11 сынып ҚГБ
№63
ДӘІЖО___________
Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрлігі
«»
КММ
(білім беру ұйымының
атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ) жоспары
Қазақстанның экологиялық
проблемалары және оларды шешу жолдары. §53. Қазақстанның
экологиялық проблемалары.
(Сабақ
тақырыбы)
|
Бөлім:
|
«Адам іс-әрекетінің қоршаған
ортаға әсері»
|
|
Педагогтің
аты-жөні:
|
|
|
Күні:
|
8.05
(4.05)
|
|
Сыныбы: 11 «а»
ҚГБ
|
Қатысушылар саны: Қатыспағандар
саны:
|
|
Сабақтың
тақырыбы:
|
Қазақстанның экологиялық проблемалары
және оларды шешу жолдары.
§53. Қазақстанның экологиялық
проблемалары.
|
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу
мақсаты
|
11.3.2.2 - Қазақстанның
экологиялық проблемаларының шешу жолдарын
ұсыну;
|
|
Сабақтың
мақсаты:
|
Қазақстанның
экологиялық проблемаларының шешу жолдарын
ұсынады;
ЕБҚ: Қазақстанның экологиялық
проблемаларының шешу жолдарын
сипаттайды;
|
Сабақтың
барысы:
|
Сабақ
кезеңі
|
Мұғалімнің
әрекеті
|
Оқушының
әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
|
Сабақтың
басы
Бұрынғы білімін еске
түсіру
|
Оқушылармен
амандасу, түгендеу, сынып тәртібін
қадағалау.
«Айырмашылығы
неде?»
Оқушыларға екі түрлі
сурет немесе сөз көрсету. Екеуінің арасындағы айырмашылықты
анықтауды сұрау. Жауаптарын дəлелдеп
отыру.
Ғаламдық
антропогендік әсер
Ғаламдық
жылыну
|
Оқушылар амандасады,
сынып тәртібін сақтайды.
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын, ой-пікірін
білдіреді.
|
«Ашық журнал»
әдісі.
Дескриптор:
-кілт сөздердің айырмашылығын
сипаттайды -1 балл;
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Оқушылардың назарын
аудару
|
«Құндылық» Ұлттық
мүде (Қазақстан мүддесіне қызмет етуге
ұмтылу)
Тұрғылықты
жеріңнің экологиясы сенің көңіліңнен шыға
ма?
«Менен сұрақ-сенен
жауап» әдісі бойынша оқу мақсатына сай сұрақ
қойылады.
Сендер қандай ғаламдық
экологиялық апаттарды бiлесiңдер? Олар нелiктен пайда болған?
Өздерің тұратын жерде қандай экологиялық проблемалар
бар?
|
Менен сұрақ-сенен жауап
әдісінде қойылған сұрақтарға жауап береді, ой қозғау жүзеге
асады.
|
«Ашық журнал»
әдісі.
Дескриптор:
- бір құндылық айтты
– 1 балл;
- оқу мақсатына сай қойылған
сұрақтарға жауап береді -2
балл;
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Сабақтың мақсатын
таныстыру
|
Сабақтың оқу
мақсаты:
11.3.2.2 -
Қазақстанның экологиялық проблемаларының шешу жолдарын
ұсыну;
Сабақтың
мақсаты:
Қазақстанның экологиялық
проблемаларының шешу жолдарын
ұсынады;
|
Жаңа сабақтың тақырыбын
мақсатын жазады.
|
Кері
байланыс:
«Мадақтау»
әдісі
«Жарайсың!»
«Тамаша
жауап»
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Жаңа тақырыпты
таныстыру
|
«Инсерт» кесте
әдісі.
Берілген мәтінді «Түртіп алу»
әдісін пайдаланып, танысып шығу. INSERT - оқығанын түсінуге, өз
ойына басшылық етуге, ойын білдіруге үйрететін ұтымды
әдіс.
|
Оқушылар мәтінді
оқиды.
Берілген мәтінді «Түртіп алу»
әдісін пайдаланады, танысып шығады. Кестені толтырады. Бір-бірімен
пікір алмасады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Мадақтау»
әдісі
«Жарайсың!»
«Тамаша
жауап»
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Сабақтың
ортасы
Оқушыларға бағыт бағдар
беру
|
«Атаулар
мекені»
Тақырып бойынша
термин сөздердер беріледі. Тыңдаушылар қосымша ақпараттан
жауаптарын сипаттау, теориялық білімдерін
молайту.
Экологиялық босқындар,
экологиялық дағдарыс, экологиялық
апат.
|
Тыңдаушылар қосымша
ақпараттан жауаптарын жазып, теориялық білімдерін
молайтады.
|
«Ашық журнал»
әдісі
Дескриптор:
-кілт сөздердің мазмұнын
сипаттайды – 2 балл;
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Практикалық тапсырмалар
беру
|
Жеке жұмыс ҚБ тапсырмалары ҚМЖ
қосымшасында
орналасқан
|
Оқушылар жеке ҚБ
тапсырмаларын орындайды. Бір-бірімен пікір алмасады. Ой қозғау
жүзеге асады.
|
Жеке жұмыс ҚБ тапсырмаларының
дескрипторы ҚМЖ қосымшасында
орналасқан
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс дәптерлері, үлестірме
парақтар
|
|
Бағалау
|
Жеке жұмыс ҚБ тапсырмалары ҚМЖ
қосымшасында
орналасқан
|
Оқушылар жеке ҚБ
тапсырмаларын орындайды. Бір-бірімен пікір алмасады. Ой қозғау
жүзеге асады.
|
Жеке жұмыс ҚБ тапсырмаларының
дескрипторы ҚМЖ қосымшасында
орналасқан
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс дәптерлері, үлестірме
парақтар
|
|
Сабақтың
соңы
Кері байланыс
беру
|
Кері
байланыс
«Екі түрлі
түсініктеме күнделігі»
Оқушылардан
дәптердің бетін (не таратылып берген парақты) ортасынан тік
сызықпен бөлу сұралады.
|
Оқушылар мәтінді оқу барысында
олар:
Бөліктің оң
жағына
Бүгінгі тақырыптан /
сабақтан/ қатты әсер еткен тұстарды, үзінділерді
жазады.
Бөліктің сол
жағына
Сол әсер еткен
үзінділер жайында пікір жазады (нені еске түсіреді, себеп-салдары
қандай, қандай сұрақ бар
т.б.)
|
Кері
байланыс:
«Мадақтау»
әдісі
«Жарайсың!»
«Тамаша
жауап»
т.б
|
Интерактивті панель
Презентация
Жұмыс
дәптері
|
|
Білімді игеруді жақсарту және
оны тәжірибеге көшіру
|
Үй тапсырма: §54. Қазақстанның
атмосфералық алабы мен су ресурстарының экологиясы.§55. Шөлдену
проблемалары.
|
Білім алушылар келесі
тақырыптың тақырыбымен танысады және тірек сызба сызады. Ой қозғау
жүзеге асады.
|
Кері
байланыс:
«Өте
жақсы!»
«Жақсы!»
«Талпын!»
|
Жұмыс
дәптері
Биология 11-сынып,
Автор: А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова,
С.А.Куприй, Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРҒА
ҚОСЫМША
Берілген мәтінді «Түртіп алу»
әдісін пайдаланып, танысып шығу. INSERT - оқығанын түсінуге, өз
ойына басшылық етуге, ойын білдіруге үйрететін ұтымды
әдіс.
|
«V» -
«Білемін»
|
«-» «мен үшін
түсініксіз»
|
«+» - «мен үшін жаңа
ақпарат»
|
«?» - «мені
таңғалдырады»
|
|
|
|
|
|
ХХ ғасырдағы ең қасіретті
оқиғалардың бiрi – Арал маңындағы экологиялық дағдарыс. Теңiз шөл
ортасында орналаса отырып, айналадағы өңiрлердiң табиғи-климаттық
және экологиялық жағдайларына қолайлы әсер еттi және Арал маңының
кең аумағының ылғалдық реттеушiсi болды.
Арал теңiзi алабының жалпы
ауданы – 2,3 млн км², оның шегараларында Орта Азия мен Қазақстанның
оңтүстiк бөлiгiнiң барлық аумағы орналасқан. Ол маңызды
экономикалық өңiрлердiң бiрi болып табылады. Бұл ежелгi
суландырылатын егiншiлiк аудан, оған бұрынғы КСРО-ның (7,4 млн га)
суландырылатын 40%-ға жуық жерi шоғырланған. Мұнда 95% мақта,
40%-ға жуық күрiш және 25–30% көгөнiс және жемiс
өндiрiледi.
Орасан зор жер ресурстарының
болуы, Күн шуағының молдығы мен халық санының тез өсуiнен суармалы
жерлердi қарқынды игеруге мүмкiндiк туды. Олардың ауданы
60-жылдардың басында Орта Азия республикаларында 1,5–2,4 есе өстi.
Мұнымен бiрге суландыруға iс жүзiнде Әмудария мен Сырдарияның
барлық ағыны пайдаланылады. Соның нәтижесiнде бастапқыда шұғыл
таяздап, соңынан өз ауданын бiрнеше рет кiшiрейттi де, екi шағын
суқоймаға – Үлкен және Кiшi Аралға айналды. Көктемгi өзен тасқыны
тоқтады, тоғай және қамыстың өсуi азайды, фауна мен флораға бай сан
алуан теңiз жағалауындағы көлдер тартылды, құмды шөл шегарасы
кеңейіп, құрғақ климат күшейе түстi. Ауа ылғалдығы 10–18%-ға,
аязсыз күндердiң ұзақтығы 30–35 күнге кемiдi. Топырақтың
сортаңдануы және батпақтануы басталды, соның нәтижесiнде тек қана
Сырдария өзенiнiң алабында жыл сайын ауылшаруашылық айналымнан
10–15% суармалы жерлер шығып қалды. Жайылымның өнiмдiлiгi 2–3 есе
төмендедi. Ауылшаруашылық дақылдардың түсiмдiлiгi
кемiдi.
Арал маңында 80-жылдары 13
балық аулайтын шаруашылық болды. Арал қаласында кеме жөндеу зауыты,
ал аймақта кеме жөндеу шеберханасы жұмыс iстедi. Теңiздiң
шегiнуiнен олардың 10 мың қызметкерi жұмыссыз қалды. Қызылорда
облысында 1995 жылы 16 мың адам жұмыссыз қалды. Халықта көшiп-қону
басталды. Жылыстаушылардың жаңа типi – экологиялық босқындар пайда
болды.
Арал сипатының әлеуметтiк,
экономикалық және экологиялық салдарлары орасан зор (48,
49-суреттер). Арал маңының аудандарында төтенше
санитарлық-эпидемиологиялық жағдай қалыптасты. Соңғы 1987–1993
жылдар аралығында жұқпалы аурулар, әсiресе iш сүзегi (жекелеген
жылдары 29 ретке дейiн), туберкулез, вирусты гепатит және т.б.
шұғыл артып кеттi. Экожүйеде тепе-теңдiктiң бұзылуы, өмiр сүру
ұзақтығын қысқарту, халық өсiмiн кемiту, өмiр сүру деңгейiнiң
төмендеуi, толыққанды қоректене алмау, денсаулықтың нашарлауы және
халықтың апат ауданынан көшiп-қонуына
жеткiздi.
Экологиялық апаттың екiншi
аймағы – Қазақстанның шығысындағы Семей. (Оқулықтың соңындағы
1-қосымшаға қараңдар). Семей полигонында 1949-дан 1989 жылдарға
дейiн 470-ке жуық ядролық жарылыс өткiзiлдi. Мұның iшiнде
жерүстiлiк жарылыс – 26, әуе жарылысы – 87, жерасты жарылысы – 354.
Бұдан басқа геологиялық барлау мақсатында Қазақстанның әртүрлi
аудандарында 1966–1987 жылдары бірнеше ядролық жарылыс
жасалған.
Республикада радиациялық
жағдайға уран кенiштерi де айтарлықтай әсер еттi. Онда 90-жылдары
бұрынғы СОКП-тың ядролық индустрия үшiн 40%-дан астам уран шикiзаты
өндiрiлдi. Уран кендерiн шығарып, өңдеу нәтижесiнде 1991 жылы 109
аномалиясы және 20 радиоактивтi қалдықтардың үлескiлерi тiркелген.
Осы жағдайлардың нәтижесiнде республикада тағы да шектен шыққан
радиоэкологиялық ауыр жағдай қалыптасты.
Мұнаймен ластану аймағы. Батыс
Қазақстан аумағының бiр бөлiгi мұнай шығарындылары әрекетiнен қиын
экологиялық жағдай аймағына айналды. Көмiрсутек шикiзатын шығарумен
қабаттасып шикi мұнайдың Каспий суын, сондай-ақ оның құрлыққа
төгiлуi тап сол өңiрде экологиялық жағдайға жағ
05 Мамыр 2024
45
0 рет жүктелген
Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған