Сыни тұрғыдан ойлау арқылы бастауыш сыныпта функционалдық сауаттылықты қалыптастыру

1 слайд
№ 32 жалпы білім беретін орта мектебі Бастауыш сынып мұғалімі Айлшиева Рахат Казакбаевна «Сыни тұрғыдан ойлау арқылы бастауыш сыныпта функционалдық сауаттылықты қалыптастыру»

2 слайд
ХХІ ғасырда б i л i м беру жүйес i ,білім беру сапасы қоғамның әлеуметт i к – экономикалық дамуында жетекш i роль атқарады. Оның өлшемі тек сауаттылық деңгейімен (жазу, оқу, есептеу) өлшенбейді, оның критерийі - функционалдық сауаттылық. Бұл проблемаларды шешуде жаңа технологиялардың атқаратын орны бөлек . Бастауыш сыныпта функционалдық сауаттылықты қалыптастыруда нәтижелі технология - сыни тұрғыдан ойлау . Ойнай отырып ойланған оқушы берілген білімді жүйелі, ғылыми білімдер жүйесін практикамен ұштастырып, жеңілден ауырға, қарапайымнан күрделіге, сыни тұрғыдан ойлау барысында, өз заманының озық өнегесін санасына сіңіреді.Сондай-ақ функционалдық сауаттылығы қалыптасып, басқаның пікірін тыңдауға дағдыланады және өзі де пікір айтуға талпынады.

3 слайд
Сын тұрғысынан ойлау - оқытуда дамыған технологияға жатады. Бұл иллюстривті-түсіндірмелі, өз бетімен іздену, проблемалық, шығармашылық, ойын, пікірсайыс, өзін-өзі дамыта оқыту әдістерінің жинағы. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша әр сабақ үш кезеңнен тұрады: — қызығушылықты ояту; — мағынаны ашу; — ой толғаныс.

4 слайд
1. Қызығушылықты ояту: Бұл кезеңде оқушының тақырып туралы не білетіндігі анықталады, белсенділігі арттырады, оқушыларды сабаққа психологиялық тұрғыдан дайындай отырып, қызығушылықтарын ояту стратегияларының бірін қолданып, қызықты сұрақтар қою арқылы оқушыларды жаңа сабаққа тарту. Бұл жерде дәстүрлі әдістердегі «Кім кезекші?», «Сабақта кім жоқ, неге жоқ?» т. б. деген сұрақтарды алмастырып, керісінше сабаққа жағымды ахуал туғызады. Бұл қызығушылықты ояту кезеңі -«жаңа білімге көпір салу». Бұл сәт «Бүгінгі біздің өтетін тақырыбымыз» деп дайын дүниені айтып беруден алыстатады. Орнына, білетін білімді еске түсіре отырып, жаңа білімге көпір салу болып табылады. 2. Мағынаны ашу: Оқушы жаңа ақпаратты бұрынғы білімімен ұштастыра түседі. Бұл кезеңді іске асыру үшін бірнеше тәсілдер бар. Олар: болжау кестесі, ойлан, жұптас, ортаға сал, сұрақ қоя білуді, өзара оқыту т. б. Осы әдіс - тәсілдерді қолдану кезеңді ең тамаша кезеңге, яғни оқушының өздігінен білім алу, өзін - өзі өзектілендіру, танымдық қабілеттерінің даму, шығармашылық іс - әрекетінің ояну, бір сөзбен айтқанда, өзіндік еңбек ету кезеңіне айналдырады. 3. Ой толғаныс: Оқуды қорытындылау. Оқушылар өз ойлары мен байқаған ақпараттарды өз сөздерімен айта біліп, өзара алмасады. Оқушы алған білімін пайдалана отырып шешім қабылдайды, топпен бөлініп берілген тапсырмалары болса, өздері дәлелдейді, көрсетеді, бағалайды немесе «Эссе жазу, бес жол өлең», т. б. стратегияларды қолданып тәсілдерін қолданып қорытындылайды.

5 слайд
Әр кезеңде қолданылатын әдіс-тәсілдер: Қызығушылығын ояту кезеңі: Болжау кестесі, Тірек сөздер, Венн диограммасы, Т кестесі, бір айналым күнделік, Блум таксаномиясы, Миға шабуыл, Топтастыру. Мағынаны тану кезеңі: Т кестесі, Пікір - талас, Аквариум, İNSERT, RAFT, ДЖИК СО, Куббизм, Геометриялық фигуралар, Бір айналым сұхбат, Түртіп алу, Жұпта талқылау, Бағытталған оқу, Талдау картасы, Топтастыру. Ой толғаныс кезеңі: Эссе, Топтастыру, Пирамида, Құндылық сызығы, Т кестесі, Sinkuein немесе бес жолды өлең, RAFT, Түйін сөз, Семантикалық карта, Концептуалды таблица, Бір айналым сұхбат.

6 слайд
Қызығушылығын ояту кезеңі: Болжау әдісі (сурет бойынша оқылатын мәтін туралы болжау жасау)

7 слайд
Өнерлі бала Қолдарында дорбалары бар үш әйел базардан келе жатып, үйлеріне жақындағанда талған қолдары мен ауырған белдерін жазу үшін жол шетіндегі ұзын бір орындыққа келіп отырады. Бір кезде балалары жайында әңгіме қозғалып кетеді. Бірінші әйел, ұлының өте шымыр екенін, жерде қолымен де жүре алатынын айтып мақтанады. Екінші әйел, баласының әнді бұлбұлша сайрайтынын айтып мақтанады. Ал үшінші әйел, тек тыңдап отырады. Оған неге үндемей отырсың деп сұрағандарында: Менің баламның ондай өнерлері жоқ, - дейді. Келесі орындықта осы айтылған әңгімелерге бір қария құлақ түріп отырады. Аула ортасында балалар улап-шулап ойнап жүреді. Бір кезде шешелерін көрген балалары жүгіріп келеді. Бірінші әйелдің баласы ауада денесімен шырқ айналып секіріп, қолымен жүріп келеді. Екінші әйелдің баласы, шешесінің жақсы көретін әндерінің бірін айтып әуендетіп келеді. Әйелдер оған мәз болып, шапалақ ұрады. Ал, үшінші әйелдің баласы: Саған көмектесейін, анашым,- деп, дорбаларына қолын созады. Сонда әйелдер қастарында отырған қариядан балаларының өнерлеріне қандай баға беретінін сұрайды. Қария: Адамгершілік – әр адамға тән асыл қасиет. Нағыз өнер деп адам сезіміне әсер ете отырып, оны адамгершілікке, ізгілікке тәрбиелеуді айтады. Мен өнерлі бір-ақ баланы көрдім. Ол – анау анасына көмекке келген бала, дейді. •

8 слайд
• Мағынаны тану кезеңі: • «Түртіп алу»әдісі . Мәтін құрылымына қажет болған тірек сөздерді теріп жазу • «Серпілген сұрақ» әдісі .Мәтін мазмұны бойынша 3-4 сұрақ құрастыру. • • Ой толғаныс кезеңі: • «Sinkuein немесе бес жолды өлең»әдісі . «Тәрбие» сөзіне бес жолды өлең құрастыру. • 1)1 зат есім • 2)2 сын есім • 3)3 етістік • 4)4 сөзден сөйлем • 5)Алғашқы сөзге синоним

9 слайд