Тістің құрылысы және гигиенасы.

1 слайд
7.02.13 КӨҢІЛ КҮЙІҢ ҚАНДАЙ?

1 слайд

2 слайд
7.02.13 “ Терминдер” кабинеті 1.Ауыз қуысы. 3. Өңеш. 5. Аш ішек. 2.Жұтқыншақ. 4. Асқазан. 6. Тоқ ішек.

2 слайд

3 слайд
3. Нақты сандар3. Нақты сандар Ұзындығы – 11-13см Ұзындығы 25 см. 25-35 см 5,5-6 м 7 -8 см Ұзындығы 1.5-2 м

3 слайд

4 слайд
3. 3. АсқорытуАсқорыту мүшелері мүшелері Асқорыту жолы Ауыз қуысы: тіл, тіс Жұтқыншақ Ұзындығы – 11-13см Өңеш Ұзындығы 25 см.бұлшық ет түтік. Қарын Пішіні, сыйымды лығы 2-3 л алмұрт пішінді Ұлтабар Аш ішек Тоқ ішек Тік ішек Ұзындығы 25 см Ұйқыбезі Бауыр 5-7 м Ұзындығы 1.5-2 м Соқыр ішек 15 см Жиек ішек Тік ішек

4 слайд

5 слайд
Образец подзаголовка Сабақтың тақырыбы: Тістің құрылысы және гигиенасы.

5 слайд

6 слайд
I – тіс сауыты, II -тіс мойны, III -тіс түбірі 1 - кіреукесі (эмаль); 2 - дентин; 3 - дәнекер ұлпалы тіс пульпасы; 4 - цемент заты; 5 - тіс бекінген сүйек; 6 - қан тамырлары; 7 - жүйке талшығыТістің құрылысы.

6 слайд

7 слайд
4. Тістің құрылысы4. Тістің құрылысы Тіс эволюциясы 6 – 9 ай 2- жаста – сүт тіс 6- 7 жаста – тұрақты тіс 18-19 жаста - ақыл тіс Тіс сауыты Тіс мойыны Тіс түбірі т іс Кіреуке 98 бейогр. Дентин-70бейогр,30орг Қуыс борпылдақ ұлпа Жүйке, қантамыр 32 Күрек тіс Азу тісИт тіс 4 2 1 түбірлі үлкен кіші 64 2 ж/е 3 түбірлі

7 слайд

8 слайд
Формуласы: Күрек тіс (incisivi) – і, Сойдақ тіс- (canini)- с, Кіші азу тіс- (praemolaress)- pm, Үлкен азу тіс- (molaress) – m 2 1 2 3 ( і — , с— , pm — , m—) * 2 = 32 2 1 2 3 Күрек тіс.саны -8,сойдақ тіс.- 4,кіші азу тіс.-8, үлкен азу тіс- 12.

8 слайд

9 слайд
Екі жақ сүйектің бір жағындағы тістер көрсетілетін тіс формуласы. 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 Адамда 32 тіс болатыны мәлім, 16-сы жоғары,16-сы төменгі жақта. Дәрігерлер, осы тістерді 8 ден бөліп ,нөмірлейді. Яғни, алдыңғы тістер сол жаққа қарай 8, оң жаққа қарай 8, барлығы- 16. Осы тістердің дәл ортадағы екеуін 1-ші деп белгіленген, әрі қарай ретімен кете береді. Міне, осы 1-ші және 2-ші тістердің бүлінуі қуық пен бүйректе, құлақта кінарат барын білдірсе, 3-ші тістердің бұзылуы бауыр мен өттің жұмысы дұрыс еместігін аңғартады екен. 4-ші тістер бүлінсе,өкпе мен тоқ ішекте ауру болғаны, 6-шы тістердің бүлінуі асқазан мен асқазан асты безінің жұмысы бұзылғанын білдіреді. Ал 8-ші тістердің бүлінуі жүрек пен аш ішектің жұмысы бұзылуынан хабар береді екен. Мысалы, бас сакинасы ұстап жүретін адамдардың тісі тіс жегісімен зақымданған. Бұл кезде тістің өзі ауырмауы мүмкін. Ал оның себебін адам тұмаудан,суық тиюден, магниттік өрістің ауытқуынан, тағы да басқа жайсыздықтардан көріп жатады.Мұндай кезде бас ауруы бүкіл басты қамтығандай әсер береді. Сонымен қатар, кейде сап-сау тістің ауыратын кезі болады. Ал оған көбіне қан қысымын қалыптап ауытқуы себеп болады.

9 слайд

10 слайд
• Тісті тазалаудың басты құралы-тіс щеткасы. • Ондағы қылшықтардың орташа ұзындығы 25- 30мм, ені 8-12 мм болуы шарт. Жаңа тіс щеткасын пайдаланудан бұрын сабынмен, әрі ыстық сумен жуу керек. • Әрбір адамның жеке басының арнайы тіс щеткасы болуы тиіс.Тіс щеткасын әрбір 2-3 айда жаңартып отыру қажет.

10 слайд

11 слайд
• Әрбір тамақтанғаннан кейін аузды сумен шайып, тіс пастасымен тазалау қажет. • Тісті күніне 2 рет ( таңертен, кешке) тазалау керек. . Тіс тазартқаннан кейін ауызды эликсирмен шайындар.

11 слайд

12 слайд
• Күн сайын тісті таңертең және кешке мұқият тазалап жуу керек. Тісті тазалауда белгілі ережені есте ұстау шарт.

12 слайд

13 слайд
• Тіс щеткасын тістердің арасымен жоғарыдан төменге, төменнен жоғарыға қарай ысқылау; тістердің ауыз қуысына қараған ішкі беттерін де тазалау қажет.

13 слайд

14 слайд
• Алдымен бөлме температурасындағы- дай сумен ауызды бірнеше рет шаю; содан соң арнайы тіс щеткасымен тазалау; алдыңғы жағын үйкелей бермей алдыңғы, артқы бүйір тұстарын да мұқият тазалау.

14 слайд

15 слайд
Тісті қалай тазалау? • Тісті сау қалпында сақтау үшін әрбір тамақтанғаннан кейін ауызды шайып,тісті тазалау қажет.Тамақ жеген сайын тісінді мәсуекпен (тіс тазалағышпен) жақсылап тазала. Ішкен-жеген сайын және ертеңінде,кешінде аузынды тазалап шайып отыр.

15 слайд

16 слайд
• Тіс пасталарын да дұрыс таңдай білу керек. • Тістің кіреукесінің беріктігін сақтау үшін құрамында фторы бар пасталар қолданылады. Ондай пасталарға «Фтородент», «Пепсодент», «Колгейт», «Флюродент», «Чебурашка»,»Сигнал» т.б. жатады.

16 слайд

17 слайд
• Тіс пасталары және ұнтақтары құрамына гигиеналық, сондай-ақ арнайы, қосымша бөлек биологиялық-физиологиялық белсенді заттар енгізіледі (тұздар-ферменттер-биологиялық катализаторлар, микроэлементтер-Мп, Си, Ғе, Со, Ті және фтор,кальций-хлорофилл-жасыл пигмент, өсімдік жапырақтарынан өндіріледі).

17 слайд

18 слайд
• Тістің айналасындағы ұлпалардың қабынуы- пародонт ауруы. Пародонттың бір түрі- гингивит-тістің қызыл етінің қабынуы.Тіс түбірінің мойнына қызыл етіне жиналған тамақ қалдығының тазаланбауынан туатын ауру.Негізгі белгілер: тістің айналасындағы қызыл еті (десна) қызарады. Бұл ауру алғашында жанға батпайды,онша байқалмайды. Ауру ең соңында асқынып миға,бауырға, мойынға, бетке шабады.

18 слайд

19 слайд
• Тістің түсуі. *Ұзақ уақыт темекі тартқан адамның тісінде сарғайу, тіпті қарайу құбылысы пайда болады. * Темекі тарту тістің ерте түсіп қалуына себепші. * Ауызда қатерлі ісіктің пайда болуы.

19 слайд

20 слайд
Пайдалы кеңес Дәрігерлердің жорамалдауынша адам бала кезден ішкен тағамы ми жасушаларының қалыптасуына тікелей ықпал ететіні байқалған.Ол,әрине,бірден білінбейді.Жасы ұлғайғанда ми қызметінің бұзылуы бала кезде ішкен астың жұғымсыз болғанынан көрінеді. Дәл уақытында ішкен тағам бронхит,эмфизема ауруларының дамуынан сақтандырса,кейбір тағамдар адам бойындағы түрлі бактерияларды,вирустарды дәріден кем жоймайды екен.Жұғымды тағам аллергиялық тұмауды әлсіретеді,кетіреді.

20 слайд

21 слайд
. Тістің жадыға әсері. Есте сақтау қабілеті тістердің санына байланысты екенін жапондық ғалымдар зерттеп дәлелдеген.Олардың зерттеу нәтижесі ғалымдардың өздерін таң қалдырды.Тіс дәрігерінің орындығына отырып,өзіміздің есте сақтау бөліктерінен айырылып жатқандығымызды кім ойлаған? Швед мамандары 35 жаспен 90 жас аралығындағы 1960 адамға тәжірибе жасаған.Түбірлі тістерді жұлған адамдарда жадының нашарлайтындығын байқаған.Тіпті бұл құбылысты жануарларда да байқауға болады.Осылай швед ғалымдары тіс пен жады қызметінің арасында байланыс бар екенін анықтаған. Профессор Ян Бегдахлдың айтуынша: «Тістер тек қана тағамдар шайнау үшін ғана емес,ми қызметтерін сақтап және қолдап отырады» Тіс өзімен босап түссе,онда ол жартылай тауқымет болар еді.Ал жадының әсеріне тісті зорлап жұлу қатты әсер етеді. Содықтан сіздер тісті күте біліңіздер.Тіс жегісі ауруына ұшырап қалған жағдайда бірден жұлдыртпай емделіңіздер.Әрбір тіс сіздің есте сақтау қабілетіңіз,оны біліп қойыңыз !

21 слайд

22 слайд

22 слайд

23 слайд
Үй тапсырмасы: § 43. бет. 138-141.Тістің құрылысы және « Егер мен тіс дәрігері болсам» тақырыбына эссе жазу.

23 слайд