3 – ТОҚСАН СОЧ қазақ тілі мен әдебиеті 9-сынып

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 3-тоқсан бойынша

тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

1-нұсқа

Тыңдалым тапсырмасы

1-тапсырма. Мәтінді мұқият тыңдап, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз.

БАЛАМАЛЫ ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ – МЕМЛЕКЕТ БАЙЛЫҒЫ

ХХІ ғасырда жер бетіндегі халықтың өсуіне байланысты энергияға деген сұранысты арттырып, оны өндіруге талап күшейгені белгілі. Баламалы энергияны өндіру дәстүрлі қазба көздерінен (көмір, мұнай, газ) өндіруден өзгеше. Баламалы энергия күннен, желден т.б. энергия көздерін пайдалану арқылы алынады. Бұл жөнінде Қазақстанның өз ұстанымы бар. Астанада өткен ЭКСПО-2017 көрмесі баламалы, «таза» энергия саласындағы дамуды көрсетіп берді. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты жолдауында бұл мәселеге ерекше назар аударылған. Онда Елбасы «Бүгінде әлем бойынша өндірілетін электр энергиясының төрттен бірі жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Болжам бойынша, 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш 80 процентке жетеді. Біз 2030 жылға қарай Қазақстандағы баламалы энергия үлесін 30 процентке жеткізу міндетін қойдық» деген еді. Жалпы энергия қорларын үнемдеу бүгінгі күннің аса маңызды міндеттерінің біріне айналып отыр, өйткені әлемнің өнеркәсібі дамыған мемлекеттерінде энергияны үнемдеу ісі дұрыс жолға қойылған. Себебі, көмір және көмірсутегін пайдалану арқылы энергия өндіретін жылу электр станциялары экологияның бүлінуіне әсерін тигізбей қоймайтыны белгілі. Осыны есепке алған елдер экологиялық проблемалар тудырмайтын, қайта қалпына келетін (күн, жел энергиясы, т.б.) энергия көздерін дамытуға көңіл бөліп отыр. Әлемдегі осы үдерістің тиімділігін ерте байқап, оны Қазақстан жағдайында қолдануды көздеген Елбасы «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында: «Біз энергияның баламалы түрлерін өндіруді дамытуға, Күн мен желдің энергиясын пайдаланатын технологияларды белсенді енгізуге тиіспіз»,– деген еді. Бүгінде бұл тарапта елімізде істеліп жатқан істер өз нәтижесін көрсете бастады. (219 сөз)

https://turkystan.kz/article/80929-balamaly-energiya-k-zderi-memleket-bajly-y

1.Бос орындарға қажетті сөздер мен сөз тіркестерін қойыңыз.

А. ________________ өндіру дәстүрлі қазба көздерінен (көмір, мұнай, газ) өндіруден өзгеше.

(1)

В. Баламалы энергия __________________ энергия көздерін пайдалану арқылы алынады.

(1)

С. Жалпы ______________ үнемдеу бүгінгі күннің аса маңызды міндеттерінің біріне айналып отыр, өйткені әлемнің өнеркәсібі дамыған мемлекеттерінде _______________________ дұрыс жолға қойылған.

(1)

2.Сіздің ойыңызша, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты жолдауында бұл мәселеге ерекше назар аударылған. Онда Елбасы «Бүгінде әлем бойынша өндірілетін электр энергиясының төрттен бірі жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Болжам бойынша, 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш 80 процентке жетеді – деген мақсат орындалады ма?

(2)

Оқылым

А мәтіні

«.... Өзіміздің елімізді сақтау үшін бізге мәдениетке, оқуға ұмтылу керек. Ол үшін ең алдымен әдебиет тілін өркендету керек. Өз алдына ел болуға,өзінің тілі, әдебиеті бар ел ғана жарай алатындығын біз ұмытпауға тиіспіз.Бұл мәселеде біздің халқымыз оңды емес. Осы күні орыс школы мен татар мектептерінде оқып шыққандар қазақ тілін елеусіз қылып, хат жазса өзге тілде жазып, қазақ тілінен алыстап барады. Бұл,әрине, жаман әдет. Егер тілге осы көзбен қарасақ,табиғат заңына бағынбай, біздің ата-бабаларымыз мың жасамаса, ол уақытта тілмен де, сол тілге ие болған қазақ ұлтымен де мәңгі қоштасқанымыз деп білу керек. Егер оны істегіміз келмесе, осы бастан тіл, әдебиет жұмысын қолға алып, өркендететін уақытымыз жетті.» (102 сөз) Ахмет Байтұрсынұлы

Ә мәтін

Кеше батыр – бүгін қорқақ,бұғады.

Ерікке ұмтылған ұшқыр жаны кісенде,

Қан суыған, жүрек солғын тартады.

Қыран құстың қос қанаты қырқылды,

Күндей күшті, күркіреген ел тынды.

Асқар Алтай – алтын ана есте жоқ,

Батыр ,хандар – асқан жандар ұмытылды!

Ерлік, елдік, бірлік, қайрат,бақ, ардың

Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың...

Алтын Күннен бағасыз бір белгі боп,

Нұрлы жұлдыз, бабам тілі, сен қалдың (63 сөз) Мағжан Жұмабаев

1. Берілген кестені толтырыңыз.

Жазылым

Берілген 4 сұрақтың біреуін таңдап, жазба жұмыстарында ыңғайлас және қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді; шартты, мезгіл, қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдерді қолданыңыз.

[10]

1.ЭКСПО – 2017 – Қазақстан белесі

2017 жылдың жазында Астана қаласында өткен ЭКСПО көрмесіне барғаныңызды еске түсіріп, көрмеден алған әсеріңіз (не көрдіңіз? не істедіңіз?) туралы газетке шағын мақала жазыңыз.

2.Биотехнологиялықжаңалықтар

Сіз мектеп телестудиясында жас тілшісіз. Мектебіңізде биотехнология саласындағы ғылыми жобалар сайысы өтіп жатыр. Бұл шараға қонақ ретінде NASA жанындағы университетті бітірген жас ғалым қазақстандық Дәмелі Мектепбаева да келді. Іс- шараның өту барысы туралы шағын репортаж мәтінін жазыңыз.

3.Болашақ энергия көздері

Сізге «Болашақтың энергиясы» қалалық эссе байқауына қатысу мүмкіндігі туды.

«Қазақстан үшін жел мен Күн энергиясын өндірудің тиімділігі неде? тақырыбында шағын эссе жазыңыз.

4.Алаш идеясы мен қайраткерлері

Сабақ тақырыбы: Алаш идеясы мен қайраткерлері. Мұғалім сынып оқушыларына мынадай тапсырма ұсынды: Егер сізде бұрынғы кезеңге өтуге мүмкіндік болса, қай Алаш қайраткерімен кездесіп, сұхбаттасар едіңіз? Ол адамды не үшін таңдайсыз? Кейіпкермен шағын сұхбат мәтінін жазыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Айтылым

Бір тақырыпқа таңдау жасап, сол тақырып бойынша жұбыңызбен 8-11 сөйлемнен тұратын диалогке түсіңіз.

Ұсынылатын тақырыптар:

1. ЭКСПО – 2017 көрмесі қандай деңгейде өтті деп ойлайсыз?

2. Соңғы уақытта қандай биотехнологиялық жаңалықтар туралыбілдіңіз?

3. Еліміз болашақ энергия көздерін тиімді пайдалану үшін қандай кедергілерге тап болуда?

4. Алаш идеясының мақсаты қандайболды?Қандай Алаш қайраткерлерінің еңбектерімен таныссыз? Не туралы?

Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 3-тоқсан бойынша

тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

2-нұсқа

Тыңдалым тапсырмасы

БАЛАМАЛЫ ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ – МЕМЛЕКЕТ БАЙЛЫҒЫ

ХХІ ғасырда жер бетіндегі халықтың өсуіне байланысты энергияға деген сұранысты арттырып, оны өндіруге талап күшейгені белгілі. Баламалы энергияны өндіру дәстүрлі қазба көздерінен (көмір, мұнай, газ) өндіруден өзгеше. Баламалы энергия күннен, желден т.б. энергия көздерін пайдалану арқылы алынады. Бұл жөнінде Қазақстанның өз ұстанымы бар. Астанада өткен ЭКСПО-2017 көрмесі баламалы, «таза» энергия саласындағы дамуды көрсетіп берді. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты жолдауында бұл мәселеге ерекше назар аударылған. Онда Елбасы «Бүгінде әлем бойынша өндірілетін электр энергиясының төрттен бірі жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Болжам бойынша, 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш 80 процентке жетеді. Біз 2030 жылға қарай Қазақстандағы баламалы энергия үлесін 30 процентке жеткізу міндетін қойдық» деген еді. Жалпы энергия қорларын үнемдеу бүгінгі күннің аса маңызды міндеттерінің біріне айналып отыр, өйткені әлемнің өнеркәсібі дамыған мемлекеттерінде энергияны үнемдеу ісі дұрыс жолға қойылған. Себебі, көмір және көмірсутегін пайдалану арқылы энергия өндіретін жылу электр станциялары экологияның бүлінуіне әсерін тигізбей қоймайтыны белгілі. Осыны есепке алған елдер экологиялық проблемалар тудырмайтын, қайта қалпына келетін (күн, жел энергиясы, т.б.) энергия көздерін дамытуға көңіл бөліп отыр. Әлемдегі осы үдерістің тиімділігін ерте байқап, оны Қазақстан жағдайында қолдануды көздеген Елбасы «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында: «Біз энергияның баламалы түрлерін өндіруді дамытуға, Күн мен желдің энергиясын пайдаланатын технологияларды белсенді енгізуге тиіспіз»,– деген еді. Бүгінде бұл тарапта елімізде істеліп жатқан істер өз нәтижесін көрсете бастады. (219 сөз)

https://turkystan.kz/article/80929-balamaly-energiya-k-zderi-memleket-bajly-y

1.Бос орындарға қажетті сөздер мен сөз тіркестерін қойыңыз.

А. ___________________________ өндіру дәстүрлі қазба көздерінен (көмір, мұнай, газ) өндіруден өзгеше.

(1)

В. Баламалы энергия _______________________ энергия көздерін пайдалану арқылы алынады.

(1)

С. Жалпы ________________ үнемдеу бүгінгі күннің аса маңызды міндеттерінің біріне айналып отыр, өйткені әлемнің өнеркәсібі дамыған мемлекеттерінде ______________дұрыс жолға қойылған.

(1)

2.Сіздің ойыңызша, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты жолдауында бұл мәселеге ерекше назар аударылған. Онда Елбасы «Бүгінде әлем бойынша өндірілетін электр энергиясының төрттен бірі жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Болжам бойынша, 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш 80 процентке жетеді – деген мақсат орындалады ма?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ (2)

Оқылым

А - мәтіні

Менің бар қазынам — қазақ тілі. Өйткені, басқа ұлттар қиын-қыстау кезеңдерде өздерін қолтықтарынан сүйеп, барын алдына тосқан, қолпаштаған қазаққа қарыздар. Сондай мейірімділіктің арқасында осы күнге жетіп отырмыз. Сондықтан да, өз басым өле өлгенімше қазақтың маған жасаған жақсылығына қайтарымым ретінде оның тілін барынша қорғап өтемін. Қазақты болмысынан адал, арамдықтан ада, жаны да, қаны да таза, ешкімді бөліп-жармайтын, алысты — жақындататын, аразды — татуластыратын, баршаның баласын жат деп жатырқамай, бауырына басатын, данышпан Абайдың сөзімен айтсақ,  толық адам деп санаймын.. Өзі дәмін татып, суын ұрттаған елдің тілі мен мәдениетін білмеуді сол халықтың топырағының киесін сыйламау деп білемін. Тас тозады, темір мұқалады, адам өмірден озады, жоғалмайтыны — ұрпақтан ұрпаққа жалғасатын тіл мен көмейдегі сөз ғана.  (107 сөз )

Асылы Осман

Ә – мәтіні

Қазақ тілі

С.Мәуленов

Орта жолда бүріп тастап оқ құзғын,
Құлап жаттым құшағында көк мұздың,
Қасіретімді —қазақ тілін қанат қып,
Төрт бұрышты дүниеге жеткіздім.
Көкірегінен атылса да оқ күздің,
Жаз етіп мен күздің өзін өткіздім.
Шаттығымды — қазақ тілін қанат қып
Төрт бұрышты дүниеге жеткіздім.
Сол тілменен дүниені атадым,
Таптым бүкіл тіршіліктің атауын.
Жатты онда уыз сүті ананың,
Жатты онда аманаты атаның.
Сол тілменен махаббатқа тіл қаттым,
Сол тілменен талай гүлді жырлаттым.
Сол тілменен сәбилерді сөйлетіп,
Талайлардың көз жастарын құрғаттым.

1. Берілген кестені толтырыңыз.

Жазылым

Берілген 2 сұрақтың бірін таңдап, берілген тапсырманы орындаңыз. Жазба жұмыстарында ыңғайлас және қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді; шартты, мезгіл, қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдерді қолданыңыз.

1.Биотехнологиялық жаңалықтар

Сіз мектеп телестудиясында жас тілшісіз. Мектебіңізде биотехнология саласындағы ғылыми жобалар сайысы өтіп жатыр. Бұл шараға қонақ ретінде NASA жанындағы университетті бітірген жас ғалым қазақстандық Дәмелі Мектепбаева да келді. Іс- шараның өту барысы туралы шағын репортаж мәтінін жазыңыз.

2.Болашақ энергия көздері

Сізге «Болашақтың энергиясы» қалалық эссе байқауына қатысу мүмкіндігі туды.

«Қазақстан үшін жел мен Күн энергиясын өндірудің тиімділігі неде?» тақырыбында шағын эссе жазыңыз.

Айтылым

Бір тақырыпқа таңдау жасап, сол тақырып бойынша жұбыңызбен 8-11 сөйлемнен тұратын диалогке түсіңіз .

Ұсынылатын тақырыптар:

1. ЭКСПО – 2017 көрмесі қандай деңгейде өтті депойлайсыз?

2. Соңғы уақытта қандай биотехнологиялық жаңалықтар туралыбілдіңіз?

3. Еліміз болашақ энергия көздерін тиімді пайдалану үшін қандай кедергілерге тап болуда?

4. Алаш идеясының мақсаты қандай болды?

5. Қандай Алаш қайраткерлерінің еңбектерімен таныссыз? Не туралы?

[10]

Балл қою кестесі

Тыңдалым

Оқылым

Ескерту: оқушы бір ғана ерекшелігін, ұқсастығы мен айырмашылығын анықтаса да жеткілікті. Жауап парағынан тыс дұрыс жауаптар да ескеріледі. Грамматикалық қатесі үшін балл алынбайды.

Жазылым

Балл

338тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ тілі пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz