11 сынып ҚМЖ Мембраналық потенциалды сақтаудағы белсенді тасымалдың рөлі

Білім беру ұйымының атауы

Бөлім:

10.2 Заттардың тасымалдану

Педагогтің Т.А.Ә.

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Мембраналық потенциалды сақтаудағы белсенді тасымалдың рөлі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

11.1.3.4-мембраналық потенциалды сақтаудағы активті тасымалдың маңызын анықтау

Сабақтың мақсаты

Белсенді тасымалдау механизмін натрий - калийлі сорғысы мысалында түсіндіру

Мембраналық потенциалды сақтаудағы белсенді тасымалдың маңызын анықтау

Бағалау критерийі

Мембраналық потенциалды сақтаудағы белсенді тасымалды анықтайды

Белсенді тасымалдау процесін көрсеткенде натрий - калий насос мысалын қолдану

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Басы

/10 мин/

Ортасы/25мин

1. Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу, түгендеу

2. .Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру

3. Оқушыларды топқа бөлудің тиімді әдістерін қолдану

http://castlots.org/razdelit-na-gruppy/ сайт арқылы жүзеге асыру кезінде көрініс табады:

1. «Ой қозғау» әдісі арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашу арқылы ұжымдық талқылауды суретпен жұмыс жүргізуді ұсынады.

"Кинометафора" әдісі

Оқушыларға бейнекөрсетілім көрсетіледі
Мұғалім қосымша түсіндірме жүргізеді
Оқушылармен талқылайды

Теорияны бекіту тапсырмасын кестеде орындауды ұсынады

Тыныштық потенциалы мен әрекет потенциалын салыстыр.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмалары:

Тапсырмалар:

1 . Натрий-калий сорғысы жұмысы бейнелеген сызбаны белгілеңіз

2. Терминдер тізімін(белсенді тасымалдау, ақуыз-тасымалдағыш калий йоны, натрий ионы, ATФ, концентрация градиенті және екі фосфолипидті қабат) пайдалана отырып, калий-натрий сорғысы қалай жұмыс істейтінін түсіндіріңіз. ________________________________________________

Оқушылар «шаттық шеңбері» әдісі арқылы видео көріп бір-біріне жақсы тілектер айтады.

Топқа саиттагы генератор арқылы бөлінеді

Оқушылар 3- топқа бірігеді.

1-топ

2-топ

3

19

Оқушылар мағынаны білу үшін сұрақтарға жауап береді

Неліктен натрий-калий сорғысы деп аталады?
- Натрий-калий сорғысының ерекшелігі неде?
- Натрий-калий иондарынан басқа иондар жасуша мембранасында болады ма, болса қандай?
- Натрий-калий сорғысы активті транспорт арқылы жүреді ме, әлде пассивті транспорт арқылы жүзеге асады ма?

Оқушылар:

- Оқушылар тыныштық потенциал мен әрекеттер потенциалын ажырата алады;
- Оқушылар жасушалардың барлығына тыныштық потенциалы тән екендігін, әрекет потенциалы жүйке жасушаларына тән екендігін сипаттай алады;
- Активті тасымалдың тыныштық потенциалын сақтаудағы маңызын түсіндіре алады.

Оқушылар берілген тапсырмадан натрий-калий сорғысы мысалында белсенді тасымалды түсіндіру.

Қошемет сөздермен ынталандыру.

Жарайсыңдар!

Сәттілік!

Бағалау критерийлері: натрий - калий сорғысының жұмысын біледі.

Дескриптор: Натрий-калий сорғысы белсенді тасымал механизмін мысалы ретінде түсіндіре алады.

Топтастыру

http://castlots.org/razdelit-na-gruppy/ онлайн генератор арқылы жүзеге асады

https://www.youtube.com/watch?v=tpbgMed8BSA

ютуб каналдан вид

https://youtu.be/m1SklV8PCgY?si=f9kXp57BlONO6bGM

Суреттер, таратпа материалдар

Соңы/10 мин

Бекіту тапсырмалары. Белсенді тасымал — бұл энергия жұмсаумен бірге жүретін молекулалар мен иондардың концентрация градиентіне қарсы мембран а арқылы тасымалы болып табылады. Жануар жасушаларының мембраналарында натрий-калий сорғысы нәруыз тасымалдаушы рөлін атқарады. Мембрананың ішкі жағынан оған натрий мен АТФ келеді, ал сыртқы жағынан калий келеді. Натрий мен калийдің мембрана арқылы тасымалдануы осы нәруыздың конформациялық өзгерістері нәтижесінде жүзеге асады. Жасушаға енген әр 2 калий ионына жасушадан 3 натрий ионы шығарылады. Осының арқасында жасуша іші қоршаған ортаға қарағанда теріс зарядты болады да, мембрананың екі жағы арасында потенциалдар айырмашылығы пайда болады. Бұл жасушаға теріс зарядталған иондардың, мысалы, хлорид иондарының өтуін тежейді. Оң зарядталған иондар керісінше жасушаға тартылады. Натрий-калий сорғысы жануар жасушаларына осмос балансын сақтау үшін қажет. Егер ол жұмыс істемесе, жасуша бөртіп, соңында жарылып кетер еді. Сонымен қатар, жануар жасушаларына бұл сорғы, жүйке және бұлшықет жасушаларының электр белсенділігі үшін, кейбір заттар, мысалы, аминқышқылдары мен қанттар белсенді тасымалы үшін қажет

Оқушылар тақтада берілген мәтінді қолданып тест тапсырмасын орындайды

1. Жасуша мембаранасы арқылы заттардың тасымалдануына ең қажетті зат

A)үш атомды глицерин B) май қышқылы C) липидтер D) нуклеин қышқылы E) АТФ энергиясы

2. Суреттегі белсенді тасымалданып жатқан зат

A)аминқышқылы B) кальций ионы C) көмірсу D) хлор ионы E) нәруыз

3. Натрий мен калийдің мембрана арқылы тасымалдануында өзгереді

A)плазманың құрамы B) көмірсу құрылымы C) плазмалық мембрана D) нәруыз құрылымы E) мембрана қабаты

4. Натрий­калий сорғысы 3Na+ сыртқа шығарып және 2K+ жасуша ішіне тасымалдау нәтижесінде пайда болады A)қарапайым диффузия B) электр потенциал айырмасы C) жылу тербелісі энергиясы D) алмасу диффузиясы E) концентрация градиенті

5. Жасуша мембранасында арнайы нәруыз­натрий­калий сорғысының пайда болуы

A) алғашқы тіршіліктің теңізде пайда болғанда B) органоидтардың күрделенуі C) тіршілік құрлықта пайда болғанда D) тұздардың ыдырауынан E) гетеротрофтылардың пайда болғанд

Дескриптор:

-сұрақтарға ұтымды жауап береді-1балл

Бағалау: Сотка әдісі арқылы өзін өзі бағалау

Рефлексия. «Ресторан» әдісі

1.Сабақтың тәтті жері

2.Сабақтың ащы жері

3.Келесі сабақта неге тапсырыс бересіз?

Үй тапсырмасы: 37тақырып оку Білу және түсіну сұрақтарына жауап беру. бет