Материалдар / §20. Қарапайым және күрделі заттар

§20. Қарапайым және күрделі заттар

Материал туралы қысқаша түсінік

6.3.1.1 атом мен молекулаларды, қарапайым және күрделі заттарды айыра білу;

Тезекбаева Карлыгаш Толешовна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

27 Қазан 2024

463

2 рет жүктелген

Жаратылыстану Сабақ жоспары 6 сынып

450 ₸

Бүгін алсаңыз
+23 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +23 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

6 сынып №17

ДӘІЖО___________

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«» КММ
(білім беру ұйымының атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ) жоспары
Заттардың құрылысы мен қасиеттері

§20. Қарапайым және күрделі заттар

(Сабақ тақырыбы)

Бөлім:	Заттар және материалдар
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сыныбы: 6 «А»	Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Заттардың құрылысы мен қасиеттері §20. Қарапайым және күрделі заттар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты	6.3.1.1 атом мен молекулаларды, қарапайым және күрделі заттарды айыра білу;
Сабақтың мақсаты:	атом мен молекулаларды, қарапайым және күрделі заттарды айыра біледі;

Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

8.Бір дұрыс жауабы бар тапсырмасы:
Халық тығыздығына ең көп ықпал ететін фактор қайсысы?
A) География және климат
B) Экономикалық мүмкіндіктер
C) Инфрақұрылым және қызметтер
D) Тарихи және саяси факторлар.

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

Халық тығыздығына ең көп ықпал ететін факторды сипаттайды.

Жауабы: 8.B) Экономикалық мүмкіндіктер

Дескриптор:

- Халық тығыздығына ең көп ықпал ететін факторды сипаттайды – 2 балл;

Интерактивті панель, презентация

Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. Авторлары: Әбдіманапов Б., Нүркенова С., Әбілғазиев А., Әуезова Г.

Оқушылардың назарын аудару

2.Салыстыру сұрағы: Қарапайым заттар мен күрделі заттарды салыстырыңыз. Олардың арасындағы негізгі айырмашылық қандай?

Білім алушылар берілген сұраққа жауап береді. Ой қозғау жүзеге асады.

Жауабы: 2.Қарапайым заттар тек бір типті бөлшектерден тұрады, ал күрделі заттар (немесе қоспалар) химиялық түрде біріктірілмеген екі немесе одан да көп әртүрлі заттардан тұрады.

Дескриптор:

-берілген сұраққа жауап береді -2 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың мақсатын таныстыру

6.3.1.1 атом мен молекулаларды, қарапайым және күрделі заттарды айыра білу;

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Мәтінмен жұмыс»

Мұғалім сабақ басында жаңа тақырып бойынша тақтада шағын мәтінмен түсіндірме жұмысын жасайды.

Білім алушылар мәтінді мұқият тыңдай отырып ой қозғау жүзеге асады. Өз ойлары мен пікірлерін білдіреді.

Дескриптор:

- мәтінді оқиды және өз түсінгенін сипаттайды -1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың ортасы

Оқушыларға бағыт бағдар беру

1.Көп таңдауы бар сұрақ: Төмендегі қайсысы қосылысқа мысал болып табылады?

A) Оттегі (O)

B) Сутегі (H)

C) Су (H₂O)

D) Алтын (Au)

Оқушылар заттардың қайсысы қосылыс екенін анықтайды.

Жауабы: 1.C) Су (H₂O)

Дескриптор:

- Қосылысты анықтайды – 1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Практикалық тапсырмалар беру.

3.Сәйкестендіру сұрағы: Төмендегі терминдерді анықтамаларымен сәйкестендіріңіз:

1) Элемент

2) Қосылыс

3) Гомогенді қоспа

4) Гетерогенді қоспа

A) Компоненттер біркелкі таралмаған қоспа

B) Одан әрі қарапайым заттарға бөлінбейтін зат

C) Екі немесе одан да көп элементтердің химиялық түрде бірігуі

D) Біртекті құраммен қоспа

4.Шындық немесе жалған сұрағы: Қосылыстардың қасиеттері оларды құрайтын элементтердің қасиеттерімен әрқашан бірдей. (Шын/Жалған)

5.Дұрыс реттілікті анықтау сұрағы: Төмендегі заттарды қарапайымнан күрделіге дейін дұрыс реттілікпен орналастырыңыз:

A) Тұзды су

B) Су

C) Алтын

D) Салат

Кілт сөздерді мазмұнымен сәйкестендіреді.

Мәлімдеменің шындық немесе жалған екенін атайды.

Заттарды қарапайымнан күрделіге дейін дұрыс реттілікпен орналастырады.

Жауабы:

3.1-B, 2-C, 3-D, 4-A

4.Жалған

5.C) Алтын, B) Су, A) Тұзды су, D) Салат

Дескриптор:

- Кілт сөздерді мазмұнымен сәйкестендіреді – 1 балл;

- Мәлімдеменің шындық немесе жалған екенін атайды – 1 балл;

- Заттарды қарапайымнан күрделіге дейін дұрыс реттілікпен орналастырады – 1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Бағалау

Жеке жұмыс.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Білім алушылар ҚБ тапсырмаларын орындайды. Ой қозғау жүзеге асады.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасының дескрипторы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптері

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

Кері байланыс «4 себеп» әдісі арқылы. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын тыңдайды.

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсатына жеткізетін тапсырмалар орындауына қарай, өз түсінгенін, пікірін, өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

Мұғалім оқушыларды

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды. Жарайсың!

Жақсы!

Талпын!

Интерактивті панель Презентация

1.Мен түсіндім, себебі ...

2.Мен түсінбедім, себебі ...

3.Мен қолдана аламын, себебі ...

4.Маған тиімді болмады, себебі .../ұсыныс……..

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

Тірек сызба

§19. Молекула және Атом

Білім алушылар келесі тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Жұмыс дәптері

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРҒА ҚОСЫМША

Мәтінмен жұмыс

Заттардың құрылысы мен қасиеттерін түсіну

Бұл мәтінде біз заттардың құрылысын және қасиеттерін, яғни қарапайым (немесе таза) заттар мен күрделі (немесе қоспа) заттарға назар аударамыз. Бұл ұғымдарды түсіну ғылымда маңызды, себебі олар бізге айналамыздағы материалдарды үйренуге көмектеседі.

Заттар дегеніміз не?

Зат – бұл ерекше құрам мен қасиеттерге ие материяның түрі. Заттарды екі негізгі категорияға бөлуге болады: қарапайым (немесе таза) заттар және күрделі (немесе қоспа) заттар.

Қарапайым заттар

Қарапайым заттар тек бір типті бөлшектерден тұрады. Бұл бөлшектер атомдар немесе молекулалар болуы мүмкін. Мысалдар:

Элементтер: Элемент – бұл одан әрі қарапайым заттарға бөлінбейтін қарапайым зат. Мысалдар: оттегі (O), сутегі (H) және алтын (Au). Әр элементтің өзіне тән қасиеттері бар.
Қосылыстар: Қосылыс – бұл екі немесе одан да көп элементтердің химиялық түрде бірігуі нәтижесінде пайда болатын зат. Су (H₂O) – қосылыстың кең таралған мысалы, ол екі сутегі атомы мен бір оттегі атомынан тұрады. Қосылыстардың қасиеттері оларды құрайтын элементтерден өзгеше.

Күрделі заттар

Күрделі заттар, сондай-ақ қоспалар деп те аталады, екі немесе одан да көп әртүрлі заттардан тұрады, олар химиялық түрде біріктірілмейді. Күрделі заттардың қасиеттері әртүрлі болуы мүмкін, себебі компоненттері өздерінің жеке қасиеттерін сақтайды. Қоспалардың екі негізгі түрі бар:

Гомогенді қоспалар: Гомогенді қоспада компоненттер біркелкі таралған, және сіз әртүрлі бөліктерді көре алмайсыз. Мысал – тұзды су, мұнда тұз толығымен суда ериді.
Гетерогенді қоспалар: Гетерогенді қоспада компоненттер біркелкі таралмаған, және сіз әртүрлі бөліктерді көре аласыз. Мысал – салат, мұнда сіз салат жапырақтарын, помидорларды және қиярларды көре аласыз.

Заттардың қасиеттері

Заттардың қасиеттері физикалық және химиялық қасиеттерге бөлінеді:

Физикалық қасиеттер: Бұл сипаттамалар затты өзгертусіз байқауға немесе өлшеуге болатын сипаттамалар. Мысалдар: түс, балқу температурасы, қайнау температурасы, тығыздық және заттың күйі (қатты, сұйық, газ).
Химиялық қасиеттер: Бұл қасиеттер заттың басқа заттармен өзара әрекеттесуін және қалай өзгеретінін сипаттайды. Мысалы, тұтанғыштық (заттың отқа қаншалықты оңай тұтанатыны) және реакция (заттың қышқылдар немесе негіздермен қалай әрекет ететіні) химиялық қасиеттер болып табылады.

Қорытынды

Қарапайым және күрделі заттардың құрылысын және қасиеттерін түсіну ғылым үшін маңызды. Элементтер, қосылыстар және қоспалар арасындағы айырмашылықтарды, сондай-ақ олардың тиісті қасиеттерін білу сізге айналаңыздағы әлемді жақсырақ түсінуге көмектеседі. Бұл білім химия және басқа ғылыми салалардағы болашақ зерттеулер үшін маңызды.

Зат	Түрі	Атомдар	Молекулалар	Қасиеттері
Су	Қосылыс	Су (H), От (O)	H₂O	Түссіз, иіссіз, бөлме температурасында сұйық
Натрий хлориді	Қосылыс	Натрий (Na), Хлор (Cl)	NaCl	Ақ, кристалды, суда еритін
Оттегі	Элемент	Оттегі (O)	O₂	Түссіз, газ, тыныс алу үшін маңызды
Көмірқышқыл газы	Қосылыс	Көмір (C), От (O)	CO₂	Түссіз, газ, тыныс алу кезінде пайда болады
Темір	Элемент	Темір (Fe)	Fe	Қатты, металл, магниттік
Глюкоза	Қосылыс	Көмір (C), От (O), Су (H)	C₆H₁₂O₆	Тәтті, суда еритін, энергия көзі

Контекстік Ескертпе: Бұл деректер кестесі қарапайым және күрделі заттардың, олардың атомдық және молекулалық құрамдарының, сондай-ақ қасиеттерінің мысалдарын қамтиды. Оқушылар элементтер мен қосылыстар арасындағы айырмашылықтарды талдап, атомдардың молекулаларды құрастыру жолдарын түсінеді.

ҚАЛЫПТАСТЫРУШЫ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАР

Оқушының аты-жөні: _____________________________________________сыныбы___________

Заттардың құрылысы мен қасиеттерін түсіну

Заттар – бұл ерекше құрам мен қасиеттерге ие материяның түрі. Оларды қарапайым (немесе таза) заттар және күрделі (немесе қоспа) заттар деп екі категорияға бөлуге болады. Бұл ұғымдарды түсіну ғылымда маңызды, себебі олар бізге айналамыздағы материалдарды үйренуге көмектеседі.

Бос орынды толтырыңыз: Бос орынды дұрыс сөздермен толтырыңыз.

_ – бұл ерекше құрам мен қасиеттерге ие материяның түрі.
_ қоспалар біркелкі құрамы бар, мысалы, тұзды су.
_ – бұл одан әрі қарапайым заттарға бөлінбейтін қарапайым зат.
_ қасиеттерді затты өзгертпей байқауға болады.
Су (H₂O) – бұл _, себебі ол сутегі мен оттегіден жасалған.

Сөз банкі: қоспалар, қосылыс, элемент, физикалық, зат, гомогенді

Көп таңдаулы сұрақтар: Әр сұрақтың дұрыс жауабын таңдаңыз.

Қосылыс дегеніміз не?
- A) Екі элементтің қоспасы
- B) Екі немесе одан да көп элементтердің химиялық бірігуі нәтижесінде пайда болған зат
- C) Жеке элемент
- D) Заттардың қоспасы
Салат қандай қоспа түріне жатады?
- A) Гомогенді
- B) Гетерогенді
- C) Қосылыс
- D) Элемент
Қайсысы химиялық қасиет болып табылады?
- A) Түс
- B) Балқу температурасы
- C) Тұтанғыштық
- D) Тығыздық
Элементтің қасиеттерін сақтайтын ең кішкентай бірлігі не?
- A) Молекула
- B) Атом
- C) Қосылыс
- D) Қоспа
Қайсысы гомогенді қоспаға мысал бола алады?
- A) Құм мен су
- B) Май мен сірке
- C) Тұзды су
- D) Жеміс салаты

Ашық сұрақтар: Келесі сұрақтарға толық жауап беріңіз:

Қосылыс пен қоспаның айырмашылығын түсіндіріңіз.
Элементтердің қасиеттерін сипаттаңыз және олардың қосылыстардан қалай ерекшеленетінін түсіндіріңіз.
Ғылымда заттардың қасиеттерін түсіну неге маңызды?

Жауап кілті:

Бос орынды толтырыңыз:

зат
Гомогенді
элемент
Физикалық
қосылыс

Көп таңдаулы сұрақтар:

B) Екі немесе одан да көп элементтердің химиялық бірігуі нәтижесінде пайда болған зат
B) Гетерогенді
C) Тұтанғыштық
B) Атом
C) Тұзды су

Ашық сұрақтар:

Қосылыс – бұл екі немесе одан да көп элементтердің химиялық байланысуы нәтижесінде пайда болған зат, ал қоспа – бұл химиялық байланыспайтын екі немесе одан да көп заттардың физикалық қосындысы.
Элементтер тек бір типті атомдардан тұрады және ерекше қасиеттерге ие, ал қосылыстар екі немесе одан да көп әртүрлі элементтердің химиялық бірігуінен тұрады және оларды құрайтын элементтердің қасиеттерінен өзгеше қасиеттерге ие.
Ғылымда заттардың қасиеттерін түсіну маңызды, себебі бұл бізге материалдарды дұрыс анықтап, қолдануға, әртүрлі жағдайларда заттардың қалай әрекет ететінін болжауға және химия, физика және инженерия сияқты салаларда осы білімді қолдануға көмектеседі.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!