Сурет салудың дәстүрден тыс тәсілі және оның бала шығармашылығын дамытудағы рөлі

1 слайд
Тақырыбы: “ Бейнелеу өнерінің дәстүрден тыс әдіс – тәсілдері арқылы балалардың шығармашылығын қалыптастыру ”

1 слайд

2 слайд
Мақсаты: Балаларға дәстүрден тыс сурет салу әдістерінің барлық түрлерін меңгерте отырып, оның қолдану тиімділігін уйрету.

2 слайд

3 слайд
Кіріспе  Мектеп жасына дейінгі баланың үдемелі дамуын қам тамасыз ету үшін сәбилердің мүмкіндіктеріне сүйеніп, оның өмірінің, әрекетінің мазмұнын, айнала қоршаған ортамен қарым-қатынасын өзгерту керек. Сәбидің жаңа талап-тілегін, қажеттілігін қамтамасыз ету үшін бұрынғы өмірін қайталау аз, ол қанағаттандырмайды. Сол себептен баланың бұдан бы лайғы өмірін мектепке дейінгі кезең талабына сай ұйым дастырған жөн.  Болашақ ұстаздар мектеп жасына дейінгі балалардың жас кезеңдеріне бөлінуін жақсы түсініп, дидактикалық принциптерге негіздей отырып, тәжірибеде пайдалануға үйренеді. Мұнда нәрестелік кезең, сәбилік кезең, мектепке дейінгі кезеңдегі бала дамуының ерекшеліктері мен бала дамуындағы іс-әре кеттің ықпалын оқып-үйренеді.  Қазіргі кезде жасөспірім жеке тұлғаны тәрбиелеуде өнердің, соның ішінде бейнелеу өнерінің ықпалы зор екендігін педагогика, психология ғылымдары дәлелдеп берді.  Бейнелеу өнеріне оқыту барысында балалардың ойлау қабілеті, көргенін есте сақтау, шығармашылық қиялы, көркемдік икемділігі, адамгершілік және сұлу лық сезімі дамиды, әрине бұл қасиеттер жеке тұлғаның жан-жақты дамуына негіз болары сөзсіз.  Бейнелеу сабақтары балалардың қоршаған ортаға қызығушылығын арттыру арқылы сұлулық сезімін оятады, дүниетанымын қалыптастырады, шығармашы лық белсенділігін арттырады. Сонымен қатар, жеке тұлғаны ұқыптылыққа, дербестікке, еңбексүйгіштікке бейімдейді.  Бейнелеу іс-әрекеті барысында сурет салу біліктілігі мен іскерлігін меңгеріп, қоршаған ортадағы заттар мен құ былыстарды байқап зерттеуді үйренеді. Демек, бейне леу қоршаған ортаны тану, кеңістікті қабылдау, есте ұстау, қиял, сезім сияқты тағы басқа психологиялық процестердің дамуына көмектеседі.  Көбінесе бейнелеу іс-әрекеті барысында баланың ерекше белсенділігін байқауға болады. Ол, әсіресе та нымдық шығармашылығын белсенділік тұрғысында байқ алады. Бұдан жеке тұлға өз белсенділігін қоршаған ор тамен сезімдік қарым-қатынас, жұмыс (қоршаған ортаны бейнелеу) процесінде арттыратындығын көруге болады. Ұстаз д ың ұйымдастыруымен өткізілген сабақтағы немесе сыныптан тыс шаралардағы танымдық, эс тетикалық тәрбие балалардың ғылыми дүниетаны мын қалыптастырады. Сондықтан да педагогика ғылы мының оқыту мен тәрбиені ажыратпай тұтас қарасты руы бейнелеу өнерін оқытудың негізі болып табылады.  Сабақ жүйесіне енгізілген дәстүрден тыс әдіс-тәсілдер балалардың бойында шығармашылық ізденіске деген  құштарлықты арттырып өзіндік образ, өзіндік іс-әрекет жобасын құрауға мүмкіндік жасайды. Қоршаған ортадан,

3 слайд

4 слайд
 үлкен өнер туындыларынан сұлулықты көріп қана қоймай, оны өз бетімен іздеуге ұмтылуға баулиды. Бейнелеу өнерінің сезімдік әсерін түсініп, оған қызығушылығы артады. Өзінің және өзгенің жұмысына құрметпен қарап, саналы түрде талдап баға беруге, өнерді өз өмірінің құрамдас бір бөлігі ретінде көруге тәрбиеленеді.  Тақырыптың өзектілігі – мектеп жасына дейінгі балалардың баланың эстетикалық, шығармашылық дамуын дәстүрлі емес сурет салу әдістерімен жетілдіру.  Зерттеу жұмысының мақсаты – дәстүрден тыс сурет салу тәсілдері арқылы балабақшадағы балаларды ұқыптылыққа, тиянақтылыққа бейімдеп, қоршаған ортаны, сурет өнерінің кең аясымен таныстыру.  Зерттеудің міндеттері:  - м ектеп жасына дейінгі балаларда шығармашылық қабілеттерінің дамуын қарастыру;  - мектепке дейінгі жастағы балалардың жастық ерекшеліктерін талдау;  - арнайы шығармашылық қабілеттер түсінігі мен олардың сурет салу шығармашылығында көрінуін зерттеу;  - бейнелеу өнерінің дәстүрден тыс әдіс-тәсілдері арқылы балалардың шығармашылығын қалыптастыру;  - балаларға дәстүрден тыс сурет салу әдістерінің барлық түрлерін меңгерту;  - бейнелеу өнері пәнінде дәстүрден тыс әдіс-тәсілдерді пайдалану тиімділігін анықтау.  Күтілетін нәтиже:  - баланың бойында табиғатқа деген эстетикалық-жағымды қарым-қатынастарды оны өз шығармашылығында бейнелеу арқылы қалыптастыру.  - балалардың білім өрісін және қоршаған орта туралы түсініктер аясын кеңейту, жабайы болып өсетін мойылдың сыртқы түрімен, оның гүлденген сабақтарымен таныстыру.  - балаларға сурет салу өнерінің жаңа әдістерін - үйрету;  - балаларды табиғатты тану арқылы шығармашылық қабілеттерін ояту;  - балалардың түсті, композицияны қабылдау сезімдерін жетілдіру.  - баланың ойлау жүйесін, қиялын, шығармашылық қызметін дамыту;  - балалардың қозғалыстар координациясын дамыту, қолдың ұсақ моторикасын жетілдіру.  Зерттеу жұмысының зерттеу объектісі – бейнелеу өнерінің дәстүрден тыс әдіс-тәсілдері. 

4 слайд

5 слайд
 П е й з а ж ( француз сөзіне шыққан) – бұл ландшафты, табиғатты бейнелеу. Пейзаж дербес жанр ретінде, Қытайда, Жапонияда және басқа Шығыс елдерде (VII-VIII ғасырларда) Европадағыдан ертерек қалыптасты. Европалық живописьте ол XVII ғасырда, алдымен Италияда пайда болды, ал содан кейін Голландияда ерекше жоғары дамыды. Орыс өнерлерінде пейзаждың гүлденуі XIX ғасырдың саңына тұспа-тұс келеді. (И.Левитан, К.Коровин, Н.Рерих және басқа да көптеген суретшілер).  XVII ғасырдағы голланд суретшілерінің картиналарында теңіз үнемі дерлік романтикалық сарынсыз болып келеді, олар табиғат сұлулығын іңкәрлікпен қызықтауға бейім емес. Олар үшін теңіз – сауда мен жұмыс орны, тіршілік қарекетін іздестіретін кеңістік.  Айвазовский жұмыстарында теңіз - әрдайым дерлік үрейлі дүлей күш, мөлдірлеу құпия сырлы тұңғиық. Орасан зор толқындар қия жартастарға лап қояды. Адамдар, тіпті кемелердің өзі де – осынау қаһарлы, өлшеусіз қуатты стихияда өте кішкентай, дәрменсіз де қорғансыз. Оның картиналары әсем стихияда деген тәнтілікке, романтикалық сүйіспеншілікке бөленген.  Бір табиғи мотивтің өзі суретшінің қылқаламынан мүлде басқа толысуға, басқаша түске ие бола отырып, шебердің талғамын, көзқарастарын, көңіл күйін береді.  П е й з а ж – қайсыбір жерлерді жай айнытпай бейнелей салу емес, онда суретшінің сезімдері мен ойларын берудің үлкен мүмкіндіктері жатыр. Адым өмірімен салыстырып қарағанда табиғат өмірі мәңгілік сияқты болып көрінеді. Бұл торлаған аспан, теңіз толқындары, ормандар мен таулар жүздеген, мыңдаған жылдар бұрын қандай болса, сондай күйінде қалады. Бірақ осы бір өзгермейтін табиғатты алуан дәуір суретшілері түрліше көріп, түрліше бейнеледі.

5 слайд

6 слайд
Арнайы шығармашылық қабілеттер түсінігі мен олардың сурет салу шығармашылығында көрінуі  Балалардың бейнелеу шығармашылығы – қызықты бейнелер мен ашық бояулар әлемі. Балалар өздерінің ғажайып қиялымен, ерекшелігімен ересектерді талай таңғалдырған. Сәбилер суретті ерекше ықыласпен және жиі салады. Оларды айналадағы қоршаған дүние әлемі өз қызығымен еліктіріп әкетеді. Балалардың сурет салу әдісін меңгеруі, олардың қабілеті дамуы болып табылады. Қазіргі кезеңде жаңа адамды қалыптастыру, оның шығармашылық белсенділігін дамыту басты назарға алынған.Бейнелеу өнері – мектеп жасына дейінгі балалардың қызығушылықпен айналысатын іс-әрекеттерінің бірі. Бейнелеу өнерінің сурет салу, мүсіндеу, жапсыру бала үшін өзінше әр қайсысы қызықты. Бала бейнелеу өнерінің қай түрімен айналысса да өз көңіл- күйін білдіре алады. Бейнелеу өнері, ең алдымен, балалардың эстетикалық, адамгершілік, еңбексүйгіштік, ойлау қабілеттерін дамытады.  Я.А.Коменский, Ф.Фребель: «сурет салу, мүсіндеу және түрлі құралдармен айналысатын сабақтар балалардың сезімдерін, ойлау қабілеттерін дамытады» деп айтқан. Бейнелеу өнері – эстетикалық тәрбиенің негізгі құралы. Бұл көзқарасты философтар, ұстаздар, психологтар қолдайды. Ежелгі гректер сурет салуға үйрету – қол еңбегін дамыту мен тәрбиелеудің негізгі құралы болып табылады. Ежелгі көзқарастың дұрыстығына көзіміз жеткендей, себебі грек мәдениеті суретпен дамыды және осы заманға дейін сақталған.  Сурет салу іс-әрекетінде балаларда эмоциялық көңіл-күй пайда болады. Сурет салу – көркемдік шығармашылық іс-әрекет. Өмірдегі алған әсерлерін бейнелеумен қатар, бейнеленген суретке деген қарым-қатынасын білдіреді. Суретті салған уақытта балалар салынған суреттің неге ұқсайтынын, оның нәтижесін айтып, өз көзқарасын білдіре алады. Салынған суретке деген көзқарастары эстетикалық баға берумен қатар танымдық қабілеттерін дамытады. Сурет салу оқу іс-әрекетінде балаларда бастаған істі аяқтау, ой тұрақтылығы, мақсатқа жету және қиындықты жеңе білу қабілеттері ашылады. Н.К.Крупская ойы бойынша, бейнелеу өнерінде балалар еңбекке, еңбектенуге деген көзқарас қалыптасады. Сурет салу өнері еңбек сияқты құралмен жұмыс жасауды талап етеді. В.А.Сухомлинский сурет салуды оқу еңбегінің үлкен зор құралы деп санаған. Бейнелеу іс-әрекеті кезінде ой және дене белсенділігі ұштасады. Сурет салу, мүсіндеу, жапсыруды орындау үшін еңбек жасалынады, сондықтан белгілі бір біліктер, дағдылар қажет. Бейнелеу іс-әрекетінде бақылай білу мен сурет сала білу маңызды рөл атқарады. Кейбір педогогтар өз міндеттерін тәрбиеленушілеріне  

6 слайд

7 слайд
 тек қажетті техникалық дағдыны меңгерту, сурет салу тәсілдерін үйрету, қылқаламды ұстай білу, бояу, бор, қарындаш, фломастермен жұмыс істеуді меңгерту деп ұғынады. Сурет салу да балалар айналадағы қызықты құбылыстарды көре  білу қажет. Бала үшін сурет салу – сезім, көңіл-күйді берудің бірінші құралы. Ұстаз бала жұмысының нәтижесіне қарай отырып баланың ішкі сезімін, жан дүниесін көре алады. Сурет салу іс-әрекеттерінде балалардың қызығушылық сезімдерін дамыту мақсатында түрлі әдіс-тәсілдер қолданылады. Ұстазтың мақсат-міндетіне сай балалар өнер жанрларын, стильдерін (сюжет, портрет, натюрморт, графика, скульптура) түсініп қабылдай білуі шарт. Сурет салу іс-әрекетінде суретшілер еңбектерімен таныстыру, ертегілер бойынша салынған суретшілер еңбектерімен таныстыру, ертегілер бойынша салынған суретшілер иллюстрацияларын көрсету, түрлі саяхат сабақтар өткізу (мұражайлар, жергілікті суретшілер үйіне) т.б. өткізген шарт. Осындай оқу әрекетінде балаларды өнерге деген қызығушылықтары дамиды. Сурет салу әдістерін меңгерту мақсатында дәстүрлі емес әдістерді пайдалану балаларға қызығушылықтарын дамытады. Дәстүрлі емес әдіс-тәсіл түрлері: мөр басу, кляксография, монотипия, ылғал бетте сурет салу, май шаммен, түрту, нүктемен, саусақпен т.б. дәстүрлі емес әдіс-тәсілдерді пайдалану ойлау қабілеттерін, қиялын шығармашылық қабілеттерін дамытады. Әрбір оқу іс-әрекеттерінде түрлі әдісті қолдану балалардың сурет салуға қызығушылықтарын дамытып, өз беттерімен жұмыс жасауларына мүмкіндік береді.  Бейнелеу іс-әрекеті балаларды мектептегі бейнелеу өнері сабақтарына дайындау үшін арнайы дайындықтан өткізуге мүмкіндік береді. Ол үшін төмендегідей практикалық материалдар болу керек. - Суреттер, мүсіндер, халықтың қолданбалы өнерінің бұйымдар жинағы. - Классикалық саздар жинағы. - Бейнелеу құралдарының жинағы. - Байланыстыра сөйлеуге басты назар аудару қажет (живопись, скульптура шығармалары бойынша шығармашылықәңгімелер). Балалардың Қазақстан өнері, оның қайнар көздерімен негізін салушылар туралы білімдерін кеңейтіп, байыту керек. Әртүрлі халықтардың мәдениетін түсіне, ажырата білуге үйрету. Осы мақсатта халықтық ойыншықтар арқылы образдар құра білуге үйрету керек. Осылайша, б ейнелеу өнері – мектеп жасына дейінгі балалардың қызығушылықпен айналысатын іс- әрекеттерінің бірі. Бала бейнелеу өнерінің қай түрімен айналысса да өз көңіл-күйін білдіре алады. Бейнелеу өнері, ең алдымен, балалардың эстетикалық, адамгершілік, еңбексүйгіштік, ойлау қабілеттерін дамытады.

7 слайд

8 слайд
Ақ-қара граттаж Граттаж сөзі француз тілінен яғни grater «тарау», «тырнау» деген мағына береді. Бұл графика техникасымен 20 ғ.суретшілері айналысты. Ресейде алғашқы болып көптеген тамаша туындылар қалдырған М.В.Добужинский болды. Граттография тәсілін игеру үшін талапкер әдетте мынадай жұмыстарымен бастайды.Жұмысты орындай отырып біріншіден қағаз бетін тең етіп балауыз (воск) шаммен немесе паранфинмен жағынды жағып шығып,(бірнеше қабат) сонан кейін жалпақ қылқаламмен немесе мақтамен үстіңгі бетін тушьпен біртекті етіп жағылады. Тушьтың,майлы балауыздың бетке толық жағулуын қадағалаймыз. Тушьпен қара өндік қабаттар жағылған соң,өткір з...

8 слайд