Уран байыту технологиясы

1 слайд
№ 24 колледж МКҚК Жетекші: Аженова Жансая Студент: Аманжол Гүлжан

2 слайд
Бұл ғылыми жоба уранды сорбциялық байыту тәсілі арқылы ХКПУ алуды көздейді. Жоба келесі тақырыптардан тұрады: - Дайын өнімнің бастапқы шикізаттың және материалдардың сипаттамасы - Өнімді ерітінділердің өңдеу мен уран өндірудің технологиялық және қондырғылық сызбасы - Уран өндірудің технологиялық тізбегі - Дайын өнімді шығару кезіндегі материалдық тепе-теңдік. - ӨЕӨҚ-дағы технологиялық процесті бақылау және басқару - Өндірістің автоматтандырылуы және компьютерлендіруі - Техника қауіпсіздігі еңбекті және қошаған ортаны қорғау

3 слайд
Дәл осы күнге дейін уран өндірудің үш тәсілі белгілі деп қарастырылады. Біріншісі шахталы әдіс, яғни кенді жер астынан алып шахталар арқылы көтеріп шығару. Екіншісі ашық түрде кенді өндіру, яғни кариерлік тәсіл. Ал үшіншісі жер асты ұңғымалы шаймалау тәсілі. Бұл тәсілдің алдыңғы екеуінен айырмашылығы кен жер бетіне көтерілмейді. Сондықтан жер асты қабаттарында айтарлықтай өзгерістер болмайды. Өзге әдістерде кен өндіру үшін арнайы мамандар жер астына түсуі қажет болса, бұл әдісте жұмысты ерітінділер атқарады.Ал кен өндіруден соңғы бассейндер табиғи түрде өз қалпына келеді.Барлық процесс тұйық циклде жүреді. Бұл әдісті қалдықсыз әдіс деп айтуға болады. Дәл осындай пайдалы әрі арзан, қоршаған ортаға барынша зиянсыз метал өндіру тәсіліне, сәйкесінше уранды байыту тәсіліде қажет деп ойлағандықтан мен өз ғылыми жұмысымды осы тақырыпқа арнадым. Металды бұл байыту тәсілі арнайы сорбциялық калоналарында жүргізіледі. Калонаның техникалық атауы СНК-3000 Сорбциялық арынды мұнаралары. Бұл байыту тәсілінде тек бір ғана реагент қолданылады. Ол Аниионит. Сары тары секілді майда түйіршіктер. Олар калона ішінде сығымдалып орналысып өнімді ерітіндімен келетін металды өз бойына сіңіріп отырады.

4 слайд
Бұл жерден шыққан бай өнімді біз сорбент деп атаймыз. Келесі процесс регенерация деп аталады. Бұл процеске -шаю -толығырақ қанықтыру -десорбциялау -денитрациялау -қайта SO4 формасына келтіру Сатылары кіреді. Десорбция процесі сорбция процесіне қарама-қарсы процесс. Яғни сорбент бойынан металды амииакты селитра көмегімен бөліп алу. Бұл жерден шығатын бай өнімді тауарлық регенерат деп атайды. Кедейленген ионит күкірт қыщқылының әлсіз ерітінідісімен шайылып қайта сорбция процесіне беріледі. Шаюға қолданылған ерітінді жұмысшы ерітінді дайындауға жіберіледі. Тауарлық регенератқа корбонатты ерітінді беріліп, металды кристалдарға айналдырады. Одан соң кристалдарды өсіріп, тұндырып мөлдірленген ерітіндіне қайта корбонатты ерітінді дайындау үшін қайтарады. Қоймалжын пульпа Фильтр преске жіберіледі. Ол жер де ол сүзіліп, кептіріліп, арнайы бочкілерге жабылып, таразыларға тартылып, бочкі сырттары жуылып, тұтынушыға жіберіледі. Бұл өнімнің атауы табиғи уранның химиялық концентраты. Жартылай фабрикат. Сары кек. Құрамында 80-85пайызға дейін метал бар.

5 слайд

6 слайд

7 слайд

8 слайд

9 слайд

10 слайд
Өнімді ерітінділерді өңдеу мен уран өндірудің технологиялық сызбасына келесі негізгі технологиялық іс- әрекеттер кіреді; • кеннің біріккен жеріндегі уранды күкірт қышқылымен сілтілеу; • өнімді ерітінділерді механикалық қоспалардан өнімді ерітінділердің құмдытұндырғышында тұндыру арқылы тазалау; • өнімді ерітінділердегі уранды анионитты сорбциялық концентрлеу; • анионитті уранмен қанықтыру; • анионитті нитраттық десорбциялау арқылы уранды тауарлық регенераттар алу; • анионитті денитрлеу; • анионитті SO4 – формасына қайта зарядтау; • уранды тауарлық регенераторлардан тұндырып алу; • уранның химконцентраты алынатын кристалдарды сүзу; • уран химконцентратын контейлерге орналастыру, сынама алу және тұтынушыға жіберу.

11 слайд
Табиғи уранның химконцентратына арналған куәлігіне сәйкес, химконцентраттағы уранның мөлшері 35 %-дан кем емес, Қанжуған елдімекеннің уранын бөліп алу 90%-дан төмен емес. Өнімді ерітінділердің қондырғының сызбасы және олар ӨЕОҚ-ның үш өндірістік ғимараттарында орналасқан; 1- ғимарат - өнімді ерітінділердегі уранды анионитте сорбциялық концентрациялау ғимараты; 2-ғимарат- анионитті регенерациялау (десорбциялау) уран химконцнетратын тұндыру дайын өнімді сүзе отырып бөлу және ыдысқа орналастыру үшін тұндыру ғимараты. 3- ғимарат- нитратты және корбанатты айналымды ерітінділерді дайындайтын бөлімдері бар құрғақ реагенттер сақтайтын қойма

12 слайд
Уранды күкірт қышқылды сілтілеуден соң алынған ерітінді қолданыстағы эрлифтермен немесе насостардың көмегімен құмтұндырғыштарға жіберіледі, ол жерде бұл ерітінділер құмнан және қалдықтардан тазаланып мөлдірлендіріледі. Құмтұндырғыштардағы механикалық қалдықтар (қиыршық және құмдар) жиналып қалған кезде қатты қалдықтарды көметін жерге көму арқылы жойылады. Осы құмтұндырғышқа ӨЕӨҚ-дағы қайтымды ерітінділер (еденнің шайындысы, аниониттің 1-ғимараттан 2-ші ғимаратқа тасымалдаудан қалған ерітінділер) қайтып келеді. Мөлдірлендірілген өнімді ерітінділер орталық насос станцияларының насостарымен қысым арқылы 1-өндірістік ғимаратта орналасқан уранды сорбциялы концентрлеу тармағына жіберіледі. Уранды сорбциялық концентрлеу тармағы паралельді режимде жұмыс істейтін КНС-3000 типті 2\2÷2\7 колоналармен (бағаналармен) жабдықталған. Сорбция бағаналарының өнімділігі 180-260 м ³ \ сағ. Бағаналар иониттер қабатында қысылған режимде жұмыс істейді , сондықтан ерітінділердің сүзгілеу көлемдік жылдамдығы 180м ³ \сағ-тан кем болмауы тиіс. Сорбция бағаналарында А класының , Bayer ВП-1 АП анионитті қолданылады. Ол ірілігі әр түрлі сферикалының формалы түйіршіктерден А класы үшін негізгі жұмысшы фракция мөлшері 0,63 мм ден 2,0 мм дейін түйіршіктер болып табылады. Қондырғыны пайдалану процесінде АМП анионит, яғни қазіргі сорбциялық өңдеуде ВП- 1 АП, АМП және Амберлайт аниониттерінің қосындысы қолданылады. Өнімді ерітінділер бағанда аниониттің сығымдаған қабаты арқылы төменнен жоғары қарай сүзе отырып, нәтижесінде ионды алмасу (анионит-ерітінді ) уран бойынша ұсталып кедейленеді.Уранмен кедейленген ерітінді ( сорбция маточнигі), соңғы елек бақылау сүзгісінен өткеннен кейін шаймалаушы ерітінді құмтұндырғышына шығарып тасталады .

13 слайд

14 слайд

15 слайд

16 слайд