Сабақ негізделген оқу
мақсаттары
|
5.1.2.1 - әлеуметтік-тұрмыстық,
әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі
(хабарландыру) көтерілген мәселені
түсіндіру;
5.2.3.1 -хабарлама құрылымы мен
ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін
ажырату;
|
Басталуы
|
Сәлемдесу.
Топқа бөлемін
: «Билеттер
арқылы» топқа бөлінеді. Оқушыларды
кассадан билеттер алып, 1,2,3 вагондарға бөлініп
отрады.
Психологиялық
ахуал қалыптастыру:
Сынып реттілігін
қадағалау.
Оқушыларды түгелдеу.
Оқу құралдарын байқау.
Бір-бірімізді
тыңдаймыз десек 1 рет қол
шапалақтаймыз!
Ұйымшыл боламыз
десек 2 рет
Белсенділік танытамыз
десек 3 рет
шапалақтаймыз!
|
|
Жаңа
білім
|
Білу және түсіну Берілген
мәтіндерді балалар оқып алады. «Жариялау»
әдісі (Әрбір топ берілген сұрақ
бойынша өз позициясын жариялау керек. Бұл үшін топ ішінен спикер
берілген уақыт ішінде (5 мину) басқа қатысушылар алдында сөйлеп,
топ ұстанымын жеткізеді.) Мағыналары бір-біріне
қарама-қарсы сөздер антонимдер деп аталады.
Мысалы, елгезек бала-тілазар бала, шабан ат-жүрдек ат, іскер адам-олақ адам,
жақсы мінез-жаман мінез,
қисық ағаш-түзу ағаш, тату көрші-
араз көрші,
т.б. Тілімізде антоним сөздер
мақал-мәтелдерде, жұмбақтарда көп кездеседі.
Мысалы, Ащы мен тұщыны татқан
білер,
алыс пен жақынды жортқан
білер.
Аз сөз –
алтын,
көп сөз –
көмір, т.б. Осы
мысалдардағы ащы-тұщы, алыс-жақын,
аз-көп сөздері – мағыналары
бір-біріне қарама-қарсы айтылған антоним
сөздер. Омоним – сыртқы тұлғасы:
айтылуы, естілуі, жазылуы бірдей, мағыналары әртүрлі сөздер. Сыртқы
тұлғасы жағынан омоним сөздер
мен көп
мағыналы сөздер ұқсас болып
келеді. Омоним болудың негізгі белгісі
сөздердің арасында мағыналық байланыс
болмайды, яғни омоним сөздер әртүрлі мағынада
қолданылады, ал көп мағыналы сөздердің
арасында мағыналық байланыс
болады, көп мағыналы
сөздер бір сөз табынан болып, бір
негізден тарайды.
Мысалы, Басыңды жоғары көтеріп,
аяғыңды жылдам
бас деген
сөйлемдегі бас сөзі омоним, себебі
бірінші бас сөзі адамның дене мүшесі – не?
деген сұраққа жауап беретін, заттық ұғым атауы
болатын зат
есім,
екінші бас сөзі – не істе? деген
сұраққа жауап беретін қимыл-әрекет атауы
болатын етістік.
Ал Талдың басына қарлығаш ұя
салыпты. Жолаушылар бұлақтың басына келіп
демалды деген
сөйлемдердегі бас сөзі
– көп мағыналы
сөз, себебі 1) бір нәрсенің
бастау алатын жері деген бірдей мағынаға ие болып тұр; 2) екеуі де
бір сөз табынан зат есім болып
тұр.
Айтылуы, естілуі, жазылуы әр
алуан, мағыналары бір-біріне жақын, жуық мәнді
сөздер синонимдер деп аталады. Синонимге
тән негізгі
белгілер: 1) синоним сөздер әртүрлі
дыбысталады; 2) синоним сөздердің мағынасы бір-біріне жақын болып
келеді; 3) синоним сөздер бір сөз табынан
болады. Мысалы, Апатты аймаққа көмекші,
жәрдемші топ
келді деген
сөйлемдегі көмекші,
жәрдемші сөзі бірінің орнына бірін
ауыстырып қолдануға болатын, мағыналары бір-біріне жақын, бір сөз
табынан болған синоним сөздер. Тілімізде синоним
сөздер зат есімдерден, сын есімдерден,
етістіктерден және үстеулерден кездеседі.
|
Оқулық,
мәтіндер.
|
Ортасы
|
Қолдану «Салыстыру
кестесі»
Ортақ
тапсырма: Тақтада сызылған кестеге
жауаптарын стикерге жазып жабыстырады немесе, маркермен
жазады7
омоним
|
антоним
|
синонимдер
|
|
|
|
Талдау «Ыстық
орындық» орындық
әдісі
(Бір оқушы алдыңғы жақта,
орындықтар оны айнала қоршай
орналастырылады.
Жаттығудың
сипаттамасы:
Бір оқушы алға шығып өз пікірін
айтып және тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Сұрақты
анағұрлым мазмұнды қылу үшін, оқушылар белгілі бір пікір бойынша
бірлесіп алға шығып сөйлей
алады.
|
Оқулық,қабырғаға ілінген
ватмандар, түрлі-түсті
маркерлер
«Ыстық
орындық» орындық әдісі, сұрақтар,
орындық.
|
Аяқталуы
|
Синонимдерді анықтаңыз.
А) Жаман – нашар.
В) Үлкен – кіші.
С) Қайрат – мұрат.
D) Биік – аласа.
Е) Ерте - кеш «Әдемі» сөзінің синонимін анықтаңыз.
А) Жаман.
В) Үлкен.
С) Сұлу.
D) Ерте.
Е) Кеш.
Синонимнің анықтамасын көрсетіңіз.
А) Мағыналары жақын сөздер.
В) Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер.
С) Жазылуы бірдей, бірақ мағыналары басқа сөздер.
D) Заттың атын білдіретін сөздер.
Е) Заттың сынын білдіретін сөздер.
Дұрыс жауап:А
«Сұлу», «көркем», «әдемі» сөздер екенін
анықтаңыз.
А) Антоним сөздер.
В) Омоним сөздер.
С) Синоним сөздер.
D) Қыстырма сөздер.
Е) Қаратпа сөздер.
Дұрыс жауап:С
Синонимдік қатарды көрсетіңіз.
А) Мұғалім – ұстаз.
В) Биік – аласа.
С) Ерте - кеш.
D) Жарық - қараңғы.
Е) Терезе - есік.
Дұрыс жауап:А
Мағыналары жақын сөздер қалай аталатынын
көрсетіңіз.
А) Антоним.
В) Омоним.
С) Зат есім.
D) Синоним.
Е) Етістік.
Дұрыс жауап:D
|
|