-
Экономиканың
секторлары: І-табиғатты пайдаланатын
бастапқы саларар; ІІ-өңдеуші және қайта өңдейтін салалар;
ІІІ-қызмет көрсету, көлік, сауда, байланыс; ІҮ-басқару және ғылым,
қаржы;
-
Қазақстан экономикасының
сипаты: аграрлы-индустриялық
ел
-
Қазақстанның ЖІӨ
құрылымындағы тауарлар өндірісінің
үлесі:
37,5%
-
Қазақстанның ЖІӨ
құрылымындағы қызмет көрсету
үлесі:
55,5%
-
Республиканың жалпы өңірлік
өнім көрсеткіші бойынша 2019ж ең жоғары көрсеткіш көрсеткен
аймақтар: Нұр-Сұлтан қаласы, Алматы,
Атырау облысы
-
Аймақтардың табысты
дамуы: елдің экономикалық өсуінің
маңызды құралы
-
Аймақтандыру: билік құзыреттерін қайта
бөлу, функцияларды мемлекеттік органдардан алып, аймақтық деңгейге
беру, ұлттық деңгейде шешім қабылдау үдерісінде аймақтардың жаңа
рөліне жауап беретін жаңа институционалдық нысандардың пайда болуы,
дамуы
-
Қазақстанның 2019ж ЖІӨ
өсімі:
4,5%
-
Қазақстанның жылдық
инфляция көрсеткіші (2019):
5,4%
-
Хаб
қалалар: Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент,
Ақтөбе, Өскемен
-
Дүниежүзілік банктің
деректері бойынша Қазақстан экономикасының өсуіндегі негізгі
тәуекелдер: сыртқы ортаның әлсіреуі,
банк секторындағы жағдайдың төмендеуі, қажетті құрылымдық
реформаларды орындай алмауы
-
Жиынтық өңірлік өнім ең аз
облыс: Солтүстік Қазақстан
(2,0%)
-
Жиынтық өңірлік өнім ең
жоғары облыс: Алматы
(20,9%)
-
2019 жылғы мәлімет бойынша
экономикалық қарқынды даму байқалған
аймақтар: Нұр-Сұлтан қаласы, Атырау
облысы
-
Экономикалық даму төмендеу
аймақ: Батыс Қазақстан,
Қызылорда
-
Аудандастыру: мемлекетті бір-бірінен
экономикалық-географиялық жағдайымен, табиғи ресурстарымен,
мамандандырылуымен, өндірістік өзара байланысымен ерекшеліктерімен
өзгешеленетін аудандарға бөлу
-
Аудандастыру практикасында
қолданылатын аумақтар: тұтас, тораптық, жалпы,
жеке
-
Экономикалық
аудандастырудың түрлері: салалық,
интегралдық
-
Интегралдық аудандастырудың
салалық аудандастырудан
айырмашылығы: барлық шаруашылықты біртұтас
қамтуы
-
Экономикалық ауданның басты
белгілері: шаруашылықтың мамандануы мен
кешенділігі және интегралдық аудандарды қалыптастыруда
шоғырландырушы роль атқаратын ірі орталықтың
болуы
-
Салалық аудандастыру
факторлары: табиғи жағдайлар мен
ресурстардың жиынтығы, демографиялық белгілер, өндірістік емес сала
нысандарының жиынтығы, өнеркәсіптік, аграрлық, көліктік және
құрылыс нысандарының жиынтығы
-
Аудандастыру
бірліктері: аудан, аймақ, макроаймақ,
экономикалық аудан
-
Елдерді аудандастырудың
иерархиялық деңгейлері: макроаудандастыру,
мезоаудандастыру, микроаудандастыру
-
Инвестициялық тартымдылық
түрлері: инвестициялық саясат,
инвестициялық климат
-
Инвестициялық климат
түрлері: инвестициялық әлеует,
инвестициялық тәуекел
-
Қазақстанның инвестициялық
тартымдылық өлшемі бойынша орны: 25
(190)
-
Аймақтың инвестициялық
әлеуетінің құрамбөліктері: ресурстық, операциялық,
имидждік
-
Ресурстық құрамбөліктеріне
жатады: географиялық және
геоэкономикалық жағдай, ресурстық база, экономикалық
әлеует
-
Операциялық
құрамбөліктеріне жатады: инвестицияларды тарту
әдістері, инвестицияларды басқару жүйесі
-
Имидждік құрамбөліктеріне
жатады: әлеуетті инвесторлардың
аймақ туралы көзқарасы, олардың аймақтағы инвестициялық жобалардың
табысты болуына қатысты шаралары
-
Аумақты теңестіру
элементтері: аймақтық әділеттілік,
аймақтық тиімділік
-
Мемлекеттік аймақтық
саясатты құру тәсілдері: аймақтардың даму деңгейлерін
«теңестіру саясаты» (Германия), «Өсу полюстерінің теориясы»
(Франция)
-
Әртараптандыру мен
мамандандыру түрлері: тауарлық, нарықтық,
өндірістік, басқару (функционалдық)
-
Аймақтың мамандануының
түрлері: ішкі,
сыртқы
-
Әртараптандыру: шығарылатын өнмідер мен
қызмет түрлерін көбейтуді, өнімді өткізуде нарықтың бағамын
анықтау, оған бейімделу, өндіріс тиімділігін арттыру, экономикалық
пайда алу мақсатында өндірістің жаңа түрлерін
игеру
-
Әртараптандыру түрін
анықтаудың негізгі критерийі:
бірігу
-
Әртараптандыру
түрлері: тік бағыттағы, тікелей,
кері, көлденең бағыттағы, байланысты емес
-
Тік бағыттағы
әртараптандырудың негізгі
ұстанымы: жаңа өнімді өндіруді
игеру
-
Көлденең әртараптандырудың
мәні: компанияның негізгі мәні
компанияның негізгі профилі шеңберінде қолданыстағы немесе жаңа
технологиялар базасында жаңа өнім түрін шығару, өнімді өткізу
жолдары кеңейтілді
Ақмола
облысы
|
Азық-түлік, құрылыс
материалдары өндірісі, түсті металлургия, теміржол және
ауылшаруашылық машиналарын
жасау
|
Ақтөбе
облысы
|
Түсті, қара металлургия,
мұнай-газ өңдеу, өнеркәсіп үшін химикаттар, құрылыс материалдары,
тамақ өнімдері өндірісі
|
Алматы
облысы
|
Тамақ өнімдерін, электр
жабдықтарын, негізгі фармацевтикалық өнімдерді, құрылыс
материалдарын өндіру, тамақ өнімдерін
өндіру
|
Атырау
облысы
|
Мұнай-газ химиясы, өнеркәсіпке
арналған химикаттар өндірісі, мұнай өңдеу және мұнай өндіру
өнеркәсібіне арналған машиналар мен жабдықтар өндірісі, құрылыс
материалдарын өндіру, тамақ өнімдерін
өндіру
|
БҚО
|
Машиналар мен жабдықтарды,
құрылыс материалдарын, тамақ өнімдерін
өндіру
|
Жамбыл
облысы
|
Өнеркәсіпке арналған
химикаттар өндірісі, агрохимия, қара металлургия, құрылыс
материалдары, тамақ өнеркәсібі, былғары
өнімдері
|
Қарағанды
облысы
|
Қара, түсті металлургия,
өнеркәсіпке арналған химикаттар өндірісі, тау-кен өнеркәсібіне
арналған машиналар мен жабдықтар, электр жабдықтары, құрылыс
материалдары, тамақ өнімдері
өндірісі
|
Қостанай
облысы
|
Қара металлургия, тамақ
өнімдерін, автокөлік құралдарын, ауылшаруашылық техникасын
өндіру
|
Қызылорда
облысы
|
Құрылыс материалдарын өндіру,
тамақ өнімдерін өндіру,мұнай өнеркәсібі, уран
өндіру
|
Маңғыстау
облысы
|
Мұнай өңдеу, мұнай химиясы,
газ өңдеу, мұнай өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған
машиналар мен жабдықтар өндірісі, тамақ
өндірісі
|
Түркістан
облысы
|
Тамақ өнімдерін өндіру, жеңіл
өнеркәсіп, құрылыс материалдарын өндіру, қара металлургия, электр
жабдықтары
|
Павлодар
облысы
|
Қара және түсті металлургия,
мұнай өңдеу, теміржол техникасын, өнеркәсіпке арналған химикаттар,
азық-түлік өнімдерін алу
|
СҚО
|
Машина жасау, тамақ өнімдерін
өндіру
|
ШҚО
|
Түсті металлургия, автокөқлік
құралдарын жасау, ауылшаруашылық техникасын, электр жабдықтарын,
бекіту арматурасын, құрылыс материалдарын, азық-түлік өнімдерін
өндіру
|
Нұр-Сұлтан
қаласы
|
Азық-түлік, теміржол
техникасы, электр жабдықтары өндірісі, құрылыс материалдары
өндірісі
|
Алматы
қаласы
|
тамақ өнімдері, электр
жабдықтарын, мұнай өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған
машиналар мен жабдықтар өндірісі, тау-кен өнеркәсібіне арналған
машиналар мен жабдықтар, құрылыс материалдары, негізгі
фармацевтикалық өнімдерді өңдурі, жиһаздар
жасау
|
Шымкент
қаласы
|
Тамақ өнімдерін, электр
жабдықтарын өндіру, мұнай өңдеу, құрылыс материалдарын өндіру,
фармацевтикалық өнімдерді шығару, мақта-қағаз
өндірісі
|
-
Тауар: сатуға арналған еңбек
өнімі
-
Тауардың
қасиеттері: адамдардың қажеттіліктерін
қанағаттандыру, басқа тауарларға алмасу
-
Қызмет: бір тарап екінші тарапқа
ұсына алатын кез келген қызмет немесе
жұмыс
-
Тауарлар мен қызметтерді
өндірушілердің алдында тұрған маңызды мәселелердің
бірі: бағаны
белгілеу
-
Өнімнің құнын
анықтайды: өндірушінің тауарды немесе
қызметтерді өндіруге жұмсаған еңбек
шығындары
-
Баға: сатушы сізге тауар беруге
белгілеген нақты сома
-
Құн: тауарды өндіруге және
қызметті ұсыну мен өткізуге ақшалай кететін
шығындар
-
Табыс: қосылған құн баға мен
өзіндік құн арасындағы айырмашылық
-
Шығын: өзіндік құнөнім шығаруға
жұмсалған шығын
-
Фрагментация: бірнәрсені көптеген ұсақ
бөлшектерге бөлу ідерісі
-
Экономика
моделі: бизнес үдерістер ІТ
(постиндустриалды экономика), өндіріс (индустриалды экономика),
шикізатты өндіру және экспорттау (шикізат
экономикасы)
-
Қосылған
құн: жоғары қосылған құн, орташа
қосылған құн, аз қосылған құн
-
Ұннан пісірілген және
макарон өнімдерін өндірушілер үлесі басым
елдер: Германия
(10%), Италия
(8%), АҚШ, Голландия
(7%), Қытай
(2%)
-
Өңделген көкөністер мен
жеміс-жидектер үлесі жоғары
елдер: Қытай
(13%), АҚШ
(10%), Голландия
(8%), Италия
(6%), Германия
(5%)
-
АЭА (Арнайы экономикалық
аймақтар) құруға қажетті жағдай: ыңғайлы, тиімді географиялық
жағдай, бос кеңістік, тиісті дамыған инфрақұрылым, білікті
мамандар, басқа аймақтар және елдермен өзара байланыс,
мамандандырылған өндірістердің болуы
-
АЭА
функциялары: Сауда, өндіріс, туризм,
қызмет көрсету, логистика, техникалық
әзірлемелер
-
Технопарктер: инновациялық жобалар іске
асырылатын ғылыми, технологиялық және техникалық базалар
жиынтығы
-
Қазақстанда жұмыс жасайтын
экономикалық аймақ саны: 13
-
Қазақстандық
технопарктердің негізгі
қызметтері: өнеркәсіптік өндіріс (тамақ
өнімдері, киім тігу, жиһаз, қолөнер және кәдесый жасау), қызмет
көрсету саласы (оқыту, консалтинг және құрылыс-жөндеу
жұмыстары)
-
Кластерлік даму теориясының
негізін қалаушы: американдық Майкл Юджин
Портер
-
Кластер
құрылымы: кластер ядросы, кластерлік
аймақ, инфрақұрылым, ұйымдастыру-басқару
құрылымы
-
Кластердің
артықшылығы: оның ауқымының
тиімділігінде
-
Аймақтық кластер
түрлері: машина жасау, құрылыс, кеме
жасау, құрастыру, туристік, иноовациялық және шығармашылық
кластерлері, ақпараттық (ІТ), биотехнологиялық, білім беру,
көліктік-логистикалық, процессорлық кластерлер (тау-кен,
металлургиялық, тоқыма, агроөнеркәсіп), медициналық,
мәдени-танымдық, аралас
-
Кластер төрттігінң
жиынтығы: шоғырлану, бәсекеге
қабілеттілік, кооперция, бәсекелестік
-
ҚР-ның 2020 жылға дейінгі
Перспективалы ұлттық кластерлерін қалыптастыру тұжырымдамасы
бекітілген жыл: 2013ж
-
Алатау технопаркі
орналасқан аумақ:
Алматы
-
Назарбаев университетінің
орналасқан жері: Нұр-сұлтан
қаласы
-
Импортты
алмастыру: ұлттқ экономикадағы үдеріс,
оның барысында қажетті өнімдер елдегі жергілікті өндірушілер
күшімен өндіріледі
-
Импортты алмастырудың
мақсаты: ұлттық өндірушіні қолдау
және өсіру, бәсекеге қабілетті тауарлар өндіру, халықтың жұмыспен
қамтылуын қамтамасыз ету, шағын және орта бизнесті қолдау, халықтың
өмір сүру сапасын арттыру
-
Импортты алмастыру
механизмі: мемлекеттік реттеу,
мемлекеттік қолдау, өндірушілердң
бәсекелестігі
-
Мемлекеттік
реттеу: өнімдер импортының үлесін
төмендету, сырттан тауар әкелуге тыйым
салу
-
Мемлекеттік
қолдау: субсидиялар, салықтық
жеңілдіктер, несиелер
-
Өндірушілердің
бәсекелестігі: сапа бойынша бәсекелестік,
баға саясаты бойынша бәсекелестік
-
Қазақстанның тауар айналымы
2 есеге төмендеген уақыт
аралығы:
2013-2018жж
-
Отандық өнім өндірушілердің
үлесінің төмен болуы: өндірістік кәсіпорындардың
санына байланысты
-
Бренд-менеджмент: компанияның сауда
маркасы, тұтынушыға әсер ететінін бақылауға септігін тигізетін,
нарықта марканы қабылдауға, имиджін басқаруға көмектесетін
үдеріс
-
Бренд-менеджменттің мақсаты: сауда
маркасының құндылығын арттыру, күшті және тұрақты бренд
құру
-
Бренд танымалдығының
факторлары: тұтынушы құндылықтары,
белгілі бренд, компанияның беделі, бәскелестерден тауардың
артықшылығын көрсете білу
-
Жеке брендтің
мүмкіндігі: сауда маркасының танылуы,
өнім мен қызметтер құнын ұлғайту, тұтынушылар алдында беделін
көтеру
-
Брендинг: бұл адамдардың сенің
компанияң туралы көзқарасы
-
Брендингке
мысал:
APPLE
мысал
-
APPLE компаниясының негізін
қалады: Стив Джобс пен Стив
Возняк
-
Брендинг
элементтері: логотип, атауы, фирмалық
дизайн, өнім және қызмет туралы ақпарат, ұран, логотиптің
пішіні
-
Бренд атауының
криетрийлері: интернетте атауына сәйкес
сайтының болуы, қарапайымдылығы, қызығушылық тудыруы, қайталабауы,
есте сақталуы
-
Логотип жасау
құралдары: графикалық бағдарламалар
арқылы, логотиптердің онлайн генераторы, өз бетінше логотип
жасау
-
Логотип
формалары: дөңгелек (қауымдастық,
бірлік, достық), шеңбер (беріктік, табандылық), доға (икемділік,
бейміделу), шаршы (қалыптылық, тұрақтылық), үшбұрыш (күш, білім),
вертикалды сызық (шыдамды, төзімді), горизонтальды сызық
(тыныштық)