10- КЛАСС.ТУҒАН ӨЛКЕДЕГІ ӘЛӘУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПОЦЕСТЕРДІ МОДЕЛЬДЕУ.

ЫРҒЫЗ АУДАНДЫҚ БІЛІМ БӨЛІМІ

М. ТӨЛЕГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН ОРТА

МЕКТЕБІ КОММУНАЛДЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ

Ырғыз аудандық білім бөлімінің

« » ____________ 2018 жылғы

№___ бұйрығымен

Б Е К І Т І Л Д І

«ТУҒАН ӨЛКЕДЕГІ ӘЛEУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ

ПРОЦЕСТЕРДІ МОДЕЛЬДЕУ»

БАҒДАРЛАМАСЫ

(10 сыныпқа арналған)

Құрастырған: Ақшыманов Дарын Рыстығұлұлы

Ақши - 2018 ж

1. Бағдарламаның негізі: «Мектеп оқулықтары» ,«География және Табиғат» әдістемелік журналдары басшылыққа алып құрастырған.

Құрастырған: Ақшыманов Дарын Рыстығұлұлы

«М.Төлегенов атындағы орта мектебі ұйымының педагогикалық кеңесі

отырысында «Туған өлкедегі әлеуметтік –экономикалық процестерді модельдеу» бағдарламасы талқыланды.

Хаттама № «____» «_____ » «______________» 2018 жыл.

Мектеп директоры: Ғ.Ә.Әжмағанбетов

Аудандық сараптау комиссиясының отырысында «Туған өлкедегі әлеуметтік –экономикалық процестерді модельдеу» бағдарламасы мақұлданды.

Сараптау комиссиясы төрайымы

Ырғыз аудандық білім бөлімінің

әдістеме кабинетінің меңгерушісі: ____________________А.М.Нарегеева

Хаттама № «___» «_____ » «______________» 2018 жыл.

М.Төлегенов атындағы орта мектебінің

10-сынып білім алушыларына жүргізілетін жүргізілетін

«Туған өлкедегі әлеуметтік-экономикалық

процестерді моделдеу»,

қолданбалы курсы жұмысына

П і к і р

2018/2019-шы оқу жылында География пәні бойынша 10-класс білім алушыларына жүргізілетін «Туған өлкедегі әлеуметтік-экономикалық процестерді моделдеу»,қолданбалы курсы – білім алушыларды жан жақты тәрбиелеу міндеттерімен сәйкес келетін оқуу үрдісінде, сабақтан тыс және мектептен тыс жұмыстарда білім алушылардың туған өлкесін жүйелі, әрі жан жақты тануына жол ашады. Танымның бұл саласы туған өлкені оқып үйренумен байланысты. Бағдарлама барысына туған өлке географиясына негізделген бірқатар мазмұнды тақырыптар мен тақырыпшалар кірістірілген. Атап айтар болсақ, «Туған жеріміздің шипалы өсімдіктері»,»Ауа райы және өсімдіктер», «Су қойма өсімдіктері», «Сарамандық жұмыс: көлге топ серуен»,

«Туған табиғатыңды қалай аялайсың?» тақырыптарын меңгеруде туған өлкенің өсімдіктер әлеміне шолу жасалса, «Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер»,

«Кішкентай достарға» қамқорлық. Сарамандық жұмыс: жемшашарлар жасау»,

«Қысқы далаға саяхат\ танымжорық», «Су қойма жануарларының тіршілігі», «Үй жануарлары, оларды қорғау» тақырыптарын өтуде жануарлар әлеміне, «Ауыл дәрігерімен кездесу»,«Салауатты өмір салтын қалыптастыру жолдары»,«Экологиялық іс-шаралар»,«Табиғат комплексінің топырағы мен өсімдік дүниесі арасындағы байланысты бақылау», «Экологиялық марафон: «Туған өлкем, қандай көркем!» тақырыптары арқылы адам мен қоршаған ортаның өзара байланысы туралы түсініктерін молайтып, танымдық дүниелерін кеңейтеді. Жалпы сағаты саны 34-сағатқа есептелініп құрылған. Білім алушыларды оқытуда электронды оқулықпен жұмыс, деректермен танысу, Тірек сызба құрастыру, сұрақ-жауап басқа да бір қатар әдіс – тәсілдерді қолдану негізге алынған. 10-сынып білім алушылары «Туған өлкедегі әлеуметтік-экономикалық процестерді моделдеу»,қолданбалы курсын меңгеру арқылы өз туған өлкелеріндегі табиғат дүниесі мен қоршаған ортаға деген көзқарастарын қалыптастырып,бағдарламадан алған білімдерін өмірде жарата алуларына мүмкіндік алады.

Мектеп директорының оқу ісі

жөніндегі орынбасары: Р.Т.Шайқақов.

М.Төлегенов атындағы орта мектебінің

10-сынып білім алушыларына жүргізілетін

«Туған өлкедегі әлеуметтік-экономикалық

процестерді моделдеу»,

қолданбалы курсы жұмысына

П і к і р

10-класс білім алушыларына жүргізілетін «Туған өлкедегі әлеуметтік-экономикалық процестерді моделдеу», қолданбалы курсы жұмысы – аймақтық компоненттерді пайдалану, оқушыларға өзінің туған жеріне деген патриоттық сезімдерін оятып, табиғатқа ,қоршаған ортаға деген көзқарастарын қалыптастырып, пәнге деген қызығушылықтарын арттырады.Қолданбалы курсты оқытудағы басты міндеті: білім алушылардың бойында туып өскен жеріне, туған жердің табиғатына, мәдени орындарына, тарихына байлықтарына деген құрметті арттыру; оқушыларға аймақтық компоненттер туралы қосымша мәліметтер беру арқылы танымды біліктіліктерін кеңейтуге мүмкіндік туғыза отырып,мектептегі білім алушыларға экологиялық тәрбиені табиғатпен қарым –қатынаста жүргізу; экологиялық білім беру мен тәрбиелеудің міндеттеріне табиғат туралы, оның тұтастығы және қоғаммен бірлігі тұрғысында ғылыми негізделген білімді меңгертумен қатар аймақтық компоненттерге ықпал етуге байланысты туындайтын практикалық шараларды дәлелдеп, орнықтыру;Білім алушыларды аймақтық компоненттерді оқу барысында сол жердің экологиялық проблемаларын шешудегі жеке басының жауапкершілігін қалыптастыру.Міне, осы міндеттерді шешу білім алушылардың экологиялық білімін арттырып, олардың аймақтық компонентке, соның ішінде табиғатқа,туған өлкедегі әлеуметтік-экономикалық процестерге деген жаңа мәдени қарым –қатынасын қалыптастыруға бағыттайды.

Қолданбалы курстың оқу тақырыптық жоспарында төмендегідей бөлімдер қарастырылған: Кіріспе-1сағат, Қоршаған ортаны қорғау-2 сағат Өсімдіктер экологиясы-11 сағат.. Жануарлар әлемі-8 сағат. Қоршаған орта және адамзат-11 сағат. Қорытындылау -1 сағат . Жалпы жыл ішінде игерілетін сағат саны: 34 –сағатқа негізделіп құрылған.

Пән мұғалімі «География және Табиғат» республикалық әдістемелік журналын, .«Қазақ энциклопедиясы », «Қазақстанның экономикалық және әләуметтік географиясы», «Сындарлы он жыл» «Қазақстан халқы» Энциклопедиялық сөздік тағы басқа оқулықтарды басшылыққа алса, оқушылар үшін пайдаланылатын әдебиеттер қатарына «Қазақстан ұлттық энциклопедия», «Мектеп оқулықтары».,«Еуразия жүрегінде», «Менің елім Қазақстан».,«Қазақстанның экономикалық және әләуметтік географиясы», « Қазақстанның географиялық атауларының сөздігі» тағы басқа бірқатар әдебиеттерді енгізген.

Жаратылыстану –математика әдістемелік бірлестік жетекшісі: А.С. Сқақ.

ТҮСІНІК ХАТ

Кіріспе:

Қолданбалы курс жұмыстары сабақпен тығыз байланысты. Қолданбалы курс жұмыстарын жүргізуде география кабинеті ғана емес, географиялық алаң, экологиялық соқпақ, мектеп өлкетану мұражайы, қоршаған орта, ғылыми зерттеу, зертханалардың маңызы зор. Географиядан сыныптан тыс жұмыстардың ең маңызды міндеті – оқушыларда өзара түсіністік, достық, ұжыммен жұмыс істеу сияқты және жеке тұлғалық қылықтар қалыптастыру. Өз елін, жер-суын, табиғат байлығының қыр-сырын, даму болашағын оқып үйрену арқылы санасына сіңіріп, сол білімді ұрпағына мұра етіп қалдыру –әр перзенттің азаматтық борышы. «Экология негіздері» курсы білім алушылардың ой –өрісін, танымдық қызығушылығын дамытуға, шығармашылық іс-әрекетке баулиды. Сарамандық іскерлікті және ақыл –ойды қалыптастыруға ықпал етеді.

Курс өзектілігі:

1.Бағдарлама материалдарын игере отырып, білім алушылардың білімді биологиялық –психологиялық қабылдау мүмкіндігі тұрғысынан қарастыру ;.

2.Білім алушылардың пән сабақтарында алған теориялық білімдерін туған қлке тарихымен, экологиялық проблемаларымен тығыз байланыстыру мүмкіндіктерін ескеру ;

3.Білім алушыларды жан жақты және үйлесімді дамуын қамтамасыз ету ;

Курстың мақсаты:

География пәні бойынша жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстардың негізгі формаларымен таныстыру және олардың білімдік – тәрбиелік мақсатын түсіндіру.

Курстың міндеттері:

Әрбір білім алушы өзін табиғи және әләуметтік ортада ұстай алуына, үздіксіз білім алуына, өзінің қабілеттерін барынша көрсетуге жағдай жасау;

Білім алушыларды табиғатты түсінуге, оны қорғауға, мәпелеуге баулу;

Өзінің өлкесі, оның табиғаты, шаруашылығы, экономикасы, мәдениеті туралы білімдерін тереңдету ;

Білім алушылардың қоршаған орта және ел шаруашылығының орналасуы туралы ойын дамыту

Географияны оқуға қызғушылығын қалыптастыру ;

Курстың практикалық маңызы:

Білім алушылардың теориялық- практикалық білімдері қорытындыланып бағаланады.

Теорияны практикамен байланыстыру (танымдық тапсырмалар, білімді жүйелеу тест, тұжырымдамалар)

Курстың құрылымы:

-Адам баласының, қоғамның табиғатқа әсер ету, ортасындағы білімнің ғылыми жүйесін қолдану;

Әр тұлғаның адамгершілік дүниетанымын тәрбиелеу;

Экологиялық іс әрекетке білімнің тәрбиенің жүзеге асуына ықпал ететін әдістерді іздену жатады;

Сабақтың жүргізілу әдістері:

Жалпы білім беру- білім алушыларды ой -өрісін кеңейтеді.Мәдени ағартушылық –тарих, архитектура, әдебиет және басқа да салалар бойынша білім деңгейлерін көтеру.

Экскурссияға шығу арқылы білім алушы әртүрлі курстарда оқылып жатқан құбылыс, заңдардың байланысын көреді, оларды қолдануға үйренеді.

Топсеруендеу мақсаты- табиғатта немесе кәсіпорындарда білім алушылардың өзіндік бақылауларын жүргізу, оқушыларды қарап қана қоймай, бақылауға табиғат компоненттері арасында байланыс орната білуге үйрету.

Білім алушылардың меңгеруге тиіс білімдері мен дағдылары:

• Білім алушылардың геогафиялық білімі мен дағдылары сапасының жоғарылауы ;

• Білім алушылардың ой-өрісі мен эмоциональды көңіл-күйі, сабаққа қызығушылығы сыныпта да, сыныптан тыс жұмыстар кезінде де жоғарылауы, қосымша әдебиеттерді оқу, пайдалы қоғамдық жұмыстарға белсенді қатысуы және тағы басқалары.

• Мәліметтердің әрбір көздерімен жұмыс істей алу дағдысын игеру ;

• Сабақ кезінде және үй жұмысын орындауда өз бетімен жұмыс жасай алу көрсеткішінің өсуі ;

• Пәнаралық байланысты сипаттай білуі.

Біліктері:

Білім алушыларға табиғатпен үйлесімді байланысын қалыптастыру үшін берілетін экологиялық білімнің маңызы зор.себебі, география пәнінде экологиялық білім беру жұмыстарын ұйымдастыру мен жандандыруға мүмкіндіктер көп. Экологиялық білім беру жұмыстары білім алушылардың табиғат пен қоғамнның үйлесімділігін жете танып сезінуіне, оның заңдылықтарын ой електерінен өткізіп, түйсіне білуіне және оған ғылыми шығармашылық көзқараспен қарап, еңбек сүйгіштік пен ізденімпаздыққа, ұлтжандылыққа, туған жерін Отанын сүйетін азамат болуға баулиды.

Білім алушылардың білімін бағалау:

«Экология негіздері» курсы аясында алған білімдерін қорытып, іскерлік пен дағдыны қалыптастыру, тест, әртүрлі тапсырмалар, ойындар, карта, сызба нұсқаларды пайдалана отырып, ойлау қабілетін дамыту, оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін жетілдіру, тапсырманы тиянақты орындау арқылы қорытындылау..

Күтілетін нәтиже:

• Білімі мен білігі тереңдейді;

• Ғылыми жұмыстар орындауға икемділіктері артады;

• Қажетті материалдарды оқушылар өз бетімен ,ізденіп үйренеді ;

Тақырыптық мазмұны

Кіріспе-1сағат

1.Кіріспе. Экология ғылымы. Жаратылыстанушы ғылымдар.

Қоршаған ортаны қорғау-2 сағат

1.Қоршаған ортаны қорғаудың бүгіні мен ертеңі

2.Бақылау күнделігін жасау. Сарамандық жұмыс

Өсімдіктер экологиясы-11 сағат..

1.Жасыл әлем экологиясы

2.Өсімдік өміріндегі күзгі құбылыстар

3.Өсімдіктер экологиясы

4.Туған жеріміздің шипалы өсімдіктері

5.Ауа райы және өсімдіктер

6.Су қойма өсімдіктері

7.Сарамандық жұмыс: көлге топ серуен

8.Туған табиғатыңды қалай аялайсың?

9.Абиотикалық фактор ретінде судың өсімдіктерге, жануарларға әсері.

10.Абиотикалық фактор: жарық және жылу

11.Қоршаған орта және организмдер

Жануарлар әлемі-8 сағат.

1.Жануарлар экологиясы

2.Микрофауна . Зияны мен маңызы

3.Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер

4.«Кішкентай достарға» қамқорлық. Сарамандық жұмыс: жемшашарлар жасау.

5.Қысқы далаға саяхат\ танымжорық\

6.Су қойма жануарларының тіршілігі

7.Үй жануарлары, оларды қорғау

8.Жануарлардың адам өміріндегі маңызы. Оларды қорғау.

Қоршаған орта және адамзат-11 сағат.

1.Сыртқы орта және адам

2.Денсаулықты күшейтетін қозғауышты күштер

3.Экология және адам

4.Ауыл дәрігерімен кездесу

5.Салауатты өмір салтын қалыптастыру жолдары

6.Экологиялық іс-шаралар

7.Табиғат комплексінің топырағы мен өсімдік дүниесі арасындағы байланысты бақылау

8.Топырақ құрамы мен құрылымы

9.Топырақ зонасы мен топырақ.

10.Қызыл кітап. Қазақстан қорықтары

11.Экологиялық марафон: «Туған өлкем, қандай көркем!»

Қорытындылау -1 сағат

1.Қорытындылау сабағы

Оқу -тақырыптық жоспары

Реті	Тақырыбы	Сағат саны		Білім нәтижелігі	Оқу әдіс- тәсілдері	Уақыты	Ескерту
		Лекция	Практикалык
Кіріспе
1	Кіріспе. Экология ғылымы. Жаратылыстанушы ғылымдар.	1		Конспект	Сұрақ жауап	03\09
Қоршаған ортаны қорғау
2	Қоршаған ортаны қорғаудың бүгіні мен ертеңі	1		Түсінік айту	Түсіндіру	10\09
3	Бақылау күнделігін жасау. Сарамандық жұмыс		1	Деректермен танысу	Сұрақ жауап	17\09
Өсімдіктер экологиясы.
4	Жасыл әлем экологиясы	1		Тірек сызба құрастыру	Түсіндіру Картамен жұмыс	24\09
5	Өсімдік өміріндегі күзгі құбылыстар	1		Тірек сызба құрастыру	Түсіндіру Картамен жұмыс	01\10
6	Өсімдіктер экологиясы	1		Тірек сызба құрастыру	Түсіндіру Картамен жұмыс	08\10
7	Туған жеріміздің шипалы өсімдіктері	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызба құрастыру	15\10
8	Ауа райы және өсімдіктер	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызбалармен жұмыс	22\10
9	Су қойма өсімдіктері	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Сұрақ жауап	05/11
10	Сарамандық жұмыс: көлге топ серуен		1	Деректермен танысу	Түсіндіру	12\11
11	Туған табиғатыңды қалай аялайсың?	1		Деректермен танысу	Картамен жұмыс	19\11
12	Абиотикалық фактор ретінде судың өсімдіктерге, жануарларға әсері.	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызба құрастыру	26\11
13	Абиотикалық фактор: жарық және жылу	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызбалармен жұмыс	03\12
14	Қоршаған орта және организмдер	1		Тірек сызба құрастыру	Түсіндіру Картамен жұмыс	10\12
Жануарлар экологиясы.
15	Жануарлар экологиясы	1		Тірек сызба құрастыру	Картамен жұмыс	17\12
16	Микрофауна . Зияны мен маңызы	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызба құрастыру	24\12
17	Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызбалармен жұмыс	14\01
18	«Кішкентай достарға» қамқорлық. Сарамандық жұмыс: жемшашарлар жасау.		1	Электронды оқулықпен жұмыс	Сұрақ жауап	21\01
19	Қысқы далаға саяхат\ танымжорық\		1	Деректермен танысу	Түсіндіру	28\01
20	Су қойма жануарларының тіршілігі	1		Деректермен танысу	Картамен жұмыс	04\02
21	Үй жануарлары, оларды қорғау	1		Тарихи деректермен танысу	Түсіндіру	11\02
22	Жануарлардың адам өміріндегі маңызы. Оларды қорғау.	1		Тірек сызба құрастыру	Қорытындылау	19\02
Қоршаған орта және адамзат
23	Сыртқы орта және адам	1		Тірек сызба құрастыру	Картамен жұмыс	26\02
24	Денсаулықты күшейтетін қозғауышты күштер	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызба құрастыру	04\03
25	Экология және адам	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызбалармен жұмыс	11\03
26	Ауыл дәрігерімен кездесу	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Сұрақ жауап	18\03
27	Салауатты өмір салтын қалыптастыру жолдары	1		Тірек сызба құрастыру	Картамен жұмыс	08\04
28	Экологиялық іс-шаралар	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызба құрастыру	15\04
29	Табиғат комплексінің топырағы мен өсімдік дүниесі арасындағы байланысты бақылау	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызбалармен жұмыс	22\04
30	Топырақ құрамы мен құрылымы	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Сұрақ жауап	29\04
31	Топырақ зонасы мен топырақ.	1		Тірек сызба құрастыру	Картамен жұмыс	06\05
32	Қызыл кітап. Қазақстан қорықтары	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызба құрастыру	13\05
33	Экологиялық марафон: «Туған өлкем, қандай көркем!»	1		Электронды оқулықпен жұмыс	Тірек сызбалармен жұмыс	20\05
Қорытындылау
34	Қорытындылау сабағы	1		Оқулықпен жұмыс	Сұрақ жауап	21\05

География пәні мұғалімі : Д.Р.Ақшыманов

Мұғалім үшін пайдаланатын әдебиеттер тізімі:

1. Республикалық әдістемелік «География »журналы 2000-2013 жж

2. «Қазақстанның экономикалық және әләуметтік географиясы» . Оқу құралы. Алматы. 1998 ж

3.«Қазақ энциклопедиясы »Алматы 2004 ж

4 .Қазақстан ұлттық энциклопедия Алматы «Қазақстан энциклопедиясы» 1998-2007 ж

5 .Н.Назарбаев «Сындарлы он жыл» Алматы «Атамұра »2003ж

6.Қ.Р Кониституциясы «Астана» 2009 ж

7. «Бүгінгі күнгі Қазақстан». Алматы. Ермаков. В.А. 1998 ж

8 . «Қазақстан халқы» Энциклопедиялық сөздік. Алматы. «Арыс» 2003 ж

9 .Мектеп оқулықтары. География . 5-11 класс

10 .« Биогеография. » әдістемелік оқу құралы. Алматы. 2004 жыл.

11. « Қазақстанның географиялық атауларының сөздігі » Алматы. Ғ.Қоңқашбаев. 2002 ж

12. О.Жанайдаров. «Менің елім Қазақстан». Балаларға арналған энциклопедия. Алматы:ЖШС. «Балауса баспасы»,,, 2002 ж

Білім алушылар үшін пайдаланатын әдебиеттер тізімі:

1.Қазақстан Республикасының Конституциясы. Астана 200 Б 4

2.Е. Шаймерденов . Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері. Алматы .Өлке. 2002 Б 165

3. «Қазақстан халықтары.» Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы. «Арыс». 2003 ж

4. Қазақстан ұлттық энциклопедия Алматы «Қазақстан энциклопедиясы» 1998-2007 ж

5.Мектеп оқулықтары. . География. 5-11 класс

6.Мағжан Жұмабаев. Түркістан. 2002 ж

7.Оразақын Асқар. «Алматы мен Алатау» 2001 ж

8.Н.Ә.Назарбаев «Еуразия жүрегінде» .Алматы. Атамұра. 2005 ж

9.О.Жанайдаров. «Менің елім Қазақстан». Балаларға арналған энциклопедия. Алматы:ЖШС. «Балауса баспасы»,,, 2002 ж

10.М. Дулатұлы. Шығармалары. Мақалалар мен зертеулер. ІІ том. Алматы. Ғылым 1997 ж

11.«Қазақстанның экономикалық және әләуметтік географиясы» . Оқу құралы. Алматы. 1998 ж

12. « Қазақстанның географиялық атауларының сөздіг ». Алматы. Ғ.Қоңқашбаев. 2002 ж