әдеби тіл нормаларын топ мүшелері толық сақтады3 1-2 стильдік қате кетті 2 Сөйлеу мәнері тым төмен 1 Топтық жұмыста постер қорғау критерийі 10-12 – «Өте жақсы» 7-9 – «Жақсы» 4-6- «Нашар»
9 слайд
Оқулықпен жұмыс.
67-жаттығу
Көрнекті ғалымдардың сөздерімен таныса
отырып, тіл тазалығы жөнінде өз пікірлеріңді
ортаға салыңдар.
«Тіл тазалығы – күн тәртібінен түспейтін мәселе»
тақырыбында күнделікті өмірден мысалдар келтіре
отырып, шағын эссе жазыңдар.
9 слайд
Оқулықпен жұмыс. 67-жаттығу Көрнекті ғалымдардың сөздерімен таныса отырып, тіл тазалығы жөнінде өз пікірлеріңді ортаға салыңдар. «Тіл тазалығы – күн тәртібінен түспейтін мәселе» тақырыбында күнделікті өмірден мысалдар келтіре отырып, шағын эссе жазыңдар.
10 слайд
Эссенің құрылымы:
Кіріспе (эссенің 30 % көлемі)
Негізгі бөлім (эссенің 60 %
көлемі);
Қорытынды (эссенің
10 % көлемі);
10 слайд
Эссенің құрылымы: Кіріспе (эссенің 30 % көлемі) Негізгі бөлім (эссенің 60 % көлемі); Қорытынды (эссенің 10 % көлемі);
11 слайд
Эссенің мазмұнын бағалау өлшемдері
Бағалау өлшемі Ұпайлар
Эссе тақырыбын ашу тереңдігі және пікірлердің сенімділігі
Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын ашады, өз көзқарасын тұжырымдайды, өз тезистерін сенімді дәлелдейді 3
Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын ашады, өз көзқарасын тұжырымдайды, бірақ тезистер жеткіліксіз сенімді
негіздемейді
2
Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын үстірт ашады және/немесе өз тезистерін негіздемейді 1
Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын ашпайды 0
Емтихан тапсырушының эссе тақырыбы бойынша өз пікірін дәйектеуі
Емтихан тапсырушы эссе тақырыбына сәйкес келетін мәселе бойынша өз пікірін білдірді, және осы пікірді
растау үшін кем дегенде екі дәйек келтірді
3
Емтихан тапсырушы эссе тақырыбына сәйкес келетін мәселе бойынша өз пікірін білдірді және осы пікірді
растау үшін тек бір ғана дәйек келтіреді
2
Емтихан тапсырушы эссе тақырыбына сәйкес келетін мәселе бойынша өз пікірін білдірді, бірақ дәйектер
келтірген жоқ, немесе емтихан тапсырушының пікірі жұмыста көрсетілген жоқ, немесе емтихан тапсырушы өз
пікірін эссе тақырыбына сәйкес келмейтін мәселе бойынша білдірді
1
Эссенің композициялық тұтастығы және логикалық жүйелілігі
Эссе композияциялық тұтастығымен сипатталады, пікірлердің бөліктері логикалық байланысты, ой біртіндеп
дамиды, дәлелденбеген қайталаулар және логикалық жүйеліліктің бұзылулары жоқ
2
Эссенің бөліктері бір - бірімен логикалық байланысты, бірақ композициялық тұтастықтың бұзылуы орын
алған: ой қайталанады, және/немесе баяндау жүйелілігі бұзылған (оның ішінде пікірдің ішкі ой бөліктерінде),
және/немесе эссе тақырыбынан ауытқу бар
1
Эсседе композициялық ой бақыланбайды, және/немесе баяндау жүйелілігінде өрескел қателер жіберілген,
және/немесе эссенің бөліктерінің арасында және бөліктерінің ішінде байланыс жоқ
0
Еркін тақырыпқа жазылған әдеби эссе үшін ұпайлардың ең жоғары саны 8
11 слайд
Эссенің мазмұнын бағалау өлшемдері Бағалау өлшемі Ұпайлар Эссе тақырыбын ашу тереңдігі және пікірлердің сенімділігі Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын ашады, өз көзқарасын тұжырымдайды, өз тезистерін сенімді дәлелдейді 3 Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын ашады, өз көзқарасын тұжырымдайды, бірақ тезистер жеткіліксіз сенімді негіздемейді 2 Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын үстірт ашады және/немесе өз тезистерін негіздемейді 1 Емтихан тапсырушы эссе тақырыбын ашпайды 0 Емтихан тапсырушының эссе тақырыбы бойынша өз пікірін дәйектеуі Емтихан тапсырушы эссе тақырыбына сәйкес келетін мәселе бойынша өз пікірін білдірді, және осы пікірді растау үшін кем дегенде екі дәйек келтірді 3 Емтихан тапсырушы эссе тақырыбына сәйкес келетін мәселе бойынша өз пікірін білдірді және осы пікірді растау үшін тек бір ғана дәйек келтіреді 2 Емтихан тапсырушы эссе тақырыбына сәйкес келетін мәселе бойынша өз пікірін білдірді, бірақ дәйектер келтірген жоқ, немесе емтихан тапсырушының пікірі жұмыста көрсетілген жоқ, немесе емтихан тапсырушы өз пікірін эссе тақырыбына сәйкес келмейтін мәселе бойынша білдірді 1 Эссенің композициялық тұтастығы және логикалық жүйелілігі Эссе композияциялық тұтастығымен сипатталады, пікірлердің бөліктері логикалық байланысты, ой біртіндеп дамиды, дәлелденбеген қайталаулар және логикалық жүйеліліктің бұзылулары жоқ 2 Эссенің бөліктері бір - бірімен логикалық байланысты, бірақ композициялық тұтастықтың бұзылуы орын алған: ой қайталанады, және/немесе баяндау жүйелілігі бұзылған (оның ішінде пікірдің ішкі ой бөліктерінде), және/немесе эссе тақырыбынан ауытқу бар 1 Эсседе композициялық ой бақыланбайды, және/немесе баяндау жүйелілігінде өрескел қателер жіберілген, және/немесе эссенің бөліктерінің арасында және бөліктерінің ішінде байланыс жоқ 0 Еркін тақырыпқа жазылған әдеби эссе үшін ұпайлардың ең жоғары саны 8
12 слайд
Емтихан тапсырушының сауаттылығын және сөздерінің нақты дәлдігін
бағалау өлшемдері
Ұпай
Орфографиялық нормаларды сақтау
Орфографиялық қателер жоқ, немесе бір қате ғана жіберілді 2
Екі-үш қате жіберілді 1
Төрт және одан көп қате жіберілді 0
Пунктуациялық нормаларды сақтау
Пунктуациялық қателер жоқ немесе екі қате ғана жіберілді 2
Үш-төрт қате жіберілді 1
Бес және одан көп қате жіберілді 0
Грамматикалық нормаларды сақтау
Грамматикалық қателер жоқ немесе бір қате жіберілді 2
Екі қате жіберілді 1
Үш және одан көп қате жіберілді 0
Сөйлеу нормаларын сақтау
Сөйлеу қателері жоқ немесе екі қате ғана жіберілді 2
Үш-төрт қате жіберілді 1
Бес және одан көп қате жіберілді 0
Жазбаша сөйлеудің нақты дәлдігі
Материалды баяндауда , сондай-ақ, терминдерді түсінуде және қолдануда қателер жоқ 2
Материалды баяндауда немесе терминдерді қолдануда бір қате жіберілді 1
Материалды баяндауда немесе терминдерді қолдануда екі және одан көп қателер
жіберілді
0
Эссе немесе баяндама бойынша өлшемдер бойынша ұпайлардың ең жоғары саны 10
12 слайд
Емтихан тапсырушының сауаттылығын және сөздерінің нақты дәлдігін бағалау өлшемдері Ұпай Орфографиялық нормаларды сақтау Орфографиялық қателер жоқ, немесе бір қате ғана жіберілді 2 Екі-үш қате жіберілді 1 Төрт және одан көп қате жіберілді 0 Пунктуациялық нормаларды сақтау Пунктуациялық қателер жоқ немесе екі қате ғана жіберілді 2 Үш-төрт қате жіберілді 1 Бес және одан көп қате жіберілді 0 Грамматикалық нормаларды сақтау Грамматикалық қателер жоқ немесе бір қате жіберілді 2 Екі қате жіберілді 1 Үш және одан көп қате жіберілді 0 Сөйлеу нормаларын сақтау Сөйлеу қателері жоқ немесе екі қате ғана жіберілді 2 Үш-төрт қате жіберілді 1 Бес және одан көп қате жіберілді 0 Жазбаша сөйлеудің нақты дәлдігі Материалды баяндауда , сондай-ақ, терминдерді түсінуде және қолдануда қателер жоқ 2 Материалды баяндауда немесе терминдерді қолдануда бір қате жіберілді 1 Материалды баяндауда немесе терминдерді қолдануда екі және одан көп қателер жіберілді 0 Эссе немесе баяндама бойынша өлшемдер бойынша ұпайлардың ең жоғары саны 10
13 слайд
Бағалудың бес ұпайлық
жүйесі бойынша бағалау
«2» «3» «4»«5»
Бастапқы ұпай 0–45–1011–1415–18
Кері байланыс
«Рефлексия пирамидасы»
Сіз көбірек білгіңіз келетін екі
нәрсе
Сіз бұған дейін білген үш нәрсе
Сіз үйренген төрт нәрсе
Есте сақтау
керек
маңызды
бір нәрсе
13 слайд
Бағалудың бес ұпайлық жүйесі бойынша бағалау «2» «3» «4»«5» Бастапқы ұпай 0–45–1011–1415–18 Кері байланыс «Рефлексия пирамидасы» Сіз көбірек білгіңіз келетін екі нәрсе Сіз бұған дейін білген үш нәрсе Сіз үйренген төрт нәрсе Есте сақтау керек маңызды бір нәрсе
14 слайд
Үй тапсырмасы
78-жаттығу.
1.Ұлы жазушының пікір айту ерекшелігін талдап,
қайталаулар мен риторикалық сұраулардың мәні
мен маңызы туралы ой қорытыңдар.
2.Мәтінде айтылған «Қазақтың әдеби тілі
Абайдан басталады» деген пікірге келісесіз бе,
келіспейсіз бе?
Эссе жазу.
14 слайд
Үй тапсырмасы 78-жаттығу. 1.Ұлы жазушының пікір айту ерекшелігін талдап, қайталаулар мен риторикалық сұраулардың мәні мен маңызы туралы ой қорытыңдар. 2.Мәтінде айтылған «Қазақтың әдеби тілі Абайдан басталады» деген пікірге келісесіз бе, келіспейсіз бе? Эссе жазу.
15 слайд
Назарларыңызға рахмет!
15 слайд
Назарларыңызға рахмет!