§5. Нәруыздар. Олардың қасиеті мен қызметі.

Бөлім:

Молекулалық биология

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы: 8 «а,б»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Нәруыздар, қасиеттері мен қызметтері. §5. Нәруыздар. Олардың қасиеті мен қызметі. БЖБ (20-мин)

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

8.4.1.3 - нәруыздардың биологиялық құрылымы мен қызметі.

Сабақтың мақсаты:

нәруыздардың биологиялық құрылымы мен қызметін сипаттайды және бөлім бойынша жиынтық бағалау тапсырмасын орындайды;

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

7.4.1.3 азық-түліктер құрамындағы нәруыз, май, көмірсулардың бар болуын дәлелдеу;

§17. Азық-түліктердегі көмірсулардың, нәруыздардың және майлардың маңызы.

«Бұрынғы атаулар» әдісі.

Қоректік заттар, нәруыздар, майлар, көмірсулар.

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

«Бұрынғы атаулар» әдісінде берілген тірек сөздердің мағынасын айтады, мазмұнын сипаттайды,ой қозғайды, пікір алмасады.

Қосымша балл үшін дескриптор:

-кілт сөздердің анықтамасын сипаттайды-4 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология. Жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық/ Очкур.Е.А, Құрманғалиева.Ж.Ж-Алматы,Мектеп,

2017ж.

Оқушылардың назарын аудару

«Кіру билеті» әдісі бойынша оқу мақсатына сай сұрақ қойылады.

- Нәруыздар дегеніміз не?

- 1 г нәруыз ыдыраған кезде қанша энергия бөлінеді?

- Жасушада қандай органикалық заттар көп?

- Нәруыздар қандай

құрам бөліктерден тұрады?

- Нәруыздар мен ДНҚ-ның арасында қандай бай-

ланыс бар?

- Ген дегеніміз не?

- Неліктен барлық тірі жасушаларда рибосомалар

болады?

Кіру билетінде берілген сұрақтарға жауап береді, ой қозғау жүзеге асады.

Қосымша балл үшін дескриптор:

-сұрақтарға жауап береді- 2 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың мақсатын таныстыру

8.4.1.3 - нәруыздардың биологиялық құрылымы мен қызметі;

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж,

21-бет.

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Қазіргі атаулар» әдісі

Мұғалім сабақ басында жаңа тақырып бойынша тақтаға бірнеше атау (терминдер) жазып қойып (3-4 атау), оқушыларға олардың мағынасы, мазмұны және өзара қатынасы мен байланысы туралы ойлануын сұрайды.

Биополимерлер,

аминқышқылдар, тұқымқуалайтын ақпарат, ферменттер,

гормондар, инсулин,

гликоген, фибриноген,

антиденелер, оссеин,

коллаген, актин,

миозин, гемоглобин,

меланин.

«Қазіргі атаулар» әдісінде берілген термин сөздердің мағынасы мен мазмұнын айтады. Бір-бірімен пікір алмасады, ой қозғау жүзеге асырылады.

Дескриптор:

-кілт сөздердің анықтамасын сипаттайды-5 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж,

23-бет.

Оқушыларға бағыт бағдар беру

«Кинометафора» әдісі.

Мақсаты: Оқушының ой-өрісін, ойлау қабілетін дамыту.

Бір мәселе бойынша бейнесюжеттен үзінді көрсету арқылы баланың өз ойын, ой-пікірлерін білуге болады.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді.

Қосымша балл үшін дескриптор:

-бейнефильмнен түсінгенін сипаттайды- 2 балл;

Интерактивті панель

бейнефильм

https://youtu.be/AF7PiKJm97U?si=R_MGhg7sX2jLZUji

Практикалық тапсырмалар беру.

Топтық/жұптық жұмыс.

«SWOT талдау?» әдісі

Тақтаға түйінді 9-10 тірек сөздер жазылады.

Әр білім алушы берілген тірек сөздердің .

Биополимерлер,

аминқышқылдар, тұқымқуалайтын ақпарат, ферменттер,

гормондар, инсулин,

гликоген, фибриноген,

антиденелер, оссеин,

коллаген, актин,

миозин, гемоглобин,

меланин.

Тақтада берілген түйінді тірек сөздердің айырмашылықтарын сипаттайды, бір-бірімен пікір алмасады, ой қозғау жүзеге асады.

Дескриптор:

- нәруыздардың биологиялық құрылымы мен қызметін сипаттайды – 4 балл;

- тақтада берілген түйінді тірек сөздерді талдайды – 4 балл;

Интерактивті панель, презентация

керекті құрал-жабдықтар: А3 формат қағаз, маркер.

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж,

23-бет.

Бағалау

Білім алушыларға арналған

Жеке тапсырма: «Жасушалық биология. Молекулалық биология»
бөлімі бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар.

«Жасушалық биология. Молекулалық биология»

бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын орындайды.

- суретте А ж/е Д әрпімен көрсетілген бактерия жасушасының құрылымын нықтайды- 2 балл;

- суретте С және L әрпімен көрсетілген өсімдік жасушасының құрылымын анықтайды- 2 балл;

- суретте берілген өсімдік ұлпасының түрін анықтайды – 1 балл;

- ұлпалардың түрлері: бұлшықет, дәнекер және эпителий ұлпаларының құрылысын және қызметтерін сәйкестендіреді – 3 балл;

- полимер болатын қосылысты анықтайды – 1 балл;

- мономер мен полимерге сипаттама береді және мономер мен полимерге мысал келтіреді – 3 балл;

- берілген тұжырымдамаларға сәйкес көмірсу,май және нәруыздар қасиеттері мен қызметтерін сәйкестендіреді – 3 балл;

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптері

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

«Биологиялық кері байланыс» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын тыңдайды.

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсатына жеткізетін тапсырмалар орындауына қарай, өз түсінгенін, пікірін, өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

Кері байланыс:

«Мадақтау» әдісі

«Жарайсың!»

«Тамаша жауап»

т.б

Презентация

Бүгінгі тақырып бойынша түсінгенім......................

Бүгінгі тақырып бойынша маған ең қиын болған тұсы..............

Бүгінгі биология сабағы мен үшін.......................болды.

Келесі биология сабағында мен ............................ болып келемін.

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

Тірек сызба

«Өсімдік бөлімдерінің ерекше белгілері»

Білім алушылар келесі тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Жұмыс дәптері

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж

№

Сұрақ

әріп

Жауабы

1

Ферменттер табиғаты жағынан

А

Аминқышқылы

2

Ақуыз құрамына кіреді

Б

Аминқышқылы

3

Нәруыз молекуласындағы аминқышқылы

В

Ақуыздар

4

Нәруыз полимерінің мономері

Г

20

№

Сұрақтар

«Иә»

«Жоқ»

1

Жасуша мен цитоплазма органоидтерінің мембраналары нәруыз молекуласынан тұрады.

2

Қанның құрамында жасушаның мембранасы мен цитоплазмасын және ядроның арасын байланыстыратын ерекше тасымалдаушы нәруыз болмайды.

3

Организмнің қорғаныс қызметіне бұлшық еттің талшығы мен ұлпалардың түрлі жиырылғыштық жүйесіне әсер ететін арнайы нәруыздар қатысады.

4

Нәруыздар организмді түрлі жұқпалы аурулардан қорғайды. Егер жануарлардың немесе адамның организміне зиянды нәруыздар енетін болса, оған қарсы тұратын ерекше нәруыздар − антиденелер түзілмейді.

Ұлпа түрлері

Құрылысы

Қызметі

Бұлшықет ұлпасы (A)

Жасушалары бір-біріне тығыз жанасады, жасушаралық заттары нашар дамыған (1)

Қоректік,тасымалдау және қорғаныш қызметтерін атқарады (d)

Дәнекер ұлпасы (B)

Ұлпа ұзындығы 1-45 мм, кейбірі 12 санти-метрге жететін көп ядролы ет талшық-тарынан тұрады (2)

Зат алмасуды реттеуге қатысады

(e)

Эпителий ұлпасы(C)

Жасушааралық заттар қызметіне байланысты әр

түрлі болып келеді (3)

Жиырылу және жазылу қызметін атқарады

(f)

Мономер

Полимер

Мысалдар

Көмірсулар

Майлар

Нәруыздар

Бағалау критерийі

Тапсырма №

Дескриптор

Балл

Білім алушы

Прокариот және эукариот жасушаларының құрылысын салыстырады.

1

суретте А ж/е Д әрпімен көрсетілген бактерия жасушасының құрылымын нықтайды

2

2

суретте С және L әрпімен көрсетілген өсімдік жасушасының құрылымын анықтайды

2

Өсімдіктер мен жануарлардың ұлпаларын жіктейді.

4

суретте берілген өсімдік ұлпасының түрін анықтайды;

1

ұлпалардың түрлері: бұлшықет, дәнекер және эпителий ұлпаларының құрылысын және қызметтерін сәйкестендіреді;

3

Полимерлер мен мономерлердің арасындағы айырмашылықты биологиялық мысалдар арқылы сипаттайды.

5 а)

в)

полимер болатын қосылысты анықтайды;

1

мономер мен полимерге сипаттама береді және мономер мен полимерге мысал келтіреді

3

Көмірсулар мен липидтердің құрылымы мен қызметін сипаттайды.

6

берілген тұжырымдамаларға сәйкес көмірсу,май және нәруыздар қасиеттері мен қызметтерін сәйкестендіреді;

3

Жалпы балл саны

15