Зергерлік өнер де қыздарға жат емес

1 слайд
Қазақстан Республикасы , Білім және ғылым министрлігі Шығыс Қазақстан облысы, Алтай ауданы , Алтай қаласы, «Алтай қаласының № 9 орта мектебі » КММ Бағыты: «Жас ғалымдар» Жобаның тақырыбы : «Зергерлік өнер - қыздарға да жат емес » Секция : технология Жобаның авторы: Базарбекова Арна, Базарбекова Дана , Алтай ауданы, Алтай қаласы, КММ « Алтай қаласының №9 орта мектебі» 6-сынып оқушылары . Жобаның жетекшісі: Қыдырханов Аслан Алтай ауданы, Алтай қаласы, КММ « Алтай қаласының №9 орта мектебі» Алтай қаласы 201 8-201 9 оқу жыл

2 слайд
Түсіндірме Аудан тұрғындары мен қонақтарының сапалы, ұлттық стильде жасалған зергерлік бұйымдарына деген тапсырыс ын арттыру. З ергерлік бұйымдар технологиясын насихаттау, оның өміршеңдігін таныту, жас ұрпақ зердесіне сіңіру үшін мектеп қабырғасынан -ақ меңгерту. Аннотация Обучение технологии ювелирного искусства, демонстрация его жизнеспособности и обучение у школьных стен, чтобы воспитать молодое поколение. Abstract Learning jewelry technology, demonstrating its vitality and learning from the school walls to educate the younger gen eration.

3 слайд
МАЗМҰНЫ І. Кіріспе Өнер - басты тәрбие құралы ІІ. Негізгі бөлім 2.1 Зергерлік – қолөнердің ежелгі түрі 2.2 Зергерлік әшекей бұйымдар 3. Зергерлік әшекей бұйымдарға байланысты әдет -ғұрып, наным - сенімдер ІІІ. Қорытынды Балам өнерлі болсын десең, Аталық айтар ісің болсын.

4 слайд
I. Кіріспе «Зергер» парсы тілінен ауысқан «зәргәр» сөзі. Парсы тілінен аударғанда алтыннан, күмістен суырып, созған жіңішке сымды «зәр» дейді. Зергерлердің соғатын заттарының түрлері өте көп болған. Оған әйелдердің әшекейлері, киім -кешекке тағатын сәндік бұйымдары жиһаздық заттар, ағаш сәндік бұйы мдары, музыкалық аспаптар, ат тұрман әдзелдері жатады. Сол замандағы жұрттың көбі діни ұғым бойынша тілден, көзден сақтайтын – мыс, әр түрлі кездейсоқ пәле -жаладан қорғап жүреді – мыс деп, бойтұмар болатын әшекей заттарды жасатуға құмар келетін. Зергерлік бұйымдардың көпшілігі ұзақ уақыт осындай бойтұмарлық роль атқарады. Бертін келе олардың о бастағы астары мәні жойылып, негізінен декорациялық қызмет атқаратын болды. Әшекейлер арқылы тұтынған кісіге жақсы ырыммен сәттілік тілеудің кейбір түрлері бұйымның н ұсқасы мен өрнегі арқылыда меңзелген.Менің бұл зерттеп отырған тақырыбым – зергерлік бұйымдар жиынтығы. Бұл тақырыпты назарға алғандығы мақсатым – зергерлік бұйымдар технологиясын насихаттау, оның өміршеңдігін таныту, жас ұрпақ зердесіне сіңіру үшін мектеп қабырғасынан -ақ меңгерту. Зергерлік бұйымдар технологиясы мектептердің сыныптарына арнаулы пән ретінде енгізбегенімен арнаулы пәндер еңбек, бейнелеу өнері секілді меңгертуге болады. Үйірмелер ашу арқылы да өнердің аталмыш сапасына оқушыларға мол түсінік, терең мағлұмат беру мүмкіндігі зор. Мұндай игі істердің жас ұрпақты ұлттық рухта тәрбиелеуде, халық өнерін, салт -дәстүрін меңгертуге атқаратын қызметі білімдік тұғырдан да, тәрбиелік тұрғыдан да маңызды болмақ. Жалпы, балалардың өз халқының өнерін сүюде, о ны мақтаныш тұта білуде бұл бұйымдардың зор мәні бар.

5 слайд
I. Негізгі бөлім: Жобаның мақсаты: Зергерлік үйірмесін ашу арқылы , ұлттық стильдегі зергерлік заттарды ішкі және сыртқы нарыққа шығару, жастардың ұлттық құндылықтарға деген талпынысын арттырып, қазақи тәрбие беру Жобаның міндеттері: Зергерлік қолөнердің ежелгі түріне сипаттама жасау. Зергелік әшекей бұйымдарға талдау жасау. Зергерлік әшекей бұйымдарға байланысты әдет -ғұрып, наным - сенімдер. Ұлттық салт -дәстүрдегі үздік өңімдерді өңдіру; Ұлттық құндылықтарды жасаудағы халықтың сұранысына ерекше мән беру. Зерттеудің ғылыми болжамы: Егерде, мектеп қабырғасына зергерлік бұйымдар жасайтын үйірме енгізссек, қазақ халқының ұлттық өнеріне деген, Қазақ еліне, жеріне деген әрбір ұлттың патриоттық сезімі артушы еді. Қазақ еліне деген мақтанышы артып, басқа мемлекеттерге біздің қолөнерімізді кеңінен мақтан тұтатын оқушылар тәрбиелеуші еді.

6 слайд
III. Практикалық бөлім 1. Зергерлік қолөнердің ежелгі түрі: Зергерлік өнер – сән өнерінің және қолөнердің ежелгі түрлерінің бірі. Металды асыл немесе жартылай асыл тастармен әшекейлеуге негізделген. Зергерлік өнерге әсемдік бұйымдар мен ыдыс-аяқ жасау, қару-жарақ пен ат әбзелдерін әшекейлеу де жатады. Зергерлік өнерде шыңдау, құйма, тегістеу, білектеу, көркем шекіме, канфаренье, бастырма, оймыштау, нақыштау, оброн, сынкәптәу, жылтырату және т.б тәсілдер қолданылады. Зергерлік өнер алғашқы темір дәуірінде-ақ пайда болған. Жетісудан жануарлар – таутеке, ілбісін, қабан бейнесі бедерленген мыс қазандар мен ғибадат бұйымдары сақ ханзадасының алтынмен апталған сауыт саймандары, әйелдердің алтын бас киімі, жарқырауық тас орнатылған сырғалар табылған. Сол кездегі зергерлер әсіресе, арыстанды бейнелеуге көп көңіл бөлген. Арыстанның бас бейнесі Алқаға, білезікке әсем түсірілген, кейде қанатты арыстан түрінде келтірілген. Сақ. Ғұн, ұйсін дәуіріндегі шеберлер зергерлік ісін өте биік сатыға көтерген. Металл қақтау, оны құйю, жұмырлау өнерін толық меңгеріп, неше алуан ғажайып мүсіндер жасай білген.

7 слайд
Қазақ зергелерді көбінесе қыз-келіншектердің ажарын ашып, сұлу етіп көрсететін зергелік, әсемдік бұйымдар жасаған. Тағылуына қарай зергерлік бұйымдар негізгі 6 түрге бөлінеді:  Басқа  Мойын және кеудеге  Иыққа  Белге  Қолға  Аяққа тағылатын бұйымдар. Әр түр өз ішінде бірнеше типтерге, топтарға бөлінеді. Мысалы: басқа тағатын әшекейлерге маңдайлық, төбелік, желкелік, шекелік, құлаққа тағатын, шашбаулық, мұрынға тағатындар жатады. Зергерлер жасаған басқа да тұрмыста қажет түрлі дүниелер ғасырлар бойы адамдардың тіршілік керегіне жарап ғана қоймай өздерінің әдемі өрнектерімен сан қырлы, терең сырлы бояу, бедерлерімен талай ұрпақты таңқалдырып, тәрбиелік, танымдық қызметін өтеп келеді.

8 слайд
Зергерлік бұйымдардың түрлері: Шоқ – баскиімге тағатын алтын әшекей, асыл тас. Ал бұрама шоқ, үкілі шоқ – асыл тасты бас киім әшекейлерінің күрделі түрлері. Шашбау. Қазақ халқы әйел шашының ұшында тіршіліктің күші бар деп есептеген. Шолпы. Күміс немесе алтын теңгелер, тиындар қадалған шашбауды шолпы деп те атайды. Сырға – әйелдердің құлағына тағатын әшекейлі, сәнді зергерлік бұйым. Алқа – әйел адамдар мойынына, омырауына тағатын әшекейлі, сәнді бұйым. Тұмар – мойынға салатын зергерлік әшекей бұйымның бір түрі. Жүзік – саусақ сұғатын шеңбері таза алтын не күмістен соғылып, саусақ сыртына қараған бетіне асыл тастан көз салынған әр түрлі пішінде әзірленген алақаны бар, саусаққа сәндік үшін киілетін зергерлік бұйым. Балдақ – жүзіктің көзі жоқ, бірыңғай түрі. Сақина – саусаққа салатын зергерлік бұйым. Білезік – әйел адамдардың білек буынына тағатын әшекейлі сәнді бұйым.

9 слайд
• Осы зергерлік бұйымдарды кішкене ғана шеберхана ашып, технология пәнінің мұғалімі Қыдырханов Аслан ұстазымызбен бірге жасап көруге ниет білдірдік. Металмен жұмыс барысында оның қыр-сырын бізге үйретті. Әр металдың өзінің ерекшелігі болатынын айта отыра, қалай нәтиже шығаруға болатының да ұқтық. Әшекей бұйымдарды жасау тек қана ер адамдардың ісі емес, қыз балалардыңда қолынан келетінің өздеріңіз ақ көріп отырсыздар. ТОПТАМА ЖҮЗІК СЫРҒАСЫМЕН

10 слайд
ЗАМАНАУЫЙ БІЛЕЗІК ЗАМАНАУЫЙ АЛҚА СЫРҒА АЛҚАСЫМЕН БІЛЕЗІКАлдарыңызда біздің ұстамызбен істеген әшекей бұйымдар. Назар аударыңыздар.

11 слайд
НЕКЕ ЖҮЗІГІ БІЛЕЗІК ҰЛТТЫҚ ТОПТАМА АЛҚА

12 слайд
ЗЕРГЕРЛІК ШЕБЕРХАНАДАН КӨРІНІС

13 слайд
Қорытынды: Қорыта айтқанда, қазақтың халық өнерінің жете дамыған түрлерінің бірі – зергерлік өнер ұлттық мәдениетіміздің тарихында өзгеше орын алады. Осынау өнердің қыр-сырын жас ұрпаққа үйрету борышымыз. Жалпы балалардың өз халқының өнерін сүюде, оны мақтаныш тұта білуде бұл бұйымдардың зор мәні бар. Оларға эстетикалық тәрбие беруде мектепте зерделік бұымдар басқа қолөнер өнімдеріне қарағанда көп қолданылады. Ұсыныс: «Өнер -жастан» деген халық даналығына сүйене отырып, осынау өнердің қыр- сырын жас ұрпаққа мектеп қабырғасынан үйрету қажет. 1. Үйірмелер ашу арқылы да өнердің аталмыш саласынан оқушыларға мол түсінік, терең мағлұмат беру мүмкіндігі зор. Үйірмеде асыл металдармен жұмыс істейді, қолдану арқылы зергерлік бұйымдар технологиясын меңгереді; 2. Тынығады, өмірге деген эстетикалық көзқарастары өзгереді; 3. Зергерлік бұйымдар жасай отырып оқушы өмір танымын кеңейтеді. 4. Оқушылар мектеп қабырғасын бітірген соң зергерлік мамандығында алып шығады. Қазақи тәрбие, қазақи білімді балаға жас кезінен беруіміз керек. Егер біз балаларға жас кезінен бастап мәдениетті орта жасасақ (ойыншықтар, кітаптар, жалпы білім) онда балалар өзінің қай ұлтқа жататынын біледі. Осындай тәрбие арқылы Отанын, ұлтын, елін сүйетін, жаңалыққа құмар, халқына адал қызмет етуге дайын ұрпақ өсіреміз.