Тіл мәдениеті

1 слайд
  Тіл мәдениеті

1 слайд

2 слайд
1. Адамдар арасындағы қарым- қатынас дегенді қалай түсінесіз? 2. Мәдениеттің адам бойында қалыптасуы туралы пікіріңіз қандай? 3. Тіл мәдениеті, оның адам бойындағы мәдениеттілікті қалыптастырудағы орнын қалай түсінесіз? 4. Тілдік қарым-қатынаста сөз мәдениетін қанша түрге бөліп қарауға болады?

2 слайд

3 слайд
1.Ауызекі сөйлеу тілі және жазба тіл дегенді қалай түсінесің? 2.Ауызекі сөйлеудің өзіндік стильдік ерекшеліктерін айтыңыз. 3.Тыңдай білу әдебіне не жатады? 4.Үндемей, сөйлеушінің сөзін бөлмей тыңдаудың ерекшелігі неде? 5.Сөйлеушінің сөзіне араласып, өзара ой алмаса тыңдау, оның өзіндік мәні туралы айтыңыз? 6.Тыңдаудың түрлеріне ой жібере отырып, «тыңдау» деген ұғымға қандай түйіндеу жасайсыз. (Тыңдау деген не?) 7.Сөйлеу әдебіне не жатады? 8.Жүйелі, мәнді сөйлеудің негізгі сапалары қандай? 9.Сөйлеу сапасына қандай нәрселер кері әсерін тигізеді?

3 слайд

4 слайд
Сөз атасы – құлақ Мазмұнды сөзге құлақ қойып, ықыласпен тыңдай білуге де дағды керек. Орамды тілдің эстетикалық әсеріне, айтылған ойдың мазмұнына қанық болу үшін кісінің «көкірегі сезімді» болуға тиіс. Абай ақыл сөзді кімнің қалай ұғатыны туралы былай дейді: «Қарны тоқ аса маңғаз ұқпас сөзді, сөзді ұғар көкірегі болса көзді...» Солай болғандықтан сөзді әркім әртүрлі тыңдауы мүмкін. Айтылған ғибратты асыл сөз бір құлақтан кіріп, бір құлақтан шығып жатса, онда не пайда? Сондықтан кісіні тыңдай білу де – мәдениеттілік. Көбіміз басқа біреудің айтқанын тыңдай білмейміз, оның сөзін орынсыз бөліп, жөн- жосықсыз бірдеңелерді қыстырмалап білгішсінетіндер де болады. Бәрінен де ойсыз, есалаң сөзге есеңгіреген жаман. Адамның аузы біреу, құлағы екеу болғандықтан, мылжыңдап көп сөйлемей, көп тыңдай білу де керек. Сөйлей білу адамға қаншалықты керек болса, тыңдай білу де соншалықты керек.

4 слайд

5 слайд
1. Тіл – адам ойының ... . 2.Аңдамай сөйлеген ... ... . 3. Ойнап сөйлесең де, ... ... . 4.Тисе терекке, тимесе ... . 5.Айтылған сөз - ... оқпен тең. 6.Бал тамған тілден ... тамар. 7.Көп сөз - ... ... . 8. Көп сөз – күміс, аз сөз - ... . 9.Жасыңда қылжың болсаң, өскенде ... ... . 10.Таза сөйлеу – биік ... . 11.Көңілсіз ... – ойға олақ. Керекті сөздер: құлақ, мылжың боласың, мәдениеттілік, у, атылған, бос сөз, айнасы, ауырмай өледі, ойлап сөйле, алтын, бұтаққа.

5 слайд

6 слайд
• «Риза көңіл», • «Су сепкендей басылған көңіл» Одағайларды қатыстырып  мәтін құрастыру

6 слайд

7 слайд
Үйге тапсырма Абай шығармаларынан сөз өнері туралы айтылған сөздерді теріп жазыңдар. Қай сөз өздеріңе ерекше әсер етті, сол сөзге қатысты қысқаша ойларыңды білдіріңдер.

7 слайд