ЮНЕСКО-ның адамзаттың мәдени мұрасын сақтау жөніндегі қызметі

1 слайд
Алматы облысы Панфилов ауданы «А.Розыбакиев атындағы орта мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Тарих пәні мұғалімі: Нурыпбаева Алия НурсадыковнаДүниежүзі тарихы 10 сынып

2 слайд
Сабақтың тақырыбы : * ЮНЕСКО-ның адамзаттың мәдени мұрасын сақтау жөніндегі қызметі

3 слайд
* Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар: * Қазіргі заман революциялары: 1. Еуропадағы халықтық демократия елдерінде оппозиция жандануына не әсер етті? 2. Араб революциясының себептерін атаңдар? 3. Посткеңестік кеңістіктегі «Түрлі-түсті революция» нәтижелері қалай болды? 4. Қоғам мәселесін шешуде революциялық әдістер қандай зардаптарға әкелуі мүмкін?

4 слайд
* ЮНЕСКО-ның адамзаттың мәдени мұрасын сақтау жөніндегі қызметі Оқу мақсаттары: * 10.4.1.1 - ЮНЕСКО қызметін мысалға ала отырып тарихи-мәдени мұраны сақтау жолдарын түсіндіру; * 10.4.1.2 - ЮНЕСКО-ның Әлемдік мұра нысандар тізімі ескерткіштерінің тарихи-мәдени мұраның маңыздылығын анықтау

5 слайд
* Бағалау критерийлері: * Сабақтың тақырыбы бойынша сұрақтарды қалыптастырады * ЮНЕСКО-ның мақсаттары мен құрылымын анықтайды * ЮНЕСКО мысалында тарихи және мәдени мұраны сақтаудың жолдарын айқындайды * Қазақстанның тарихи ескерткіштерінің үлгісінде тарихи-мәдени мұраның маңыздылығын анықтайды

6 слайд
ЮНЕСКО  (UNESCO — UNITED NATIONS E DUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION) — ЮНЕСКО - БІЛІМ, ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӨНІНДЕГІ БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫ. ЮНЕСКО-НЫҢ МАҚСАТЫ – Д НИЕЖ ЗІНДЕГІ Ү Ү ЖАЛПЫ А ОРТА М РАНЫ ТІРКЕУ, ОР АУ Ж НЕ Ғ Қ Ұ Қ Ғ Ә СА ТАУ Қ

7 слайд
* Термин сөздер және кілт сөздер: * Феномен - Мән және құбылыс (қайталанбас құбылыс) — дүниедегі объектілер мен процестердің қажетті жақтарын, танымның сатыларын бейнелейтін философиялық категориялар * Конвенция – (лат. Conventio  - келісім) кез келген  саладағы   адамдардың  мінез-құлқының және іс-әрекетінің, оның ішінде, жаһандық мәселелерді шешу барысында келісім бойынша қабылданған  ережелер  мен қағидалар * ЮНЕСКО, жарғы, бүкіл дүниежүзілік мұра, мәдениет және табиғат ескерткіштері

8 слайд
* ЮНЕСКО - *   - Біріккен Ұлттар Ұйымының Білім, Ғылым және Мәдениет жөніндегі Біріккен Ұйымының мамандандырылған мекемесі, оның мақсаты - білім беру, ғылым және мәдениет саласындағы мемлекеттер мен халықтар арасындағы ынтымақтастықты кеңейту арқылы бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайтуға үлес қосу. Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысында, барлық халықтарға нәсілдік, жыныстық, тілдік немесе діни ерекшеліктерді ескерместен, әділеттілікті қамтамасыз ету және заң үстемдігін сақтау, адамның құқықтары мен негізгі бостандықтарын жалпы құрметтеу. * Ұйым 1945 жылы 16 қарашада құрылды және оның штаб-пәтері Францияның Париж қаласында орналасқан.

9 слайд
* ЮНЕСКО-ның мәдени және табиғи нысандар тізіміне енгізуге қойылатын талаптар * Мәдени талап бойынша: 1. Нысан – адам жасампаздығынығ үздік туындысы 2. Нысан уақыттың белгілі бір кезеңінде немесе белгілі бір мәдени кеңістікте, сәулет өнерінде немесе технологияларда, монументтік өнерде, қалаларды жоспарлауда немесе ландшавтылар жасауда адамзат құндылықтарының өзара әсерін анықтайды 3. Нысан осы уақытқа дейін бар немесе жоғалып кеткен мәдени дәстүр немесе өркениеттер үшін бірегей немесе ерекше болады 4. Нысан адамзат тарихының маңызды кезеңін бейнелейтін құрылымның, сәулеттік немесе технологиялық ансамбльдің, не болмаса, ландшафтының аса көрнекті мысалы ретінде қарастырылады 5. Нысан – адамның жерді немесе теңізді пайдалануымен мәдениеттердің және адамның қоршаған ортамен өзара қатынасының үлгісі екендігімен адамзаттық дәстүрлі құрылыстардың көрнекті мысалы болып табылады 6. Нысан оқиғалармен немесе қазіргі дәстүрлермен, идеялармен, сенімдермен, көркем әдеби туындылармен тікелей немесе заттық жағынан байланысты және дүниежүзілік маңызға ие.

10 слайд
* Табиғи талап бойынша: 1. Нысан – табиғи феномен немесе табиғаты ерекше көрікті және эстетикалық жағынан маңызды кеңістік 2. Нысан – Жер тарихындағы негізгі кезеңдердің аса жарқын үлгілері, оның ішінде тарихи ескерткіштері, рельеф дамуындағы геологиялық процесстердің немесе геоморфологиялық және физикалық-географиялық ерекшеліктердің нышаны 3. Нысан жер, тұщы су, жағалау және теңіз экологиялық жүйелері және өсімдіктер мен жануарлар қауымдастығының эволюциясы мен дамуындағы экологиялық немесе биологиялық процестердің аса көрнекті үлгісі болып табылады 4. Ғылыми көзқарас тұрғысынан алып қарағанда, нысан биологиялық саналуандылықты, оның ішінде жойылып бара жатқан, дүниежүзілік құнды түрлердің сақталуы үшін неғұрлым маңызды немесе елеулі табиғи ортаны қамтиды

11 слайд
* ЮНЕСКО және олардың болашақ ұрпақтар үшін табиғи ескерткіштерді сақтауды қамтамасыз ету жөніндегі күш-жігері  Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі идея Мысырдағы Асуан бөгетін салу туралы шешім болды  Нәтижесінде ғибадатханалар бұзылып, қауіпсіз жерге қайта жиналды.  ЮНЕСКО 1972 жылғы 16 қарашада конвенцияның соңғы мәтінін қабылдады.  Қаржыландыру көлемі - жылына 3 миллион доллар.  Бұл тапсырманың маңыздылығын ескере отырып, өте аз сома!

12 слайд
* ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мұра нысандарын қорғау жөніндегі қызметі * Қазіргі кезде дүниежүзілік мұра тізімінде 1092 нысан бар. Олардың 845-і мәдени, 209-ы табиғи және 38-і аралас нысан болып табылады. Олар Дүниежүзілік мәдени және табиғи мұраны қорғау туралы конвенцияға мүше 165 елде орналасқан * ЮНЕСКО тізімінде Қазақстан Республикасының 5 нысаны енгізілген

13 слайд
* Бейне ролик көру:* https://www.youtube.com/watch? v=wkVvKaJQoOo

14 слайд
* Қазақстанның ЮНЕСКО-дағы әлемдік мұра объектілері * Айтыс адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының өкілетті тізіміне енді. Бұл шешім 2011 жылғы 2 желтоқсанда Намибияның Материалдық емес мәдени мұраны қорғау комитетінің оныншы сессиясында қабылданды. * Айтыс қазақстандықтардың және Қырғызстанның тізіміне енгізілді, импровизацияның бірегей өнері. * Бұл тізімдегі Қазақстанның материалдық емес мәдениетінің алғашқы объектілері болды: қазақ киіз үй - тізімге кіру күні 2014 жылғы 26 қараша. Домбыра күйін орындау өнері - листингтің күні 2014 жылғы 26 қараша.

15 слайд
* Қожа Ахмет Яссаудың кесенесі * Тарихи нысандар: 2003 жылы енгізілген. Ол Оңтүстік Қазақстан облысы Түркістан қаласында орналасқан және аймақтағы мұсылмандар үшін басты орын болып табылады. Қазіргі кесене далалық ақын ақын Хожа Ахмет Яссауидің жерлеу алаңында салынған, ол дала тұрғындары арасында үлкен беделге ие және Орталық Азиядағы исламға елеулі әсер етті. Қазіргі кесенесі Тамерландың бұйрығымен қайтыс болғаннан 233 жылдан соң тұрғызылған. Кесене Орталық Азиядағы ең ірі кірпіш күмбезінің біріне ие.

16 слайд
* Тамғалы археологиялық ландшафтының петроглифтері * Қолданысқа ену жылы - 2004. Бұл ежелгі ежелгі таулар. Қола дәуірінен орта ғасырға дейін 5000- нан астам петроглифтердің галлереялары. Мұнда сақ және түркілік, бірақ көпшілігі - ең жұмбақты - дамыған қола дәуірінде жасалды (3000 жылдан астам).

17 слайд
* Сарыарқа - Солтүстік Қазақстанның далалары мен көлдері Кірген жылы - 2008 жыл. Нысан Қазақстанның дала аймағында - Қорғалжын және Наурызым аудандарында орналасқан екі резерваттан тұрады, жалпы ауданы 450344 га. Объекті солтүстікке қарай Арктикаға және оңтүстігінде Арал-Ертіс бассейніне дейін ағып жатқан өзендерді бөлетін, тұщы және тұзды су бар көлдердің екі тобын қамтиды. Аймақтар: Ақмола, Қарағанды, Қостанай.

18 слайд
* Қаялық елді мекені (Антоновское) * Листингтің жылы - 2014. VIII- XIV ғасырларда Жетісудың солтүстік-шығысындағы ең ірі сауда, қолөнер және мәдени орталық, Қарлұқ Жаббардың штаб-пәтері. Аумағы 4 м биіктіктегі бекініс қабырғасымен қоршалған, қоныста археологиялық зерттеулер 1964 жылы жүргізілген. Буддизм және манихей храмдары, XII-XIV ғасырлардағы мұсылман мәдениетінің объектілері: қазылған мешіт, кесене кешені және ханака қазылған.

19 слайд
* Карамерген бекінісі список - 2 * Ең ірі және ең солтүстік ортағасырлық қоныстар, XII-XIII ғғ. өзенінің ежелгі дельтінде ауыл шаруашылық өркениеті. Қазір Алматы облысының туризм және археологиялық зерттеу объектісі болып табылады.

20 слайд
Листингтің жылы 2014 жыл болды. Есіл Талғар өзенінің оң жағалауында орналасқан және өте үлкен ортағасырлық қала болды - оныншы ғасырда оның аумағы 28 гектар болды. Қоқыстар қазір барлық жағынан шағылысқан білікпен қоршалған керемет төртбұрышты аймақты білдіреді * .Талғар бекінісі

21 слайд
* Ақтөбе қалашығы * Тізімге енгізу жылы - 2014 жыл. Ақтөбе қаласының қирандылары Жамбыл облысының Шу ауданының аумағында орналасқан. Ақтөбе үш бөліктен тұрады: қорғаныс, шахристан ирабада; Қорғаныс қабырғалары мен терең шұңқырдың 2-3 қатарымен қоршалған. Қала 6-шы және 13-ші ғасырларда түркі және карлұқ қағанаттарының гүлденуі кезінде қолданылған. Шахристанның орталығында 7- 8 м биіктікте орналасқан сарай 20

22 слайд
* Ақыртас елді мекендері VIII-XIX ғасырлардағы сарай кешені Тараз қаласынан 45 шақырым жерде Жамбыл облысында салынған. Ақыртасты зерттеу тарихы 1861 жылы басталды, бірақ әлі күнге дейін оны кімнің құрылысы туралы мәселе бойынша консенсус жоқ. Ақыртаны тағайындаудың түрлі теориялары арасында буддист немесе несторандық монастырь, араб сарайы бар.

23 слайд
* Кулан ауданы Тізімге енген жылы - 2014 жыл. VI және Тарих және мәдениет ескерткіші XIII ғасырдың басында. Көп уақыттық ескерткіштер кешені Рысқұлов ауданының Құлан ауылында орналасқан. Бүгінде мұнда батыс түріктерінің билеуші әулеттері құлатылғаны белгілі. Бұл аумақ сегіз ғасырдың бірегей ескерткіштері орналасқан үлкен кешен .

24 слайд
* Қостөбе алаңы * Тізімге енген жылы - 2014. Сарыкемер ауылының шығыс жағында Талас өзенінің оң жағалауында орналасқан және VI-XII ғғ. Костөбе елді мекенінің орталық қирандылары төртбұрышты жоғары ауданы (420 × 450 м), қабырғалары мұнаралармен қоршалған, олардың арасы және сыртқы қабырғадағы шұңқыр. Хауызда төрт қақпасы болды, оның ішінде қабырғалардағы бос орындар қалды.

25 слайд
* Батыс Тянь-Шань   Тізімге енген жылы - 2016жыл * Қаратау қорығы • Ақсу-Жабағылы қорығы • * Сайрам-Өгем ұлттық паркі Аймақтар: Түркістан, Жамбыл (Өзбекстанмен және Қырғызстанмен бірге) Аймақтар: Түркістан, Жамбыл (Өзбекстанмен және Қырғызстанмен бірге)

26 слайд
* Өрнек қалашығы . Листингтің жылы - 2014 жыл. VIII-XII ғасырлардағы екі өзеннің жағасында - Алтынсу және Шыбынды. Ауданның орталық бөлімі төрт бұрышты платформа болып табылады, ол негізгі нүктелердің бұрыштарымен бағдарланған. Қабырғалардың периметрі бойынша 31 мұнарасы бар. Өрнек орталық бөлімі төртбұрышты, дерлік төртбұрышты, платформасы, оның шыңдары түбегейлі нүктелерге бағдарланған. Қоршалған айналмалы біліктің шыңы бойынша оның өлшемі 155 х 160 метр. Бес метрге дейінгі биіктікте бөгет ені 11-15 м базалық ені бар, төрт тараптың әрқайсысында біліктердегі бос жерлер түріндегі кіріс көзделеді. Олардың барлығы орталығында қиылысатын жолдармен байланыстырылды. Шұңқырлар бір уақытта орналастырылған жерлерде бұрыштарда және қабырғаның периметрі бойынша шағын төбелерді байқауға болады. Солтүстік-шығыс қабырғасында бұрыштықтармен бірге 7, солтүстік-батыс қабырғасында - 6, оңтүстік-шығыс және оңтүстік-батыс қабырғаларында - 9-ы болды.

27 слайд
* Қазақстанның мерейтойлары ЮНЕСКО-мен аталып өтті ЮНЕСКОның аясында Абай Құнанбайұлы, Мұхтар Аүезов, Сабит Мұқанов, Ғабит Мүсірепов, Махамбет Өтемісұлы, Мухаммед Хайдар Дулати, Қаныш Сатпаев, Әлкей Марғұлан, Акжан Машани, Ахмет Жұбанов , Абілхан Қастеев, Шәкен Айманов, Ильяс Есенберлин тағы сол сияқты әлемге еңбектері әйгілі қазақтың ұлдарының мерей тойлары аталып өтті. Сондай-ақ, ЮНЕСКО аясында Тараздың 2000 жылдығына арналған «Түркістанның 1500 жылдығына» арналған іс-шаралар, «Қыз Жібек» эпосының 500 жылдығын халықаралық деңгейде ұйымдастырды. Өткен жылы осы тізімге Алашорда жеке тұлғасы Әлихан Бөкейханов, үкімет басшысы қосылды.

28 слайд
«ЮНЕСКО-ның мақсаттары мен міндеттері, менің аймағымдағы қандай тарихи орын Бүкіләлемдік мұра тізімінде болуы мүмкін?» тақырыбында эссе жазыңдар.* Үй тапсырмасы:

29 слайд
* Рефлексия 1.Сабақта сізге не ұнады? 2.Сізге бүгінгі сабақта не ұнамады? 3. Тағыда сіз нені білгіңіз келеді?