Тартылыс құбылысы және ауырлық күші. Салмақ.

1 слайд
«Білегі күшті бірді жығады, білімі күшті мыңды жығады». «Көптің күші – бірлікте». Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама.

2 слайд
Күшті Ғ әрпімен белгілейміз. S І жүйесінде күш бірлігіне Ньютон (Н) алынған. Бұл күш бірлігі ағылшынның ұлы ғалымы Исаак Ньютонның құрметіне ньютон деп аталған. 1Н – тыныштық күйіндегі массасы 1 кг денеге 1 с ішінде 1 м/с жылдамдық беретін күш.

3 слайд

4 слайд
Сабақтың тақырыбы: Күш. Тартылыс құбылысы және ауырлық күші. С алмақ . 4

5 слайд
5• 7.2.2.10 – масса, салмақ және ауырлық күші ұғымдарын ажырату. • Ауырлық күші мен бүкіләлемдік тартылыс заңын түсінеді; • Салмақ пен ауырлық күш ұғымдарын ажырата алады. Оқу мақсаты Ба ғалау критерийлері

6 слайд
6 • Ауырлық күші мен бүкіләлемдік тартылыс заңын түсінеді;  күш дегеніміз не?  денелердің массасы.   . Сенің білетінің: Сенің меңгеретінің:  Қандай күшті ауырлық күші деп айтатынын білетін боласыңдар;  Бүкіләлемдік тартылыс заңымен танысасыңдар

7 слайд
7Проблемалық сұрақ: 1.Неліктен күн жүйесіндегі планеталар орбитадан шығып кетпейді? 2.Бір - бірімізбен сөйлесіп тұрғанда арамыздағы тартылысты неге сезбейміз? 3.Адам неге құс сияқты ұшып кетпейді. Олай болса осы сұрақтарға жауап беру үшін бейнебаянға қарайық: https://www.youtube.com/watch?v=wQ_tDRSg72g

8 слайд
Тартылыс құбылысы Жер барлық денелерді өзіне тартады.денелерге Жер тарапынан күш әрекет етеді. денелердің бір-біріне тартылуы бүкіләлемдік тартылыс деп аталады . Ағылшын ғалымы И.Ньютон бұл құбылысты зерттеп, табиғаттың ұлы заңы-Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдады.

9 слайд
Бүкіл әлемдік тартылыс күші Бүкіләлемдік тартылыс күші өзара әрекеттесетін денелердің массаларына тура пропорционал және арақашықтықтарының квадратына кері пропорционал. Бүкіләлемдік тартылыс күшін F әрпімен белгілейді. Мұндағы - G - гравитациялық тұрақты деп аталатын әмбебап тұрақты шама.

10 слайд
Ауырлық күші денелердің Жерге тартылу күшін ауырлық күші деп атайды ауырлық күшін F a әрпімен белгілейді. ауырлық күшінің дене массасына қатынасы тұрақты Бұл тұрақты шаманы g әрпімен белгілейдіg m F a  mg F a  ауырлық күші дене массасына тура пропорционал: Тұрақты g-дің шамасы жуықтап алғанда 9,8 Н/кг тең. Өлшем бірлігі [Н] (Ньютон )

11 слайд
Басқа планеталарда ғы ауырлық күші Әр түрлі планеталарда массалары бірдей денелерге әрекет ететін ауырлық күші де түрліше болады Планетаның массасы неғұрлым аз болса, оның ауырлық күші соғұрлым аз болады Әр түрлі аспан денелері үшін тұрақты g - ны ң мәні түрліше болады. Жерде g = 9,8 Н/кг Меркурийде g = 3,7 Н/кг Шолпанда g = 8,8 Н/кг Марста g = 3,8 Н/кг Юпитерде g = 24 Н/кг Сатурнда g = 9,1Н/кг Уранда g = 9,8 Н/кг Нептунда g = 13,5 Н/кг

12 слайд
12

13 слайд
13

14 слайд
14

15 слайд
15

16 слайд
16

17 слайд
1 тапсырма Тапсырма 1 Суретте кескінделген күштерді анықтаңыз. Әр күшті сәйкес әріптермен белгілеңіз.        Дескриптор ; - суретте кескінделген күштерді ажыратады; - күштердің сәйкес белгілеуін қолданады. Бекіту тапсырмасы

18 слайд
1 тапсырма Дұрыс жауап Салмақ күші Тірек реакция күші Ауырлық күші

19 слайд
ЖҰПТЫҚ ЖҰМЫС. Есептер шығару 1.Ай бетінде өздігінен жүретін аппараттың массасы 840 кг. Осы аппаратқа Жерде және Айда қандай күші әрекет етеді. 2.Ғарышкерлер қайсыбір планетада болып, онда дененің массасы мен оған әрекет ететін ауырлық күшін өлшеді. Өлшеулер нәтижелері 1,5 кг және 16,95 Н. Ғарышкерлер қандай планетада болып қайтқан? 3.Суы бар ыдысқа әрекет ететін ауырық күші 24,5 Н.Бос ыдыстың массасы 500г. Ыдыстағы судың көлемі қандай? Дескриптор: 1. Есептің берілгенін жазады Жер мен Айдағы әрекет ететін күшті анықтайды 2. Еркін түсу үдеуін анықтайды Белгісіз планетаны табады 3. Өлшем бірліктерді ХБЖ аударады Ауырлық күшінің формуласын есеп шығаруда қолданады Көлемді тығыздық формуласынан аударады

20 слайд
Рефлексия Табыс баспалдағы 1 - баспалдағы Мен.............. БІЛЕМІН  2 – баспалдағы Мен...........ТҮСІНЕМІН 3 – баспалдағы Мен............. ЖАСАЙ АЛАМЫН