Материалдар / 7 сынып физика дидактикалық тесттер платформада
МИНИСТРЛІКПЕН КЕЛІСІЛГЕН КУРСҚА ҚАТЫСЫП, АТТЕСТАЦИЯҒА ЖАРАМДЫ СЕРТИФИКАТ АЛЫҢЫЗ!
Сертификат Аттестацияға 100% жарамды
ТОЛЫҚ АҚПАРАТ АЛУ

7 сынып физика дидактикалық тесттер платформада

Материал туралы қысқаша түсінік
Тесттер әр сабаққа физикадан
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
25 Тамыз 2024
429
0 рет жүктелген
2500 ₸
Бүгін алсаңыз
+125 бонус
беріледі
Бұл не?
Бүгін алсаңыз +125 бонус беріледі Бұл не?
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

1

Физика – табиғат туралы ғылым

Топпен жұмыс:

1 топ: Физиканың табиғаттағы рөлі.

2 топ: Физиканың негізгі принциптері мен заңдары.

3 топ: Физикалық құбылыстар.


Жеке жұмысқа тапсырма

https://wordwall.net/ru/resource/53597178


Жұптық жұмыс

Тапсырма:

Физиканың бөлімдерін зерттеу:

1 жұп:Механика

2 жұп: термодинамика

3 жұп: электромагнетизм

4 жұп: оптика

5 жұп: кванттық физиканың негізгі принциптерін зерттеу.

Әр бөлімнің физикалық құбылыстарын талқылау.

Немесе:

  1. Физикалық құбылыстарды зерттеу:


1-ші Оқушы: Мысалдарды таңдайды.

2-ші Оқушы: Түсіндіреді.

2.Физикалық денелерді зерттеу:

1-ші Оқушы: мысалдарды таңдайды.

  1. Ағаш үстел, металл қасық, және кітап денелерін таңдаңыз.

2-ші Оқушы: түсіндіреді.

  1. Түсіндіру: Әр дененің анықтамасын және қандай заттардан жасалғанын түсіндіріңіз. Мысалы: ағаш — зат, үстел — физикалық дене;


Мәтін

Физика – табиғат туралы ғылым

Физика – табиғаттағы құбылыстарды түсіндіретін және олардың заңдылықтарын анықтайтын ғылым. Ол материяның құрылымы, энергияның түрленуі, күштердің әсері және қозғалыс заңдары сияқты негізгі ұғымдарды зерттейді. Физика ғылымы табиғаттағы әр түрлі құбылыстарды зерттеп, оларды математикалық модельдермен сипаттайды.

Физика бірнеше негізгі бөлімдерге бөлінеді:

Механика: Қозғалыс және күштер туралы ғылым. Механикада денелердің қозғалысы мен олардың өзара әрекеттесуі зерттеледі.

Термодинамика: Жылу және энергия түрленуі туралы ғылым. Термодинамикада температура, ішкі энергия, энтропия сияқты ұғымдар қолданылады.

Электромагнетизм: Электр және магнит өрістері туралы ғылым. Электромагнетизмде зарядтар, токтар және магнит өрістері зерттеледі.

Оптика: Жарық және оның қасиеттері туралы ғылым. Оптикада жарықтың таралуы, шағылуы, сынуы зерттеледі.

Кванттық физика: Микродүниедегі құбылыстар туралы ғылым. Кванттық физикада атомдар, молекулалар және элементар бөлшектердің қасиеттері зерттеледі.


Ашық тест (жауаптарымен)

Физика қандай ғылым?

Жауап: Физика табиғаттағы құбылыстарды зерттейтін ғылым.

Механика нені зерттейді?

Жауап: Механика қозғалыс және күштерді зерттейді.

Термодинамика қандай құбылыстарды зерттейді?

Жауап: Термодинамика жылу және энергия түрленулерін зерттейді.

Электромагнетизм нені зерттейді?

Жауап: Электромагнетизм электр және магнит өрістерін зерттейді.

Оптика қандай құбылыстарды зерттейді?

Жауап: Оптика жарық және оның қасиеттерін зерттейді.

Кванттық физика нені зерттейді?

Жауап: Кванттық физика микродүниедегі құбылыстарды зерттейді.

Физика қандай заңдылықтарды анықтайды?

Жауап: Физика табиғаттағы заңдылықтарды анықтайды.

Механика қандай ұғымдармен жұмыс істейді?

Жауап: Механика қозғалыс, күш, энергия ұғымдарымен жұмыс істейді.

Термодинамикада қандай ұғымдар қолданылады?

Жауап: Термодинамикада температура, ішкі энергия, энтропия ұғымдары қолданылады.

Электромагнетизмде қандай өрістер зерттеледі?

Жауап: Электромагнетизмде электр және магнит өрістері зерттеледі.

1. Физика нені зерттейді?

Физика – бұл табиғаттағы құбылыстарды, материяның қасиеттерін және оның қозғалыс заңдарын зерттейтін ғылым.

2. Физикалық құбылыстарға мысал келтіріңдер.

Жарықтың сынуы

Дыбыстың таралуы

Температураның өзгеруі

Магниттік әсерлер

Электр тогының өтуі

3. Физикалық дене дегенді қалай түсінесіңдер?

Өзіне тән пішімі мен көлемі бар денелер.

4. Физикалық денелерге мысал келтіріңдер. Олар қандай заттардан жасалған?

Ағаш үстел: ағаштан жасалған.

Металл қасық: болат немесе алюминийден жасалған.

Кітап: қағаздан және картоннан жасалған.

Автомобиль: темір, болат, пластик және резеңке сияқты әртүрлі материалдардан жасалған.

5. Материя дегеніміз не?

Материя – бізді қоршаған әлемдегінің барлығы.

6. Жаратылыстану ғылымдарына қай ғылым салалары жатады?

Жаратылыстану ғылымдарына физика, химия, биология, астрономия, география сияқты ғылым салалары жатады. Бұл ғылымдар табиғаттағы құбылыстарды және заңдылықтарды зерттейді.

7.Табиғат құбылыстары дегеніміз не?

Табиғатта туындайтын сан алуан өзгерістер.


Жабық тест

Физика қандай ғылым?

а) Химия

б) Биология

в) Табиғаттағы құбылыстарды зерттейтін ғылым

г) География

Жауап: в) Табиғаттағы құбылыстарды зерттейтін ғылым

Механика нені зерттейді?

а) Электр өрісін

б) Жарықты

в) Қозғалыс және күштерді

г) Химиялық реакцияларды

Жауап: в) Қозғалыс және күштерді

Термодинамика қандай құбылыстарды зерттейді?

а) Жарықтың сынуы

б) Электр өрісін

в) Жылу және энергия түрленулерін

г) Магнит өрісін

Жауап: в) Жылу және энергия түрленулерін

Оптика қандай құбылыстарды зерттейді?

а) Жылуды

б) Электр өрісін

в) Жарық және оның қасиеттерін

г) Магнит өрісін

Жауап: в) Жарық және оның қасиеттерін

Кванттық физика нені зерттейді?

а) Макродүниедегі құбылыстарды

б) Микродүниедегі құбылыстарды

в) Жарықтың сынуын

г) Электр өрісін

Жауап: б) Микродүниедегі құбылыстарды

Физика қандай заңдылықтарды анықтайды?

а) Табиғаттағы заңдылықтарды

б) Химиялық заңдылықтарды

в) Биологиялық заңдылықтарды

г) Географиялық заңдылықтарды

Жауап: а) Табиғаттағы заңдылықтарды

Механика қандай ұғымдармен жұмыс істейді?

а) Жарық, электр

б) Химия, биология

в) Қозғалыс, күш, энергия

г) Магнит өрісі

Жауап: в) Қозғалыс, күш, энергия

Физикада зерттелетін табиғат құбылыстарының атауы.
а). Физикалық аспаптар
б). Физикалық құбылыстар
в). Физикалық заңдар
г). Физикалық шамалар
д). Физикалық тәжірибелер

Қайсы сөз физикалық дене ұғымына жатпайды?
а). Парта
б). Қалам
в). Бор
г). Қарындаш
д). Кемпірқосақ

Зат ұғымына тиісті емес сөзді атаңдар?
а). Қарындаш
б). Бор
в). Су
г). Ағаш
д). Темір

Берілген сөздердің қайсысы физикалық дене болып табылады?
а) су
ә) дыбыс
б) жаңбырдың тамшысы

Физика ғылымының негізгі зерттеу объектісі қандай?

    • А) Өсімдіктер

    • B) Табиғат құбылыстары

    • C) Әлеуметтік мәселелер


Физика нені зерттейді?

    • A) Тірі ағзаларды

    • B) Заттардың қозғалысын, күштерін және энергиясын

    • C) Әдеби шығармаларды

    • D) Математикалық есептерді

    • Жауабы: B


Физикалық құбылыстардың бір мысалын таңдаңыз:

    • A) Судың қайнауы

    • B) Жазу

    • C) Оқу

    • D) Сурет салу

    • Жауабы: A


Келесі заттардың қайсысы физикалық дене болып табылады?

    • A) Кітап

    • B) Ойын

    • C) Ән

    • D) Тарих

    • Жауабы: A


Физикалық құбылыс ұғымына тиісті емес сөзді атаңдар?
а). Мұздың еруі
б). Найзағайдың жарқылы
в). Сынып
г). Жанартаудың атқылауы
д). Жаңбырдың жаууы

Төмендегі сөздердің қайсысы механикалық құбылысқа тиісті?
а). Тамшының тамуы
б). Жұлдыздардың жымыңдауы
в). Мұздың еруі
г). Сіріңкенің жануы
д). Судың қайнауы

Иә/Жоқ тапсырмалары

    • Физика табиғат заңдарын зерттейді ме? Иә.

    • Механика физиканың бір бөлімі ме? Иә.

    • Жарықтың сынуы оптикада зерттеледі ме? Иә.

    • Физикалық денелердің қозғалысы кинематикада қарастырылады ма? Иә.

    • Жаңбыр табиғи құбылыс па? Иә.

    • Материя тек қана сұйық күйде бола ма? Жоқ.

    • Су – заттың бір түрі ме? Иә.

    • Кубик формасындағы ағаш – физикалық дене ме? Иә.

Ауа – зат па? Иә.

    • Жарықтың таралуы физикалық құбылыс па? Иә.

    • Тас – материяның бір түрі ме? Иә.

Сәйкестендіру тапсырмасы:

Төмендегі тізімнен дене, зат, құбылыс ұғымдарына сәйкес келетінін анықтаңыз.

Су қайнауы

Ағаш үстел

Алтын

Жаңбыр жаууы

Мыс

Темірдің тот басуы

Кітап

Мұздың еруі

Күміс

Автомобиль

Жауаптары:

Дене:

    • Ағаш үстел

    • Кітап

    • Автомобиль

Зат:

    • Алтын

    • Мыс

    • Күміс

Құбылыс:

    • Су қайнауы

    • Жаңбыр жаууы

    • Темірдің тот басуы

    • Мұздың еруі

Кесте түрінде:

Тапсырма

Дене

Зат

Құбылыс

Су қайнауы



✔️

Ағаш үстел

✔️



Алтын


✔️


Жаңбыр жаууы



✔️

Мыс


✔️


Темірдің тот басуы



✔️

Кітап

✔️



Мұздың еруі



✔️

Күміс


✔️


Автомобиль

✔️




2


Табиғатты зерттеудің ғылыми әдістері


Жеке жұмысқа тапсырмалар


https://wordwall.net/ru/resource/53963829


Жұптық жұмысқа тапсырмалар

1-ші жұп: Бақылау және эксперимент:

  • Бақылау дегеніміз не? Бақылау – құбылыстардың өту барысына адамдардың килігуінсіз,

оның табиғи күйінде зерделенуін айтады.

  • Эксперимент дегеніміз не? Эксперимент – арнайы жоспарланған жағдайларда құбылыстарды зерттеу үшін жасалатын әрекет.

  • Ерекшеліктері: Бақылау табиғи жағдайда жүргізіледі, эксперимент жасанды түрде ұйымдастырылады.

  • Ұқсастықтары: Екеуі де ғылыми зерттеу әдістері болып табылады.

2-ші жұп: Болжам (гипотеза):

Болжам дегеніміз не? Болжам – ғылыми зерттеудің бастамасы ретінде жасалатын алдын ала ой-пікір немесе тұжырым. Болжамды тексеру үшін арнайы тәжірибелер — эксперименттер қойылады.

3-ші жұп: Физикалық заңдар және олардың қолданылуы:

  • Физикалық заңдар: Құбылыстардың тұрақты қатынастарын сипаттайтын заңдар.

  • Қалай тағайындалады: Эксперимент нәтижелерін талдау арқылы.

Физикалық құбылыстарды зерттеудің реті: бақылау → болжам → эксперимент → теориялық қорытынды


Мәтін

Ғылыми әдістер табиғатты зерттеуде маңызды рөл атқарады. Зерттеудің әрбір қадамы дәлелдерге негізделген болуы керек. Зерттеу мәселесін анықтаудан бастап, гипотезаны тексеруге дейін әр қадам жүйелі түрде жүргізілуі қажет. Бұл ғылыми әдістердің нәтижелері нақтылы болуы үшін маңызды. Табиғатты зерттеу барысында эксперименттер жүргізу және бақылаулар жасау негізгі әдістер болып табылады. Осы әдістер арқылы біз табиғаттың құпияларын ашуға және ғылыми жаңалықтар жасауға мүмкіндік аламыз.

Ашық тест -

  1. Ғылыми әдіс дегеніміз не?

    • Жауап: Ғылыми әдіс – табиғатты зерттеудің жүйелі және дәлелді тәсілі.

  2. Гипотеза дегеніміз не?

    • Жауап: Гипотеза – белгілі бір құбылысты түсіндіруге арналған болжам.

  3. Эксперимент не үшін қажет?

    • Жауап: Эксперимент гипотезаны тексеру үшін қажет.

  4. Ғылыми әдістің негізгі қадамдары қандай?

    • Жауап: Мәселені анықтау, гипотеза жасау, эксперимент жүргізу, нәтижелерді талдау және қорытынды жасау.

  5. Бақылау әдісі дегеніміз не?

    • Жауап: Бақылау әдісі – табиғат құбылыстарын бақылау арқылы зерттеу тәсілі.

  6. Зерттеу нәтижелерін қалай қорытындылайды?

    • Жауап: Жиналған мәліметтерді талдау арқылы қорытынды жасайды.

  7. Тәжірибе мен бақылаудың айырмашылығы неде?

    • Жауап: Тәжірибе – белгілі бір жағдайларда құбылысты зерттеу, бақылау – құбылысты табиғи жағдайда зерттеу.

  8. Зерттеу мәселесін анықтаудың маңыздылығы неде?

    • Жауап: Зерттеу мәселесін анықтау зерттеудің бағытын белгілейді.

  9. Ғылыми әдістердің нәтижелерінің нақтылығы неден тәуелді?

    • Жауап: Нәтижелердің нақтылығы зерттеу әдістерінің дәлдігі мен жүйелілігінен тәуелді.

  10. Гипотеза тексерілмесе, зерттеу нәтижелері қандай болады?

    • Жауап: Гипотеза тексерілмесе, зерттеу нәтижелері сенімсіз болады.


Жабық тест

  1. Ғылыми әдістің бірінші қадамы:

    • a) Гипотеза жасау

    • b) Эксперимент жүргізу

    • c) Мәселені анықтау

    • Дұрыс жауап: c

  2. Гипотеза:

    • a) Қорытынды жасау

    • b) Болжам

    • c) Нәтиже

    • Дұрыс жауап: b

  3. Эксперимент:

    • a) Дәлелдеу әдісі

    • b) Бақылау әдісі

    • c) Сұрақ қою әдісі

    • Дұрыс жауап: a

  4. Зерттеу нәтижелерін талдау:

    • a) Мәселені анықтау

    • b) Қорытынды жасау

    • c) Гипотеза жасау

    • Дұрыс жауап: b

  5. Бақылау:

    • a) Эксперимент жүргізу

    • b) Құбылысты табиғи жағдайда зерттеу

    • c) Қорытынды жасау

    • Дұрыс жауап: b

  6. Тәжірибе:

    • a) Гипотеза жасау

    • b) Құбылысты зерттеу әдісі

    • c) Мәселені анықтау

    • Дұрыс жауап: b

  7. Нәтижелердің нақтылығы:

    • a) Әдістердің дәлдігіне тәуелді

    • b) Зерттеудің мақсатына тәуелді

    • c) Гипотезаның дұрыстығына тәуелді

    • Дұрыс жауап: a

  8. Гипотеза тексерілмесе:

    • a) Нәтижелер сенімді болады

    • b) Нәтижелер сенімсіз болады

    • c) Нәтижелер өзгермейді

    • Дұрыс жауап: b

Ғылыми әдістің бірінші кезеңі қандай?

    • A) Гипотеза құру

    • B) Бақылау

    • C) Эксперимент

Жауабы: B) Бақылау

Гипотеза дегеніміз не?

    • A) Зерттеу нәтижесі

    • B) Зерттеудің мақсаты

    • C) Алдын ала болжам

Жауабы: C) Алдын ала болжам

Эксперимент дегеніміз не?

    • A) Теориялық мәліметтерді жинау

    • B) Табиғат құбылыстарын бақылау

    • C) Арнайы жағдайларда бақылау жүргізу

Жауабы: C) Арнайы жағдайларда бақылау жүргізу

Ғылыми әдістің соңғы кезеңі қандай?

    • A) Деректерді талдау

    • B) Қорытынды жасау

    • C) Теория құру

Жауабы: B) Қорытынды жасау

Бақылау дегеніміз не?

    • A) Құбылысты арнайы жағдайларда зерттеу

    • B) Құбылысты табиғи жағдайларда зерттеу

    • C) Зерттеу нәтижелерін салыстыру

Жауабы: B) Құбылысты табиғи жағдайларда зерттеу

Теория дегеніміз не?

    • A) Эксперимент нәтижесі

    • B) Зерттеулерге негізделген жүйелі түсінік

    • C) Алдын ала болжам

Жауабы: B) Зерттеулерге негізделген жүйелі түсінік

Ғылыми әдістің қандай кезеңі бақылау нәтижелерін жинауды қамтиды?

    • A) Гипотеза құру

    • B) Деректер жинау

    • C) Эксперимент жүргізу

Жауабы: B) Деректер жинау

Қайсысы ғылыми зерттеу әдісі емес?

    • A) Бақылау

    • B) Болжау

    • C) Талдау

Жауабы: B) Болжау

Қай әдіс бақылауларды қайталанатын жағдайда жүргізуге мүмкіндік береді?

    • A) Эксперимент

    • B) Деректер жинау

    • C) Гипотеза

Жауабы: A) Эксперимент

Деректерді талдау қандай әдіске жатады?

    • A) Теориялық әдіс

    • B) Практикалық әдіс

    • C) Жүйелі әдіс

Жауабы: A) Теориялық әдіс


Гипотезаның мақсаты қандай?

    • A) Зерттеу нәтижелерін жариялау

    • B) Болжамдарды тексеру

    • C) Зерттеу әдістерін таңдау

Жауабы: B) Болжамдарды тексеру

Ғылыми зерттеулерде қай кезеңде нәтижелер тексеріледі?

    • A) Теория құру кезінде

    • B) Эксперимент кезінде

    • C) Бақылау кезінде

Жауабы: B) Эксперимент кезінде

Зерттеу барысында қай кезеңде жаңа мәліметтер ашылады?

    • A) Эксперимент кезеңінде

    • B) Гипотеза құру кезеңінде

    • C) Қорытынды жасау кезеңінде

Жауабы: A) Эксперимент кезеңінде

Қай әдіс зерттеу нәтижелерін нақтылауға мүмкіндік береді?

    • A) Бақылау

    • B) Эксперимент

    • C) Гипотеза

Жауабы: B) Эксперимент


Физикалық құбылыстар мен заңдылықтардың мағынасын терең ашып беретін арнайы терминдер -
а) физикалық ұғымдар
ә) физикалық аспап
б) физикалық шама
Берілген құбылыстардың қайсысы механикалық құбылысқа жатады?
а) доптың ұшуы.
ә) жапырақтың сарғайуы
б) аспанда қалықтаған бұлт.


Физикалық теорияның негізгі мәселесі
а). Құбылысты түсіндіру
б). Физикалық эксперимент
в). Физикалық өлшеу
г). Болжау ұсыну

Физиканың ғылыми тілін игеру кезінде пайдаланылатын арнайы тірек сөздің атауы
а). Физикалық аспаптар
б). Физикалық терминдер
в). Физикалық заңдар
г). Физикалық шамалар
д). Физикалық тәжірибелер

Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Ғылыми әдіс – зерттеу мәселесін шешу тәсілі.

    • Дұрыс жауап: Иә

  2. Гипотеза – дәлелденген факт.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  3. Эксперимент гипотезаны тексеру үшін қажет.

    • Дұрыс жауап: Иә

  4. Ғылыми әдістің негізгі қадамдары тек үш қадамнан тұрады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  5. Бақылау әдісі – эксперименттің бір түрі.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  6. Зерттеу нәтижелерін талдау маңызды емес.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  7. Тәжірибе мен бақылау бірдей әдіс.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  8. Ғылыми әдістердің нәтижелерінің нақтылығы зерттеу әдістерінің дәлдігіне байланысты.

    • Дұрыс жауап: Иә

  9. Гипотеза тексерілмесе, зерттеу нәтижелері сенімсіз болады.

    • Дұрыс жауап: Иә

Сәйкестендіру тапсырмалары

Тапсырма: Төмендегі кестеде табиғатты зерттеудің ғылыми әдістерін олардың анықтамаларымен сәйкестендіріңіз.

Ғылыми әдіс

Анықтама

Бақылау

Құбылыстарды арнайы ұйымдастырылған жағдайларда зерттеу.

Болжам (гипотеза)

Зерттеу нәтижелері мен дәлелдер негізінде жасалған ғылыми түсініктеме.

Эксперимент

Табиғаттағы құбылыстарды табиғи жағдайда қадағалау және сипаттау.

Теориялық қорытынды

Ғылыми зерттеудің бастамасы ретінде жасалатын алдын ала ой-пікір немесе тұжырым.

Жауаптары:

Ғылыми әдіс

Анықтама

Бақылау

Табиғаттағы құбылыстарды табиғи жағдайда қадағалау және сипаттау.

Болжам (гипотеза)

Ғылыми зерттеудің бастамасы ретінде жасалатын алдын ала ой-пікір немесе тұжырым.

Эксперимент

Құбылыстарды арнайы ұйымдастырылған жағдайларда зерттеу.

Теориялық қорытынды

Зерттеу нәтижелері мен дәлелдер негізінде жасалған ғылыми түсініктеме.


3


Физикалық шама .Скаляр және векторлық физикалық шама. Халықаралық бірліктер жүйесі (SI)



Жеке жұмысқа тапсырмалар

https://wordwall.net/ru/resource/54036592


Жұптық жұмысқа тапсырмалар

1-ші жұп: Физикалық шама және өлшем бірліктері:

Физикалық шама дегеніміз не? Физикалық шама – физикалық объектілердің немесе құбылыстардың сандық сипаттамасы.

Өлшем бірліктері: Физикалық шамаларды өлшеу үшін қолданылатын стандартты бірліктер.

Мысалдар:

Ұзындық – метр (м), масса – килограмм (кг), уақыт – секунд (с), температура – цельсий (0С), электр тогының күші – ампер (А).

2-ші жұп: Бірліктердің халықаралық жүйесі (SI):


SI жүйесі дегеніміз не? SI жүйесі – Халықаралық өлшем тарапынан бекітілген өлшем бірліктер жүйесі. 1793 жылы Францияда өткен конвенцияда “Өлшемдердің метрлік жүйесін енгізу” туралы аса маңызды шешім қабылданды. Өйткені өлшемдердің жүйесіздігі халықтар арасындағы сауда-саттықты қиындатып, өнеркәсіптің дамуына кедергі жасады. SI-де ұзындықтың бірлігіне метр (1 м), массаның бірлігіне килограмм (1 кг), уақыттың бірлігіне секунд (1 с) алынған.

3-ші жұп: туынды бірліктер, еселенетін өлшем бірліктер.

Физикалық шамалардың басқа өлшем бірліктері (жеті негізгі бірліктен басқа) — туынды бірліктер, яғни олар негізгі бірліктер

арқылы көрсетіледі, мысалы: ауданның бірлігі — квадрат метр немесе метрдің квадраты (м2), көлем бірлігі — куб метр немесе метрдің кубы (м3) және т.б.

Негізгі бірліктерден басқа еселенетін және бөлінетін (қосымша) бірліктер бар. Еселенетін өлшем бірліктері деп негізгі өлшем бірліктерден 1 000, 1 000 000, 1 000 000 000 есе үлкен, ал бөлінді бірліктер деп 10, 100, 1000 т.с.с. есе кіші бірліктерді айтады. Ұзындықтың еселенетін бірлігі — километр, ал бөлінетін бірліктері — дециметр, сантиметр, миллиметр. Массаның еселенетін бірлігі — тонна, центнер, бөлінетін бірліктері — грамм, миллиграмм және т.б.

4-ші жұп: әр түрлі құралдар (сызғыш, динамометр, термометр, секундомер) беріліп, оқушылар әр құралдың көмегімен әр түрлі физикалық шамаларды өлшейді.

Өлшеу нәтижелерін жазып, оларды талқылайды.


Мәтін

Скаляр шамалар тек мәнмен сипатталады және бағыты жоқ. Мысалы, масса, температура, ұзындық, уақыт. Ал векторлық шамалар мәнмен қоса бағытқа ие. Мысалы, жылдамдық, күш. Халықаралық бірліктер жүйесі (SI) физикалық шамаларды өлшеудің стандартты жүйесі болып табылады. SI жүйесінің негізгі бірліктеріне метр (ұзындық), килограмм (масса), секунда (уақыт), ампер (электр тоғы) жатады. Бұл жүйе ғылым мен техникада қолданылатын барлық физикалық шамаларды стандарттау үшін қажет.


Ашық тест


1. Физикалық шама дегеніміз не?

2. Физикалық шаманы өлшеу дегеніміз не?

3. Физикалық шаманың эталоны дегенді қалай түсінесіңдер?

4. Қандай себептерге байланысты Халықаралық бірліктер жүйесі қабылданды?

5. Физикалық шамалардың негізгі және туынды бірліктеріне мысалдар келтіріңдер.

  1. Скаляр шама дегеніміз не?

    • Жауап: Скаляр шама тек мәнмен сипатталатын физикалық шама.

  2. Векторлық шама дегеніміз не?

    • Жауап: Векторлық шама мәнмен қоса бағытқа ие физикалық шама.

  3. Скаляр шамаға мысал келтір:

    • Жауап: Температура, масса, ұзындық.

  4. Векторлық шамаға мысал келтір:

    • Жауап: Жылдамдық, күш.

  5. Халықаралық бірліктер жүйесі (SI) дегеніміз не?

    • Жауап: Физикалық шамаларды өлшеудің стандартты жүйесі.

  6. SI жүйесінің негізгі бірліктері қандай?

    • Жауап: Метр, килограмм, секунда, ампер.

  7. Метр қандай шама үшін қолданылатын бірлік?

    • Жауап: Ұзындық.

  8. Килограмм қандай шама үшін қолданылатын бірлік?

    • Жауап: Масса.

  9. Секунда қандай шама үшін қолданылатын бірлік?

    • Жауап: Уақыт.

  10. Ампер қандай шама үшін қолданылатын бірлік?

    • Жауап: Электр тоғы.

Жабық тест -

  1. Скаляр шама:

    • a) Мәнмен және бағытпен сипатталады

    • b) Тек мәнмен сипатталады

    • c) Тек бағытпен сипатталады

    • Дұрыс жауап: b

  2. Векторлық шама:

    • a) Тек мәнмен сипатталады

    • b) Мәнмен және бағытпен сипатталады

    • c) Тек бағытпен сипатталады

    • Дұрыс жауап: b

  3. Температура:

    • a) Скаляр шама

    • b) Векторлық шама

    • c) Екеуі де

    • Дұрыс жауап: a

  4. Жылдамдық:

    • a) Скаляр шама

    • b) Векторлық шама

    • c) Екеуі де

    • Дұрыс жауап: b

  5. Метр:

    • a) Масса

    • b) Ұзындық

    • c) Уақыт

    • Дұрыс жауап: b

  6. Килограмм:

    • a) Уақыт

    • b) Температура

    • c) Масса

    • Дұрыс жауап: c

  7. Секунда:

    • a) Уақыт

    • b) Ұзындық

    • c) Масса

    • Дұрыс жауап: a

  8. Ампер:

    • a) Уақыт

    • b) Электр тоғы

    • c) Температура

    • Дұрыс жауап: b

9. Физикалық шама дегеніміз не?

a)) Физикалық объектілердің немесе құбылыстардың сандық сипаттамасы.
b) Физикалық заңдарды сипаттайтын формула.
c) Физикалық денелердің көлемі.
d) Зерттеу нәтижелері.

Дұрыс жауап: a)

10. Физикалық шаманы өлшеу дегеніміз не?

a)) Зерттеу барысында алынған мәліметтерді талдау.
b) Құбылысты сипаттайтын сандық мәнді анықтау.
c) Жұмыстың орындалуын қадағалау.
d) Тәжірибе жүргізу.

Дұрыс жауап: b)

Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Скаляр шама тек мәнмен сипатталады.

    • Дұрыс жауап: Иә

  2. Векторлық шама тек мәнмен сипатталады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  3. Жылдамдық скаляр шама болып табылады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  4. Масса векторлық шама болып табылады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  5. Халықаралық бірліктер жүйесі (SI) физикалық шамаларды өлшеудің стандартты жүйесі болып табылады.

    • Дұрыс жауап: Иә

  6. Метр – масса бірлігі.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  7. Килограмм – масса бірлігі.

    • Дұрыс жауап: Иә

  8. Ампер – электр тоғының бірлігі.

    • Дұрыс жауап: Иә

  9. Секунда – уақыт бірлігі.

    • Дұрыс жауап: Иә


Физикалық Диктант

Физикалық шамалар екіге бөлінеді: скаляр және _______ шамалар. Скаляр шамалар тек мәнімен сипатталады және олардың _______болмайды. Мысалға, масса, температура, ұзындық және _______ жатады.

Векторлық шамалар тек мәнімен ғана емес, сондай-ақ _______ сипатталады.

Халықаралық бірліктер жүйесі (SI) – бұл физикалық шамалардың _______бірліктерін анықтайтын жүйе. SI жүйесіндегі негізгі бірліктер: метр (ұзындық үшін), _______ (масса үшін), секунд (_______), _______ (электр тогының күші үшін).

SI жүйесінде туынды бірліктер де бар. Мысалы, _______ бірлігі – метр/секунд (м/с), күш бірлігі – _______ (Н) және энергия бірлігі – джоуль (Дж). Бұл бірліктер негізгі бірліктер арқылы анықталады және физикалық шамалардың арасындағы _______көрсетеді.

Жауаптары:

Физикалық шамалар екіге бөлінеді: скаляр және векторлық шамалар. Скаляр шамалар тек мәнімен сипатталады және олардың бағыты болмайды. Мысалға, масса, температура, ұзындық және көлем жатады.

Векторлық шамалар тек мәнімен ғана емес, сондай-ақ бағытымен сипатталады.

Халықаралық бірліктер жүйесі (SI) – бұл физикалық шамалардың стандартталған бірліктерін анықтайтын жүйе. SI жүйесіндегі негізгі бірліктер: метр (ұзындық үшін), килограмм (масса үшін), секунд (уақыт үшін), ампер (электр тогының күші үшін).

SI жүйесінде туынды бірліктер де бар. Мысалы, жылдамдық бірлігі – метр/секунд (м/с), күш бірлігі – Ньютон (Н) және энергия бірлігі – джоуль (Дж). Бұл бірліктер негізгі бірліктер арқылы анықталады және физикалық шамалардың арасындағы байланыстарды көрсетеді.

  1. Векторлық

  2. Бағыты

  3. Көлем

  4. Бағытымен

  5. Стандартталған

  6. Килограмм

  7. уақыт үшін

  8. ампер

  9. жылдамдық

  10. Ньютон

  11. байланыстарды

Сәйкестендіру тапсырмалары

1.Тапсырма: Төмендегі кестеде берілген қосымшаларды олардың мәндерімен сәйкестендіріңіз.

Қосымша

Мәні

Кило (к)

10-2

Санти (с)

103

Милли (м)

10-3

Микро (мк)

10-6

Жауаптары:

Қосымша

Мәні

Кило (к)

103

Санти (с)

10-2

Милли (м)

10-3

Микро (мк)

10-6


2.Тапсырма: физикалық шамаларды, олардың өлшем бірліктері және өлшеу құралдарымен сәйкестендір.

Физикалық Шама

Өлшем Бірлігі

Өлшеу Құралы

1.Ұзындық

А. Кельвин (К)

1. Сағат

2.Күш

В. Секунд (с)

2. Термометр

3.Уақыт

С. Ньютон (Н)

3. Сызғыш

4.Температура

D. Метр (м)

4. Динамометр

Жауаптары:

Физикалық Шама

Өлшем Бірлігі

Өлшеу Құралы

Ұзындық

А. Метр (м)

1. Сызғыш

Күш

В. Ньютон (Н)

2. Динамометр

Уақыт

С. Секунд (с)

3. Сағат

Температура



D. Кельвин (К)



4. Термометр




4

Физикалық шамаларды өлшеу. Өлшеуіш аспаптармен жұмыс. Дұрыс және дұрыс емес пішінді денелердің көлемін өлшеу


Жеке жұмысқа тапсырмалар

https://wordwall.net/ru/resource/54037650


Жұптық жұмысқа тапсырмалар


1-ші жұп:

Дұрыс пішінді денелердің көлемін өлшеу:

Дұрыс пішінді денелердің (куб, параллелепипед) көлемін қалай есептеу керектігін түсіндіріңіз.

Көлемді есептеу формулаларын (мысалы, кубтың көлемі V=a3) түсіндіріңіз.

Сызғышты пайдалана отырып, дұрыс пішінді денелердің ұзындығын, енін, биіктігін өлшеңіз.

Өлшеу нәтижелерін жазып, денелердің көлемін есептеңіз.

2-ші жұп:

Дұрыс емес пішінді денелердің көлемін өлшеу:

Мензурканы пайдаланып, дұрыс емес пішінді денелердің көлемін анықтаңыз.

Дененің көлемін анықтап, нәтижелерді жазыңыз.


Мәтін

Физикалық шамалар – бұл заттың немесе құбылыстың қасиеттерін сипаттайтын өлшемдер. Бұл шамаларды өлшеу үшін арнайы өлшеуіш аспаптар қолданылады. Өлшеуіш аспаптар дәлдік пен нақтылықты қамтамасыз ету үшін қажет. Дұрыс пішінді денелердің көлемін өлшеу үшін геометриялық формулалар қолданылады. Мысалы, кубтың көлемі V = a³, цилиндрдің көлемі V = πr²h. Дұрыс емес пішінді денелердің көлемін өлшеу үшін суға батыру әдісі қолданылуы мүмкін.


Ашық тест

  1. Физикалық шамаларды қалай анықтауға болады?

    • Жауап: Физикалық шамалар заттың немесе құбылыстың қасиеттерін сипаттайтын өлшемдер арқылы анықталады.

  2. Өлшеуіш аспаптар не үшін қажет?

    • Жауап: Өлшеуіш аспаптар физикалық шамаларды дәл және нақты өлшеу үшін қажет.

  3. Сызғыш қандай өлшеулер үшін қолданылады?

    • Жауап: Сызғыш ұзындықты өлшеу үшін қолданылады.

  4. Термометр нені өлшейді?

    • Жауап: Термометр температураны өлшейді.

  5. Таразының қандай түрлері бар?

    • Жауап: Электронды таразы, механикалық таразы, аналитикалық таразы.

  6. Дұрыс пішінді денелердің көлемін қалай анықтайды?

    • Жауап: Геометриялық формулалар арқылы анықтайды.

  7. Кубтың көлемін қалай есептейді?

    • Жауап: Кубтың көлемі V = a³ формуласы бойынша есептеледі.

  8. Цилиндрдің көлемін қалай есептейді?

    • Жауап: Цилиндрдің көлемі V = πr²h формуласы бойынша есептеледі.

  9. Дұрыс емес пішінді денелердің көлемін қалай өлшейді?

    • Жауап: Суға батыру әдісі арқылы өлшейді.


Жабық тест

  1. Физикалық шама:

    • a) Заттың немесе құбылыстың қасиеті

    • b) Заттың түсі

    • c) Заттың дәмі

    • Дұрыс жауап: a

  2. Өлшеуіш аспаптар:

    • a) Заттың формасын анықтайды

    • b) Физикалық шамаларды өлшейді

    • c) Заттың иісін анықтайды

    • Дұрыс жауап: b

  3. Термометр:

    • a) Ұзындықты өлшейді

    • b) Температураны өлшейді

    • c) Массаны өлшейді

    • Дұрыс жауап: b

  4. Таразы:

    • a) Уақытты өлшейді

    • b) Ұзындықты өлшейді

    • c) Массаны өлшейді

    • Дұрыс жауап: c

  5. Кубтың көлемі:

    • a) V = a²

    • b) V = a³

    • c) V = a²h

    • Дұрыс жауап: b

  6. Цилиндрдің көлемі:

    • a) V = πr²h

    • b) V = πr²

    • c) V = 2πrh

    • Дұрыс жауап: a

  7. Дұрыс емес пішінді денелердің көлемі:

    • a) Сызықтық өлшемдермен анықталады

    • b) Суға батыру әдісімен анықталады

    • c) Формулалармен анықталады

    • Дұрыс жауап: b


Дененің көлемі 2800см3 тең. Осы көлемді литрмен өрнектеңіз.
а) 0,0028л
ә) 2,8л
б) 0,28л

Халықаралық бірліктер жүйесіндегі ұзындықтың негізгі бірлігі
а). Миллиметр
б). Сантиметр
в). Метр
г). Спидометр
д). Километр

.Қандай шама миллиметрмен өлшенеді?
а). Аудан
б). Ұзындық
в). Жылдамдық
г). Уақыт
д). Көлем

.Төмендегі сөздердің қайсысы физикалық аспаптарға тиісті?
а). Градус
б). Температура
в). Термометр
г). Килограмм
д). Метр

.Миллиметр – бұл
а). Физикалық шама
б). Физикалық дене
в). Физикалық аспап
г). Физикалық құбылыс
д). Өлшем бірлігі

.Микро тіркесі неге тең?
а). 10- 3
б). 106
в). 1 - 9
г). 103
д). 10- 6
. Арақашықтықтың төмендегі өлшем бірліктерінің ішіндегі ең үлкені
а). Миллиметр
б). Километр
в). Метр
г). Сантиметр
д). Нанометр
.Литрмен өлшенетін физикалық шама
а) уақыт
ә) масса
б) көлем
.Температураны өлшейтін аспап қалай аталады?
а) термометр
ә) градус
б) сағат
.Секундпен өлшенетін шама
а) ұзындық
ә) көлем
б) уақыт

.Сұйықтың көлемін өлшеу үшін қандай аспап қолданылады?

o a) Сызғыш

o b) Секундомер

o c) Таразы

o d) Мензурка

o e) Барометр

Мензуркадағы су деңгейі 50 мл болды. Дене суға батырылғаннан кейін деңгей 80 мл болды. Дене көлемі қандай?

    • A) 30 мл

    • B) 50 мл

    • C) 80 мл

    • D) 130 мл

    • Жауабы: A

Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Физикалық шамалар заттың немесе құбылыстың қасиеттерін сипаттайды.

    • Дұрыс жауап: Иә

  2. Сызғыш массаны өлшеу үшін қолданылады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  3. Термометр температураны өлшейді.

    • Дұрыс жауап: Иә

  4. Таразы ұзындықты өлшейді.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  5. Кубтың көлемі V = a³ формуласы бойынша есептеледі.

    • Дұрыс жауап: Иә

  6. Цилиндрдің көлемі V = πr²h формуласы бойынша есептеледі.

    • Дұрыс жауап: Иә

  7. Дұрыс емес пішінді денелердің көлемін тек сызықтық өлшемдермен анықтайды.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  8. Секундомер ұзындықты өлшейді.

    • Дұрыс жауап: Жоқ


Сәйкестендіру тапсырмалары

Дұрыс пішінді дене көлемін өлшеу әдісі

Суға батыру арқылы өлшеу

Дұрыс емес пішінді дене көлемін өлшеу әдісі

Формула арқылы есептеу

Кубтың көлемін есептеу формуласы

V=a b h

Параллелепипедтің көлемін есептеу формуласы

V=4πr3/3

Цилиндрдің көлемін есептеу формуласы

V=a3


Жауабы:

Дұрыс пішінді дене көлемін өлшеу әдісі

Формула арқылы есептеу

Дұрыс емес пішінді дене көлемін өлшеу әдісі

Суға батыру арқылы өлшеу

Кубтың көлемін есептеу формуласы

V=a3

Параллелепипедтің көлемін есептеу формуласы

V=a b h

Цилиндрдің көлемін есептеу формуласы

V=4πr3/3


Физикалық Диктант


Физикалық шамаларды өлшеу кезінде әртүрлі ... қолданамыз. Мысалы, ұзындықты өлшеу үшін ... , штангенциркуль қолданылады. Ұзындықтың негізгі өлшем бірлігі – ... .

Массаны өлшеу үшін ... пайдаланылады. Массаның негізгі өлшем бірлігі – .... Күшті өлшеу үшін ... пайдаланылады, ал күштің өлшем бірлігі – ... .

Температураны өлшеу үшін ... қолданамыз. Температураның өлшем бірлігі – ... .

Дұрыс пішінді денелердің көлемін есептеу үшін арнайы ... қолданылады. Мысалы, ...-тың көлемі V=a3, мұндағы a – кубтың қыры. ... -дің көлемі V=πr2h, мұндағы r- цилиндрдің радиусы, h – биіктігі.

Дұрыс емес пішінді денелердің көлемін өлшеу үшін ... әдісі қолданылады. Бұл әдісті пайдалану үшін денені суға батырып, судың көтерілу көлемін өлшейміз. Дененің көлемі судың көтерілу көлеміне тең.

Физикалық шамаларды өлшеу кезінде өлшеу құралдарының дәлдігіне және нәтижелердің ... назар аудару қажет. Дұрыс емес өлшеулер тәжірибенің қате нәтижелеріне әкелуі мүмкін. Сондықтан өлшеу құралдарын дұрыс пайдалану және алынған мәліметтерді дұрыс өңдеу маңызды.



Жауабы:


Физикалық шамаларды өлшеу кезінде әртүрлі өлшеуіш аспаптар қолданамыз. Мысалы, ұзындықты өлшеу үшін сызғыш , штангенциркуль қолданылады. Ұзындықтың негізгі өлшем бірлігі – метр .

Массаны өлшеу үшін таразылар пайдаланылады. Массаның негізгі өлшем бірлігі – килограмм. Күшті өлшеу үшін динамометр пайдаланылады, ал күштің өлшем бірлігі – ньютон.

Температураны өлшеу үшін термометр қолданамыз. Температураның өлшем бірлігі – кельвин.

Дұрыс пішінді денелердің көлемін есептеу үшін арнайы формулалар қолданылады. Мысалы, кубтың көлемі V=a3, мұндағы a – кубтың қыры. Цилиндрдің көлемі V=πr2h, мұндағы r- цилиндрдің радиусы, h – биіктігі.

Дұрыс емес пішінді денелердің көлемін өлшеу үшін суға батыру әдісі қолданылады. Бұл әдісті пайдалану үшін денені суға батырып, судың көтерілу көлемін өлшейміз. Дененің көлемі судың көтерілу көлеміне тең.

Физикалық шамаларды өлшеу кезінде өлшеу құралдарының дәлдігіне және нәтижелердің дұрыстығына назар аудару қажет. Дұрыс емес өлшеулер тәжірибенің қате нәтижелеріне әкелуі мүмкін.

5

Өлшеулер мен есептеулердің дәлдігі;


Топтық жұмысқа тапсырма


1.топ:Өлшеулер мен есептеулердің дәлдігі.

2.топ:Бөлік құны

3.топ:Өлшеудің абсолют қателігі.


Жеке жұмысқа тапсырмалар


https://wordwall.net/ru/resource/54041231


Жұптық жұмыс тапсырмасы:

1-ші жұп: Өлшеу дәлдігі және өлшеу қателігі

1-ші оқушы:

Өлшеу құралдарының шкаласындағы белгілер мен олардың ара қашықтығы туралы түсініктеме . Өлшеу құралдарының бөлік құны туралы мәлімет айт.

2-ші оқушы:

Өлшеу құралдарын таңдап, бөлік құны қалай анықталатынын түсіндір.

2-ші жұп:

Аспаптардың қателіктерін есепке ала отырып, өлшеу нәтижесінің жазылуы.

1-ші оқушы:

Абсолют қателік формуласын жаз. Түсіндір.

2-ші оқушы:

Өлшеу құралдарының нақты мысалдарын қолдана отырып, абсолют қателіктерді есептеу әдістерін,

өлшеу қателігін ескеріп, өлшеу нәтижесінің жазылуын көрсет.


Ашық тест

  1. Өлшеу дәлдігі дегеніміз не?

    • Өлшеу дәлдігі өлшеу құралдарының нақты нәтижелерге қаншалықты жақын екенін көрсетеді. Дәлдік жоғары болған сайын, нәтиже нақты мәнге жақын болады.

  2. Өлшеу қателігі дегеніміз не?

    • Өлшеу қателігі нақты мән мен өлшенген мән арасындағы айырмашылықты көрсетеді. Бұл айырмашылық өлшеу процесінің дәлдігіне әсер етеді.

  3. Абсолют қателік дегеніміз не?

    • Абсолют қателік – өлшенген мән мен нақты мән арасындағы айырмашылық. Бұл қателік мәні өлшеу қателігінің шамасын көрсетеді.

  4. Бөлік дегеніміз не?

Бұл екі жақын орналасқан жіңішке сызықтардың арақашықтығы.

  1. Құрал шкаласының бөлік құны дегеніміз не және оны қалай анықтауға болады?

    • Өлшеуіш құрал шкаласының ең кіші бөлігінің мәні. Оны анықтау үшін екі көрші шкала бөлігінің арасындағы қашықтықты табу керек.

  2. Өлшеуіш құралдың шкаласы дегеніміз не?

    • Құралдағы сандары бар белгілер.

  3. Өлшеу қателігі дегеніміз не? Құрал шкаласы бөлік құнының жартысына тең шама.

Жабық тест

  1. Өлшеудің ең үлкен қателігі :

    • A) Шкаланың екі құнына тең

    • B) Шкаланың бір бөлігінің төрт құнына тең

    • C) Шкаланың бір бөлігінің төрттен бір құнына тең

    • D) Шкаланың бір бөлігінің құнының жартысына тең +

  2. Бөлік құны дегеніміз не?

A) Аспаптың өзі

B) Аспап шкаласының ең үлкен бөлігі

    • C) Аспап шкаласының ең кіші бөлігі +

    • D) Өлшеу құралдарының сезімталдығы

  1. Құрал шкаласының бөлік құнын анықтау үшін қандай әдіс пайдаланылады?

    • A) Шкаланың ең үлкен мәнін оқу

    • B) Шкаланың ең кіші мәнін оқу

    • C) Екі көрші шкала бөлігінің ара қашықтығын табу +

    • D) Құралды калибрлеу

  2. Абсолют қателіктің анықтамасын таңдаңыз:

    • A) Өлшеу құралындағы ең кіші өлшеу бірлігі

    • B) Нақты мән мен өлшенген мән арасындағы айырмашылық +

    • C) Өлшеу құралдарының сезімталдығы

    • D) Құрал шкаласы

5. Өлшем нәтижесінің өлшенетін шаманың шын мәнінен ауытқуы қалай аталады?

A) Абсолюттік қателік

  • B) Өлшеу қателігі +

C) Салыстырмалы қателік

  • D) Өлшеу құралының дәлдігі

6. Аспап бөлігі құнының жартысына тең шама қалай аталады?

  • A) Абсолюттік қателік

  • B) Өлшеу қателігі

  • C) Өлшеулердің ең үлкен қателігі +

  • D) Салыстырмалы қателік

8. Өлшеу қателігін көрсетіп жазғанда пайдаланылатын формула

  • A) L = ∆l - l

B) L = l 2 + ∆l

  • C) А=a һа +

9.Құрал шкаласының бөлік құны 0.1 мм болса, өлшеу қателігі қандай болады?

  • A) 0.1 мм

  • B) 0.05 мм +

  • C) 0.2 мм

  • D) 0.025 мм

10. Өлшеу дәлдігі неге байланысты?

A) Құралды дұрыс пайдалануға

B) Санау кезінде көздің дұрыс орналасуына +

C) Құралды пайдалану уақытына


11.АВ кесіндісінің ұзындығы 10 см . Өлшеу қателігі мм - есебімен неге тең?

A) 10 мм +

B) 110 мм

C) 100 мм

Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Өлшеу дәлдігі өлшеу нәтижесінің нақты мәнге жақындығын көрсетеді.

    • Иә ✔️

  2. Өлшеу қателігі өлшеу құралының ең кіші өлшеу бірлігін білдіреді.

    • Жоқ

  3. Құрал шкаласы өлшеу құралының бөліктерімен белгіленген шкаланы көрсетеді.

    • Иә ✔️

  4. Құрал шкаласының бөлік құны өлшеу құралының ең кіші өлшеу бірлігін көрсетеді.

    • Иә ✔️

  5. Абсолют қателік нақты мән мен өлшенген мән арасындағы айырмашылықты білдіреді.

    • Иә ✔️

  6. Өлшеу дәлдігін арттыру үшін тек бір рет өлшеу жеткілікті.

    • Жоқ

  7. Өлшеу қателігін есептеу үшін құрал шкаласының бөлік құнының жартысы алынады.

    • Иә ✔️

  8. Құрал шкаласының бөлік құны 0.5 мм болса, өлшеу қателігі 0.25 мм болады.

    • Иә ✔️

Сәйкестендіру тапсырмалары


1.Өлшеуіш құралдың шкаласы деп нені айтады?

1. Өлшеуіш құрал шкаласының ең кіші бөлігінің мәні.
2. Құрал шкаласы бөлік құнының жартысына тең шама алынады
3. Құралдағы сандары бар белгілер.
4. Өлшеу нәтижесінің нақты мәнге жақындығы
5. Өлшеу құралының дәлдігі
6. Өлшеу құралдарының бөлік құны
7. Өлшеу құралының көрсеткіштерін оқуға арналған белгілер
8. Құрал шкаласындағы екі жақын орналасқан сандардың айырымын олардың арасындағы бөліктер санына бөлу керек.

2.Құрал шкаласының бөлік құны дегеніміз не және оны қалай анықтауға болады?

3.Өлшеудің қателігі дегеніміз не?

4.Абсолют қателік дегеніміз не?


Сәйкестендіру тапсырмалары жауабы:

1.Өлшеуіш құралдың шкаласы деп нені айтады?

3.Құралдағы сандары бар белгілер.

2.Құрал шкаласының бөлік құны дегеніміз не және оны қалай анықтауға болады?

1.Өлшеуіш құрал шкаласының ең кіші бөлігінің мәні.

8.Құрал шкаласындағы екі жақын орналасқан сандардың айырымын олардың арасындағы бөліктер санына бөлу керек.

3.Өлшеудің қателігіне не алынады?

2. Құрал шкаласы бөлік құнының жартысына тең шама алынады

4.Абсолют қателік дегеніміз не?

Нақты мән мен өлшенген мән арасындағы айырмашылық




6

Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазу;


Топпен жұмысқа тапсырма

Тақырып: "Физикалық шамаларды өлшеу және нәтижелерді ықшамдап жазу"

1-топ: Өлшеуіш аспаптардың түрлері мен олардың қателіктері.

2- топ: Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазу үшін қолданылатын қосымшалар.

3-топ: Аспаптардың қателіктерін есепке ала отырып, өлшеу нәтижесінің жазылуы.


Жұппен жұмыс:

Ұзындықты өлшеу

Құрал: Сызғыш

Өлшенген нысан: Қалам

Өлшеу нәтижелері:

  • Өлшеу 1: 14.5 см

  • Өлшеу 2: 14.4 см

  • Өлшеу 3: 14.6 см

Орташа мән: Орташа мән=14.5+14.4+14.6/3=14.5 см

Аспаптың қателігі: ±0.1 см

Қорытынды: Қаламның ұзындығы 14.5±0.1 см.


Көлемді өлшеу

Құрал: Мензурка

Өлшенген нысан: Су

Өлшеу нәтижелері:

  • Өлшеу 1: 50 мл

  • Өлшеу 2: 49.8 мл

  • Өлшеу 3: 50.2 мл

Орташа мән: Орташа мән=50+49.8+50.2/3=50 мл

Аспаптың қателігі: ±0.2 мл

Қорытынды: Судың көлемі 50±0.2 мл.


Температураны өлшеу

Құрал: Цельсий термометрі

Өлшенген нысан: Су

Өлшеу нәтижелері:

  • Өлшеу 1: 22.1 °C

  • Өлшеу 2: 22.0 °C

  • Өлшеу 3: 22.2 °C

Орташа мән: Орташа мән=22.1+22.0+22.2/33=22.1 °C

Аспаптың қателігі: ±0.1 °C

Қорытынды: Судың температурасы 22.1±0.1 °C.


Уақытты өлшеу

Құрал: Секундомер

Өлшенген нысан: 7 метр қашықтықтағы жүгіру уақыты

Өлшеу нәтижелері:

  • Өлшеу 1: 12.5 с

  • Өлшеу 2: 12.4 с

  • Өлшеу 3: 12.6 с

Орташа мән: Орташа мән=12.5+12.4+12.6/3=12.5 с

Аспаптың қателігі: ±0.1 с

Қорытынды: Жүгіру уақыты 12.5±0.1 с.


Жеке жұмысқа тапсырмалар


https://wordwall.net/ru/resource/54046128


Мәтін

Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазу немесе стандартты формада жазу – бұл сандарды ықшам және түсінікті түрде көрсету әдісі. Бұл әдіс математикада, физикада және инженерияда кеңінен қолданылады. Стандартты форма сандарды 10 негізіндегі дәрежелер арқылы жазуды қамтиды. Үлкен сандарды ықшамдап жазу:Үлкен сандарды ықшамдау үшін, алдымен санның басында тұрған цифрларды жазып, содан кейін 10 дәрежесін жазамыз. Мысалы:

  • 3000000 санын ықшамдап жазу: 3 10⁶ Мұнда 5 негізгі сан болып табылады, ал 10⁶ саны санның қанша нөлден тұратынын көрсетеді.

  • 7,700000000 санын ықшамдап жазу: 7.7 10⁹ Мұнда 7.7 негізгі сан болып табылады, ал 10⁹ саны санның қанша нөлден тұратынын көрсетеді.

Кіші сандарды ықшамдап жазу:

Кіші сандарды ықшамдау үшін, алдымен санның басында тұрған цифрларды жазып, содан кейін 10 дәрежесін жазамыз, бірақ дәрежесі теріс болады. Мысалы:

  • 0.00012 санын ықшамдап жазу: 1.2 10⁻⁴ Мұнда 1.2 негізгі сан болып табылады, ал 10⁻⁴ саны санның қанша ондық бөлшекке бөлінетінін көрсетеді.

  • 0.000000057 санын ықшамдап жазу: 5.7 10⁻⁸ Мұнда 5.7 негізгі сан болып табылады, ал 10⁻⁸ саны санның қанша ондық бөлшекке бөлінетінін көрсетеді.

Неліктен стандартты форма пайдалы?

  1. Оқуды жеңілдету: Үлкен және кіші сандарды оқуды және жазуды жеңілдетеді. Мысалы, 7700000000 санын жазудан гөрі

7.7 10⁹ деп жазу жеңіл әрі түсінікті.

  1. Есептеулерді оңайлату: Стандартты формада сандарды көбейту немесе бөлу жеңілдейді, өйткені дәрежелерді қосу немесе азайту қажет болады.

  2. Қателерді азайту: Сандарды ықшамдап жазу арқылы қателіктерді азайтуға болады, әсіресе үлкен сандармен жұмыс істегенде.

Стандартты форманы меңгеру үлкен және кіші сандармен жұмыс істеуді айтарлықтай жеңілдетеді және математикалық, физикалық есептеулерде тиімділік пен дәлдікті қамтамасыз етеді.

Жабық тест

  1. 4000000 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 4 10⁵

    • b) 4 10⁶

    • c) 4 10⁷

    • d) 4 10⁸

  2. 0.00013 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 1.3 10⁻⁴

    • b) 1.3 10⁻³

    • c) 1.3 10⁻⁵

    • d) 1.3 10⁻²

  3. 5700000000 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 5.7 10⁸

    • b) 5.7 10⁷

    • c) 5.7 10⁹

    • d) 5.7 10⁶

  4. 0.000000024 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 2.4 10⁻⁷

    • b) 2.4 10⁻⁸

    • c) 2.4 10⁻⁹

    • d) 2.4 10⁻⁶

  5. 870000 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 8.7 10⁴

    • b) 8.7 10⁵

    • c) 8.7 10⁶

    • d) 8.7 10⁷

  6. 0.0074 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 7.4 10⁻²

    • b) 7.4 10⁻³

    • c) 7.4 10⁻⁴

    • d) 7.4 10⁻⁵

  7. 350000000 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 3.5 10⁷

    • b) 3.5 10⁸

    • c) 3.5 10⁹

    • d) 3.5 10⁶

  8. 0.0000000029 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 2.9 10⁻⁸

    • b) 2.9 10⁻⁹

    • c) 2.9 10⁻⁷

    • d) 2.9 10⁻⁶

  9. 420000 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 4.2 10⁴

    • b) 4.2 10⁵

    • c) 4.2 10⁶

    • d) 4.2 10⁷

  10. 0.00045 санын ықшамдап жазу үшін қандай стандартты формула қолданылады?

    • a) 4.5 10⁻³

    • b) 4.5 10⁻⁴

    • c) 4.5 10⁻²

    • d) 4.5 10⁻⁵

Жауаптар:

  1. b) 4 10⁶

  2. a) 1.3 10⁻⁴

  3. c) 5.7 10⁹

  4. b) 2.4 10⁻⁸

  5. b) 8.7 10⁵

  6. b) 7.4 10⁻³

  7. b) 3.5 10⁸

  8. b) 2.9 10⁻⁹

  9. b) 4.2 10⁵

  10. b) 4.5 10⁻⁴

НЕМЕСЕ:

1. Мына амалдарды орындаңыз:
10
8. 10-6; 2. 103 . 15 . 103
а) 102 ; 3. 107
ә) 10
-2 ; 3. 103
б) 10
14; 3. 109


2. Мына сандарды ықшам түрінде жазыңыз
8300; 0,00154
а) 8,3 . 103; 0,154 . 10-2
ә) 83
. 103; 0,154 . 10-3
б) 83
. 103; 154 . 10-5


3.24000; 0,00015 сандарын ықшам түрінде жазыңдар:
а) 24 . 103 ; 15 . 10-5
ә) 2,4 . 103 ; 15 . 10-5
б) 24 . 103 ; 15 . 10-3


4. Мына амалдарды орындаңыз:
10
14 . 10-6; 3 . 10-6 . 15 . 103
а) 10
8; 45 . 10-5
ә) 108; 45 . 10-3
б) 10
3; 45 . 103

5.1 а. б.-тің стандарт түрі қайсы?
а). 0, 15 • 1012 м
б). 150 • 106 м
в). 15 • 1010 м
г). 1, 5 • 1011 м
д). 1, 5 • 1012 м

6.Жарық жылының стандарт түрі қайсы?
а). 946 • 1013 м
б). 9, 46 • 1013 м
в). 9, 46 • 1014 м
г). 9, 46 • 1017 м
д). Жауаптардың ішінде дұрысы жоқ


7.Амалды орында: 106:103=

а). 10 6−3

б). 10 6+3

10 6 : 3

8.Стандарт түрі қайсы? 0,01=

а). 10−2

б). 10−1

в). 10−3

9.Стандарт түрі қайсы? 100=

а). 1

б). 0

в). 10

Иә/Жоқ Тапсырмалары

Тақырыбы: Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазу

  1. 5000000 санын 5 10⁶ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Иә ✔️

  2. 0.00032 санын 3.2 10⁵ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Жоқ

  3. 6700000000 санын 6.7 10⁹ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Иә ✔️

  4. 0.000000054 санын 5.4 10⁻⁸ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Иә ✔️

  5. 820000 санын 8.2 10³ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Жоқ

  6. 0.0071 санын 7.1 10⁻³ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Иә ✔️

  7. 450000000 санын 4.5 10⁷ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Жоқ

  8. 0.0000000039 санын 3.9 10⁻⁹ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Иә ✔️

  9. 210000 санын 2.1 10⁵ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Иә ✔️

  10. 0.00048 санын 4.8 10⁻⁴ түрінде ықшамдап жазуға болады.

    • Иә ✔️

Сәйкестендіру тапсырмалары

Көрсетілген өрнектер:

  1. 103 104

  2. 105÷102

  3. 107+107

  4. 106−106

  5. 102 10−3

  6. 108÷104

  7. 104+103

  8. 105−104

  9. 10−2 103

  10. 107÷10−1

Жауаптар:

A. 103
B. 10−1
C. 11 103
Д. 107
E. 101
Ж. 104
З. 2 107
И. 108
К. 0
Л. 9 104

Немесе, кесте түрінде:

Жауаптар:

Көрсетілген өрнектер

Жауаптар

1

103 104

Д. 107

2

105÷102

A. 103

3

107+107

З. 2 107

4

106−106

К. 0

5

102 10−3

В. 10−1

6

108÷104

Ж. 104

7

104+103

C. 11 103

8

105−104

Л. 9 104

9

10−2 103

E. 101

10

107÷10−1

И. 108


7

Механикалық қозғалыс және оның сипаттамасы.Санақ жүйесі.


Топпен жұмысқа тақырып

Топ 1: Механикалық қозғалыстың негізгі түрлері

Тапсырма:

  • Топ мүшелері механикалық қозғалыстың негізгі түрлерін (түзу сызықты, қисық сызықты, айналмалы қозғалыс) зерттейді.

Топ 2: Санақ жүйесі және оның маңыздылығы

Топ мүшелері санақ жүйесінің анықтамасын және оның маңыздылығын зерттейді.

Топ 3: Қозғалыс траекториясы, жол және орын ауыстыру

  • Топ мүшелері қозғалыс траекториясы, жол және орын ауыстыру ұғымдарын зерттейді.


Жеке жұмыс

https://wordwall.net/ru/resource/54048783


Жұптық жұмыс

Жұп 1: Санақ жүйесінің түсіндіру

1-ші оқушы:

  • Санақ жүйесі дегеніміз не? Оның анықтамасын беріңіз.

  • Санақ жүйелерінің түрлерін (инерциалды және инерциалды емес) түсіндіріңіз.

2-ші оқушы:

  • Санақ жүйесін ауыстыру қозғалыстың сипаттамаларына қалай әсер ететінін мысал келтіре отырып түсіндіріңіз.

  • Санақ жүйесінің қозғалыс жылдамдығына әсерін салыстырыңыз.

Жұп 2: Қозғалыс траекториясы және орын ауыстыру

1-ші оқушы:

  • Қозғалыс траекториясы дегеніміз не? Оны қалай сипаттайды?

  • Жолдың анықтамасын беріңіз және оны траекториямен салыстырыңыз.

2-ші оқушы:

  • Орын ауыстыру дегеніміз не? Жол мен орын ауыстырудың айырмашылығын түсіндіріңіз.

  • Қозғалыс траекториясының пішініне байланысты жол мен орын ауыстыру арасындағы айырмашылықты мысалдар арқылы түсіндіріңіз.

Мәтін

Механикалық қозғалыс - бұл дененің бір уақыт аралығында кеңістікте орын ауыстыруы. Қозғалысты сипаттау үшін санақ жүйесі қолданылады. Санақ жүйесі - бұл белгілі бір нүктеге немесе объектіге қатысты қозғалысты сипаттайтын координаттар жүйесі, санақ денесі және уақыт. Қозғалыстың салыстырмалылығы - бір дененің басқа денеге қатысты қозғалысын білдіреді.

Материялық нүкте - бұл массасы бар, бірақ өлшемдері ескерілмейтін нысан. Траектория - бұл дененің қозғалысы кезінде кеңістікте қалдырған ізі. Жол - бұл дененің траекториясы бойымен өткен қашықтығы. Орын ауыстыру - бұл дененің бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтығы.

Ашық тест

  1. Материялық нүкте дегеніміз не? Жауап: Массасы бар, бірақ дененің қарастырылып отырған қозғалыс траекториясының өлшемдерімен салыстырғанда, оның өлшемдерін ескермеуге болатын дене.

  2. Санақ жүйесі дегеніміз не? Жауап: Қозғалысты сипаттау үшін қолданылатын координаттар жүйесі, санақ денесі және уақыт.

  3. Қозғалыстың салыстырмалылығы дегеніміз не? Жауап: Бір дененің басқа денеге қатысты қозғалысы.

  4. Траектория дегеніміз не? Жауап: Дененің қозғалысы кезінде кеңістікте қалдырған ізі.

  5. Жол дегеніміз не? Жауап: Дененің траекториясы бойымен өткен қашықтығы.

  6. Орын ауыстыру дегеніміз не? Жауап: Бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтық.

  7. Түзу сызықты қозғалыс кезінде траектория қандай болады? Жауап: Түзу сызық.

  8. Механикалық қозғалыстың қандай түрлерін білесіңдер? Мысал келтіріңдер.

Түзу сызықты, қисық сызықты. Мысалы, автокөліктің түзу жолмен қозғалысы және доптың қисық сызық бойымен ұшуы.

  1. Денені қайсыбір жағдайда материялық нүкте, ал екінші бір жағдайда олай деп қарастыруға болмайтын кездерге мысал келтіріңдер.

Автомобильдің қалалар арасындағы қозғалысын материялық нүкте ретінде қарастыруға болады, ал автомобильдің гараждағы қозғалысын материялық нүкте ретінде қарастыруға болмайды.

10.Орын ауыстырудың сан мәні жолдың сан мәнінен а) үлкен; ә) кіші; б) тең болуы мүмкін бе? Осындай қозғалыстарға мысал

келтіріңдер.

а) үлкен; ә) кіші; б) тең. Мысалы, велосипедшінің айналма жолмен қозғалысы орын ауыстырудың жолдан кіші болуына

әкеледі, ал түзу жолмен қозғалыс орын ауыстырудың жолға тең болуын қамтамасыз етеді.


Жабық тест

  1. Материялық нүктенің негізгі ерекшелігі қандай?

    • a) Массасы жоқ

    • b) Өлшемдері ескерілмейді

    • c) Өлшемдері ескеріледі

    • Дұрыс жауап: b

  2. Санақ жүйесінің құрамына не кіреді?

    • a) Траектория

    • b) Координаттар осі

    • c) Жол

    • Дұрыс жауап: b

  3. Траекторияның формасы қандай болуы мүмкін?

    • a) Тек түзу

    • b) Тек қисық

    • c) Түзу немесе қисық

    • Дұрыс жауап: c

  4. Жол дегеніміз не?

    • a) Бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтық

    • b) Дененің траекториясы бойымен өткен қашықтық

    • c) Санақ жүйесіндегі координат

    • Дұрыс жауап: b

  5. Дененің уақыт өтуіне қарай басқа денелермен салыстырғандағы орнының өзгеруін қандай қозғалыс деп атайды?

а) механикалық +

ә) броундық қозғалыс

б) жылулық

6.Қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені қалай атайды?
а) физикалық дене
ә) материялық нүкте +
б) санақ жүйесі


7. Материялық нүктенің өз қозғалысы барысында сызған сызығын қалай атайды?
а) жол
ә) орын ауыстыру
б) траектория +


8. Жолаушылап қайтқан автомобиль жүргізуші есептеуіштің көрсетуі 300 км-ге арқанын көрді. Автомобильдің жүрген жолы және орын ауыстыруы неге тең?
а) 300м; 0 +
ә)
0; 300
б)
150; 150

  1. Санақ жүйесінің элементтері қандай?

    • A) Координаттар жүйесі және сағат, санақ денесі

    • B) Тек сағат

    • C) Тек координаттар жүйесі

    • D) Мензурка және термометр

    • Жауабы: A

  2. Санақ жүйесінің қай элементі дененің орын ауыстыруын анықтайды?

    • A) Сағат

    • B) Таразы

    • C) Координаттар жүйесі

    • D) Барометр

    • Жауабы: C

  3. Санақ жүйесінде дененің орнын қандай шамалар арқылы анықтайды?

    • A) Уақыт және температура

    • B) Жылдамдық және үдеу

    • C) Координаттар және уақыт

    • D) Массасы және көлемі

    • Жауабы: C

  4. Санақ жүйесінде нүкте қалай аталады?

    • A) Санақ басы

    • B) Орта нүкте

    • C) Қозғалыс нүктесі

    • D) Массасы нүктесі

    • Жауабы: A

5. Санақ денесі дегеніміз не?

    • A) Қозғалыс жылдамдығын анықтайтын дене

    • B) Қозғалыс траекториясын анықтайтын дене

    • C) Қозғалыс нүктесімен байланысқан дене

    • D) Қозғалыс үдеуін анықтайтын дене

    • Жауабы: C

Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Материялық нүкте өлшемдері ескерілетін нысан.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  2. Траектория - дененің қозғалысы кезінде кеңістікте қалдырған ізі.

    • Дұрыс жауап: Иә

  3. Жол - бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтық.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  4. Санақ жүйесі тек түзу сызықты қозғалыс үшін қолданылады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  5. Материялық нүктенің массасы бар, бірақ өлшемдері ескерілмейді.

    • Дұрыс жауап: Иә

  6. Санақ жүйесі тек жолды өлшеу үшін қолданылады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ


Сәйкестендіру тапсырмасы


  1. Материялық нүкте

a) Бір дененің басқа денеге қатысты қозғалысы

  1. Санақ жүйесі

b) Дененің қозғалысы кезінде кеңістікте қалдырған ізі

  1. Қозғалыстың салыстырмалылығы

c) Траекториясы түзу сызық болатын қозғалыс

  1. Траектория

д) Траекториясы қисық сызық болатын қозғалыс

  1. Жол

e) Дененің траекториясы бойымен өткен қашықтық

  1. Орын ауыстыру

ж) Қозғалысты сипаттау үшін қолданылатын координаттар жүйесі

  1. Түзу сызықты қозғалыс

з) Бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтық

  1. Қисық сызықты қозғалыс

и) Массасы бар, бірақ өлшемдері ескерілмейтін нысан


Жауабы: 1- и 2-ж 3 -а 4- b 5 – е 6-з 7- с 8- д


Дұрыс жауабымен:


1.Материялық нүкте

a) Массасы бар, бірақ өлшемдері ескерілмейтін нысан

2.Санақ жүйесі

b) координаталар жүйесі мен уақытты есептейтін құралдардың, (сағат) жиынтығы

3.Қозғалыстың салыстырмалылығы

c) Бір дененің басқа денеге қатысты қозғалысы


4.Траектория

d) Дененің қозғалысы кезінде кеңістікте қалдырған ізі

5.Жол

e) Дененің траекториясы бойымен өткен қашықтық

6.Орын ауыстыру

ж) Бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтық

7.Түзу сызықты қозғалыс

з) Траекториясы түзу сызық болатын қозғалыс

8.Қисық сызықты қозғалыс

и) Траекториясы қисық сызық болатын қозғалыс


Дұрыс жауаптар:


Сұрақтар

Жауаптар

1

Механикалық қозғалыс дегеніміз не?

Дененің уақыт өтуіне байланысты басқа денелерге қатысты орнының өзгеруі.

2

Орын ауыстыру

дененің бастапқы орнын соңғы орнымен қосатын бағытталған кесінді.

3

Жолдың орын ауыстырудан ерекшелігі

скаляр шама, сандық мәні ғана болады

4

Қозғалыс траекториясы дегеніміз не?

Дененің қозғалыс кезінде жүріп өткен жолының ізі.

5

Қандай физикалық шаманы жол деп атайды?

Дене қозғалып өткен траекторияның ұзындығы

6

Жолдың және орын ауыстырудың SI жүйесіндегі өлшем бірліктері қандай?

Метр (м).

Диктант

Механикалық ..... деп дененің ..... өтуіне байланысты басқа денелерге қатысты ..... ауыстыруын айтады. Бұл қозғалысты сипаттау үшін физикада бірнеше ұғымдар мен шамалар қолданылады. Механикалық қозғалыстың негізгі түрлері ..... сызықты және .....сызықты қозғалыстар болып табылады.

Физикада қозғалысты зерттеу кезінде дененің нақты өлшемдерін елемей, оны ..... нүкте ретінде қарастырады. ...

нүкте деп дененің өлшемдері қозғалыс қарастырылатын жағдай үшін елеусіз шағын болатын денені атайды. Мұндай қарастыру қозғалысты сипаттауды жеңілдетеді.

Дене қозғалып өткен траекторияның ұзындығы жүрілген ..... деп аталады. Қозғалыс ... дегеніміз материялық нүктенің өз қозғалысы барысында сызған сызығын айтады.

Орын ..... деп дененің бастапқы және дененің бастапқы орнын соңғы орнымен қосатын бағытталған кесінді.

..... жүйесі деп қозғалысты сипаттау үшін таңдап алынған санақ ..... байланысқан ..... жүйесі мен ..... есептейтін құралдардың, (сағат) жиынтығы. Мысалы, жер бетіндегі қозғалыстарды зерттегенде Жерді ..... жүйесі ретінде қарастыруға болады.

Жауаптары:

Механикалық қозғалыс деп дененің уақыт өтуіне байланысты басқа денелерге қатысты орын ауыстыруын айтады. Бұл қозғалысты сипаттау үшін физикада бірнеше ұғымдар мен шамалар қолданылады. Механикалық қозғалыстың негізгі түрлері түзу сызықты және қисық сызықты қозғалыстар болып табылады.

Физикада қозғалысты зерттеу кезінде дененің нақты өлшемдерін елемей, оны материялық нүкте ретінде қарастырады. Материялық нүкте деп дененің өлшемдері қозғалыс қарастырылатын жағдай үшін елеусіз шағын болатын денені атайды. Мұндай қарастыру қозғалысты сипаттауды жеңілдетеді.

Дене қозғалып өткен траекторияның ұзындығы жүрілген жол деп аталады. Қозғалыс траекториясы дегеніміз материялық нүктенің өз қозғалысы барысында сызған сызығын айтады.

Жолдың ұзындығы – бұл дененің қозғалыс кезіндегі жүріп өткен қашықтығы және ол метрмен (м) өлшенеді. Орын ауыстыру деп дененің бастапқы және дененің бастапқы орнын соңғы орнымен қосатын бағытталған кесінді.

Санақ жүйесі деп қозғалысты сипаттау үшін таңдап алынған санақ денесімен байланысқан координаталар жүйесі мен уақытты есептейтін құралдардың, (сағат) жиынтығы.

Мысалы, жер бетіндегі қозғалыстарды зерттегенде Жерді санақ жүйесі ретінде қарастыруға болады.

Қолданатын сөздер:

Санақ, уақыт, қозғалыс, қисық, координаталар, жол, түзу, метрмен, орын, материялық, траекториясы, ауыстыру, денесімен, уақытты. Материялық.


8

Механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы


https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/template.php?f=mech_kolo&l=ru


Топпен жұмысқа тақырыптар:


Топ 1: Санақ жүйесі және қозғалыстың салыстырмалылығы

Санақ жүйесі дегеніміз не? Санақ жүйесін қалай таңдаймыз?

Бір дене әртүрлі санақ жүйелеріне қатысты әртүрлі қозғалыстар жасауы мүмкін екенін түсіндіріңіз.

Санақ жүйелерін таңдаудың мысалдарын келтіріңіз (мысалы, Жерге қатысты және пойызға қатысты қозғалыс).

Топ 2: Қозғалыстың салыстырмалылығы және жылдамдықтардың қосылуы

Қозғалыс жылдамдықтарының салыстырмалылығы. Қозғалыс жылдамдықтарының салыстырмалылығы - бұл бір объектінің жылдамдығы әр түрлі санақ жүйелерінде түрліше болуы мүмкін деген түсінік. Яғни, жылдамдықтар санақ жүйесіне байланысты өзгереді.

Егер бір дене басқа денеге қатысты қозғалып, ол екінші дене де қандай да бір санақ жүйесіне қатысты қозғалып жатса, онда денелердің жылдамдықтарын қосу керек.

Мысал:

  • Поезд және жаяу адам: Егер поезд 60 км/сағ жылдамдықпен қозғалып жатса және поезд ішіндегі адам 5 км/сағ жылдамдықпен поезд бағытына қарсы жүріп бара жатса, онда жерге қатысты адамның жылдамдығы: vжергеқатысты=vпоезд−vадам=60 км/сағ−5 км/сағ=55 км/сағ

Топ 3: Қозғалыс жылдамдығының салыстырмалылығы

Жылдамдық дегеніміз не? Қозғалыс жылдамдығының салыстырмалылығы ұғымын түсіндіріңіз.

Әртүрлі санақ жүйелерінде жылдамдықтың қалай өзгеретінін көрсетіңіз. Мысал ретінде екі қозғалыстағы пойыздарды немесе жердегі бақылаушыны және қозғалмалы объектіні алыңыз.

Мысал:

Екі қозғалып тұрған автомобиль: Бір автомобиль солтүстікке қарай 80 км/сағ жылдамдықпен қозғалып, ал екіншісі оңтүстікке қарай 60 км/сағ жылдамдықпен қозғалып жатса, біріншісіне қатысты екіншісінің жылдамдығы:

vсалыстырмалы = vбірінші+vекінші=80 км/сағ+60 км/сағ=140 км/сағ


Жеке жұмыс

Теориялық сұрақтар:

  1. Механикалық қозғалыс дегеніміз не?

  2. Салыстырмалы қозғалыс дегеніміз не?

  3. Санақ жүйесі дегеніміз не?

  4. Санақ жүйесінің қалай таңдалуы қозғалыстың сипатталуына әсер етеді?

  5. Галилей жылдамдықтарды қосу теоремасын түсіндір.

Тапсырма 2:

Есептер шығару:

  1. Есеп 1: Бір автобус 20 м/с жылдамдықпен солтүстікке қарай жүріп барады. Автобустың ішінде бір жолаушы оңтүстікке қарай 2 м/с2 жылдамдықпен жүріп келеді. Жолаушының жерге қатысты жылдамдығын табыңдар.

Шешуі: vжолаушы жерге қатысты=vавтобус−vжолаушы=20 м/с−2 м/с=18 м/с

  1. Есеп 2: Қайық өзеннің ағысымен 5 м/с жылдамдықпен жүзіп барады. Өзеннің ағысы 2 м/с. Қайықтың жерге қатысты жылдамдығын табыңдар.

Шешуі: vқайық жерге қатысты = vқайық өзенге қатысты + vөзен= 5 м/с+2 м/с=7 м/с

  1. Есеп 3: Ұшақ батысқа қарай 250 м/с жылдамдықпен ұшып барады. Сол уақытта жел шығысқа қарай 50 м/ жылдамдықпен соғып тұр. Ұшақтың жерге қатысты жылдамдығын табыңдар.

Шешуі: vұшақ жерге қатысты=vұшақ− vжел= 250 м/с−50 м/с=200 м/с

Тапсырма 3:

Қолданбалы тапсырма:

  1. Қалада жүріп келе жатқан трамвайды бақылау үшін қолданылатын екі түрлі санақ жүйесін анықтаңдар. Бір санақ жүйесі трамвайдың ішінде, ал екіншісі жол бойында болсын. Екі санақ жүйесінде де трамвайдың қозғалысын сипаттаңдар.

  2. Поезд платформасында тұрған адамның көзқарасы бойынша поезддің қозғалысын сипаттаңдар. Содан кейін поезд ішінде отырған адамның көзқарасы бойынша қозғалысты сипаттаңдар.


Жұптық жұмыс

Жұп 1: Салыстырмалы қозғалыс жылдамдығы

1-ші оқушы:

  • Жерге қатысты қозғалыс жылдамдығын анықтаңыз және мысал келтіріңіз.

Жерге қатысты қозғалыс жылдамдығын анықтау үшін дененің қозғалыс бағыты мен жылдамдығын ескеру қажет. Егер дене басқа қозғалмалы объект ішінде қозғалса, онда дененің жылдамдығын объектінің жерге қатысты жылдамдығына қосу немесе алу қажет.

  • Егер жылдамдығы 60 км/сағ автокөлікке қатысты қозғалыс жылдамдығын табыңыз. (мысалы, қарсы бағытта қозғалатын жаяу жүргіншінің жылдамдығы).

2-ші оқушы:

  • Пойызға қатысты қозғалыс жылдамдығын анықтаңыз және мысал келтіріңіз.

  • Егер жылдамдығы 80 км/сағ пойызға қатысты қозғалыс жылдамдығын табыңыз. (мысалы, пойыздың ішіндегі қозғалатын жолаушының жылдамдығы).

Жұп 2:

1-ші оқушы:

  • Жерге қатысты санақ жүйесінде қозғалыс траекториясын сызып көрсетіңіз.

2-ші оқушы:

  • Сол нүктеден екінші нүктеге дейін басқа санақ жүйесіне қатысты қозғалыстың траекториясын анықтаңыз және оның сипаттамаларын түсіндіріңіз.

Мысал: Автомобильдің қозғалысы.


Жерге қатысты санақ жүйесі:

Автомобиль бір нүктеден (A) екінші нүктеге (B) тура жолмен қозғалады.

Қозғалыс траекториясы: түзу сызық.

Пойызға қатысты санақ жүйесі:

Автомобиль жерге қатысты қозғалыспен қатар пойыздың қозғалыс жылдамдығын да ескеру керек.

Қозғалыс траекториясы: қисық сызық немесе күрделі траектория (егер пойыз қозғалып тұрса).



Мәтін

Механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы - бұл бір дененің қозғалысының басқа денеге немесе санақ жүйесіне қатысты өзгеруі. Қозғалыс әр түрлі санақ жүйелеріне қатысты әр түрлі көрінуі мүмкін. Санақ жүйесі - бұл белгілі бір нүктеге немесе объектіге қатысты қозғалысты сипаттайтын координаттар жүйесі. Қозғалыстың салыстырмалылығы - қозғалыстың барлық сипаттамалары тек белгілі бір санақ жүйесінде ғана анықталады деген тұжырым.


Ашық тест

Қозғалыстың салыстырмалылығы дегеніміз не? Жауап: Бір дененің басқа денеге немесе санақ жүйесіне қатысты қозғалысы.

Санақ жүйесі дегеніміз не? Жауап: Қозғалысты сипаттау үшін қолданылатын координаттар жүйесі.

Қозғалыстың салыстырмалылығының негізгі принципі қандай? Жауап: Қозғалыс әр түрлі санақ жүйелерінде әр түрлі көрінуі мүмкін.

Қозғалыстың салыстырмалылығын түсіндіру үшін қандай мысал келтіруге болады? Жауап: Жолда жүрген автомобильдің қозғалысы жолаушыға және жол бойында тұрған адамға қатысты әр түрлі көрінеді.

Қозғалыстың салыстырмалылығын қалай дәлелдей аласыз? Жауап: Санақ жүйелерін өзгерту арқылы қозғалысты бақылап, оның әр түрлі көрінетінін көрсету арқылы.

Санақ жүйесін өзгерткенде қозғалыстың сипаттамалары қалай өзгереді? Жауап: Санақ жүйесіне байланысты қозғалыстың бағыты, жылдамдығы және орын ауыстыруы өзгереді.

Санақ жүйесі қандай элементтерден тұрады? Жауап: Санақ денесі, координаттар осі және уақыт.

Қозғалыстың салыстырмалылығын зерттеу үшін қандай құралдар қажет? Жауап: Санақ жүйелері, қозғалатын денелер және бақылау құралдары.

Қозғалыстың салыстырмалылығының маңызы неде? Жауап: Ол қозғалыстың тек белгілі бір санақ жүйесіне қатысты анықталатынын көрсетеді.


Жабық тест

  1. Қозғалыстың салыстырмалылығы нені білдіреді?

    • a) Бір дененің басқа денеге қатысты қозғалысы

    • b) Санақ жүйесіне тәуелсіз қозғалыс

    • c) Қозғалыстың біркелкілігі

    • Дұрыс жауап: a

  2. Санақ жүйесі дегеніміз не?

    • a) Қозғалысты анықтайтын нүкте

    • b) Қозғалысты сипаттау үшін қолданылатын координаттар жүйесі

    • c) Қозғалыстың траекториясы

    • Дұрыс жауап: b

  3. Қозғалыстың салыстырмалылығының негізгі принципі қандай?

    • a) Қозғалыс барлық санақ жүйелерінде бірдей көрінеді

    • b) Қозғалыс әр түрлі санақ жүйелерінде әр түрлі көрінуі мүмкін

    • c) Қозғалыс тек бір санақ жүйесінде көрінеді

    • Дұрыс жауап: b

  4. Санақ жүйесінің құрамына не кіреді?

    • a) Траектория

    • b) Санақ денесі, координаттар осі және уақыт

    • c) Жол

    • Дұрыс жауап: b

  5. Қозғалыстың салыстырмалылығы нені көрсетеді?

    • a) Қозғалыс тек бір санақ жүйесінде анықталады

    • b) Қозғалыс әр түрлі санақ жүйелерінде әр түрлі көрінуі мүмкін

    • c) Қозғалыс тек механикалық қозғалыста қолданылады

    • Дұрыс жауап: b

6. Қозғалып тұрған экскалатордағы адам Жермен салыстырғанда тыныштықта болуы мүмкін бе?
а) жоқ
ә) иә, егер ол экскалатордың жылдамдығымен, бірақ қарама-қарсы бағытта қозғалса
б) иә, егер ол экскалатордың жылдамдығымен, қозғалыс бағытымен қозғалса.
7. Жүріп келе жатқан жолаушы поездың үстелінің үстінде жатқан кітапты үстелмен салыстырғанда ...
а) қозғалады
ә) тыныштықта
б) дұрыс жаубы жоқ
8. Қозғалып тұрған экскалатордағы адам Жермен салыстырғанда тыныштықта болуы мүмкін бе?
а) жоқ
ә) иә, егер ол экскалатордың жылдамдығымен, бірақ қарама-қарсы бағытта қозғалса
б) иә, егер ол экскалатордың жылдамдығымен, қозғалыс бағытымен қозғалса

9. Жердегі бақылаушыға қатысты тыныштықта тұрған дене қандай жүйеде қарастырылады?

A. Жердің санақ жүйесінде
B. Күннің санақ жүйесінде
C. Айдың санақ жүйесінде
D. Ғарыштық санақ жүйесінде

Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Қозғалыстың салыстырмалылығы бір дененің басқа денеге қатысты қозғалысын білдіреді.

    • Дұрыс жауап: Иә

  2. Санақ жүйесі қозғалысты анықтайтын нүкте болып табылады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  3. Қозғалыстың салыстырмалылығының негізгі принципі - қозғалыс барлық санақ жүйелерінде бірдей көрінеді.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  4. Санақ жүйесі қозғалысты сипаттау үшін қолданылады.

    • Дұрыс жауап: Иә

  5. Қозғалыстың салыстырмалылығы әр түрлі санақ жүйелерінде әр түрлі көрінуі мүмкін.

    • Дұрыс жауап: Иә

  6. Санақ жүйесі тек бастапқы нүктеден тұрады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  7. Санақ жүйесін өзгерткенде қозғалыстың сипаттамалары өзгермейді.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  8. Қозғалыстың салыстырмалылығын дәлелдеу үшін санақ жүйелерін өзгерту қажет.

    • Дұрыс жауап: Иә

  9. Қозғалыстың салыстырмалылығының маңызы - қозғалыстың тек белгілі бір санақ жүйесіне қатысты анықталатынын көрсету.

    • Дұрыс жауап: Иә




9


Түзусызықты бірқалыпты және бірқалыпсыз қозғалыстар.


https://www.vascak.cz/data/android/physicsatschool/template.php?f=mech_pohyb&l=ru


Топпен жұмысқа тақырыптар

1-топ: Түзусызықты бірқалыпты қозғалыс

Мақсаты: Түзусызықты бірқалыпты қозғалыстың негізгі ерекшеліктерін түсіндіру

  1. Бірқалыпты қозғалыстың анықтамасын зерттеу.

  2. Нақты өмірден бірқалыпты қозғалыс мысалдарын келтіру.

2-топ: Түзусызықты бірқалыпсыз қозғалыс

Мақсаты: Түзусызықты бірқалыпсыз қозғалыстың негізгі ерекшеліктерін түсіндіру.

1.Бірқалыпсыз қозғалыстың анықтамасын зерттеу.

2.Нақты өмірден бірқалыпсыз қозғалыс мысалдарын келтіру.

3-топ: Түзусызықты бірқалыпты және бірқалыпсыз қозғалыстарды салыстыру

Мақсаты: Түзусызықты бірқалыпты және бірқалыпсыз қозғалыстардың айырмашылықтарын көрсету.

  1. Екі қозғалыс түрінің нақты өмірдегі мысалдарын келтіру.


Жеке жұмыс


https://wordwall.net/ru/resource/54050739


Жұптық жұмыс

"Бірқалыпты қозғалыстың демонстрациясы"

  • Құралдар: бірқалыпты қозғалысты көрсететін механизм.

  • Бірқалыпты қозғалысты бақылау және талдау.


"Бірқалыпсыз қозғалыстың демонстрациясы"

  • Құралдар: бірқалыпсыз қозғалысты көрсететін механизм.

  • Бірқалыпсыз қозғалысты бақылау және талдау.


Мәтін

Түзусызықты қозғалыс

Түзусызықты қозғалыс - дененің қозғалыс траекториясы түзу сызық болып табылатын қозғалыс түрі. Бұл қозғалыс бірқалыпты немесе бірқалыпсыз болуы мүмкін.

Бірқалыпты қозғалыс - дене бірдей уақыт аралығында бірдей қашықтықты жүріп өтетін қозғалыс. Мұндай қозғалыстың жылдамдығы тұрақты болады.

Бірқалыпсыз қозғалыс - дене әр түрлі уақыт аралығында әр түрлі қашықтықты жүріп өтетін қозғалыс. Мұндай қозғалыстың жылдамдығы тұрақты болмайды және үнемі өзгеріп отырады.


Ашық тест

  1. Түзусызықты бірқалыпты қозғалыс дегеніміз не?

Жауап: Дене бірдей уақыт аралығында бірдей қашықтықты жүріп өтетін қозғалыс.

  1. Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығы қандай болады?

Жауап: Тұрақты.

  1. Бірқалыпсыз қозғалыс дегеніміз не?

Жауап: Дене әр түрлі уақыт аралығында әр түрлі қашықтықты жүріп өтетін қозғалыс.

  1. Бірқалыпты қозғалыстың мысалын келтіріңіз.

Жауап: Түзу жолда бірқалыпты жылдамдықпен қозғалатын автомобиль.

  1. Бірқалыпсыз қозғалыстың мысалын келтіріңіз.

Жауап: Аэропортта ұшақтың ұшып көтерілуі.

  1. Бірқалыпты қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы қалай өзгереді?

Жауап: Өзгермейді.

  1. Бірқалыпсыз қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы қалай өзгереді?

Жауап: Өзгереді.


Жабық тест

  1. Бірқалыпты қозғалыс дегеніміз не?

    • а) дене кез келген әртүрлі уақыт аралығында бірдей жол жүрген қозғалысты айтады
      ә) дене кез келген тең уақыт аралықтарында ұзындығы бірдей жол жүрген қозғалысты айтады
      б) дене кез келген тең уақыт аралығында әртүрлі жол жүрген қозғалысты айтады

    • Дұрыс жауап: а

  2. Бірқалыпсыз қозғалыс дегеніміз не?

    • a) Дене бірдей қашықтықты бірдей уақыт аралығында жүріп өтетін қозғалыс

    • b) Дене әр түрлі қашықтықты әр түрлі уақыт аралығында жүріп өтетін қозғалыс

    • Дұрыс жауап: b

  3. Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығы қандай?

    • a) Өзгермелі

    • b) Тұрақты

    • Дұрыс жауап: b

  4. Бірқалыпсыз қозғалыстың жылдамдығы қандай?

    • a) Өзгермелі

    • b) Тұрақты

    • Дұрыс жауап: a

  5. Бірқалыпты қозғалыстың мысалы қандай?

    • a) Түзу жолда бірқалыпты жылдамдықпен қозғалатын автомобиль

    • b) Аэропортта ұшақтың ұшып көтерілуі

    • Дұрыс жауап: a

  6. Бірқалыпсыз қозғалыстың мысалы қандай?

    • a) Түзу жолда бірқалыпты жылдамдықпен қозғалатын автомобиль

    • b) Аэропортта ұшақтың ұшып көтерілуі

    • Дұрыс жауап: b

  7. Бірқалыпты қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы қалай өзгереді?

    • a) Өзгермейді

    • b) Өзгереді

    • Дұрыс жауап: a

  8. Бірқалыпсыз қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы қалай өзгереді?

    • a) Өзгермейді

    • b) Өзгереді

    • Дұрыс жауап: b


Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Бірқалыпты қозғалыс кезінде дене бірдей қашықтықты бірдей уақыт аралығында жүріп өтеді.

    • Дұрыс жауап: Иә

  2. Бірқалыпсыз қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы тұрақты болады.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  3. Бірқалыпты қозғалыс траекториясы қисық сызық болуы мүмкін.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  4. Бірқалыпты қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы уақытқа байланысты өзгермейді.

    • Дұрыс жауап: Иә

  5. Бірқалыпсыз қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы уақытқа байланысты өзгереді.

    • Дұрыс жауап: Иә

  6. Түзусызықты қозғалыс траекториясы түзу сызық болып табылады.

    • Дұрыс жауап: Иә

  7. Бірқалыпсыз қозғалыс табиғатта жиі кездеседі.

    • Дұрыс жауап: Иә

Сәйкестендіру тапсырмасы

Сипаттама

Термин немесе түсінік

1

Дене бірдей уақыт аралығында бірдей арақашықтық өтетін қозғалыс

A) Бастапқы координата

2

Дене әртүрлі уақыт аралығында әртүрлі арақашықтық өтетін қозғалыс

B) Бірқалыпты қозғалыс

3

Қозғалыс кезінде дененің бастапқы орны

С) Бірқалыпсыз қозғалыс

4

Қозғалыс бағытының түзу сызық бойымен жүзеге асырылуы

Д) Координаталар жүйесі

5

Уақыт бойынша дененің орнын анықтайтын физикалық шамалар

Ж) Қозғалыс теңдеуі

6

Дене бірқалыпты қозғалатын кезде оның жүріп өткен жолы мен қозғалыс уақытының қатынасы

З) Жылдамдық

7

Қозғалысты сипаттайтын негізгі теңдеу

И) Түзусызықты қозғалыс

Жауаптар:

1 - B 2 - C 3 – A 4 - И 5 - Д 6 - З 7 - Ж Начало формы

ДҰРЫС ЖАУАПТАРЫМЕН:

Сипаттама

Термин немесе түсінік

1

Дене бірдей уақыт аралығында бірдей арақашықтық өтетін қозғалыс

A) Бірқалыпты қозғалыс

2

Дене әртүрлі уақыт аралығында әртүрлі арақашықтық өтетін қозғалыс

B) Бірқалыпсыз қозғалыс

3

Қозғалыс кезінде дененің бастапқы орны

С) Бастапқы координата

4

Қозғалыс бағытының түзу сызық бойымен жүзеге асырылуы

Д) Түзусызықты қозғалыс

5

Уақыт бойынша дененің орнын анықтайтын физикалық шамалар

Ж) Координаталар жүйесі

6

Дене бірқалыпты қозғалатын кезде оның жүріп өткен жолы мен қозғалыс уақытының қатынасы

З) Жылдамдық

7

Қозғалысты сипаттайтын негізгі теңдеу

И) Қозғалыс теңдеуі


10

Жылдамдық және орташа жылдамдықты есептеу


Топпен жұмысқа тақырыптар

1-топ: Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығын есептеу

  1. Жылдамдықтың анықтамасын зерттеу.

  2. Бірқалыпты қозғалыс кезінде жылдамдықты есептеу формулаларын қарастыру.

2-топ: Бірқалыпсыз қозғалыстың жылдамдығын есептеу

1.Бірқалыпсыз қозғалыстың анықтамасын зерттеу.

2.Бірқалыпсыз қозғалыс кезінде жылдамдықты есептеу формулаларын қарастыру.

3-топ: Орташа жылдамдықты есептеу

  1. Орташа жылдамдықты есептеу формулаларын қарастыру.

  2. Мысалдар арқылы орташа жылдамдықты есептеу.

Жеке жұмыс


https://wordwall.net/ru/resource/54063233


Жұптық жұмыс


Тапсырма 1:

Берілгені:

  • Бастапқы координата x0 = 0 м

  • Соңғы координата x= 100 м

  • Уақыт t = 20 с

  • vорт=?

Шешімі: vорт = x x0/ t vорт = 100 м 0 м/20 с = 5 м/с

Тапсырма 2: Дене бірінші секундта 2 метр, екінші секундта 3 метр, үшінші секундта 4 метр, төртінші секундта 5 метр және бесінші секундта 6 метр жүріп өтті. Орташа жылдамдықты есептеңдер.


Берілгені:

  • t1 = 1 с S1 = 2 м

  • t2 = 2 с S2 = 3 м

  • t3 = 3 с S3 = 4 м

  • t4 = 4 с S3 = 5 м

  • t5 = 5 с S3 = 6 м

  • vорт=?

Жалпы жүрген жол: sжалпы=2 м+3 м+4 м+5 м+6 м=20 м

Уақыт: tжалпы=5 с

Орташа жылдамдық: vорт= sжалпы / tжалпы=20 м/5 с=4 м/с

Тапсырма 3: Дене алғашқы 3 секундта 5 м/с жылдамдықпен, ал келесі 2 секундта 10 м/с жылдамдықпен жүрді. Орташа жылдамдықты есептеңдер.

Жалпы жүрген жол: s1=v1t1=5 м/с 3 с=15 м

s2=v2t2=10 м/с 2 с=20 м

sжалпы=s1 + s2=15 м + 20 м=35 м

Уақыт: tжалпы=t1 + t2=3 с+2 с=5 с

Орташа жылдамдық: vорташа=sжалпы/ tжалпы=35 м/ 5 с =7 м/с


Мәтін

Жылдамдық және орташа жылдамдық

Жылдамдық - бұл дененің белгілі бір уақыт аралығында жүрген қашықтығы. Жылдамдықты есептеу формуласы: v=st,​ мұнда v - жылдамдық, s - қашықтық, t - уақыт.

Орташа жылдамдық - дененің қозғалыс барысында жүріп өткен жалпы қашықтығын, қозғалысқа кеткен жалпы уақытқа бөліп есептелетін шама. Орташа жылдамдықты есептеу формуласы: vорт=sбарлық/tбарлық,​​ мұнда vорт​ - орташа жылдамдық, sжалпы​ - жүріп өткен жол, tбарлық​ - барлық уақыт.


Ашық тест

  1. Жылдамдық дегеніміз не? Жауап: Дененің белгілі бір уақыт аралығында жүрген қашықтығы.

  2. Жылдамдықты қалай есептейді? Жауап: Жылдамдықты қашықтықты уақытқа бөліп есептейді: v=s/t

  3. Орташа жылдамдық дегеніміз не? Жауап: Дененің қозғалыс барысында жүріп өткен жалпы қашықтығын, қозғалысқа кеткен жалпы уақытқа бөліп есептелетін шама.

  4. Орташа жылдамдықты қалай есептейді?

Орташа жылдамдықты жалпы қашықтықты жалпы уақытқа бөліп есептейді: vорт=sжалпы/ tжалпы

  1. Егер дене 100 м қашықтықты 20 с ішінде жүріп өтсе, оның жылдамдығы қандай болады?

Жауап: v=100 м/20 с=5 м/с.

  1. Сұрақ: Жылдамдықтың өлшем бірлігі қандай? Жауап: м/с.


Жабық тест

  1. Жылдамдық дегеніміз не?

    • a) Дененің белгілі бір уақыт аралығында жүрген қашықтығы

    • b) Дененің белгілі бір уақыт аралығында жүрген уақыты

    • Дұрыс жауап: a

  2. Орташа жылдамдық дегеніміз не?

    • a) Дененің қозғалыс барысында жүріп өткен жалпы қашықтығын, қозғалысқа кеткен жалпы уақытқа бөліп есептелетін шама

    • b) Дененің белгілі бір уақыт аралығында жүрген қашықтығы

    • Дұрыс жауап: a

  3. Жылдамдықты қалай есептейді?

    • a) Жылдамдықты қашықтықты уақытқа көбейту арқылы есептейді

    • b) Жылдамдықты қашықтықты уақытқа бөліп есептейді

    • Дұрыс жауап: b

  4. Орташа жылдамдықты қалай есептейді?

    • a) Орташа жылдамдықты жалпы қашықтықты жалпы уақытқа бөліп есептейді

    • b) Орташа жылдамдықты жалпы қашықтықты жалпы уақытқа көбейтіп есептейді

    • Дұрыс жауап: a

  5. Егер дене 200 м қашықтықты 20 с ішінде жүріп өтсе, оның жылдамдығы қандай болады?

    • a) 4 м/с

    • b) 10 м/с

    • Дұрыс жауап: b


6. Жылдамдық дегеніміз не?

A. Жолдың уақытқа қатынасы +

B. Масса мен көлемнің қатынасы

C. Қуаттың уақытқа қатынасы

D. Энергия мен уақыттың қатынасы


  1. 4 с ішіндегі дененің жүрген жолы

Shape1

A) 8 м

B) 2 м

C) 6 м

D) 4 м

E) 5 м

Дұрыс жауап: A

8. 80 км жолды 160 км/сағ жылдамдықпен жүріп өткен дененің қозғалыс уақыты

A) 200 с.

B) 1800 с.

C) 2000 с.

D) 3000 с.

E) 1500 с.

Дұрыс жауап: В

9.Cурет бойынша 5 c ішіндегі дененің орын ауыстыруы

Shape2

A) 3 м

B) 6 м

C) 9 м

D) 12 м

E) 15 м

Дұрыс жауап: E

10.Автомобиль Жерге қатысты 15м/с жылдамдықпен жүріп келеді. Автомобилдің 10 мин ішіндегі Жерге қатысты жүрген жолы

А) 6000 м

В) 9000 м

С) 8000 м

D) 5000 м

Е) 7000 м

Дұрыс жауап: B

11. 250 км қашықтықты 0,5 сағатта өткен ұшақтың жылдамдығы

A) 125 км/сағ. B) 130 км/сағ. C) 500 км/сағ.+ D) 400 км/сағ. E) 140 км/сағ.

12.Мотоциклшінің жылдамдығы 54 км/сағ, ал адамдікі 2 м/с болса, мотоциклшінің жылдамдығының адам жылдамдығына қатынасы

A) 7. B) 7,5.+ C) 10. D) 15. E) 2.

12. 6 м/с жылдамдықпен бірінші велосипедші жолды 3 с жүріп өтті. Сол жолды 9 с жүріп өткен екінші велосипедшінің жылдамдығы

A) 3 м/с. B) 6 м/с. C) 2 м/с. + D) 9 м/с. E) 5 м/с.

13.Ұзындығы 200 м поезд 36 км/сағ жылдамдықпен ұзындығы 400 м көпірді жүріп өту үшін кеткен уақыт

A) 1 мин. + B) 2 мин. C) 40 с. D) 90 с. E) 30 с.

14.Ұзындығы 200 м поезд бірқалыпты 10 м/с жылдамдықпен қозғалып, ұзындығы 300 м тоннельден толық шығуына кеткен уақыт

A) 10 с. B) 20 с. C) 30 с. D) 40 с. E) 50 с.+

15. Жылдамдықты өлшейтін аспап қалай аталады?
а) сағат
ә) спидометр
б) секундометр
16. Жылдамдықтың 54км/сағ- пен берілген мәнін м/с- пен өрнекте.
а) 5400м/с
ә) 150м/с
б)15м/с
17.А пунктен автобус В пунктіне 54 км/сағ жылдамдықпепн жүрді, ал кері қайтқанда 15 м/с жылдамдықпен жүреді. Осы жылдамдықтардың қайсысы көп?
а) бұл жылдамдықтар өзара тең
ә) оларды салыстыруға болмайды
б) дұрыс жауабы жоқ
18. Көлік 2 сағат ішінде 120 км жол жүрді. Көліктің жылдамдығы неге тең?
а) 240км/сағ
ә) 144км/сағ
б) 60км/сағ
19. Мотоцикл жүргізуші 72км/сағ жылдамдықпен 144км жол жүрді. Осы аралықты ол қанша уақытта жүріп өтеді?
а)2 сағ
ә)3 сағ
б)1 сағ

20. 4156м жүрілген жол сәйкес...
а) 41,56км
ә) 41560см
б) 4,156км


Иә/Жоқ тапсырмалары

  1. Жылдамдық - дененің белгілі бір уақыт аралығында жүрген қашықтығының уақытқа қатынасы.

    • Дұрыс жауап: Иә

  2. Орташа жылдамдық - дененің белгілі бір уақыт аралығындағы жүрген қашықтығы.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  3. Жылдамдықтың формуласы v=st​.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  4. Орташа жылдамдықтың формуласы vорт= sжалпы/ tжалпы ​​.

    • Дұрыс жауап: Иә

  5. Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығы өзгермелі.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  6. Бірқалыпсыз қозғалыстың жылдамдығы өзгермелі.

    • Дұрыс жауап: Иә

  7. Егер дене 100 м қашықтықты 10 секундта жүріп өтсе, оның жылдамдығы 10 м/с.

    • Дұрыс жауап: Иә

  8. Орташа жылдамдықтың физикалық маңызы жоқ.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  9. Егер дене 400 м қашықтықты 20 секундта жүріп өтсе, оның орташа жылдамдығы 20 м/с.

    • Дұрыс жауап: Жоқ

  10. Жылдамдық пен орташа жылдамдық бірдей шамалар.

    • Дұрыс жауап: Жоқ


Сәйкестендіру тапсырмасы


  1. Жылдамдық

a) Өлшемдері қозғалыс есептерінде ескерілмейтін дене

  1. Орташа жылдамдық

в) Бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтық

  1. Жол

c) Қозғалысты сипаттау үшін қолданылатын жүйе

  1. Материялық нүкте

д) Қозғалыс траекториясының ұзындығы

  1. Санақ жүйесі

е) Дененің қозғалысы кезінде кеңістікте қалдырған ізі

  1. Орын ауыстыру

ж) Жалпы жүріп өткен қашықтықтың жалпы өткен уақытқа қатынасы

  1. Траектория

з) Белгілі бір уақыт аралығындағы жүрген қашықтықтың уақытқа қатынасы



Дұрыс жауаптар: 1 - з 2 - ж 3 - д 4 - а 5 - с 6 - в 7 - е Начало формы


Дұрыс жауаптары:


1.Жылдамдық

a) Белгілі бір уақыт аралығындағы жүрген қашықтықтың уақытқа қатынасы

2.Орташа жылдамдық

в) Жалпы жүріп өткен қашықтықтың жалпы өткен уақытқа қатынасы

3.Жол

c) Қозғалыс траекториясының ұзындығы

4.Материялық нүкте

д) Өлшемдері қозғалыс есептерінде ескерілмейтін дене

5.Санақ жүйесі

е) Қозғалысты сипаттау үшін қолданылатын жүйе

6.Орын ауыстыру

ж) Бастапқы нүктеден соңғы нүктеге дейінгі бағытталған қашықтық

7.Траектория

з) Дененің қозғалысы кезінде кеңістікте қалдырған ізі



11



























Әртүрлі механикалық қозғалыстардың графиктері


Топпен жұмысқа тақырыптар

1-топ: Бірқалыпты қозғалыстың графигі


Бірқалыпты қозғалыстың теңдеуін зерттеу.

  1. Бірқалыпты қозғалыстың s(t), v(t) графиктерін салу.

  2. Нәтижелерді талқылау және қорытынды жасау.

2-топ: Бірқалыпсыз қозғалыстың графигі

  1. Бірқалыпсыз қозғалыстың теңдеуін зерттеу.

  2. Бірқалыпсыз қозғалыстың s(t), v(t) графиктерін салу.

  3. Нәтижелерді талқылау және қорытынды жасау.

3-топ: Түзусызықты қозғалыстың графигі

  1. Түзусызықты қозғалыстың теңдеуін зерттеу.

  2. Түзусызықты қозғалыстың s(t), v(t) графиктерін салу.

  3. Нәтижелерді талқылау және қорытынды жасау.


Жеке жұмыс


https://wordwall.net/ru/resource/54064266



Жұптық жұмыс


Ашық тест

  1. Бірқалыпты қозғалыстың негізгі теңдеуін жазыңыз. Жауап: s=s0+vt

  2. Бірқалыпты қозғалыстың s(t) графигі қандай? Жауап: Түзу сызық

  3. Бірқалыпты қозғалыстың v(t) графигі қандай? Жауап: Түзу сызық

  4. Бірқалыпсыз қозғалыстың v(t) графигі қандай? Жауап: Түзу сызық


Жабық тест

  1. Бірқалыпты қозғалыстың s(t) графигі қандай?

    • a) Парабола

    • b) Түзу сызық

    • c) Гипербола

    • d) Экспонента

    • Дұрыс жауап: b

  2. Бірқалыпсыз қозғалыстың s(t) графигі қандай?

    • a) Парабола

    • b) Түзу сызық

    • c) Гипербола

    • d) Экспонента

    • Дұрыс жауап: a

  3. Бірқалыпты қозғалыстың v(t) графигі қандай?

    • a) Түзу сызық

    • b) Парабола

    • c) Гипербола

    • d) Экспонента

    • Дұрыс жауап: a

  4. Бірқалыпсыз қозғалыстың v(t) графигі қандай?

    • a) Парабола

    • b) Түзу сызық

    • c) Гипербола

    • d) Экспонента

    • Дұрыс жауап: b

5. Дененің жылдамдық уақытқа тәуелділігі v=4t−3. 3 секундтан кейін дененің жылдамдығы қандай болады?

a) 9 м/с
b) 5 м/с
c) 3 м/с
d) 7 м/с

Жауабы: a) 9 м/с

6.Түзу сызықты бірқалыпты қозғалыс кезінде дененің жылдамдығы 5 м/с. Дененің

4 секундта өткен жолын табыңыз.

a) 10 м
b) 20 м
c) 15 м
d) 25 м

7. Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдық графигіндегі сызықтың горизонталь болуы нені көрсетеді?

    • A) Жылдамдық тұрақты

    • B) Жылдамдық артады

    • C) Жылдамдық кемиді

    • D) Үдеу тұрақты

    • Жауабы: A

8.Бірқалыпты қозғалыстың орын ауыстыру графигінде көлбеу сызықтың тік болуы нені көрсетеді?

    • A) Жылдамдық аз

    • B) Жылдамдық көп

    • C) Үдеу аз

    • D) Үдеу көп

    • Жауабы: B

9. Бірқалыпсыз қозғалыстың жылдамдық графигінде көлбеу сызықтың төмен қарай бағытталуы нені көрсетеді?

    • A) Жылдамдық артады

    • B) Жылдамдық кемиді

    • C) Жол артады

    • D) уақыт кемиді

    • Жауабы: B

10. Бірқалыпты қозғалыстың орын ауыстыру графигінде көлбеу сызықтың горизонталь болуы нені көрсетеді?

    • A) Дененің тыныштық күйінде болуы

    • B) Дененің тұрақты жылдамдықпен қозғалыста болуы

    • C) Дененің үдеуі

    • D) Дененің массасы

    • Жауабы: A

Сәйкестендіру тапсырмасы


  1. Бірқалыпты қозғалыс

a) s(t) графигіндегі абсциссаның мәні

  1. Жылдамдық

в) s0 шамасы

  1. Жол

с) Түзу сызықтық s(t) графигі

  1. Уақыт

д) Бірқалыпты қозғалыстың шарты

  1. Бастапқы орын

е) v0 шамасы

  1. Бастапқы жылдамдық

ж) Түзу сызықтық v(t) графигі бірқалыпты қозғалыста

  1. Жылдамдықтың тұрақты болуы

з) s(t) графигіндегі ординатаның мәні


Дұрыс жауаптар: 1 – с 2 -ж 3 – з 4 - а 5 – в 6 - е 7 - д


Дұрыс жауабымен:


1.Бірқалыпты қозғалыс

a) Түзу сызықтық s(t) графигі

2.Жылдамдық

в) Түзу сызықтық v(t) графигі бірқалыпты қозғалыста

3.Жол

с) s(t) графигіндегі ординатаның мәні

4.Уақыт

д) s(t) графигіндегі абсциссаның мәні

5.Бастапқы орын

е) s0 шамасы

6.Бастапқы жылдамдық

ж) v0 шамасы

7.Жылдамдықтың тұрақты болуы

з) Бірқалыпты қозғалыстың шарты





Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!