Бөлім:

4-бөлім. Астана – мəдениет пен өнер ордасы. Лексика

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 6

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Астана қаласына саяхат

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

6.1.6.1 - коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу;

6.4.3.1 - неологизм, термин, диалект сөз, кəсіби сөздердің қолданыс аясын түсіну жəне ажырата білу

Сабақтың мақсаты

Ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізе алады; неологизм сөздердің қолданыс аясын түсініп, анықтай алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: тәуелсіздік және отаншылдық

-Қазақстанның тарихын, мәдениеті мен дәстүрлерін, оның тәуелсіздігін және оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

-Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Білім алушының

әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың

басталуы

5 минут

5 минут

Сабақтың

ортасы

10 минут

5 минут

5 минут

5 минут

5 минут

Сабақтың соңы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

Психологиялық ахуал

«Құсты құтқар»

Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру;

Ойтүрткі

Ребусты дұрыс шеш. Жасырынған сөзге сипаттама бер.

Мұғалім түсіндірмесі:

Астана- бұл алып қазан немесе тайқазан. Қазіргі таңға дейін Оңтүстік өңіріндегі той, астарда тамақ пісіретін өте үлкен қазанды «астана» деп атайды. «Астана» атауының шығу тарихына тоқталайық. Тарих атасы Геродоттың еңбегінде (б.д.д. 490-425 жж.) сақтардың патшасы Арриант бүкіл жауынгерлерінің жез жебелерін жинатып, оны балқытып, үлкен қазан құйып жасағаны айтылады. Даяр болған қазанға құйылған Тәңір судан айнала қоршаған жауынгерлерге ішкізген екен. Сөйтіп, рухы түсе бастаған сақ жауынгерлері көсемнің ту астына қайта жиналды. Демек, елді бірлікке, татулыққа шақырған тайқазан, яғни астананың шығу тарихы осындай. 

Сонымен бірге, «астана» атауы парсы тілінен аударғанда «киелі орын», «босаға» дегенді білдіреді.

1-тапсырма

1.Мәтінді мұқият тыңда.

Астана – Қазақстан халқының мерейі мен мәртебесі. Астана елдің тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Жарлығымен 1997 жылдың 10 желтоқсанында Қазақстан Республикасының елордасы деп жарияланды. 1998 жылдың 10 маусымында Қазақстанның жаңа елордасы – Астананың халықаралық тұсаукесері өтті. Көп ұзамай Астана еліміздің экономикалық, саяси, мәдени өмірінің қайнаған ортасына айналды. Отанымыздың жүрегі, тәуелсіздіктің тірегі, жеріміздің кіндігі, халқымыздың бірлігі Астана – Қазақстанның жаңа бейнесі, жарқын келбеті. Дүниежүзіндегі бүкіл астаналардың ішіндегі ең ас астана – елордамыз. Халқымыздың болашаққа деген үмітінің сенімді кепілі. Қаланың сәулеті мен дәулетінің артқаны сондай, шетелдік қонақтар оны дүниенің сегізінші кереметіне теңеп, Қазақстанның інжу-маржан қаласы деп бағалауда. Ал еліміздің азаматтары үшін, әсіресе бірқатар жастар мен балалар үшін Астана бір барып көрсем дейтін аңсарлы арман қалаға айналды.

Астананың күн сайын еңсесі биіктеген қалаға айналуы өзімізді сүйсіндіріп, әлем жұртын көркімен таңдандырады. Астанаға барған сайын ғажап көріністерге куә боласың да, қайтарда бір қимастық сезім баурап алады. Онда қазақ халқының арман-мақсаты тоғысып, шартарапқа нұрлы шұғыласын төгіп тұр.

2.«А,В,С» әдісі арқылы

дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысыңдар.

Тыңдалым мәтіні бойынша сұрақтарға жауап беріп, өз ойларыңды толық, анық жеткізіңдер.

1. Сұрақ: «Астана – Қазақстан халқының мерейі мен мәртебесі» дегенді қалай түсінесің?

2. Сұрақ: Автор «жаңа елорда», «жаңа бейнесі», «жарқын келбеті», «дүниенің сегізінші кереметі», «арман қала» деген тіркестерді не себепті қолданған?

3. Сұрақ: Астана әлем жұртын несімен таңдандырады?

4. Сұрақ: Астана қаласының басқа қалалардан ерекшелігі неде деп ойлайсың?

Тілдік бағдар

Неологизм

Ғылым мен техниканың, өндіріс пен шаруашылықтың, мәдениет

пен тұрмыстың кеңінен дамыған тұсында тілге жаңа ұғымдарды біл-діретін жаңа сөздер енеді. Осындай сөздерді неологизмдердеп

атайды. Мысалы, жағдаят, үнтаспа, жазылым, ландшафт, патент,

фабула т.б. сөздер. Бір кезеңде тіліміздегі класс, глобус, электр,

комбайн, партиясөздері неологизмдер болып саналғанмен, қазір

олар жалпыхалық тық сипат алып кеткен сөздер. Халыққа әбден

танылып, түсінікті бол ған нан кейін жаңа сөздер неологизмдердің

қатарынан шығып қалады.

Неологизмдердің жасалу жолдары

Шет тілінен енген неологимдер:

ноутбук, офис, менеджер; т.б

Күрделі сөздер арқылы жасалған

неологизмдер: ақшалай жарна, сыйақы, үнтаспа, айла-шарғы, әкімшіл-әміршіл, ЕҚЫҰ, БҰҰ т.б

Жұрнақтар арқылы жасалған

неологизмдер: зияткерлік,

айтылым,баспагер, реттегішт.б.

4-тапсырма.

Берілген сөздерге ұйытқы сөздерді қосып, жаңа сөз жаса. Мағынасын түсіндір.

Жол, әуе, баян, келіс, жаға, жарыс, сүндет, зейнет, мүшел, сая,

мәлім, көсем, сый, ашық, мерей.

ақы жай хат сөз той

Үлгі: жолақы, келіссөз т.б.

10-тапсырма

Әр торға «Астана» сөзінің беретін мағынасын толтыр.

Астана

11-тапсырма.

Блиц сұрақтарға жауап бер.

1. «Астана – бас қала» деп не себепті айтамыз?

2. «Астана» сөзінің бұрынғы мағынасы қандай?

3. Неологизмдерді неліктен жаңарып отыратын құбылыс деп ойлайсың?

12-тапсырма.

«Шығу парағын» пайдаланып, төмендегі сұрақтарға жауап

бер.

1. Бүгін не үйрендім?

2. Сабақ бойынша нені түсінбедім?

3. Келесі сабақта қандай мәселеге көңіл аудару керек?

«Құсты құтқар»

Нұсқау: «Қолыңда кішкентай құстың дәрменсіз балапаны бар деп елестет. Қолыңды алақаныңды жоғары қаратып соз. Енді оны жылыт: баяу қимылмен бір-бір саусақтарыңды алақаныңа жұмылдыр, балапанды алақаныңа тығып қой, оны д Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандырады

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

еміңмен жылытуға тырыс. Алақаныңды кеудеңе бас, балапанға өзіңнің демің мен жүрек жылуыңды бер. Енді алақаныңды аш, балапан аса бір қуанышпен ұшып кеткенін бақыла. Оған қапаланба, қуанышпен шығарып сал: ол саған әлі қайта оралады!»

Оқулықтағы ребусты шешеді.

Жауабы: Астана

«А,В,С» әдісі

А - сұрақ қояды.

В - жауап береді.

С – айтқан жауаптарды бақылайды, толық болмаса толықтырады.

Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандырады

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

«Доллар» әдісі арқылы бағалау

Дескриптор

Білім алушы

− мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді;

− сұрақтарға жауап беріп, өз ойларын анық жеткізеді.

Дескриптор

Білім алушы

-берілген сөздерді

қолданады,

-жаңа сөздер жасайды,

-мағынасын түсіндіреді.

Оқулық

6-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

6-сынып

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫ

НЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Бөлім:

4-бөлім: Астана – мəдениет пен өнер ордасы. Лексика

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 6

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Асқақтай бер, Астана!

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

6.2.6.1 - оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу.

6.4.3.1 -неологизм, термин, диалект сөз, кəсіби сөздердің қолданыс аясын түсіну жəне ажырата білу

Сабақтың мақсаты

Комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу арқылы оқылым стратегияларын қолдана алады. Неологизм сөздердің қолданыс аясын түсініп, ажырата алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: тәуелсіздік және отаншылдық

-Қазақстанның тарихын, мәдениеті мен дәстүрлерін, оның тәуелсіздігін және оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

-Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

Құндылық: бірлік және ынтымақ

-бірлескен іс-әрекет пен өзара іс-әрекет кезінде басқалардың пікірлері мен сезімдерін құрметтей білу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

8 минут

8 минут

7 минут

Сабақтың соңы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

1.Психологиялық ахуал қалыптастыру

«Калейдоскоп»

Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатымен таныстыру

Ойтүрткі

• Астана қаласы қай жерде орналасқан? Географиялық картадан Астана қаласы қандай қалаларға жақын екенін көрсет.

• Астанадағы өзіңе таныс көрікті жер туралы әңгімеле.

5-тапсырма. (оқулықтан)

Мәтінді оқы. Мәтіннен негізгі тірек сөздерді тауып астын сыз.

Мәтіннен Астана қаласының абыройын асқақтатуға үлес қосқан елеулі оқиғаларды ірікте.

6-тапсырма.

Мәтіннен неологизмдерді анықтап, төмендегі кластерді толтыр.

Неологизмдер

гизмдер

8-тапсырма. 63-бет

Төмендегі мәтіннен неологизмдерді анықтап, дәптеріңе көшіріп жаз.

«Ақылды үй» (ағыл. digital home) – автоматтандырылған үй. Ол адамдардың қолайлы өмір сүруі үшін жоғары деңгейлі технологиялармен жабдықталған. «Ақылды үйдегі» жарық, электр жүйесін, кондиционер, желдеткіш, климат-бақылау, аудио және видео жүйелерді, күзет, өрт дабылы, апатты жағдайларды бір ғана диспетчерлік пультпен смартфон немесе ғаламтор арқылы басқарып, бақылауға болады. «Ақылды үй» өрттен де қорғайды. Мысалы, ауа да кішкене болса да иісті газ пайда болса, онда өртке қарсы жүйе іске қосылады және өртті үдетпес үшін ауаның келуін тоқтатады, газ жабылады, электр токтары өшіріледі. Бөлмедегі адамдар сирена және түрлі сигналдар арқылы хабарландырылады, ал егер өрт үйдің иелері жоқ кезде басталса, онда жүйе арқылы олардың ұялы телефондарына хабарлама жіберіледі. Параллельді түрде түтінді жою функциясы қосылады, ал қауіпсіздік қызметіне өрт туралы ақпарат келіп түседі.

(М.Э. Сопер)

9-тапсырма.

«Аквариум» әдісі

«Ақылды үй» өз қалаңда немесе ауылыңда болуы үшін өзің қандай үлес қосар едің? Мәтіндегі неологизмдерді қолданып, диалог құрыңдар.

Үйге тапсырма :

Мәтінге тақырып қойып, ойды әрі қарай жалғастыр. Мәтін құра. Мәтінге неологизм сөздерді қолдан.

Қысқа уақыттың ішінде алаш жұртының ару Астанасы төрткүл дүние тамсанатын, әлемнің атақты астаналарымен салтанат жарыстырып, бой таластыра алатын бас қаласы ретінде қалыптасты. Тәуелсіз Қазақстанның Елордасы жұмыр жерді толғандырған тақырыптар талқыланатын, салиқалы саясат, тұғырлы экономика, дінаралық келісім кеңестері өтетін жаһандық орталық дәрежесіне жетті.

Рефлексия

Сабақтан алған әсеріңді, ойыңды жаз. 1. Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдың?

2. Нені үйрендің?

3. Бірлескен жұмыс түрлері қызықты болды ма?

Психологиялық ахуал

«Калейдоскоп» Оқушылар жарты шеңбер бойына орналасады, жүргізуші ортада тұрады. Әр қатысушы өзіне ұнайтын түстерін айтып шығады. Содан соң жүргізуші теріс қарап тұрады. Ойыншылар орын ауыстырады. Жүргізуші ретімен кім қай түсті ұнататынын айтып шығу керек.

Ойтүрткіде Астана қаласының орналасқан жерін картадан көрсетеді. Астананың көрікті жерлері туралы әңгімелейді.

Тірек сөздер:

Елорда, Астана, Еуразиялық мемлекет, Конгресс-холл, Л. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, ескерткіштер, Ақорда, «Нұр Астана» мешіті, Бейбітшілік және келісім сарайы, Бәйтерек монументі, океанариум, ойын-сауық орталығы, ЭКСПО орталығы.

Мәтіннен Астана қаласының абыройын асқақтатуға үлес қосқан елеулі оқиғаларды іріктейді:

1)1998 жылдың 10 маусымында Қазақстанның жаңа елордасы – Астана қаласының салтанатты тұсаукесері болды.

2)Астана қаласында алғашқы кезеңде Конгресс-холл, Л. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, ықшамаудандар, қонақүйлер мен мейрамханалар салынып, Абай мен Кенесары ханға ескерткіштер орнатылды.

3)Астана қаласы дамуының екінші кезеңінде Тәуелсіздік сарайы, «Қазақ елі» монументі, «Астана Опера» мемлекеттік опера және балет театры, Орталық концерт залы, Назарбаев университеті, «Ұлттық мұражай», «Ханшатыр» бірегей сауда ойын-сауық орталығы, дәл ортасында диаметрі 80 метрлік «Нұр Әлем» шар тәріздес орналасқан ЭКСПО орталығы және халықаралық әуежай ғимараты салынды.

Неологизмдер: елорда, ықшамаудан, Ақорда, мейрамхана, резиденция, океанариум, саябақ, ғимарат, әуежай, форум

Сұрақтарға жауап береді. Мәтіннен неологизмдерді қолданып, диалог құрады.

«Аквариум әдісі» - балаларға мәселені «қоғам алдында» талқылауға ұсынғандағы диалог формасы. Шағын топ белгілі бір мәселе бойынша диалогті жүргізуге кімге сеніп тапсыруға болатынын таңдайды. Кейде тілек білдірушілер бірнеше болуы мүмкін. Қалған барлық оқушылар көрермен рөлін атқарады. Сондықтан да мұны «аквариум» деп атайды.

Рефлексия арқылы сабақтың қызықты тұстарын айта отырып, нені меңгергенін сараптайды.

Қандай мәліметтер алғанын жеткізеді.

Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандырады

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

- мәтіндегі тірек сөздердің астын сызады; - оқылым стратегияларын қолданады.

Дескриптор

Білім алушы

-неологизмдер

ді анықтайды,

-кластерді толтырады.

Дескриптор

Білім алушы

-неологизмдер

ді анықтайды,

-жасалу жолын түсіндіреді.

Берілген бұлт, ағаш, күн суреттері арқылы бағалау

Дескриптор

Білім алушы

-сұрақтарға жауап береді,

- неологизмдер

ді қолданады,

-өз ойын жеткізеді.

Оқулық

6-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптастырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

6-сынып

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛДЕР ҚОРЖЫ

НЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

Оқулық

6-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Бөлім:

4-бөлім: Астана – мəдениет пен өнер ордасы. Лексика

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 6

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Астана –тарихи мекен

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

6.1.2.1 - әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (хабарландыру, жаңалық) көтерілген мәселені талдау;

6.4.3.1 - неологизм, термин, диалект сөз, кəсіби сөздердің қолданыс аясын түсіну жəне ажырата білу.

Сабақтың мақсаты

Әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (хабарландыру, жаңалық) көтерілген мәселені талдай алады. Термин сөздердің қолданыс аясын түсініп, ажырата алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: тәуелсіздік және отаншылдық

-Қазақстанның тарихын, мәдениеті мен дәстүрлерін, оның тәуелсіздігін және оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

-Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

Құндылық: бірлік және ынтымақ

-бірлескен іс-әрекет пен өзара іс-әрекет кезінде басқалардың пікірлері мен сезімдерін құрметтей білу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

Уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

10 минут

5 минут

8 минут

Сабақтың соңы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

Психологиялық ахуал.

«Өмір ұраны»

Үй тапсырмасын тексеру

Мәтінге тақырып қойып, ойды әрі қарай жалғастыру. Мәтін құрау. Мәтінге неологизм сөздерді қолдану.

Ойтүрткі

Жұмбақтың жауабын шешіп көрейік.

Алғашқы үйім өз үйім,

Өтті онда төрт жылым.

Ыстық үйім, өз үйім,

Жат қалды, жоқ күйім.

Екінші үйім өз үйім,

Өтті онда бес жылым.

Мөлдір таза ақ үйім,

Қызылға бояп жоқ күйім.

Үшінші үйім өз үйім,

Өтті онда көп жылым.

Әсем, көркем бар бүйім,

Көшіп кеттім тар түйін.

Бүгінгі үйім балғын үй,

Шаңырағы биік үй.

1-тапсырма

Жұптық жұмыс

«Терминдермен болжам» әдісі

Мына берілген суреттерге ортақ қандай атау қояр едің? Бүгінгі сабаққа қандай қатысы бар деп ойлайсың? Қандай қалалардың суреттері берілген?

Қызықты дерек

Жұмбақтың жауабынан қандай қалалардың атауы жасырылғанын анықтадыңдар. Суреттердегі қалалар арқылы бұл қалалардың барлығы еліміздің астанасы болғанын білдіңдер.

Жалпы «астана» сөзінің мағынасы қайдан шыққанын білеміз бе?

Астана- бұл алып қазан немесе тайқазан. Қазіргі таңға дейін Оңтүстік өңіріндегі той, астарда тамақ пісіретін өте үлкен қазанды «астана» деп атайды. «Астана» атауының шығу тарихына тоқталайық. Тарих атасы Геродоттың еңбегінде (б.д.д. 490-425 жж.) сақтардың патшасы Арриант бүкіл жауынгерлерінің жез жебелерін жинатып, оны балқытып, үлкен қазан құйып жасағаны айтылады. Даяр болған қазанға құйылған Тәңір судан айнала қоршаған жауынгерлерге ішкізген екен. Сөйтіп, рухы түсе бастаған сақ жауынгерлері көсемнің ту астына қайта жиналды. Демек, елді бірлікке, татулыққа шақырған тайқазан, яғни астананың шығу тарихы осындай. 

Сонымен бірге, «астана» атауы парсы тілінен аударғанда «киелі орын», «босаға» дегенді білдіреді.

Сабақтың тақырыбы және оқу мақсатымен таныстыру

2-тапсырма

Мәтінді мұқият тыңда. Мәтіндегі ақпараттарды шынайы өмірмен байланыстырыңыз, мазмұндауда қолданып, көтерілген басты мәселені анықта. Өз көзқарасыңды жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дамытып, дәлелде. Ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатыс. Берілген сұрақтарға жауап бер.

Тыңдалым мәтіні

• Қазақтың кең- байтақ байтақ жерінде аңызға айналмаған тұс тіптен аз, бәрі де қастерлі өлке, қасиетті мекен.

• Жалпақ жұртыңды, исі алашыңды құрметтеу алдымен өзің тұрған өлкенің тарихын, табиғатын танудан, адамдарын ардақтаудан басталады.

• Жаңа Астананың қаласы да, адамдарының санасы да жаңа болсын!

• Жаңа Астана – ежелгі Қазақ жерінің төрі.

• Астана – Отанымыздың жүрегі, Тәуелсіздігіміздің тірегі.

Ашық сұрақтар

1. «Қасиетті өлке, мекен» дегенді қалай түсінесің?

2. «Жаңа Астана – ежелгі Қазақ жерінің төрі» деп неліктен

айтылған?

3. Өзің қай жерде тудың? Сол елді мекен туралы аңыз әңгіме

білесің бе? Айтып бер. (ЕБҚ оқушыға)

Тілдік бағдар

Мұғалім оқушыларға термин сөздер жайында ақпарат береді.

Термин сөздер – ғылым мен техника, өндіріс саласында қолданылатын арнаулы заттар мен ұғымдардың атауы болатын сөздер.

Қазақ тіліндегі термин сөздер екі түрлі жолмен жасалған.

1. Баламасы бар термин сөздер: 

1) жергілікті және көне сөздерден жасалған термин сөздер: универсал – әмбебап, устав – жарғы, рынок – нарық, комплекс – кешен, администратор – әкім, т.б. 2) тілімізде бар сөздерді біріктіру арқылы жасалған термин сөздер: семья – отбасы, музей – мұражай, герб – елтаңба, гимн – әнұран, паспорт – төлқұжат, т.б.

2. Қазақша баламасы жоқ интернационалдық термин сөздер: коэффициент, синус, куб, азон, аммиак, карта, материк, глобус, синтаксис, диалект, антоним, дисфемизм, т.б.

3-тапсырма

Жеке жұмыс

Математика, биология, география бойынша өзің білетін термин сөздерді жазып шық. Жазып шыққан термин сөздердің тілімізде қандай тәсілдермен қалыптасқанын көрсет.

ЕБҚ оқушыға

Қазақ тілі бойынша өзің білетін термин сөздерді жазып шық.

Үлгі: жұрнақ, теңдеу, карта т.б

Рефлексия 3-2-1

Оқушылар таратпа қағаздарға сөз және сөз тіркестерімен жауап береді.

1.Сабақта маған пайдалы болды.

1. ................... 2. .............................. 3. .........................

2. Маған көмек қажет?

1. ................... 2. ..............................

3. Сабақта алған ақпаратты қайда қолдана аламын?

1. ...................

Үйге тапсырма: 10-тапсырма

Психологиялық ахуал

«Өмір ұраны»

Әр қатысушы өзінің өмірдегі ұранын қағазға жазып, қағаздар араластырылады. Содан соң біртіндеп оқылады. Басқалар оқылған ұранның кімнің өмірлік ұстанымы екенін табу керек. Оқушылардың бір-бірін қаншалықты білетінін анықтау үшін, бірін-бірі жақынырақ тану үшін жүргізуге болады.

Жұмбақтың

шешуі:

(Орынбор – 1920-1924 жж. ҚазАКСР-ң астанасы,

Қызылорда – 1924-1929 жж. ҚазАКСР-ң астанасы,

Алматы – 1929-1997 жж. ҚазАКСР-ң, Қазақ КСР-ң

және Қазақстан Республикасының астанасы,

ҚР Елордасы Астана – 1997 – бүгінгі күнге дейін)

Жұмбақтың шешуі мен суреттердегі қала атаулары арқылы бүгінгі сабақтың тақырыбы не жайында екенін оқушылар айтады.

Қызықты дерек

Оқушылар «астана» сөзінің мағынасына қатысты өз білетіндерін немесе болжамдарын айтады.

Мәтінді мұқият тыңдайды. Берілген сұрақтарға жауап береді.

Көтерілген мәселені талдайды. Өз көзқарастарын мысалдар арқылы дәлелдейді.

Берілген пәндер бойынша тиісті термин сөздерді жазады. Тілімізде қандай тәсілдермен қалыптасқанын көрсетеді.

Рефлексия жасайды. Бүгінгі сабақта не үйренгендерін, ненің пайдалы болғандығын, қандай білім алғандарын , өмірде қалай қолданатын көрсетеді.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

«Жапондық бағалау» әдісі бойынша Осы бағалау арқылы оқушы өзгелердің жауаптары

мен келісетін тұстарын, толықтыруға қатысты өз көзқарастар

ын, өздерінің қоятын сұрақтарын жеткізеді.

Дұрыс,келісемін

Толықтырамын, басқа көзқарасым бар.

Менің сұрағым бар

Дескриптор

Білім алушы

-мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланысты

рады,

-көтерілген басты мәселені анықтайды,

-өз көзқарасын мысалдар арқылы дәлелдейді,

- ресми сөздер мен тіркестерді, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданады,

-берілген сұрақтарға жауап береді.

Дескриптор

Білім алушы

-термин сөздерді жазады,

-жасалу жолдарын түсіндіреді.

Оқулық

6-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

6-сынып

https://www.google.com/search?q

ОҚЫТУДА

ҒЫ ЖАҢА ӘДІС-ТӘСІЛ

ДЕР ҚОРЖЫНЫНАН ЕСБОСЫН НАҒИША ҚОЖАҚ

ҚЫЗЫ

https://islam.kz/kk/articles/islam-jane-qogam/astana-turaly-siz-bilmeitin-14-qyzyq-derek-1913/

https://anatili.kazgazeta.kz/news/43824

Бөлім:

4-бөлім: Астана – мəдениет пен өнер ордасы. Лексика

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 6

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Астана – қызықты тарихы бар көне қалалардың бірі.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

6.2.6.1 - оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу.

6.3.6.1 - мəтіндегі орфографиялық жəне пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау

Сабақтың мақсаты

Мәтінге комментарий жасап , іріктеп және рөлге бөліп оқу арқылы оқылым стратегияларын қолдана алады. Мəтіндегі орфографиялық жəне пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзетеді, редакциялай алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: тәуелсіздік және отаншылдық

-Қазақстанның тарихын, мәдениеті мен дәстүрлерін, оның тәуелсіздігін және оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

-Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

Құндылық: бірлік және ынтымақ

-бірлескен іс-әрекет пен өзара іс-әрекет кезінде басқалардың пікірлері мен сезімдерін құрметтей білу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

Уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

5 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

7 минут

10 минут

8 минут

Сабақтың соңы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

Психологиялық ахуал

Сабақтың тақырыбы және оқу мақсатымен таныстыру

Өткен тақырыпты қайталау

Суреттегі заттарды атап, сәйкес себеттерге орналастыр. Бұл қандай сөздер?

Термин сөздер дегеніміз не? (ЕБҚ оқушыға)

Терминдер қазақ тілінде қандай тәсілдермен қалыптасқан?

6-тапсырма.

Мәтіндегі қарамен берілген сөздерді іріктеп оқы. Оларды түсіндіріп айт.

7-тапсырма. (ЕБҚ оқушыға)

Мәтін мазмұнына сәйкес келетін жауапты белгіле.

8-тапсырма.

Оқылым мәтінінен термин сөздерді теріп жаз. Қандай термин екенін анықта.

9-тапсырма.

Мәтіндегі орфографиялық қателерді тауып, тыныс белгілерін дұрыс қойып жаз. Есіл өнірінде (Астананың қасында) «Қарабай дарасы» деген жер бар. Аныз бойынша, бұл жерде Қарабай байдың қызы Баян сулу дүниеге келген. Бірде сексен жасқа келгенше перзент сүймеген байлар ұл мен қыз көретін болса құйрық-бауыр жесіскен құда болуға уәдаласаді. Содан Сарыбай – ұлды, Қарабай – қызды болады. Сарыбай ұлұн Қозы Көрпеш деп, Қарабай қызын Баян деп атайды. («Аңыздар мен хикаялар» кітабынан)

Қорытындылау

Мәтінді диалогке айналдыр . Өз сөзіңмен ойды жалғастыр. Жұбыңмен бірге рөлге бөлініп оқып бер.

Есілден көлденең тартылған ескі көпірдің ортасында тұрып, өзенге қарадым. Маған қаланың ортасында ағып өзен жатқан болса, қашан да сол ұнайтын. Өзен қалаға ерекше бір көрік береді, мәртебесін көтереді. Мысалы, бізде Жайықтың бойында Атырау, Сырдарияның бойында Қызылорда, Тобылдың бойында Қостанай, Ертістің бойында Семей мен Кереку орналасқан. Ал әлемде қаншама Астаналар ылғи өзен жағасына салынған. ..

Рефлексия

Алшы - Сабақтан өзіңе пайдалы не алдың?

Тәйке – Сабақта не қиын болды?

Бүк – Сабақта нені басқаша өзгертуге болады деп ойлайсың?

Шік – Бүгінгі сабақтан үйренгенің бойынша алда не істеймін деп ойлайсың?

Психологиялық ахуал тудыру кубигі арқылы кубиктердегі

Тапсырмаларды бірге қайталап, оқушылар өз бойларына жағымды ахуал қалыптастырады.

1.Амандас 2. Құшақтас

3.Тілек айт 4.Мақта

5.Күлкі сыйла

6.Би қимылдарын қайтала

Суреттегі заттарды атап, сәйкес себеттерге орналастырады. Қандай сөздер екенін анықтайды.

Мәтіндегі қарамен берілген сөздерді іріктеп оқы. Қарамен жазылған сөздердің мағынасын түсіндіреді. Үлгі:

Сауда-экономикалық орталық – бұл халықаралық шекаралар немесе аумақтар арқылы капиталды, тауарларды және қызметтерді айырбастау

Сауда орталығы — сауда қызметінің бір бөлікке орналасқан, бір-бірімен өзара байланыста болатын кәсіпорындарының біртұтас комплексі. Оның құрамына ірі сауда орындары базар, дүкендер, қоғамдық тамақтандыру орны, жеке меншік дүкендер, халыққа тұрмыстық және басқа да қызмет көрсету мекемелері кіреді.

Малшаруашылығы — ауыл шаруашылығының мал өнімдерін өндіру үшін мал өсірумен айналысатын саласы. Малшаруашылығы халықты азық-түлікпен (сүт, май, ет, т.б.), жеңіл және тамақ өнеркәсіптерін шикізатпен... қамтатамасыз етеді.

Оқылым мәтінінен термин сөздерді теріп жазады. Қандай термин екенін анықтайды

Мәтінді диалогке айналдырады . Өз сөзімен ойды жалғастырады. Жұбымен бірге рөлге бөлініп оқып береді.

Оқушылар бүгін сабақтан пайдалы не алғанын, не қиын болғанын, алдағы уақытта не істеуге болатындығы жөнінде рефлексия жасайды.

Ауызша мадақтау арқылы бағалау Жарайсың! Тамаша!

Керемет!

Жетон арқылы бағалау

Декриптор

Білім алушы

- мәтіндегі тірек сөздердің астын сызады;

- оқылым стратегияла

рын қолданады.

Смайлик арқылы бағалау

Дескриптор

Білім алушы

-мәтінді мұқият оқып, қателерді анықтайды, түзетеді;

- ережелерге сүйеніп, дәптерге түзетіп жазады.

Оқулық

6-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

6-сынып

Оқулық

6-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Бөлім:

4-бөлім: Астана – мəдениет пен өнер ордасы. Лексика

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 6

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Астана –әсем қала

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

6.1.2.1 - әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (хабарландыру, жаңалық) көтерілген мәселені талдау;

6.4.3.1 - неологизм, термин, диалект сөз, кəсіби сөздердің қолданыс аясын түсіну жəне ажырата білу;

Сабақтың мақсаты

Әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (хабарландыру, жаңалық) көтерілген мәселені талдай алады, диалект сөздердің қолданыс аясын анықтай алады.

Құндылықтарға баулу

Құндылық: тәуелсіздік және отаншылдық

-Қазақстанның тарихын, мәдениеті мен дәстүрлерін, оның тәуелсіздігін және оны сақтаудың маңыздылығын түсіну;

-Қазақстанның тарихы мен мәдениетіне құрмет көрсету;

Құндылық: бірлік және ынтымақ

-бірлескен іс-әрекет пен өзара іс-әрекет кезінде басқалардың пікірлері мен сезімдерін құрметтей білу;

-тек өзі үшін ғана емес, жалпы ұжым үшін де жауапты болуға дайын болу;

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

Уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

10 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

5 минут

7 минут

8 минут

Сабақтың соңы

5 минут

Оқушылармен амандасу, қатысуын түгендеу.

«Жунглидағы жаңбыр»

Сабақтың тақырыбы және оқу мақсатымен таныстыру

Ойтүрткі

Суреттерді өзара байланыстырып, әңгіме құра. Оқулық. 65- бет

1-тапсырма. 69-бет

Өлеңді мұқият тыңда. «FILA» кестесі арқылы көтерілген мәселені анықта. Өз ойыңды дәлелмен жеткіз.

«FILA» кестесін толтыру

• F(Дерек) мәтіннен негізгі деректерді жинақтау

• I (Пікір) көтерліген мәселені анықтап, өзіңнің ой – пікіріңді айту

• L (Сұрақ) мәтін бойынша сұрақ құрастыру

А(Іс –әрекет) тақырып бойынша: қысқаша монолог жазып, Астананы барынша дәріптеу.

Сұлу сүйгіш көңілімде мол ағын,

Сол ағынның бір ғашығы боламын.

Жеті түрін ғаламаттың сипаттап,

Геродотша Астананы шоламын.

«Қазақ елі», «Пирамида», «Ханшатыр»,

«Опералық театрдың салты асыл.

«Хазірет Сұлтан мешіті» мен «Бәйтерек»,

«Ақордамыз» таңғалдырар сан ғасыр.

Сүйсіндіріп керім-кербез жетегі,

Ғаламаттар дәуірлерден өтеді.

«Сегізінші» ғаламат боп әлемде

Астананың өзі аңыз боп кетеді.

2-тапсырма.

Тыңдалым мәтіні бойынша сұрақтарға жауап бер.

1. «Жеті түрін ғаламаттың сипаттап...» деген өлең жолдарын

қалай түсінесің? Геродот жайлы деректерді парталасыңмен бөліс.

2. Өлең жолдарындағы әлемді таңғалдыратын нелер? Олар

несімен қызықты?

3. Астана «сегізінші ғаламат» бола ала ма? Себебін түсіндір.

Тілдік бағдар 70-бет

Диалект сөздер

Диалект сөздер – белгілі бір жердегі тұрғындар қолданылатын сөздер. Диалект сөздер жалпыхалықтық болып есептелмейді. Өйткені олардың әдеби тілде баламалары болады.

Диалект сөздер түрліше болып келеді. Мысалы, тыңла – тыңда, құдағай – құдағи, полат – болат, баралы – баралық, бережақ – бере-шек, келулі – келдіт.б.

Қазіргі әдеби тілімізге біраз диалект сөздер еніп, жалпы халықтық

тілге айналды. Мысалы: арасан суы, жейде, ұжым, кеден, немелтай

(шөберенің баласы), үшем, төртемт.б. Тіл дегі бұл құбылыс әдеби тілді байытудың бір жолы болып есептеледі.

9-тапсырма. Оқулық 72-бет

Төмендегі сөйлемдерден диалект сөздерді тауып, әдеби тілдегі нұсқасымен салыстыр.

1.Құдағай, сізді ауқат ішсін деп төр тамға шақырып жатыр

атамдар. 2. Нүсірлеп құйған жаңбыр суы жыра, сайларға сыймай ағып жатыр.

3. Балалар, пахтаның чатағымен жүріп, сабаққа қопалдау дайындалған боларсыңдар.

4. Дегенмен мынадай сұраққа

жауап беріп көргін. Еш қысылмағын, саспағын.

(«Қазақ диалектологиясы» кітабынан

4-тапсырма.

Төмендегі диалект сөздерді тиеп алған жүк көліктерін өз тұрақтарына жеткіз.

Үйге тапсырма: 7-тапсырма

Рефлексия

«Шығу парағын»пайдаланып, төмендегі сұрақтарға жауап

бер.

1. Бүгін не үйрендім?

2. Сабақ бойынша нені түсінбедім?

3. Келесі сабақта қандай мәселеге көңіл аудару керек?

«Жунглидағы жаңбыр»
Нұсқау; - Бір - біріңіздің соңынан шеңбер жасап тұрыңыздар. Жунглида жүрміз деп елестетіңіздер. Ауа райы өте тамаша, күн жарқырап, ыстық және қапырық болып тұр. Бір уақытта самал жел соқты, (алдыңызда тұрған адамның арқасына жұғысып жеңіл қимылдар жасаңыз).
Жел көтеріліп желкіді ( арқаны қаттырақ басамыз).
Қатты дауыл соқты (қимылдарыңыз күшейіп шеңбер бойында жүргізіледі)
Ұсақ жаңбыр сіркіреді (серіктесіңіздің арқасын саусағыңызбен басасыз)
Кенет нөсер жауын құйды (алақандарыңызбен жоғарыдан төмен қимылдар жасаңыздар).
Бұршақ жауды (арқаны қаттырақ соғамыз).
Тағы да нөсер жауын жауды.
Ұсақ жаңбыр сіркіреді.
Дауыл соқты.
Жел соқты.
Жел басылып келеді.

«FILA» кестесін толтырады.

• F(Дерек) мәтіннен негізгі деректерді жинақтақтайды.

• I (Пікір) көтерліген мәселені анықтап, өзінің ой – пікірін айтады.

• L (Сұрақ) мәтін бойынша сұрақ құрастырады.

А(Іс –әрекет) тақырып бойынша: қысқаша монолог жазып, Астананы барынша дәріптейді.

Тыңдалым мәтіні бойынша сұрақтарға жауап береді.

Берілген сөйлемдерден диалект сөздерді тауып, әдеби тілдегі нұсқасымен салыстырады.

Үлгі:

Құдағай-құдағи

Ауқат – ас, тамақ

Нүсірлеп - нөсерлеп

Пахтаның чатағымен – мақтаның шаруасымен

Қопалдау – аздау, дұрыс емес, жөнсіз

Сәйкестендіру арқылы диалект сөздерді табады.

Оқушылар бүгін сабақтан пайдалы не алғанын, не қиын болғанын, алдағы уақытта не істеуге болатындығы жөнінде рефлексия жасайды.

Ауызша

мадақтау

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Декриптор

Білім алушы

-көтерілген мәселені анықтайды,

-өз ойын дәлелдейді,

-сұрақтарға жауап береді.

«Ноутбук» әдісі арқылы бағалау