6-сыныптың жаратылыстану пәнінен «Адам. Жер.
Ғалам» бөліміне арналған сұрақтары мен жауаптарының
үлгісі:
1. Сұрақ: Ғалам дегеніміз
не?
Жауап: Ғалам – бұл кеңістіктегі барлық материя мен
энергияның жиынтығы, оның құрамына жұлдыздар, планеталар,
галактикалар және басқа да аспан денелері кіреді.
2. Сұрақ: Галактика дегеніміз не және оның
қандай түрлері бар?
Жауап: Галактика – көптеген жұлдыздар, планеталар,
тозаңдар және газдардан тұратын үлкен жұлдыздар жүйесі.
Галактикалардың негізгі үш түрі бар: спиральді, эллипстік және ирек
галактикалар.
3. Сұрақ: Күн жүйесіне кіретін аспан денелерін
атаңыз.
Жауап: Күн
жүйесіне Күн және оның айналасындағы 8 планета (Меркурий, Шолпан,
Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун), олардың серіктері,
астероидтар және кометалар кіреді.
4. Сұрақ: Жердің пішіні қандай және оны қалай
сипаттайсыз?
Жауап: Жердің пішіні – шамамен шар тәрізді, бірақ ол
полюстерінен сәл қысыңқы, ал экватор бөлігінде сәл дөңес келеді.
Мұндай пішін "геоид" деп аталады.
5. Сұрақ: Күн жүйесіндегі ең үлкен планета
қайсы?
Жауап: Күн
жүйесіндегі ең үлкен планета – Юпитер.
6. Сұрақ: Жер мен Күннің арақашықтығы шамамен
қанша?
Жауап: Жер
мен Күннің арақашықтығы шамамен 150 миллион шақырым немесе 1
астрономиялық бірлік (а.б.).
7. Сұрақ: Күн жүйесінде тіршілікке қолайлы деп
саналатын жалғыз планета қайсы?
Жауап: Күн
жүйесінде тіршілікке қолайлы жалғыз планета –
Жер.
8. Сұрақ: Ай дегеніміз не және оның Жер үшін
маңызы қандай?
Жауап: Ай
– Жердің табиғи серігі. Оның Жер үшін маңызы үлкен, өйткені ол
біздің ғаламшарымызда толқын құбылысын тудырады және оның тұрақты
климатын қамтамасыз етуге көмектеседі.
9. Сұрақ: Күннің энергиясы қалай пайда
болады?
Жауап: Күннің энергиясы оның ядросында жүретін
термоядролық реакциялар нәтижесінде пайда болады, онда сутек
атомдары бірігіп, гелий атомдарына айналады және үлкен энергия
бөлінеді.
10. Сұрақ: Тәулік пен жыл дегеніміз не және
олар қалай пайда болады?
Жауап: Тәулік – Жердің өз осінен бір рет айналып шығу
уақыты (24 сағат). Жыл – Жердің Күнді толық бір рет айналып шығу
уақыты (шамамен 365 күн). Бұл айналу қозғалыстары күн мен түннің
ауысуы мен жыл мезгілдерінің өзгеруін тудырады.
11. Сұрақ: Жер Күннің айналасында қандай
траектория бойымен қозғалады?
Жауап: Жер
Күннің айналасында эллипс тәріздес траектория бойымен
қозғалады.
12. Сұрақ: Жыл мезгілдерінің ауысуының себебі
неде?
Жауап: Жыл
мезгілдерінің ауысуы Жердің өз осіне 23,5° бұрышпен еңкеюі және
оның Күнді айналуы нәтижесінде болады. Жер әртүрлі уақытта Күнге
әртүрлі бұрышпен еңкейіп тұрады, бұл жарық пен жылудың таралуына
әсер етеді.
13. Сұрақ: Адамдардың ғарышты зерттеуге
арналған алғашқы құралы қандай болды?
Жауап: Адамдардың ғарышты зерттеуге арналған алғашқы
құралы – телескоп.
14. Сұрақ: Жұлдыздар мен планеталардың
айырмашылығы неде?
Жауап: Жұлдыздар өзінен жарық пен жылу шығарады, ал
планеталар жарық шығармайды, олар тек жұлдыздардың жарығын
шағылыстырады. Жұлдыздар – өте ыстық газдан тұратын аспан денелері,
ал планеталар – жұлдыздардың айналасында қозғалатын салқын
денелер.
15. Сұрақ: Адамның ғарышқа алғашқы ұшуы қашан
және кімнің есімімен байланысты?
Жауап: Адамның ғарышқа алғашқы ұшуы 1961 жылы 12 сәуірде
Юрий Гагарин есімімен байланысты. Ол ғарышқа "Восток-1" кемесімен
ұшып шыққан.
Бұл сұрақтар мен жауаптар 6-сыныптың «Адам. Жер.
Ғалам» бөліміндегі маңызды тақырыптарды қамтиды және БЖБ кезінде
осы тақырып бойынша оқушылардың білімін бағалауға
көмектеседі.