Материалдар / §14. Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері.

§14. Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері.

Материал туралы қысқаша түсінік
9.1.3.2 - өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру.
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
12 Қазан 2024
351
1 рет жүктелген
450 ₸
Бүгін алсаңыз
+23 бонус
беріледі
Бұл не?
Бүгін алсаңыз +23 бонус беріледі Бұл не?
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

9 сынып №13

ДӘІЖО___________

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«» КММ
(білім беру ұйымының атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ) жоспары
Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері. Зертханалық жұмыс№ 4 «Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды (температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысын) зерттеу.

§14. Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері. БЖБ (20-мин)

(Сабақ тақырыбы)


Бөлім:

«Заттардың тасымалдануы»

Педагогтің аты-жөні:


Күні:


Сыныбы: 9 «а,ә,б»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері.

Зертханалық жұмыс№ 4 «Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды (температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысын) зерттеу.

§14. Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері. БЖБ (20-мин)

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

9.1.3.2 - өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру.


Сабақтың мақсаты:

өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіреді және транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды (температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысын) зерттейді;

бөлім бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын орындайды;

Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы





Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.


Бір дұрыс жауабы бар тапсырма:

8.Na+ ионы жасуша мембранасынан қалай жылжиды?
A) Белсенді тасымалдау арқылы
B) Пассивті тасымалдау арқылы
C) Екеуі де
D) Ешқайсысы

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.







Na+ ионы жасуша мембранасынан қалай жылжитынын сипаттайды.

Дескриптор:

- Na+ ионы жасуша мембранасынан қалай жылжитынын сипаттайды- 1 балл;

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж


Оқушылардың назарын аудару

1.Бір өмірмен байланысты сұрақ: Транспирация үдерісі өсімдіктер үшін неге маңызды? Өз тәжірибеңізден мысал келтіріңіз.

Білім алушылар берілген сұраққа жауап береді. Ой қозғау жүзеге асады. Берілген сұрақтардың биологиялық маңызын сипаттайды.

Дескриптор:

-берілген сұраққа жауап береді -2 балл;

Интерактивті панель, презентация


Сабақтың мақсатын таныстыру

9.1.3.2 - өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру;



Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж


Жаңа тақырыпты таныстыру

«Мәтінмен жұмыс»

Мұғалім сабақ басында жаңа тақырып бойынша тақтада шағын мәтінмен түсіндірме жұмысын жасайды.


Білім алушылар мәтінді мұқият тыңдай отырып ой қозғау жүзеге асады. Өз ойлары мен пікірлерін білдіреді.

Мұғалім оқушыларды «Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды. Жарайсың!

Жақсы!

Талпын!

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж


Сабақтың ортасы







Оқушыларға бағыт бағдар беру

2.Көп таңдауы бар тапсырма: Транспирацияға әсер ететін сыртқы факторларды таңдаңыз:
a) Температура
b) Су мөлшері
c) Ауа қозғалысы
d) Топырақтың pH деңгейі

3.Салыстыру тапсырмасы: Сыртқы факторлардың (температура, ылғалдылық) транспирацияға әсерін ішкі факторлармен (өсімдіктің түрі, жапырақтың көлемі) салыстырыңыз.

4.Сәйкестендіру тапсырмасы: Төмендегі факторларды олардың транспирацияға әсер ету түрімен сәйкестендіріңіз:

  1. Температура

  2. Ылғалдылық

  3. Ауа қозғалысы

  4. Су буының қысымы

Транспирацияға әсер ететін сыртқы факторларды таңдайды.

Сыртқы факторлардың (температура, ылғалдылық) транспирацияға әсерін ішкі факторлармен (өсімдіктің түрі, жапырақтың көлемі) салыстырады.

Экологиялық факторларды олардың транспирацияға әсер ету түрімен сәйкестендіреді.

Дескриптор:

- Транспирацияға әсер ететін сыртқы факторларды таңдайды – 1 балл;

- Сыртқы факторлардың (температура, ылғалдылық) транспирацияға әсерін ішкі факторлармен (өсімдіктің түрі, жапырақтың көлемі) салыстырады- 1 балл;

- Экологиялық факторларды олардың транспирацияға әсер ету түрімен сәйкестендіреді – 1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Практикалық тапсырмалар беру

4 зертханалық жұмыс

Тақырыбы: «Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды зерттеу»


Мақсаты: Ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу


Жұмыстың барысы реттілігімен жұмысты орындайды.

1, №2, №3 нұсқаулығы бойынша жұмыстарды орындайды. Зертханалық жұмыс нәтижелері мен қорытындыларын кестеге жазады.

Дескриптор

- №1 нұсқа жұмысында зертханалық құрал-жабдықтың болу/болмауына байланысты теориялық зерттеу арқылы орындайды – 3 балл;

- №2 нұсқаның жұмыс барысы бойынша тәжірибесін жасап, қорытындысын дәптерге орындайды – 3 балл;

- №3 нұсқаның жұмыс барысы бойынша тәжірибесін жасап, қорытындысын дәптерге орындайды – 3 балл;

Интерактивті панель, презентация


Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж



Құрал-жабдықтар: №1 нұсқа үшін өсімдікті салқын камераға алдын ала орналастырады. Аузы тар тұрғылар мен құтылар – 5 дана немесе екі валентті сусыз мыс сульфаты- ақ түсті кристалдар ( су молекуласымен әрекеттескен кезде көгілдір түс береді- көзбен шолып оңай анықтауға болады), жапырақтары шамамен бірдей 6 жебежапырақ өсімдігі, қыздырғыш аспап, желдеткіш, аквариум, салқындатылған ауасы бар жылуоқшаулағыш, мақта, ермексаз.

Бағалау

Жеке жұмыс.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Білім алушылар ҚБ тапсырмаларын орындайды. Ой қозғау жүзеге асады.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасының дескрипторы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптері

Сабақтың соңы



Кері байланыс беру

1,2-«Бүгін сабақта зерттедім»

3- «Бүгінгі сабақта маған түсіну қиынға соқты»

4-«Менің жеңісім»

Білім алушылар өздері зерттеген, қиынға соқтырған және өз жеңісін жазады, кері байланыс береді.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация


Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

Тірек сызба «Ішкі факторларды: Буландыратын беттің ауданы және бұл беттік ауданның өсімдік көлеміне қатынасының (кутикула мен лептесіктер) транспирация үдерісіне әсері»

«Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды (температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысын) зерттейді.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж



ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРҒА ҚОСЫМША


Мәтінмен жұмыс


§14. Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері

Транспирация – жапырақтың суды буландыру үдерсі

Транспирация үдерісі жүретін ағзалар: Барлық жоғары сатыдағы өсімдіктер

Аптап ыстықта транспирацияның пайдасы: Қызып кетуден сақтайды


Транспирацияға әсер ететін сыртқы факторлар:

Температура

Ауа ылғалдылығы

Су буының қысымы

Ауа қозғалысы

Жарық


Өсімдіктерде лептесік күндіз жабық тұратын кез: Күн ыстық кезде

Ылғал тезірек буланады: Қатты жел болса

Өсімдіктер жел кезінде лептесіктерін: Жабады

Лептесіктерін күндіз ашып, түнде жабатын өсімдіктер: Ылғал тапшылығын сезбейтін өсімдіктер


Транспирацияға әсер ететін ішкі факторлар:

Буландыратын бет ауданы – жапырақ ауданы

Лептесік мөлшері

Жабын ұлпасы


Суды үнемдеп, булануды азайту үшін өсімдіктер жабын ұлпасын өзгертеді: Қабықшасы мен Сірқабығын

Жапырақтарында түктер мен шоғырлар түзетін өсімдіктер: Шегіргүл, Тасжарғандар


"Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері" мәтініне негізделген сұрақтар:

  1. Бір өмірмен байланысты сұрақ: Транспирация үдерісі өсімдіктер үшін неге маңызды? Өз тәжірибеңізден мысал келтіріңіз.

  2. Көп таңдауы бар тапсырма: Транспирацияға әсер ететін сыртқы факторларды таңдаңыз:
    a) Температура
    b) Су мөлшері
    c) Ауа қозғалысы
    d) Топырақтың pH деңгейі

  3. Салыстыру тапсырмасы: Сыртқы факторлардың (температура, ылғалдылық) транспирацияға әсерін ішкі факторлармен (өсімдіктің түрі, жапырақтың көлемі) салыстырыңыз.

  4. Сәйкестендіру тапсырмасы: Төмендегі факторларды олардың транспирацияға әсер ету түрімен сәйкестендіріңіз:

    • Температура

    • Ылғалдылық

    • Ауа қозғалысы

    • Су буының қысымы

Жауаптар кілті:

  1. Транспирацияның өсімдіктер үшін маңызы; мысалдар болуы мүмкін.

  2. a, c - дұрыс жауаптар.

  3. Сыртқы факторлар (температура, ылғалдылық) әсер етеді, ішкі факторлар (өсімдіктің түрі, жапырақтың көлемі) да маңызды.

    • Температура - сыртқы фактор

    • Ылғалдылық - сыртқы фактор

    • Ауа қозғалысы - сыртқы фактор

    • Су буының қысымы - сыртқы фактор



Жеке жұмыс парағы


Оқушының аты-жөні:_________________________________________________________ сыныбы:___


4 зертханалық жұмыс

Тақырыбы: «Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды зерттеу»

Мақсаты: Ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу

Құрал-жабдықтар: №1 нұсқа үшін өсімдікті салқын камераға алдын ала орналастырады. Аузы тар тұрғылар мен құтылар – 5дана немесе екі валентті сусыз мыс сульфаты- ақ түсті кристалдар ( су молекуласымен әрекеттескен кезде көгілдір түс береді- көзбен шолып оңай анықтауға болады), жапырақтары шамамен бірдей 6 жебежапырақ өсімдігі, қыздырғыш аспап, желдеткіш, аквариум, салқындатылған ауасы бар жылуоқшаулағыш, мақта, ермексаз.

Жұмыс барысы(1нұсқа)

Оқушының жұмыс нәтижесі (қорытындысы)

1

Тұрғыға құтыны жапырақты ішіне алдын ала түтікше тәрізді орап, салуға болатындай етіп орналастырамыз. Құтының ішіне әрбір өсімдіктің 1 жапырағын зақымдамай саламыз.Құтының аузы мен қалемше арасындағы кеңістікті мақта тығынмен жауып, ермексазбен желімдейміз. Немесе әрбір өсімдіктің жапырақ тақтасының астыңғы қабатына мыс сульфатын себеміз. Өсімдікті әртүрлі жағдайға: қыздырғыш пен желдеткіш астына, су толтырылған аквариумге саламыз. Бірақ зерттелетін жапырақты су бетіне; салқындатылған ауасы бар камераға және бір бақылау өсімдігін кәдімгі жағдайда қалдырамыз.


2

Бақылаймыз, нәтижесін дәптерге кестені сызып алып жазамыз.




Құрал-жабдықтар: №2 нұсқа үшін 6 дана, өлшеуіш шыны, цилиндрлер, өсімдік майы, бір түрдің 6 қалемшесі (жапырақтарының мөлшері шамамен бірдей); қыздырғыш аспап, желдеткіш, беті жақсы жабылатын аквариум, пульверизатор, салқындатылған ауасы бар жылу оқшаулағыш камера.

Бақылаймыз, нәтижесін дәптерге кестені сызып алып жазамыз.

Жұмыс барысы(2-нұсқа)

Оқушының жұмыс нәтижесі(қорытындысы)

1

Шыны цилиндірге су құямыз. Оған қалемшені құмыраға гүл салғандай орналастырамыз.


2

Барлық силиндрде су бір деңгейде болуы тиіс. Сосын абайлап су бетіне май құямыз.


3

Қалемшелері бар цилиндрлерді әртүрлі жағдайда: қыздырғыш; желдеткіш астына; пульверизатор арқылы ылғалдылығын арттырып, буланбау үшін қақпақпен жауып, аквариумға салқындатылған ауасы бар камераға; бір бақылау өсімдігің қалыпты жағдайда қалдырамыз.


4

Бақылау нәтижесін дәптерге кесте сызып алып толтырыңдар.




3 Нұсқа. Осыған ұқсас жұмысты қарапайым потометр және индикатор ретінде кристалл түріндегі екі валентті сусыз мыс сульфатымен жүргізуге болады.

Өсімдік (жапырағы немесе қалемше)

Жағдайлар

Бақылау

Қыздырғыш астында

Желдеткіш астында

Суық камерада

Аквариумда

Не бақылаймыз ?








Қорытынды. __________________________________________________________________





Жеке жұмыс парағы


Оқушының аты-жөні:_________________________________________________________ сыныбы:___



«Қоректену» және «Заттардың тасымалдануы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Оқу мақсаттары:

9.1.2.1 - адамның ас қорыту жолдарындағы үдерістерді сипаттау;

9.1.2.2 - ас қорыту үдерісіндегі органикалық заттар мен сәйкесі ферменттердің арасындағы байланысты орнату;

9.4.1.1 - ферменттер механизмін оқып тану;

9.1.2.3 - ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу;

9.1.2.4 - өттің әсерінен майлардың эмульгациялануы үдерісін зерттеу;

9.1.3.1 - активті және пассивті тасымалдарды салыстыру;

9.1.3.2 - өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру;

9.1.3.3 - ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу;

9.1.3.4 - сыртқы факторлардың флоэма арқылы заттардың тасымалдануына әсерін зерттеу;


  1. Денсаулыққа байланысты сұрақ: Ферменттердің қорыту процесіндегі рөлі қандай және температура мен pH-тың олардың тиімділігіне қалай әсер етеді?

  2. Көп таңдауы бар тапсырма: Қорыту процесінің кілтті кезеңдерінің қайсысы емес?
    A. Ауызда шайнау және сілекей әрекеті
    B. Асқазанда тамақты ыдырату
    C. Жіңішке ішекте қоректік заттарды сіңіру
    D. Тоқ ішектен қалдықтарды шығару

  3. Салыстыру тапсырмасы: Амилаза, липаза және протеаза ферменттерінің сәйкесінше көмірсулар, майлар және ақуыздарды қорытудағы рөлдерін салыстырыңыз.

  4. Сәйкестендіру тапсырмасы: Төмендегі қорыту мүшелерін олардың негізгі функциялары бойынша сәйкестендіріңіз:

    • Асқазан_________________________________________________

    • Жіңішке ішек____________________________________________

    • Бауыр__________________________________________________

    • Ұйқы безі_______________________________________________

  5. Дұрыс реттілікті анықтау тапсырмасы: Қорыту процесінің келесі кезеңдерін дұрыс ретпен орналастырыңыз:

    1. Тамақ өңешке түседі

    2. Қоректік заттар жіңішке ішекте сіңіріледі

    3. Тамақ ауызда шайналып, сілекеймен араласады

    4. Қалдықтар тоқ ішек арқылы шығарылады

  1. Бір дұрыс жауабы бар тапсырма: Қорыту ферменттерінің тиімділігін анықтайтын ең маңызды фактор қайсысы?
    A. Температура
    B. pH
    C. Фермент концентрациясы
    D. Жоғарыдағылардың барлығы

Жауап кілті:

  1. Ферменттер қорыту процесінде маңызды рөл атқарып, тамақты ыдырату және сіңіру үшін қажетті кішкентай молекулаларға ыдыратады. Температура мен pH деңгейі сияқты факторлар осы ферменттердің тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді.

  2. Жауап: D. Тоқ ішек арқылы қалдықтарды шығару қорыту процесінің негізгі кезеңі емес, ол қалдықтарды кетіру сатысы.

  3. Амилаза көмірсуларды кішкентай қант молекулаларына ыдыратады, липаза майларды май қышқылдары мен глицеринге ыдыратады, ал протеаза ақуыздарды аминқышқылдарына ыдыратады.

  4. Асқазан - тамақты сақтайды және ыдыратады; Жіңішке ішек - қоректік заттарды сіңіреді; Бауыр - өт өндіреді, май қорытуға көмектеседі; Ұйқы безі - қорыту ферменттерін бөледі.

  5. Дұрыс ретті: 3, 1, 2, 4.

  6. Жауап: D. Температура, pH және фермент концентрациясы сияқты барлық факторлар қорыту ферменттерінің тиімділігін анықтауда маңызды.



Өсімдік транспирациясы туралы мәтінге байланысты сұрақтар:

1.Экологиялық сұрақ:
Температура, ылғалдылық, жел және жарық қарқындылығы сияқты сыртқы факторлар өсімдіктердің транспирация қарқындылығына қалай әсер етеді?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Логикалық сұрақ:
Өсімдіктердегі заттарды тасымалдаудың белсенді және пассивті тәсілдерінің арасындағы айырмашылықты түсіндіріңіз. Бұл екі процесс транспирация процесіне қалай үлес қосады?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Көп таңдауы бар тапсырма:
Өсімдіктердің транспирация қарқындылығына әсер етпейтін ішкі фактор қайсысы?
A. Өсімдіктің өлшемі
B. Өсімдіктің жасы
C. Ыдырау саны
D. Топырақтың ылғалдылығы

4.Салыстыру тапсырмасы:
Сыртқы факторлар (температура, ылғалдылық, жел, жарық) мен ішкі факторлардың (өсімдіктің өлшемі, жасы, ыдырау саны) өсімдіктердің транспирация қарқындылығына қалай әсер ететінін салыстырыңыз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5.Сәйкестендіру тапсырмасы:
Төмендегі сыртқы факторларды олардың өсімдіктердің транспирация қарқындылығына әсер ету тәсіліне сәйкестендіріңіз:

  1. Температураның артуы A. Транспирация қарқындылығын арттырады

  2. Ылғалдылықтың артуы B. Транспирация қарқындылығын төмендетеді

  3. Жел жылдамдығының артуы C. Транспирация қарқындылығын арттырады

  4. Жарық қарқындылығының артуы D. Транспирация қарқындылығын төмендетеді

6.Шындық немесе жалған тапсырмасы:
Өсімдіктердегі транспирация процесі тек жапырақтардағы ыдырау арқылы судың жоғалуымен жүреді.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.Дұрыс реттілікті анықтау тапсырмасы:
Транспирация процесінің келесі қадамдарын дұрыс ретпен орналастырыңыз:

  1. Өсімдік тамырлары топырақтан су мен минералдарды сіңіреді

  2. Су ксилема тамырлары арқылы жоғары қарай тасымалданады

  3. Су жапырақ беттерінен ыдырау арқылы буланады

  4. Бұл транспирациялық тартылысты тудырады, ол тамырлардан қосымша су тартуға көмектеседі

8.Бір дұрыс жауабы бар тапсырма:
Өсімдіктердегі транспирация процесінің негізгі мақсаты не?
A. Фотосинтез үшін көмірқышқыл газын сіңіру
B. Тамырлардан жапырақтарға қоректік заттарды тасымалдау
C. Булану арқылы өсімдікті салқындату
D. Өсімдікке құрылымдық қолдау беру

9.Биологиялық диктант тапсырмасы:
Температура, ылғалдылық, жел және жарық қарқындылығы сияқты сыртқы факторлардың өсімдіктердің транспирация қарқындылығына қалай әсер ететінін қысқаша түсіндіретін абзац жазыңыз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

10.Дұрыс немесе бұрыс тапсырмасы:
Төмендегі мәлімдеме дұрыс немесе бұрыс екенін көрсетіңіз:
Транспирация - бұл өсімдіктердің негізінен тамырлары арқылы су жоғалту процесі._____________

Жауап кілті:

  1. Температураның, жел жылдамдығының және жарық қарқындылығының артуы транспирация қарқындылығын арттырады, ал ылғалдылықтың артуы транспирация қарқындылығын төмендетеді.

  2. Белсенді тасымалдау өсімдіктің шоғырлану градиентіне қарсы заттарды жылжыту үшін энергия жұмсауын талап етеді, ал пассивті тасымалдау энергия кірісінсіз шоғырлану градиентінің төмендеуімен заттардың жылжуына мүмкіндік береді.

  3. D. Топырақтың ылғалдылығы

  4. Температура, ылғалдылық, жел және жарық сияқты сыртқы факторлар транспирация қарқындылығына өсімдіктердің жапырақтарынан судың булануын әсер ету арқылы әсер етеді. Өсімдіктің өлшемі, жасы және ыдырау саны сияқты ішкі факторлар да транспирация қарқындылығына әсер етеді.

  5. 1-A, 2-D, 3-C, 4-A

  6. Бұрыс. Транспирация негізінен өсімдіктің жапырақтарындағы ыдырау арқылы жүреді.

  7. 1, 2, 3, 4

  8. C. Өсімдікті булану арқылы салқындату

  9. Температураның, желдің және жарық қарқындылығының артуы өсімдіктің жапырақтарынан судың булануын жеделдету арқылы транспирация қарқындылығын арттыруы мүмкін. Керісінше, ылғалдылықтың артуы транспирация қарқындылығын төмендетуі мүмкін.

  10. Бұрыс. Транспирация негізінен жапырақтар арқылы, ал тамырлар арқылы емес жүреді.





Жеке жұмыс парағы


Оқушының аты-жөні:_________________________________________________________ сыныбы:___


Өсімдіктердегі транспирация: Су айналымының маңызды процесі

Транспирация - өсімдіктердегі маңызды физиологиялық процесс. Бұл өсімдіктердің жапырақтарынан су буының атмосфераға шығуы. Транспирация өсімдіктердің су балансын реттеуге, қоректік заттардың тасымалдануына және температураны бақылауға көмектеседі. Бұл процесс өсімдіктердің өмір сүруі мен өсуі үшін өте маңызды.

Бос орындарды толтырыңыз:

  1. Транспирация - бұл өсімдіктердің __ арқылы су буын шығару процесі.

  2. Транспирация өсімдіктердің __ реттеуге көмектеседі.

  3. Өсімдіктер транспирация арқылы __ тасымалдайды.

  4. Транспирация өсімдіктердің __ бақылауға көмектеседі.

  5. Транспирация процесі өсімдіктердің __ мен өсуі үшін маңызды.

Сөздер банкі: температураны, жапырақтары, су балансын, қоректік заттарды, өмір сүруі

Бірнеше таңдау сұрақтары: Әр сұраққа дұрыс жауапты таңдаңыз.

  1. Транспирация процесі қайда жүреді?
    a) Тамырларда
    b) Сабақтарда
    c) Жапырақтарда
    d) Гүлдерде

  2. Транспирацияның негізгі функциясы қандай?
    a) Фотосинтез
    b) Су балансын реттеу
    c) Тозаңдану
    d) Жемістерді өндіру

  3. Транспирация кезінде өсімдіктен не шығады?
    a) Оттегі
    b) Көмірқышқыл газы
    c) Су буы
    d) Азот

  4. Транспирация процесі өсімдіктің қай бөлігінде басталады?
    a) Тамырларда
    b) Жапырақтардағы саңылауларда
    c) Сабақтарда
    d) Гүлдерде

  5. Транспирация қалай өсімдіктің температурасын реттейді?
    a) Жылу шығару арқылы
    b) Жылуды сіңіру арқылы
    c) Су буландыру арқылы
    d) Жапырақтарды жабу арқылы

Ашық сұрақтар: Келесі сұрақтарға толық сөйлемдермен жауап беріңіз:

  1. Транспирацияның өсімдіктер үшін маңыздылығын түсіндіріңіз.

Shape1

Shape2

Shape3

  1. Транспирация процесіне әсер ететін екі факторды атаңыз және олардың әсерін сипаттаңыз.

Shape4

Shape5

Shape6

  1. Өсімдіктер транспирацияны қалай реттейді? Мысал келтіріңіз.

Shape7

Shape8

Shape9

Жауаптар кілті:

Бос орындарды толтыру:

  1. жапырақтары

  2. су балансын

  3. қоректік заттарды

  4. температураны

  5. өмір сүруі

Бірнеше таңдау сұрақтары:

  1. c) Жапырақтарда

  2. b) Су балансын реттеу

  3. c) Су буы

  4. b) Жапырақтардағы саңылауларда

  5. c) Су буландыру арқылы

Ашық сұрақтар:

  1. Мысалы: Транспирация өсімдіктер үшін өте маңызды, өйткені ол су балансын реттейді, қоректік заттардың тасымалдануына көмектеседі және өсімдіктің температурасын бақылайды. Бұл процесс өсімдіктердің өсуі мен өмір сүруі үшін қажет.

  2. Мысалы: Транспирацияға әсер ететін екі фактор - температура мен ылғалдылық. Жоғары температура транспирация жылдамдығын арттырады, ал жоғары ылғалдылық оны азайтады. Температура жоғарылағанда, өсімдік көбірек суды буландырады, ал ылғалдылық жоғары болғанда, ауа қанығып, транспирация баяулайды.

  3. Мысалы: Өсімдіктер транспирацияны жапырақтардағы саңылауларды (стоматаларды) ашу және жабу арқылы реттейді. Мысалы, құрғақшылық кезінде өсімдіктер су жоғалтуды азайту үшін стоматаларын жабады. Керісінше, жеткілікті су болған кезде, олар стоматаларын ашып, транспирацияны арттырады.



Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Осы аптаның ең үздік материалдары
Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары
Аттестацияда (ПББ) 100% келетін
тақырыптармен дайындаймыз
Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз
Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады
Толығырақ